13 Kasım 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

KEMALİZM PRENSİPLERİ Yazan: Saffet Engin X VE İKİNCİ CİLDLER Fîaü : 1 inci cild 100 2 nci » 75 kuruştur. Satış yeri : umhuriyet 10 BOL ÇEŞİD ve YENİ STİL MOBİLYA Almak veya görmek istiyenler HARAÇÇI KARttEAER Limited Şirl Salonlannı bir defa gezmekle ta#H^^üirler. IstanbuL, Fincancılar, Rızapa: No. 59/61/63. Telefon: Cumhuriyet Matbasıdır 6194 ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresı: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrır: 22366. Tahrir heyetı: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 13 İn 1941 Erzincanda şiddetli bir zelzele oldu Merkez kazasının köylerinde mühim hasarlar oldu, şimdiye kadar 36 yaralı ve on ölü bulunduğu tesbit edildi Erzincan 12 (a a.) Bugün saat 12,16 da Erzincanda şünalden cenuba, 20 samve devam eden şiddetli bır yer sarsıntısı clmuştur. Orta mekteb binası, içme gırılemiyecek kadar harab olmus. dıger baza bınalarda da hafıf zararlar vukua gelmıştır Hafıf bir kaç yaralıdan başka nufusça zaylat yoktur. Zelzelenln mülhakattaki tesirleri hakkmda malumat beklenmektedır. Millî Müdafaa ve Münakalât Vekilleri istifa ettiler Sehir Meclisi salonuna Millı Şefimizin gttzel bir biistü konuldu İstanbul Şehlr Meclisinin lçtima salonuna, Mılli Şefımiz Reisicumhur İnonunun guzel ve san'atkârane yapılmış bır bustu konulmuştur. Eser, mamf heykeltıraşımız tarafından yapılmıştır. Kenan Kabinede Köylerde mühim hasar var Ankara 12 (a a ) Erzincan Vılâyetınde vukua gelen yer sarsmtısına daır alınan haberlerden merkez kazasındakı köylerde muhım hasar olduğu. şımdıye kadar dordu ağır olmak uzere 36 yaralınm teda\i altına alındığı ve on ölu bulundugu arlaşılmıştır. smda hasar ve zayist yoktur. Kemah kazası merkezınde ikı ev ve Kemlık nahıyesı koy'.ennde bır kısım evler yıkılmışsa da nufus zayıatı olmamıştır. Erzincan merkezmin Hambekl, Tılkış, Kut. Gocüer ve Aleapalankası koylen kâmılen jıkılmış Dıvnmi kovunde de uç ev yıkılmıştır. Bu köylerde beş kışı olmuş, 28 kışı yaralanmıstır Millî Müdafaa Vekâletine Korgeneral A. R. Artunkal ve Münakalât Vekilliğine Amiral Fahri Engin tayin edildi Ihi Vekil Refah vapuru tahkikatını kolaylaştırmak için çekildiler Ankara 12 (a a.) Refah vapuru hâdısesınden dolayı, Vekâletlerıne mensub yuksek rutbede subay ve memurlannm alâkalı gorulmesi ve tahkikata başlanması munasebetıle Mılli Müdafaa Vekıh Erzincan meb'usu Saffet Arıkan ve Münakalât Vekıli Sınob meb usu Cevdet Kerım İncedayı, tahkıkatın selâmetle devamını temın maksadıle istifalarımn kabulünü Başvekılden nca etmişlerdir. Her ikı istifa kabul edılerek Mılli Müdafaa Vekâletine Manısa meb'usu emeklı Korgeneral Alı Rıza Artunkal ve Münakalât Vekâletine Samsun meb'usu emekli Amiral Fahrı Engınin tayınleri yuksek tasvıbe ıktiran eylemiştır. Yıkılan evler, ölü ve yaralılar Erzincan 12 (a a ) Tercan kaza Ihtikârla Mücadelede Şiddet thtikâr suçlularına karşı şiddetle hareket