13 Nisan 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

T Ü R K L E R İ Ç İ N ÂLMÂNCÂ İstanbul Üniversitesi ve Haydarpaşa Lisesi Almanca öğretmeni Heinz Anstock, Istan. bul Guzel San'atlar Akademisi ve Galatasaray Lisesi Almanca öğretmeni Dr. Julîus Stern, muharrir ve türkçe öğretmenlerinden Orlıan Çinili'nin bu kıymetli eserlerinin 2 nci tabı çıkti. 150 kuruş. Semih Lutfi Kitabevi Serbestçe konuşurken Çetiıt bir hayat devresi geçirmekte olduğumuzu unutmamahyız 18 inci yılsayı: 6341 umhuriyet İSTANBUL i . CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresı: Cumhuriyet İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heveti: 24298. İdare ve Matbaa kısnu 24299 24290 E, ^ ~ • ÇocuklarmızS okidcak en faydclı essr Okul ve Aile Bir çocuğun akluıa g e ( | I^Hsualın cevabını vejp| Tanesi: Mukavva cildliE& ^rafıs bez cildli 300 kJB! ANSİKLOIU ftİSİ J Pazartesi 13 Nisan 1942 AhmedHalidK rabevi LONDRADA Amerikan Genel Kurmay Başkanile Bu ilkbahar mevsiminde Almanyaya yapılacak taarruz plânı hazırlanıyormuş İş Nazırı «Altı haftaya kadar Amerikan fayyare imalâlı Mihverinkini geçecek» diyor Londra 12 (a.a.) Britanova ajansının diplomatık yazarından: «General Marshall ve M. Harry Hopkins'in Londrada giriştikleri müzakereler büyük bir önem almaktadır. Mihvere karşı bir ilkbahar veya yaz mücadelesi plânlarmın görüşüldüğü teeyyüd etmektedir. Onümüzdeki bir kaç ay içinde harbin yürütülmesi için hayatî onemde kararlar alınacaktır.» Rusyanın yeniden çamur deryası haline gelen yollarmda ilerle meğe {ahsan vasıtalar ayatın zorluğu günlük k°" nuşma mevzularımızın basında geli>or. Zorluk pahaIılığı da içine alan bir kelimedir. Hukumet teşkilât üstune teşkilât yaparak fe\kalâde zamanlan az çok zorlukla, fakat buhransız geçirmeği gozönünde tutuyor, Bu türlü teskilâtlara hiç alışık olmadığunız gibi bittabi hazır da bulunmadığımız için her jenilik bir sıkıntı sebebi gibi gorünmekten hâli değildir. Gazetelerimizin bir çok yazıları ister istemez umumî lıayatı ilgilendiren hâdiselere tcmas edijor. Fıkra muharrirleri ha>at pahalılığında bitip tükenmez bir bazne bulmuş gibidirlcr. Nalına vuruyorlar oluyor. mıhına vuruyorlar olujor. ve adeta oyle zannolunabilir ki hem kolay, hem iyi de olu>or. Öyle ya, dudaklarda bazan acı güliişler yaratan bu tenkidlcrde nihayet halkın menfaati ve cemiyetin sclâmeti müdafaa ediliyor. . Bunların umumen hoş telâkki olunmalan ihtimaline karşı kimin ne demeğe hakkı vardıı2 Bu 5 z ve yazı hürriyetini hoş görÖ memek bu memlekette kimsenin aklından geçemez. İyi yapmağa çalışan hiikumet kendisine gösterilebilecek daha Yakın tarihe aid mühim bir enstantane : Laval Versayda bir milliyetperverin iyi yollardan istifade etmeği cana rninkurşunile yaralanarak hastaneye götürülürken net bilir tabiî. Halkın fajdasına olarak bir hakîkatin belirmesine hi/met etmek ise elbet herkesin menınuniyet ve te^ekkürle