14 Kasım 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

KEMALİZN PRENSİPLERİ Yazan: Şaffet Engin 1 VE İKİNCİ CİLDLER Fîatı : 1 ind cild 100 2 nci * 75 ' kuruştur. Satış yeri : Cumhuriyet Matbasıdır ( 8 İnCİ umhuri r 6195 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresı: Cumhuriyet. İstanbul Posta kutusu: jstanbul No. 246 Telefon: Başmuhamr: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 r üıncı TESRİN'DE i Cuma 14 Ikinciteşrin 1941 Bugünden itibaren tatbika başlanacak ngiltereden sonra Şimali Atnerika Bırleşik Devletleri dahi Finlandiyaya askerlerini 1939 hududlarına çekmesini ve biıvlece Sovvetlere karşı yürütmekte olduğu harbe nihajet vermesini ihtar ederek kuvvetli surette yüklendiler. Kuvvetli surette yüklenmek tâbiri tam yerindedir. Çiınkıi Ingiltereden sonra Anıerikanın kiiçücük, fakat miılenıeddin ve kahraman Fin memleketciğine hitabı tehdidkâr bir ton taşımakta idi. Ingiltere gibi Amerika dahi Fin millet ve memleketine karşı takdir ile karışık çok samimt bir muhabbei besliyorınuş. Eğer Finlandiya Rıısyaya karsı harbden vazgecmesi için kendisine yapılan ihtara kulak asmazsa bu takdir ve muhabbeti kavbetmesi ihümali anlatılıyordu, ve belki İngiltere ile Amerikanın Finlandiya alevhinde harb ilânina kadar ileri gidecekleri bile ihsas ediliyordu denilebilir. Bir bu eksikti. Koca Ingilİ7 Krallık ve İmparatorJuğile koca Şimalî Amerika Birlesik Devletleri 600 milyon nüfuslarile 3 milvonluk kiicuk Fin devletine harb ilân etsinler de bu harbin garabetlerle dolu dalâletlerine bir jenisini ilâve etsinler! II Sehrin ekmek ihtiyacı için mühim kararlar Şark cephesinden resimler: Ağır Alman obüslerl düsman hatlanna ateş açarken Beynelmile! Dün Valinin reisliğile ölcüler yapılan toplantıda... Ö Ekmeklik un suiistimalinin şiddetle önlenmesi ve ekmek istihlâkinin tanzimi kararlaştı Ingiliz Mareşalı Birdwood \ Altnan harb | tebliği ' İngiliz Mareşalı Ruslar Sıvastopoldan Birdwood'a bakılırsa askerlerini naklet Kerç kalesi dtişmek üzere meğe başladılar GÖRDÜKLERİM Şark cephesinde Yazan: Emekli General Alman tayyareleri 3 TÜRKİYE kruvazör, I torpido ve 5 H. Emir Erkilet Birer Kendini onların icaref gemisinde büyük yataklı bolmesıne yerleştığimiz Alman vagonunun takılı bulunduğu hasarlar yaptılar Bulgar trenı sabah saat 6 da Rusçuğa safına sürükliyecek varacağı için Sofyadan hareke>ten nz Moskova 13 (a.a.) Gece Sovyet teb sonra koıidor muhabbetlerim keserek şartların meydana liği: iftırahate varmıştık. Tren yolculukların12 sonteşrinde kıt'alarımız bütün benim eski çıkmasını emniyetle ııelerde düşmanla çarpışmışlardır. cep da uyumakduruşta ve herbir âdetımdır. Yalınz her kalkısta uyaVali ve Belediye Reisimiz Dr. Lutfi Kırdar bir kaymakamlar içtimaına riyaset ederken.. S A~lTî N Plevne ve Rusçuktan Tunaya doğru 3 beküyormuş? Finlandiya Amerikanın tavsh elerine de cevab vererek miilî hududlarun kat'î bir emniyet altına almadıkça Sovyetlere karşı idanıe etmekte olduğu harbi yan yolda bırakıp geri dönemıyeıcğini be>an etmis ve bunun sebeblerini de uzun uzun izah ejlemiştir. Finlandiya Uı harbde mütesebbis ve mütearrız vaziyette olmadığını ve Rusyanın taarruzuna uğranus olnıası neticesinde bir daha