15 Kasım 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

KEMALIZM PRENSİPLERİ Yazan: Saffet Engin 1 VE İKİNCİ CİLDLER Flatı : 1 inci cild 100 2 nci ^ 75 kuruştur. Satış yeri : umhuriyet 10 IflCI ACVATIC MOVA 465 BIRINCI MUKAFAT Cumhuriyet Matbasıdır J 6195 ' İSTANBUL CAĞALOĞLU tanzim ediliyor Her evin günlük ihtiyacı tesbit olunacak Fmnlar mıntakalara taksim olunarak kendi hisselerine diişen nisbetinde ekmek çıkaracaklar Düııya OTaçmın Finali! ek derdi Telgraf ve mektub adresı: Cumhuriyet İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrır: 22366. Tahrır heyetı: 24238. İdare ve Matbaa kısnu 24299 24290 î 15 ili 1941 Meşhur Ingiliz Erzincah ve Tercanda tayyare gemîsi yeni zelzeleler oldıı Cebelitarık civarmda torpillenen 27 bin tonluk muazzam geminîn 1600 mürettebatından kaç kişi kurtulduğu henüz belli değil Ark Royal Akdenizde Şimdiye kadar 11 köyün yıkıldığı batırıldı ve 25 kişinin öldüğü anlaşılmıştır Un suiistimali Ekmekîik unları francala veya börekçilere verenler tecziye olunuyor Londra 14 (a.a ) İngılız Amiralük daıresmm teblığı: Amırallık daıresi. Leh Maund'un kumandasmdaki Ark Royal tayyare gemisinın battığmı teessürle büdırir. Ark Royal tayyare gemısı torpıllendikten sonra yedeğe alındığı sırada batmıştır. Gemıde olenlerin sayısı henuz malum degıldır. Fakat ılk haberler emokrasi cephesinin Sovjct(Arkası sahife 3, sütun 5 te) Hükumet, başta Ankara, Istanbu] ve lere yardımdan bellibaşh Izmir olmak üzere büyük şehırlerde un maksadı Almanyayı ketıai sarfiyatı ve ekmek ıstihlâkınin tanzimı harb hedeflerinden uzak tutmaktır. Ge içm muhim kararlar vermiştir. Bu kaçenlerdeki bir nutkunda Ingiliz Başve rarlar dun İstanbul vilâyetine de bilkili Mister Çorçil bu hedeflerin neler dirilmiştir. olabileceğini; Verilert karara göre Ankarada olduğu Rusyada işini bitirdikten sonra Al pibı şehrimizde de evlere cetveller damanja nereje te\eccüh edecektir? ğıtılarak her evde kaç kişi bu'unduğu, Sualine cevab verirken sajıp dok bunların yE=ları ve iş nevilerı tesbıt muştıi: Büyıik Britan\a, Kafkasya üze cdilecek un ve ekmek tevziatı bu cetrinden Ortaşark, İspanyayı da beraber llere gore tanzim olunacaktır. Yeni alarak Cebelitank, belki bunların biri tedbirlerin esasını her fırmın muayyen ve belki de birkaçı birden... bir mıntakaya ekmek vermesi ve fırınHepsi İngilterenin candamaıına do lara da mıntakalannın nüfus kesıfetikunacak oian bu teşebbusler mejdan ne göre un tevziı teşkıl etmek'edır. Bu almamak için Sovyetlerin son baddine suretle fırıncılarm daima öne sürdükfcadar muka\emet etnıeleri, her halde i «halkm hücumu» bahanesi ortadan şarkta Almanjayı daıma işgal edecek kaldırılacsaktır. Her fırınln müsterısı bir Sovyetler cephesi bulunması için muayyen olarak ve aile kadrosuna göre Kusyaya elden gclen yardımın hakıkackmeğini alacaktır. len aumisinin yapılması lâzımdır. (Arkssı sahife 3. sütun Ste) Arc Royal tayyare genminln Portsmut Moskova hatlında So\jeÜerin mukalimanında heybetli bir manzarası, ortada. remcti yalnıı Almanlan değıl, oıılar asansörle bir tayyare geminin ambarından kadar İngilizleri de fakat bu sonunçıkanlıyor, asağıda Arc Royal'in bıiyük bir cuları memnuniyetle şasırtan bir senıe\(!anı andıran uçuş güvertesi kilde uzadı ve uzuyor. Bizzat Ruslar bu cephede şiddetle mukaveınet edeceklerini ifade \e bunu filiyatile isbat ederken L'ral dağlan tarafında belki ilkbahara kadar hazırlanacak yeni bir crdu kurmağa uğraşbklannı