karşılıyacağı bir hareket olıır. Umumî surette yalnız şu noktaya işaret etmek belki yerinde olur ki ileri sürülen şikâjetlerin şuurdan ayrılarak makinevari bir itiyad haline gelmesinden hazer etmelidir. Ortadaki zorluklan kimse keyif için yaratıyor değildir. Dnnyayı saran eşsiz atesin dısında olduğumuı halde vaşadığımız hayat devresi bizim için de olüm kalım cidali olmak tehlikesini tasıyarak geçiyor. Hakikatleri bütün fecaatlerile gozönünde tutarsak tiıylerîmiz diken diken olarak ister istemez daha ciddî düşünüş ve söylenişlere sürüklenmekliğimiz ihtimal haricinde değildir. Kar ve buz çözüldükten Doğu cephesinde taarruz sonra... devresi başlarken Bütün cephe boyunca Japonyanm Uzakşark ve Pasifikte yapyollar kullanılmaz ması muhtemel hareketler AngloSakbir hale geldi sonlar Avrupaya ihrac yapabilirler mi? Sovyetlerin Kırımda ve , Tazan: Eaekli General merkezdeki yeni H. Emir Erhilet hiicumları da püskürtiildü Berlin Roma Tokjo Mihveri için, Japonlar Birmanyadan sonra Çin me« Berlin 12 (a.a.) Alman ordulan başkumandanhğınm tebliği: Kerç yarımadasuıda tank ve hava kuvvetleri himayesinde hareket eden mühim kuvvetlerın hucumlan püskurtülmüştür. Yeniden 14 tank tahrib edilmiştir. Alman savaş uçakları Kafkasya kıyılarmdakı lıraan tesislerine hücum ederek bir Rus yolcu vapurunu bombaAvrupada Rusya ve Asjada Çin en başlıca hedeflerdir. Çünkü Rusya ve Çin jıkıldıktan sonra Mihver devletlerine bütün yollar açılmış ve onların Avrupa, Asya ve Afrika ile bütün Okyanuslara hükmetmelerine artık hiçbir engel kalnıamıs olur. Bu sebeble Almanya ile onun Avrupalı müttefikleri doğu cephesinde Rusyaya son, kat'î ve rildürücü darbeji indirme»e> hazırbDUrlarrken JBponya da, Çııngking'de tahassun eden millî Çin hükumetine cenubdan en tesirli taarruzda bulunmak üzere Birmanyayı zapie çalısmaktadır. Japon\ a, Çini tamamile altederek Cungking'e girmeğe mu\affak olursa seıbestliyecek olan Çindeki büyük ordularınm yardımile artık Rusya, Hindistan ve Avustralyadan en zivade lüzıım gnrdüğüne ve belki de bunlardan ikisine birden taamıza imkân bulur. selesini halledemezlerse ne Hindistana ve ne de hatta Avustralyaya sevk için lâzım olan büyük askerî kuvvetleri bulamadıktan başka Çungking millî hükumetinin coğrafî ve askerî durumu sebebile Japon ordularının Hindistanla Rusyaya yürümeleri tehlikeli ve dolayısile hatah bir hareket olur. Bundan dolayl Japonyanm Birmanyadan sonra Çung« king üzerine yürümesi ve burasını zaptedereft millî Çin hükumetîni dağitması iktıra eder ki, onun Çin diyarlanndaki ordulan serbesth'yebilsin ve Japonya hareket serbestisini elde etsin. Bu esnada Japon deniz kuvvetlerinin. Bataan yanmadasmda ve daha evvel Felemenk Hindistanında serbestliyecek kara kuvvetlerinin Birmanyaya gönderihnelerl zarurî olmıyan kisımlanndan da istifade ederek, Avustralyanın doğusile cenub (Arkası sahife 2 sütnn 1 de) Askerî vaziyet M. NVelles