silâhlan ele almak mecburiyetinde kalmış bulunduğunu ifade ediyor. JIillî vatanında ikide bir taarruza uğnjan Finlandiyanın miıstakbel emniyetini kim garanti edecek? Finlandiya bu jfarantiyi valnız kendi silâhlarımn kuvvet ve kudretinde bulmakta olduğuna kani ve bu hususta pck acı tecrübelerin derslerine gıire hareket etmeğe mecburdur. Devlerle bir serçe kuşu arasında yapılan bu mantık düellosunda kiiçük Fin devletinin çok kuvvefli va7İyette bulunduğunu gormek ibret verici bir hâdise teşkil ediyor. 1939 da Finlandiya Sovyetlerin taamızuna uğradığı zaman ne İngiltere. ne Amerika Sovyetlere bu taarnudan vazgeçmesini, aksi takdirde kendilerinin giderek filî de olacak husumetlerile karsılaşacağını ihtar etmemişlerdi. Bu münasebetle bütün dünyada olduğu çibi İngiltere ile Amerikada dahi kiiçuk Fîn memleketine karşı büjük bir mubabbet. Rusvaya karsı da o nispette büyük bir kin ve nefret izharile iktifa olunmuştu ve küçuk Finlandiya biıyük Rusvanm darbeleri öniinde kendi talihi ile başbasa bırakılmıstu O zaman heyulâ halinde de olsa hâlâ Milletler Cemiyeti vardı, ve bu cemiyet alelacele Rus>ayı Finlandiyaya karsı mütearru ilân etmeğe müsaraat eylemisti. Cemiyete dahil diğer azanm Fin yardımına kosması ve mütearrıra karsı paktın sıraladığı bütün tedbirlere baş Finlandiya notasından sonra Ingilterenin harb ilân etmesi bekleniyor «Fakat bunntı amelî bir kıymeti olmıyacaktır 1) Stokholm 13 (a.a.) İsveç matbuatının ıntıbaına göre Büyük Britanya hiç şüphesir Finlandiyaya harb ilân edecektır. fakat bunun ameli kıymeti olmıyacaktır.» Bir müddettenberi ehemmiyet kesbetmiş olan un ve ekmek meselesı üzerinde ahnması iktıza eden tedbirleri tespit etmek üzere dün ak<=am Vılâyette bir toplantı yapılmış ve mühim kararlar verılmiştir. Vali ve Belediye Reisi Lutfi Kırdarm riyaseti altında yapılan ve üç saat devam eden bu içtimada Vali muavini Ahmed Kmık ve Rasid Demirt^şla Belediye reis muavinleri, Belediye İktısad müdürü, Toprak Mahsulleri Umum müdür muavini ve bütün kaymakamlar bulun(Arkası sahife 3, sUtun 6 da) Londra 13 (a.a) Röyter: Lordlar Kamarasında verdıği bir nutukta Marejal Bırdwood, Türkiyeden bahsetmiş ve şdyie demiştir: c Nazarlarımızı kendisine itimadla çevlrdiğimiz ve fakat bazı kimselere bazı endışeler veren bir memleket var Jır. Şimdılık Türkiye sakin duıuyor, fakat (Arkası sahife 3, sütnn 4 te) 11 sonteşrinde 25 Alman tayyaıesı tahnb edilmiştir. 5 tayyare kaybettik. 12 sonteşrinde 5 Alman tayyarresi Moskova yakınn.da tahrib edilmiştir. tngilizler müşterek kumandanlık teklif etmişler Amerika Meb'usan Meclisi Bitarafhk kanunu tadilâtını. zayıf bir ekseriyetle kabul etti • Japonyanın karar günü Diyet Neclisi yarın fevkalâde bir içtima akdediyor Budapeşte 13 (a.a.) Stefani: Kızılnduyu Ortaşark İngiliz kumandanlığı mrine koyarak tek bir ÎngilizSov>'et kumandanlığı teşkılinin Londra hükumeti tarafından Moskova hukumetine eklif edıldıği haber verilmektedır. Bu :eklıfleri genelkurmaya büdirn'ek üzere Samaraya bir ingiliz askerî heyeti gonderilmiştir. r nırım, fakat tekrar uyurum. Ama bızım tren bu gece o kadar çok durup hareket etti ki, sayısını bilemem ve bu sebeble ben bir çok defalar uyandım. İşin garib Londraya