etmekte en büyük âmme menf aati vardır: Vatanın selâmetini içine alan bir âmme menfaati. Bu afeti daha ilk adımlannda en kahir darbelerle yere sermeğe mecburuz. Aksi takdirde sonra hepimizin yerlere serildiğimiz göriilebilir. evlet merkezimiıde ihtikârla mucadeleji daha muessir kılacak tedbirler uzeıinde çaiışıldığını oğreniyoruz. Bu maksadla Mcclise jeni bir kanun lâjihasının sevkcdildiği veja edilmek uzerc olduğu anlaşılıyor. Teşkilât kuvvctlendirilccek, belki hususi mahkemeler kurulacaktır. Memlekette vatandaşlarııı maişetlerini BorlukUrdan kurtarmak için olduğu kadar bir vatan ahlâkı tesis etraek için de buna kat'î bir ihtijac *ar. Çunkü şimdikine benzer haller ve şartlar içinde ihtikâr suçunun bir nevi vatansızhk demek olduğu maatteessüf hâlâ kâfi vuzuh ve sarahatle anlaşılamamış olduğu gorulıijor. Vatanın kılına hata gelmemesini Islemekte ittifak etmi>ecek kimse bulıınamaz diye duşünürüz. Biz \atanın selâmetini ancak hududlarda nıddafaa olunur bır iş sanıyoruz. Cephe gerisinde vatandaşların huzur ve sükun içinde çnlışabilmelerinin cephelerin kuvvetindcn farksız ehemmiyette bir kejfiyet olduğuna akıl erdiremiyenlerimiz var. Her ne pahasına olursa olsun para kazanmak hırsıle cephe gerisi hayatı tabammül olunamaz şekillere sokulursa elbette millî müdafaamızda yaman gedikler açılmış olacaktır. Bu turlü suç isliyenler düpedüz \atana hıjanet ediyorlar demektir. Bunu hcpimİ7İn topumuzun böyle bilmemize ihtiyac vardır. Onun icindir ki ihtikârla yalnız hükumetin deçil. halkın da mücadele etmesi hakikaten biı vatan borcudur. İhtikârla mücadeleji şiddetlenrtirerek bu hakikati tebarüz ettirir ve onun vatandaşlar arasında bu mahiyetile yayılmasım tenıin ejlersek memlekette bu suretle bir vatan ahlâkı vücud bulmasına hizmet etmiş oluruz. Hepimiz vatanperverlikte kimsetîen geri kalmamak gayret ve iddiasını eüderiz İç>üzünde bu gayret ve iddiaya gayrisamimî demeğe hakkımız da >oktur. Fakat itiraf etmeğe mecbunız ki halkın ve memleketin en zarurî ihtijaclanna taalluk eden bir madde üzerinden eğer mümkün olursa yiizde beş vüz kâr tenıin edecek dolambaclı işler yapmağı vatanperverliğe uymaz bir is sajmak bazilanmmn hatta akıllarma bile gelmiyor. O halde bu türlü fena hareketlerin vahametini hepimiz olanca siimul ve Başvekilimiz bir ay mezuniyetini Mersinde geçirecek Diaı Dr. Refik Saydamm reisliğinde toplanan Koordinasyon Heyeti, Millî Korunma kanunu tadilâtmı görüştü Ankara 12 (Telefonla) Tstirahat etmek üzerc bir ay mezuniyet almış olan Başvekilimiz Doktor Refik Saydamm bu mezuniyetini bir kaç gün sonra ıstimale baş'ıyacağı anlaşılmaktadır. Başveki'imizın istirahat günlerini Yalova veya Mersind" geçirmeleri muhtcmeldir. Koordinasyon heyeti bugün Başvekilirtıirjn riyasetinde toplanmış ve Millî Korunma kanununda tadiller yapan lâyıha üzerinde görüşmüştür. Bu lâyihanın Vekilier Heyetinin yaıınki mutad içtırraında son defa gözden geçlrıleceğı anlaş'lmaktadır. Lâyiha