istikbaldeki hedefinden bahsediyor Vaşington 12 (a.a.) General Marshall'in Londradaki vazifesinin esasına ve AngloSaksonlarla müttefiklerinin (Arkası sahife 3, sütun 3 te) Sinemada sinemakâri bir cinayet Laval gene sahnede! Harb dışında kalabilmis olmak bahtiyarlığıınızın knmetini şüphesiz hepimiz pek iyi takdir ediyor ve hükumetimizin bu yoldaki muvaffak milli siyasetini vicdımmızın derinlerinden gelen şükran taıygularile haklı olarak ovü>oruz. Çok jerinde bir anlajış ve çok yerinde bir o> üştür. Bir nokta belki bir parçacık (iıvkatimizden kaç^bilijor: Şimdiye kadar hatb dısında kalabilmis olmaklığımız, bundan sonra da ayni saadet içinde yüzeceğimizin teminatını teskil edenıez. Yıırd dışında bütün dünya>ı yakıp > ıkmakta devam eden ateş günün birinde sönmüş olmadıkça harble aramızdaki mesafe bir mızrak boyu kalmaktan kurtulmuş olamaz. Bunu uzak bir ihtimal olarak değil, yakın, herhangi sebeble bugünden yarına geıçekleşebilir bir afet gibi telâkki etmekte hata yoktur, bilakis isabetlerin en bujiiğü vardır. Demek ki harb dısında bulunan biz Türkler de adeta atessiz, yani yalnız silâhlan harekete geçmemiş olmak farkile tam bir harb hajalı jaşıjoruz. Hakikatin bundan ibaret olduğunda hiç şüphe yoktur. Binaenalejh harbin şiddetlerinden. muhariblere nipctle çok hafif olmasına rağmen, bizim de adamakıllı müteessir olmaklığımızda şasılacak hiç bir cihet bulunmamak lâzımdır. Harb dısında bitaraf hayatı j asıyabilmenin de millî ve beynelmilel çok ağir şartlan vardır. Harb dısı bitaraflık ancak icabında silâh kuvvetile müdafaa olunabilmeKdir ki manalı ve müessir olabilsin. Yerli yabancı kimseye sır değildir ki işte biz bunu yapıyoruz. Bu vaziyet hemen hemen harbin belliba«u bütün külfetlerinı omuzlamağa muadildir. Dünya harbinin devam etfiği iki buçuk yıldanberi daima artan bir ihtimam Dün gece ÇemberMareşalın hususî litaş sinemasında kalem müdürü de bir adam karısını istifasım verdi ve yanındaki erVİsi 12 (a.a.) Emin bir kaynaktan öğrenıldiğine göre, M. Pierre Laval. keği ağır surette I cumartesi günü Vişide Fransa devlet sefi Maresal Peten ve başvekil muavinı yaraladı Amiral Darbnla uzun bir görü=;me yapmıştır. Bundan ba^ka umumiyetle iyi haber alan Fran«;!z malıfilierinde devlet şefinin hususî sivil kalem şefi M. Dumoulin de La Barthete, cumartesi günü İstifasım vermiştir. Peten ve Darlaala müzakereler Doğu cephesinin merkez ve şimal kesimlerinde düşman muhtelif noktalarda yeniden muvaffakiyetsiz hücumlara teşebbüs etmiştir. Şimal Buz denizinde tayyarelerimiz hımaye edılmekte bulunan bir vapur kafilesine hücum edeLondrada mühim muzakerelerle mesgvl rek 2 ticaret gemısinde yangın çıkarolan Amerikan Genelkurmay Başkam mıştır. Dığer bir vapur da hasara uğraGeneral Marshal tılmıştır. Dün gece Çemberhtaş sinemasında, sinemakârî bir cinayet ışlenmıştir. Sevim ismindeki karısından üç aydanben ayn yaşıyan Cemıl adında