nazaran Moskova taarruzunu Führer idare edecekmiş Londra 13 (a a ) Munıh'te söylediği nutuktan sonra, Hitler'ın Rus ormanlarında bir mevkide bulunan umumî kaargâhına döndüğü söylenmektedir. Baraporlardan anlaşıldığına göre, Füh(Arkası sahife 3, sütun 2 de) Tula öniinde büyük bir mücadele Sovyet harb tebliği «Cumhuriyet» askeri muharrirl sayıa emekli General H. Emir Erkilet şark cephesinde, bir garnizonu ziyarette bir tarafı da lokomotifın her duruş v« harekette duduk çalmamış olmasıdır, Acaba duduk mu çalmıyor, yoksa çalan düduğü ben mi işıtmiyorum dıye merakımdan bir aralık uykum kaçtı. Elhasü sabahm karanlığında kalktım, lâmbanın zıyssında tıraş oldum. 16 ilkteşrın saat 6 da Rusçuğa varacağız diye hazırlandım. General Erden de öyle yapmıştı. l'akat yataklı bolmemden koridora çıkınca vogoncunun verdıği ıkı felâket haberile karşılaştım: Bın, katarımızın 5 saat kadar geciktıği ve dığeri trenda ne bir yemek arabasının ve ne de yiyeceğe müteallik bir şeyin bulunmadığl tıakkında idı. Vagoncunun da küçük kiler ve mutfağmda ne kahvesi, ve ne de bize kahvaltılık verebilecek bır çeyi 4'ardı. Fakat ben kendi hesabıma aç kal[naktan ziyade yarım günü yollarda kaybetmiş olmaktan sıkıldım. Yarın sabah Bükresten şark cephesine hareket otmekliğimiz tabıî idi. Rusçuğa bugüa erken varsaydık 14 yıldanberı hlc gör* rrediğim ve çok güzelleşip geliştiğini' ancak duyarak öğrendiğim Balkanla» rın Parisi Bükreşte bir gün olsun ka* labilecektik. Fakat şimdi yalnız yarın» günümüz kalmışü. (Arkası sahife 3. siHnn 5te> Amerikan elçisine verilen harita Helsinki 13 (a.a.) Finlandiya cevabî notasının Amerika orta elçisine teslimı esnasmda, Finlandiya Hariciye Nazıtı Wıtting, ayni zamanda Finlandiya doğu hududunun bir harıtasını da vermış ve buna, So\yetlerın batıda duşünduklerı taarruz munasebetıle yapılan hazırlıkları gosterir bir izahname llâve etm.ştir. Fin siyasî mahfilleri ve matbuatı, Finlandiyanın durumumm 19391940 harbindenberi değışmediğini ve değışmiyeceğıni bildirmektedır. Gazeteler cFinlandiya ile Amerika arasında münasebetıeri kesmek İçin muspet bir sebeb yoktur» demekte ve şunları ilâve etmektedir: «Amerika orta elçiliğinin muhtırası, hiç şuphesız Bırleşik Amerika umumi (Arkası sahife 3, sütun 6 da) Sovyet Rusyada 150 bin kişilik bir Polonya ordusu kurulacak Almanlar, bu şehri zaptetmek için ugraşıyorlar ingiltere hükumeti, Ruslara müşterek bir kumandan tayinini teklif etmiş Berlın 13 (a a.) Alman orduları Başkumandanlığının tebliği: Kınmda, Alman kıt aları Kerç müstahkem tesislerıne taarruz etmektedır Şehrın pek yakmında cenubda bir çok müstahkem me\zıler zaptedılmjştır Kuvvetlı hava teşekkülleri Sıvastopol limamnda. Kerç boğazmda ve Kara denizin şimal doğu kıyılan açıklannda seyreden Sovyet gemılennı bombalamışlardır. Üç dtişman kruvazörüne, bir torpitc muhribme ve beş buyuk ticaret gîmisi(Arkası sahife 3. sütun 3 te) (Arkasi sahife 3, sütun 4 te) YUNUS NADİ Kahire 13 (a.a.) Sikorski, Kahirecle erdıği beyanatta, halen Rusyada ten^ık dilmekte olan Polonya orduları için, leride. cenubi Rusyaya bir zıyaret yapması ihtimaline, telrnj'nte bulunduktan Vaşington 13 (a.a.) Meb'usan mecsonra, demistir ki: lisi 194 muhalif reye karsı 212 reyle bi Rusyada şimdiden silâh altmia taraflık kanununun tadiline aid kanun 60 000 Polonvalı vardır. 