saklamıyorlar. Moskova hattındaki mukavemetra ve daha ilerilerde yeni bir ordu hazırlığinın manası Almanja için şarkta bitip tukenmiyecek bir gaile bulunacağının ifadesidir. Ve hakikaten bu bir meseledir. AngloSaksonlan menınun eden, çıinkü Almanlan Avrupa hedeflerinden uzak tutacak olan mesele. Zaten Surijeden sonra İranı da isgal eden Ingiltere ajni mak»adla Ortaşark cephesini Orta Asjaya kadar uzatarak ayni maksadı temine çplısmışh. Bbylelikle Moskova dusse ve Kafkasya kaybedilse dahi Urallar ileri inde kalacak Rusya ile İran ve Efganistan şimallerinden temas temin olunarak Almanyanın karşisına Çorçi'.in dediği gibi jalnız Libyadan Hazer deıu«ine kadar değil, belki Libjadan Şimal Buz denizine kadar uzayacak bir cephe Nutkunda dedi ki: «Siyaseikame olunn>uş olacağı mejdandadır. timizin ana hattı bilhassa iki Bu İngiliz stratejisinin iki gajesi varBoston 14 (a.a.) Massachmssettö debüyük komşumuzla dost dır: Biri Almanjayı şarkta Rusyadan daha geniş bir cephe ile uzun bojlu mokrat âyam, ve âyan meclisi bahrıye geçinmektir.» İşgal e(mek, diğeri Alman>a ile kara encumenı reısı Walsh, Cumhur Reısi Ruz da İngiltereden başka ve tercilıan İn veltin, bu günkü Avrupa harbıne nihaAnkara 14 (Radyo gazetesi) Tahgiltereden uzak sahalarda temas temin yet vermek üzere, Papa, diğer dinî rüeran radyosu, İran parlamentosunun açıletmek. Avrupa karasına ihrac yapmak sası ve bıtaraf memleketlerle müştereEor bir şeyse İngilizler uzaklardan do ken bir harekete teşebbüs ettiğinı söyle dığını ve Şehinşahın bu münasebetle bir nutuk ırad ettığini haber vermektedir. lasarak Avrupaya gelmeyi tahayjül ede mjstir. Walsh, radyoda yaptığı neşriyatta, Şehinsah, bu nutkunda ezcümle şunları bilirler. Yaptıkları budur. Bojlelikle Ahnanyayı Avrupadaki yakın hedefie Ruzveltin Mihver devletleri harb gemi söylemiştir: (Arkası sahife 3, sütun 6 da) rile mesgul olmaktan alıkoyarlarsa Ok(Arkası sahife 3, sürun 7 de) yanuslara dayanarak alabildiğine uzatabilecekleri bir harb sonunda nihajet M Almanyayı bir gun âciz bir vazijete düşüreceklerini umabilirler. Nitekim plânları bu düşüncelere dayanarak açüıjor. Ya Japonya? Alman harb tebliği Kırımda son muharebeler Kerç kaleleri ve boğazile Sıvastopol mütemadiyen bombardıman ediliyor Evvelki sene biijiık felâketten sonra Erzincandan bir manzara Ankara 14 (Telefonla) Erzmcan ve Teıcanda bugun saat 11,55 te oldukça fridcletli iki yer sarsıntısı daha olduğu şehrımıze bıldırıldı. Bu gunku zelzeielerden zarar ve insanca kayıb olup olmadığı hakkında geç vakte kadar bır haber ahnamamıştır. Ilk zelzelede Erzjncapa tâbi Esesı, Hanzer, Fenıke, Ekrek, Hazun, Subah, Fellıs, Kurdkendi, Handefi, Haşıbaşı, Kıleyli koylen tamaınen yıkılmıştır. Dune kadar alâkadar maksmlara bildirılen ölu sayısı 25 *ır. Yarah sayısı doksanı bulmuştur. Tlk zelzelede Erzincanla Kemah arasındaki uç tunplin istınad duvarlan kavmıştır. Zıraat Vekâletinin mücadele amban tamamen > ıkılmış, erzak ankaz altındı knlmıştır. Sovyet harb \ tebliği ' Moskovanın etrafında Zelzele hakkında Rasadhanenin verdiği malumat Erzincan ha\ahsınde yeniden beş k5yun yıkılmasına ve nufusça zayiata sebeb olan son şiddetli zelzele hakkında Kandıllı Rasadhanesmden şu malumatı aldık: Zelzele. avın 12 nci çarşamba günu, saat 12 07 de, merkez iissu. tstanbuldan 920 kilometre mesafede vuk'i bulmuş ve Kandıllidekı sısmoğraf aleti bu sarsıntıyı kaydetmiştir Yeni zelzele (Arkası sahife 3. sütun 6 da) • Reisicumhur, Ingiliz