bir genc, hemız nikâhında bulunan, fakat babasmın evinde oturan Sevimin, başka bir erkekle münasebette bulunduğunu haber almıştır. Cemil, dün gece Çemberlitaş sinemasma gitmış ve gösterilmekte olan fılmin yarısında ışıklar yandığı va. kit, kendısinin oturduğu sıranm arkasında karısile bir erkeğin yanyana bulunduklarını görmüştür. Cemil, karısile düşüp kalkanm bu adam olduğunu anlıyarak hemen tabancasım çekmiş ve Saim ismmde bir genc oldu|u anlaşılan adama üç el a*eş etmlştir. Sinema salonunda patlıyan tabanca sesleri, bir anda yüzlerce halkı panığe uğratmış, kadın, erkek, çoluk. çocuk, seyirciler, kendılerini dışarı atmağa başlamışlardır. Bu arada bayılanlar, ezilenler olmuş, bunların feryad ve figanı da ortalığa daha büyük bir haşyet vermiştir. Bu arada Cemilin kansı Sevim de kaçmağa başlamıştır. Fakat. gözü dönen Cemil, kansını takib etmiş ve merdiven başında yakalamıştır. Cemil, kansına da ateş etmek Istemişse de tabanca ateş almamıs. bunun üzerine bıçağını çekerek sol küreği üzerinden onu da yaralamıştır. Bundan sonra da polise teslim olmuştur. Hür ve müstakil Hindistan! Hindlilerin Ingiltereden istedikleri budur (Arkası sahife 3 sütun Z de) \ Japonlara göre Bataan yarımadasınMevlâna Azad İngillere, da mevzilerde hâlâ Hindistanı bir türlü Üsküdar Halkevinde çarpışmalar oluyor dun bir ihtifal bırakmak istemiyor» dedi Amerikan Baskumandanı Yeni Delhi 12 (a.a.) Millî Kongre yapıldı iderlerinden Nehru bu sabah Mister General Warinright de Ruzvelt'in mümessilile tekrar görüşmüş Dün Türk fikir âlemi için hüzünlü bir ve cevaben: günün yıldönümü idi. 1936 yılırun 1213 esir düştü «Birleşik Amerikaya gitmekten çok nisan geceyansı, büyük şair Abdülhak memnun olacağım. Fakat bu millî tehlike gününde yurdumdan ayrılamam.» demiştir. Nehru gazetecilere vuku bulan beyanatında: « Hindistanın istiklâlini tanımak şartıle müttefık milletlerin yardımlarım (Arkası sahife 3 sütun 4 te) Hâmid, hayata gozlerini yummuş bulunuyordu. Türk milleti ve gencliği, derin bir matemle, ölmez şairin yasını ruttu ve onu kendine lâyık bir merasimle ebedî durağma götürdü. Bugün büyük ve aziz Hâmidin hatırasmı hürmet ve hüzünle anarken ona Allahtan tekrar tekrar rahmetler dile*iz. *** Büyük Türk şairi Abdülhak Hâmîd Tarhan'm beşinci ölüm yıldönümü münasebetile dün Üsküdar Halkevinde, Hal kevlerine nümune olacak bir topHntı ve büyük bir ihtifal yapılmıştır.. Sılonda mümtaz biç zümre toplanmıştı. 15,30 da Halkevi reisi avukat Reşad Kaynar toplantıyı açmış, hazır bulunanları selâmlıyarak Lüsyen Abdülhak Hâmid Tarhan'ın Üsküdar Halkevinde bu toplantıya işürak etmekte olduğunu teba» rüz ettirdikten sonra güzide mütefekkirimiz, İsmail Hâmi Danismend kursüye gelerek bütün dinleyicilerin sonuna kadar dikkat ve lezzetle takib ettikler: konferansma başlamıştır. İsmail Hâmi Danismend, büyük Hâmldin Turk edebiyatında yaptığı İnkılâbları izah etmiş ve Hâ"nidin