150 000 mpvcudlu proiesini kabul etmıştır. bir ordu vücude getirilmesi ümid edıl«Kat'î saat yakında çalacak» mektedir. Vaşington 13 (a a ) Meb'uslar İngiliz hükumeti, ba efradı teçhiz etmeclisi, bitaraflık teanununun el'an mek vadinde bulunmuştur. Ve şimdiden, mevcud, esaslı iki maddesıni ilga lâJaponyanın mühim bir memnriyetle 05 000 askeri teçhiz edecek kadar malyıhannı tetkikle meşgul olduğu şu sıme gelmistir. Amerika hükumeti, fjeçVaşingtona gönderdi£i sefir M. Knnutı rada, siyasl mahiiller «Birleşık Amerizat bedelini ödünc verme ve kirala(Tazısı 3 üncü sahifede) (Arkası sahife 3, sütun 3 te) ma kanunu mucibince ödemeği vadetınistir.» Habeşistanda Gondar tamamen muhasara edildi İngiliz kuvvetleri Gianda'yı zaptettiler Birkaç söz Düşünce ve başsırı Gazetede okudum: «Silâh altına çağınlan askerlerin kimsesiz çocuklarmm Çocuk tsırgeme Kurumu ve subeleri tarafından himayesi e yapılacak masraflara karşılık olarak da mahallî idare heyetlennce asker ailelerine yardım kanunu mucibince jin edilecek miktarda paranın Çocuk Esirgeme Kurumuna verilmesi ciheti düs>unülmektedir.» Ha\ adis beni se%nnriirdi. Eski zamanlarda devlet, askere alınan vatandaMarın, çocukları sdyle dursun kendilerini bile adam jeıîne koy•nazdı. Suradan, buradan topianan «Asakiri Osmaniye», valınayak. bası kabak bir halde oradan oraya dolastırılır, Ulim gıireıı bir ferdin harb kabilijeti artacağı yeıde, açlıktan ve bakımsızlıktan bilâkis azahıdı. Bu gibi ihmalleri kokünden kaldıran rejimimiz, bugün. silâh altına aldığı vatandaslann emanet olarak millete bıraktıkları çocukl^rla da vakından alakadar nlııyor. on•an hakiki bir ana sefkatile kucafmfa bnnndırmak imkânUnnı araştırıyor. ••* Gaîetede okuduğum havadisba tatbik kabiliyetini de mükemmel buldum. Mahallî idare heyetleri, asker ailelerine yardm kanunu mucibince esasen faaliyete geçmhlerdir. Vluayjen membalardan geür tenıin olunmakta. ve muhtac sılelere yardım edilrnektedir. Bu gelirden ayrılacak mua.vyen miktarda bir para. Çocuk Esirgeme Kurumuna oıuntazaman verildiği takdirde, b&bası vatan hiznıetinde bulunan kimsesiz çocuklan kolaylıkia kimsesizlikten kurtaracaMır j* \ Ancak. havadisin sonundaki dü«ünülmektedir» kelimesi beni oldukça üzüvor. Bu kadar giızel. favdah ve luzumlu bir tedbir bulunduktan sonra, artık daha ne diye duşünülür, anlıyamıyorum. Alâkadar makamlarımi/ın bu hususta bir an önce düsünce rafhasından basarı safhasına geçmelerinî temenni etmiyen vatandas aramızda var mıdır? N. Naırcbi 13 (a a ) Gargova Gondar ana yolunun garbındaki Giandanın zaptı ile, Gondann tamamen kuşatılmış bulundugu resmsn haber verılmektedir. Napoli gene bombalandı Roma 13 (a.a ) Teblığ: Duşmanın dün gece Naboli uzerıne yaptıgı hava akını esnasında dafi bataryalar, bir duşman bomba tayyaresmi lıman civarında denıze duşurmüşlerdır. Ölu adedı altıdan 16 ya ve yaralı mlktarı da 34 e yukselmıştır. İngiliz n Habes kıf algrı tarafjodan muhasara edildjği bildirilen Gondarın eski kaleleri „ Italyanlara göre, gemi kaybı çok değildir Mılâno 13 (a a.) D. N. B: Popolo CArkası sahife 3, sütun 5 tejı