ve Amerikan donanmalarınt birleştir mekle Almanlan sulha icbar edeceği kanaatinde Ruzvelt sulh teşebbüsüne girişmiş Mukabil taarruzlarla Alman kıt'alarımn hricumları geri püskürtüldü Macar ajansı, müttefiklerin cenubda Voroşilovgrad'a yaklaştıklarını bildiriyor Berlın 14 (a a.) Alman ordu'au başkumandanlığının tebliği: Kırımda, kıı"alarımız Kerç'in pek yakınına gelmıştır. Şehır ve lıman Aiman topçusunun ateşi altındadır. Aiman hava kuvvetlerı, Sıvastopol civarındakı duşman sahıl bataryaıarını tam ısabetlerle ıskat, lımanm ehemmi yetlı askerî mevzılerını tahrıb etmiş ve orta buyuklükte iki nakbye gemısinı hasara uğratmıştır. Kerç"ten kaçan düşman kuvvetlerine de havadan taarruz^ar yapılmıştır. Savaş tayyarelerimiz 5500 tonılâto hacminde ıkı gemiyı bomba isabetlerüe batırmıştır. Doğu cephesinin diğer kesimlennde mahallî muharebelerle yenı muvaffaKiyetler elde edılmıştır. Bir piyade alayı imha bir çok malzeme tahrib edüdi, Baltıkta 3 vapur batırıldı (Telgraflar 3 üncü sahifede) Afraar» tâArrvzu us rnudafaası 4.uça nNovçoroo StaraRusa 9 Barış teklifi, Papa ile bitaraî devletlere bildirilmiş İran Şehinşahı Neclisi açtı Bulgaristanın tek endişesi Cenub hududlarında İngiliz ve Rus orduları bulunduğu için Müttefikler Voroşilovgrada yaklastılar Budapeşte 14 (a.a.) Macar ajansı t>ıldırıyor: Ukrayna cephesinde Donetz ve Don bölgelerınde çarpışan muttefık kuvvetler, düşmanı madla müdafaa edilen bır çok kesimlerden atmışlardır. Mü'tefık kuvvetler Voroşilovgrad'a yaklaşmak tedırlar. Bu istifham isareti Uzakşarkta kendi kendine ve şimdiki halde daha zijade kendi içine doğru kıvrılıp bükulıijor görünüyor. Japonya Ahnanya ile hasımlan arasındaki vaziyetin ink.saf şekillerinden az çok müteessir oluvor gibi bir manzara gosteriyor. Almanya Sovyetlere karşı kat'î bir netice alamadıkça Japonyanın ihtijah artncr ve AngloSaksonlarui sesi yükseliyor. Rusya ile Çinden başka denizde çol» kuvvetli iki AngloSakson devletile tekbafma harbetnıek mecburiyeti Japonyayı diisündürüyor ve simdilik her gun biraz daha fazla kendi kabuğu içine soAnkara 14 (a a.) Gümrük ve Irhıkt>>or. sarlar Vekılı Raif Karadeniz yeni gumAncak bu muvakkat vazijet Japonrıık kanunu etrafında bir muharririnııze yanın tamanıen ortadan kalklıçı ma•eyanatta bulunarak yakında Meclıse nasına gelemez. Japonja Uzakşarkta verılecek olan ve 170 madde tutan yenr daimî bir meseledir. O kadar ki onun lâyıhanın bırçok faydalı kısımları ıhtiva diinya vukuatı karşısında acel» ve kat'î ettığım ve gumruk kanunu içınde yer al kararlara atılnmarak ihtiyatkâr bir vamnsı icab eden bir çok dağınık hukümtiyet alması belki daha korkunc bir şev .eiıe kanunlan bır ' araya top'adığını gayılmalıdır. Kuvvetlerini tehlike\e ko>bojlemış ve eksıkliğı hıssedilen antrepo maksızın baskalarının yıpranmasını bekıransıt, muvakkat kabul ve muvakkat liyen Japonja er geç yalnız uzak Asya muaflık gıbi usullerin ihdas edildığıni için değil. bütıin diinya için bir mese;lâ\e etmıştir. ledir. Ancak sinıdiki halde o faal b'r Vekıl, bu hususta aşağıdakı ızahatı vaziyet almaktan saktndığı için yeni ermıştır: YUNUS NADİ < Antrepo rejimi daha ithal mua(Arkası sahiie 3, sürun 4 te) (Arkası sahife 3, sütun 7 de) Yeni Gümrüh kanununun esas hükiimteri \ Vekil Raif Karadeniz kabul edilen antrepo rejimile memleket ticaretine de mühim hizmet edilmiş olacağmı söyledi Türkiyenin vaziyeti imiş! | fx^~y EİDERHAN ROSTOV\ Sovyetler 40000 zırhlı araba hazırlamışlarmış