kendi hiyatına dsir vazmak istediği fakat tamamlıyamadığı şıirinden bazı parçalar okumuş ve bugüne kadar onun meçhul kalan taraflannı aydmlatarak, hususiyetlerini izah etmiştir. Bundan sonra Haydarpaşa lisesi edebiyat muallimlerinden Raci ve şair Yahya Saim Makber ve Ölü'den parçalar okumuşlardır. Nihayet şairin en son siirlerinden biri olan (Gazup bir şair) İsmail Hilmi tarafmdan okunduk'an sonra toplantıya nihayet verilmıştir. Üsküdar muhitinde bu toplantı büyük bir alâka uyandırmıştır. Büyük Şair Abdülhak Hâmidi 5 sene evvel bugün kaybetmiştik Acıklı bir gun YUNUS NADİ (Arkası sahife 3 sütun 4 te) Tokyo 12 (a.a.) Bataan cephesindeki Amerikan mevzılennden geri kalanlar etrafındaki çarpışmalar, durmadan ve ayni şiddetle devam etmıştir. Yomuri Şimbun gazetesinin bir hususi haberine gore, 9 nisan öğleden sonra Mariveles istıhkâmları üzerine Japon bayrağı çekilmiş ve Mariveles lımanı da ele geçirilmiştir. Japon donanmasına mensub tayyareler. Corregidor ve Caballo adalarındaki Tabanca ile yaralanan Saimin yarası düşman kalelerini bombardıman et çok ağır oldıığundan Cerrahpaşa hasta miştir. Japon harb gemileri de bu bomr.esine kaldırılmıştır. Sevimin yarası nis. bardımana ıştirak eylemiştir. peten hafiftir. (Arkası sahife 3 sütun 1 de) Birmanyadaki Japon ordusu Magrece'nin cenubunda geniş bir hat üzerinde şimale doğru ilerliyor Besiktaş dün Galatasarayı 3•2 yendi Dunkü Galatasaray . Besiktaş maçında bir gol atmak için yapılan mücadele Dün Fener stadı tam dolu halinde üstünde bir oyun çıkardıkları takdirde Galatasaray ın beklenmiyen mağlubi berabere kalırlar diyordum. Beşiktaşlılar mutsddan çok mu üstün yetine şahıd oldu. Evvelki günkü yazımda bir maçm oynanmadan kazanıla ve Galatasaraylılar çok mu fena oynamıyacağını işaret etmıştım. Fakat Gala dılar ki yenildiler? Bu İki suale de evet denemez. İki tatasarayın yenıleceğmi de pek düşünmeraf da birinci sınıf oyunlarını oynadılar. doğrusUj ^gesiktaşlılar m Merhum Hâmidin olumunden kısa bir zaman evvel evinde. oda elbisesile kolrugunda istirahat ederken alınmıs bir fotografı , Yeni Delhi 1 2(a.a.) Birmanyadaki İngilız başkumandanlığınm tebliği: Düşman keşif kolları Magrece cenu bunda geniş bir cephe üzerinde şimal .st ikametinde ilerlemektedirler. Şİmdİlik düşman küllî kuvvetleri henüz savasa girmemiştir. Düşman tayyareleri bütün cephe üzerinde çok faaliyette bulunmuş. İngilız ön saflarını bomVe maç bunun İçin heyecanlı zevkli ve ba ve mitralyöz ateşine tutmustur. Londra 12 (a a.) İngiliz radyosunun birinci sınıf oldu. Bo\ leyse Galatasabıldırdiğme göre, Birmanyadan alman raylılar neden yenildiler? Bir maçın netıcesini bazan bir iki se son haberler, İngilız kuvvetlerinin İrra(Arkası sahife 3 sütun 5 te) (Arkası sahife 3 sütun 3 te) Fenerbahçe de Istanbulspora 1 0 yenîldi Abdülhak Hâmidin manzum tercemeihali Yazan: İsmait Hâmi Danismend Bugün ikinci sahifemizdedir.