bunu müteakıb Başvekilimiz Dr. Refik Saydam Meclıse sevkolunac3ktır. Dığer taraftan Milli Şefimizin Taksımde İnonii gezgısme rekzedilecek heykelını de san'atkâr Belling yapmaktadır. Millî Şefimiz, Başvekil ve Hariciye Vekilile Sovyet ricali arasında Ankara 12 (a.a.) Ilkteşrm ihtilâ'ınin vıldonumü munasebetıle, Cumhur Reisı İsmet İnonu ile Sovyetler.Bırlıği Yuk=ek Sovyet Meclisi riyaset dlvanı Reisi Kahnın, Başvekil Doktor Refik Saydamla Sovvetler Bırlığı Halk Komıserleri heyeti reisi Stalin ve Hariciye Vekilı Sukrü Saraccğlu ile Sovyetler Birlıği Hancive Halk Komiseri Molotof arasında tebrik ve teşekkur telgrafları teati edilmiştir. Münakalât Vekâletine getirilen Samsun jneb'usu emekli Amiral Fahri Engin Milli Müdafaa Vekâletine getirilen Manisa meb'usu emekli Korgeneral AI1 Rıza Artunkal Moskova civarında vaziyet düzeldi Sovyet harb "M tebtiği fAlman harb], 1 tebliği ' Tulada bir Rus fırkası mağlub edildi Kırımda Kerçin cenub kıyısma varıldı Binuk Britanya Kralı Majeste Jorj Rus kıt'aları mukabil taarruzlar yapıyor Çinden 100 bin asker geleceği hakkındaki haber tekzib edilmektedir Fransa Harblye Nazuı General Huntziger 4 aylık gemi zayiatı •• Finlandiya Âmerikanıtı harbe nihayet verilmesini istiyen notasını reddetti «Fin milleti, emniyeti garanti öiilinciye kadar Ruslarla çarpışmağa devam edecektir» Helsinki 12 (a.a.) F^n hukumeti, Sovyetler Bırhğlne karşı muhassmata son verilmesini ve Fın kıt'alarının 1939 hududuna kadar geri çekılmesıni ıstıyen Amerıkan notasına red cevabı vermişür. Bu cevabda Finlandiya başlıca aşağıdakı noktaları tebarüz ettirmekteiir: 1 Fınlandıyanın yaptığı harb tedafüî bir harbdir. 2 Finlandiya harbi istemem.ştir. onu harbe mecbur eden Rusyadır. 3 Finlandiya dünya harbine iştırak ârzusunda değildir. 4 Finlandiya kendi hududlarını emnıyet altına almadıkça harbden çekılemez, bununla beraber bazı askerlerini terhis ederek bunların sivü hayata avdetlerini temin edecektir. Fin noUsı şu cumlelerle nihayet bulmaktadır: (Arkası sahife 3. süfım Ingilizlerin kayıbı 750 bin tona düştü • Gl. Huntziger Fransa Harbiye Nazırı tayyare kazasına uğrıyarak öldü LitvinoHa sefirleri Tahrana getiren tayyareden de haber alınamadı Vişi 12 (a.a.) Ofi: Harbiye Nazırı General Huntzıgerin hususî tayya'esı, Gard eyaletinde Leviganda Breau yakııılarına duşmuş, içmdekılerin hepsi de komür haline gelmiştir. Fransız Afrikasmda yaptığı bir seyahatten dönmekte olan General, Cezayirden bu sabah 8 32 de ayrılmışH. Tayyarede, Nazırm yanmda sK*il hususî kalem müdürü Jean Labusquiere ve emir zabiti yüzbaşı De Royere vardı. Ölenler arasında ayrıca pilot, telsiz memuru ve Nazırın oda hizmetçisi bulunuyordu. Londra 12 ( a a ) Bugün öğleyiD neşredılen Sovyet tebllği: 11'12 sonteşrin gecesî kıt'alanmız bütiın cephelerde duşmanla dövüşmüşlerdır. Ingiliz Kralı ve 1 L Çörçil Y Diin mühim birer ıtutuk söylediler İngiliz Başvekili " bu memlekete karşı muhakkak bir taarruz yapılacaktır, unutmayalım,, dedi Londra 12 (a a ) Kral, dün Parlamentonun toplanma devresinı uzatan nutukta ezcumle demiştir ki: « Duşman tayyarelerının hücumlarma milletin nasıl bir manevî cesaret ve metanetle tahammül ettiğıne şahıd oldum. Biten yıl içinde ordum, denizde, karada ve havada hürrıyet davasını müdafaa etmişlerdir.