Budapeşte 14 (a.a.) Ofı: Meb'uslar meclisi, dün akşam, millî müdafaa bütçesini ittifakla kabul etmıştir. Müzakere esnasmda Harbiye Nazırı General Bartha, söz almış. Macar ordusunun e(Arkası sahife 3, sütun 3 te) \, Stavropo Bulgar Hariciye Encümeni Reisi Türk dostluk paktına güvenildiğini söyledi • • Şark cephesinde son harekât durumunu gosterir harita « Ankarada yeni bir deklarasyon neşredilmesi mnhfemeldir» Sofya 14 (a.a.) Stefard: Sobranya harıcıye encumeni reısı M. İaneff parlamentoda muhım beyanatta bulun muş ve şoyle demıştır: < Yugoslavyanın tasfiyesinden ve Yunanıstamn hezımetınden sonra bugun Turkıye ile munasebetlerl dolayısJe Bulgarıstan hududlarında yalnız tek bu: meçhul kalmıştır. Türk.yenır cenub hududlarında İngılız ve Sovyet ordulannın bulunrnası hasebıle, Turkıye ile münasebetlerimızın daima mev cud dostluk paktı esasma müstemd o Jarak devam edeceğini ümid ediyoruz Hariciye encumeni reisi. bundan sonra. Turk kabınesindeki degişıkliklerin hakıki sebeblerinin henüz meçhul olduğunu flâve etmış ve Turkiye haricî sı yasetınin değışmedığini teyid eden bir (Arkası sahife 3, sütun 3 te) Gümrükler ve Inhisarlar Vek"' Raif Karadeniz Cephelere yığılan insan ve malzeme ve masum bir millcte saldırmak 1S0 bolluğu bakunından tarih bu derece milyonluk bir nulletin şanına yakışır dehşetli bir harb kajdetmedi. diyoruz. mı?. diyerek kıyameti koparmıslar, Finlandiyava yardım vadetmislerdi. Şimİnsan ve malzeme bolluğunu bir tadi. neredeyse aksını yapacaklar, «180 rafa bırakalım, ıımumî siyaset mejdamilyonluk bir millete hücum etmek iki mnda görduğüroüz fırtınalar bakınundan acaba tarih bu kadar şasırücı ve dine gelseydi, \alnız su havadise inan buçuk milyonluk bir devlete yakışır kıvrak bir barb kaydetmiş midir, diye mak için her halde bir hayli zahmet mı?» dijecekler! de sorabiliriz. çekerdi. Halhuki bu adamı çıldırtacak Uykudan uyanan adam istediği kadar Sayuı İngiliz Kralınuı son nutkunu başka havadisler de var: sassıru bülün bu siyasi girdablar. umugazetelerde okurken. bu sual karşısınAmeıika, Fin hükumetine, Rusyaya mî hrtuıanın tabiî akisleri sayılmak lâda ^ene duraklsdım; zihnim gene 27 karsı ateş kesmesı için 110ta verıjor. zım. Cephelerde misli goriilmemiş inayın çapraşık hâdiseleri arasında boIngiliz deniz kuvvetleri Finlandiyaya san ve malzeme yığınt varsa ve siyaşıına dolaştı ve bir mantık buhranına erzak taşıyan bir gemiyi zaptedijorlar. set meydanlarında 14ÎSİİ gorulmemif saplanmak üzere iken. sırf ruhî iradem Ujku hastalığından kurtulan adam rüzgârlar esiyorsa, bu, üısanlığın tasayesinde kendine gelmeğe muvaffak diyecekti ki: rihte şimdiye kadar benzerine rasilanolabildi. Yahu. ben hastalanmadan bnce mamış bir sarsınh geçird ği içinHir Son harb Vazivetlerinden bahseden Rusyadakî rejim demokrasilerin hosu Harbeden kndamanlar. ftâzan yüze gulMajeste Altıncı Jorj, bir aralık so7ii na gitmiyordu Ne an'ane aristnkratlığı mek. bazan da paylamakla ancak kendi şark cephesine getirerek . Kus ordula içinde yaşıyan İngiltcre, ne de para gemilerini sahiie ufaçtlrmayı dusününnın mukavemetine hayranlığını» te aristokratlığına tapan Amerika, bu re yorlar. barüz ettiriyordu jimin kuvvetinden memnun eörünmüBu derece siddetlt bir fırtınada dı Çok değil. bir sene evvel uyku has yordu. Rusja. Finlandiyaya taarruz et artık bu kadir yalpa olmasın mı? talığına rutulan bir adam, bugün ken tiği zaman: «İki buçuk milyonluk hür S. Birkac söz Böyle bir fırtınada .1