> Kral, Rus orduiarının mukavemetine (Arkası sahife 3. sütun 5 te) Şimalde Svanko'nun bir iki giine kadar düşeceği bildiriliyor Berlın 12 (a.a) Alman orduları başkumandanlığının tebliği: Kırımda Alman ve Rurnen kıt'alan şiddetli takib muharebelerinden sonra Kerçin cenub kıyısına varmışlardır. Alman hava kuvvetleri Sivastopol, Kerç ve Anapa limanlannı çok tesirli bir surette bombalamağa devam etnişlerdir. Tulanm cenubundaki kesimde. piyade ve tank teşkılleri bir Sovyet süvari tümenıni sarma hücumile mağlub etmiştir. Birçok esir alınmış ve 91 topla dieer harb malzemesi ele geçirilmiştir. Duşmanın Leningradda toplu kuvvetlerle ysptığı bir şaşırtma tesebbüsü Alman kıt'alarının müdafaası karşısında akım kalmıştır. Düsman ağır ve kanlı zayiata uğramıştır. Hücum eden 17 tanktan yedisi ağır tipte olmak üzere 111 imha edılmistir. Savaş ve av tayyarelerinden mÜTekkeb teşkiFer, bütün cephe boyunca duşmanın geçid muvasala hatlarma ve tayyare meydanlarma muvaffakiyetli hücumbrda bulunmuslar, birçok trenleri tahrib etrris'er ve Sovyet hava kuvve'lerine ağır kavıblar verdirmisleTdir. Moskova sündüz ve gece infılik r e ypngın bombalarile bombalanmıştır. Demiryollan tesisatına yapılan tam isa(Arkası sahife 3. sütun 3 te) Tebliğin zeyli Moskova 12 l a a ) Bır Sovyet tebhği ekınde cenub cephesinde Sovyetlerm faal bir mukavemet gösterdiklerı haber verılmektedır. Bır tayyare teşkili, 6 duşman tankı, askeri teçhizat yüklü 170 ten fazla kamvon ve 14 mitralyöz tahnb etmiştır. Bır Alman tank hücumu, benzm şışelenle dağıtılmış mihvere aid 2 tank kul edılmış ve diğer 7 tank da Verıstagin Yoldasın ımha böluğü tarafından tahnb edılmıştır Çete harbl, beyaz Rusvanm bütun bölgele nnde Inkisaf etmektedir. Bugüne k a d a r mihverin 4,5 milyon tonlttk gemisi batırıldı Londra 12 (a.a.) Salâhiyetli bir kaynaktan öğrenıldiğine göre, müttefıkleniî birinciteşrın sonunda bıten dört aylık müddet 7arfındakı gemi zayiatı 750,000 tondur. Ondan evvelkı dbrt ay zarl\nda bu zayıat 2.000 000 tondu. Moskova civanndaki vaziyet düzeldi Londra 12 (a a.) Moskova radyo(Arkası sahife 3, sütun 2 de) Mihverin gemi zayiatı artıyor Londra 12 (a.a.) Askeri bır ek?per, duşmanın Libya muvasala hatlarında faahyete başladığı tarıh olan ağustos ayındanberi Akdenizde batırılan veya ciddî hasara uğratılan Mihver nakliye v? iaşe gemılerile ye'kenlilerınin adedıni 165 olarak tahmin etmektedir. İngıliz donanmasının son yelleri sayesinde ağustos muvaffakiayındanber. Askerî vaziyet Askeri mnharririmiz emekli General H. Emir Erkiletin makaleslni bu bulacaksınız. gün Z nci sahifemizde V J YUNUS NADt sahife 3. sütun 4 te) (Arkası sahife 3. sütun 6 da) Litvinofun bindîği tayyare de kayıb Birhaç söz Tahran 12 (a.a.) Amerıkamn Moskova büyük elçısile Rusyanın yeni Vaşmgton elçisi Litvinof ve İngiıtere ha(Arkası sahife 3, sütun 6 da) Siyasî şiirler line haıranlık duyuj orlardı. Onlara göre cemiyetin rahati için, bir meclis kurulması ve burada uzun munaka^alar yapılarak mekanik kararlar alınması kâfıvdi. Cemi>etın o zaıııanki bünyesi vakıâ bo>le bir sisteme ihtiyac gosteriyordu. Nitekim bu sistem Ondokuzuncu asrın sonlarina doğru hemen bütun Avrupada tatbik sahası gordü ve devrini yaşadı. Fakat 1919 danberi bu içtimaî ve siyaM mekan'zma artık pan yapmava başladı. Şimdi gerek iç sosyetede olsun. gerek dış sosjetede olsun fıkiılerin değil, ıradelerin mucadelesi ve zaferi mevzuubahstir. Umutnî menfaat, kahve sohbetleriie \e\a koca karı münakasalarile korunmgyor. Millî istiklâlin oekçisi çene dcğil namludur. 4 ^i>> Ey Hupo'lar ve ey Lamartine'ler! Senelerce emek sarfederek meydana getirdiğiniz cildler,'^akınız daha şimdiden bir karii toz tııtmus. . Keşke bu mevzular üzerinde s«ılece makale yaz«aydmıx da mısralarımza bir bahar sabahmtn renjini veja bir menckse demetinin kokusunu aksettirmeje çalışsaj dınız. Bir «ürü vaktiniz bosuna yanmış olmazdı! Duygulartnı ve sezislerini değil de bize fikirlerini asılamak ıuaksadile siir yazan şairlerden pek hoşlanmam. Bunıın içindir ki, ilk bakışta. kısa şiirlere karşı bir >akınlık. bir beğenme ümîdi duyarım. Şiiri, hislerimizin bir nevi komprimesi diye anladığım için iyi şairleri daha zivade kısa yazanlar arasında ararım. Fikir ve felscfelerini izah maksadile, ınakale jazar gibi sahifeler dolusu mısraları arka arkaya sıralajan bir sair, benim zevkimi oksamaz. Bunlardan en iyilerinin, en meshurlarının bile uzun omürlu olamıyacaklcirına inanırım. İnsan, ruhi bir mııamma olarak her zaman ajni kaldığina gore. san'atliârca kaleme alınmış kısa ve haAnkara 12 (Radyo Gazetesi) Frankikî bir siir hemen hemen ebedî demektir. Halbuki, içtimaî sız Somalısi hakkında muhtebf kaynakbir varlık olarak mütemadijen değiştiğimiz için, bir sijasî lardan şayanı dıkkat haberler gelmekakideji. bir felsefeji ifadc\e çalısan makalemsi uzun şiirler, tedır. Maıum olduğu üzere Fransız Soer geç uııutulmaja mahkumdurlar. malısi Vişiye tâbı olmakta devam ettiBir misal: ğınden İngılızler bu küçük müstemleOndokuzuncu asrın siyasî ve filozof şairlerinden Victor keyı abluka altına almışlardı. Son haHugo'ya, Lamartine'e ve Sully PrudTıomme'a bakınız. Bu berlere göre Fransız Somalısi, merkez ustadlardan üçü de umumiyetle uzun >azarlardı ve üçü de şehrı Cıbutı ile bırlıkte aç kalmıştır. Indemokrasinin 1870 ten sonra tebellur eden muayjen bir sekgilızler müstemlekenin teslımıni istıyor Cibuti açhktan teslim olacak îngiliz ablukası, Fransız müstemlekesini müşkül vaziyete düşürdü N. Aima.Tiiaj taxa/iDdan mnhuaraj cdilen Sıvastopol ıiımmiıiMi Jjir manzara, i Arkası sahife 3, sütun 6 da)