25 Ekim 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

COM«tTfSi G O N U S İ E Yepyeni bir şekilde BUGÜN çıkü Baştanbaşa renkli resim, hikâye, şiir ve bileilerle dolu biricik çocuk gazetesi. V Fiatı 5 kuruştur. 18 inci yıl sayı: 6 1 7 5 u m h u r iyet ÎSTANBUL CÂĞALOĞLU . . , Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, îstanbul . Posta kurusu: îstanbul No 246 UUm&rt6SI dü Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa fasmı: 24299 24290 r Oku! Grameri E L K İ T A B I Yazan: PEYAMİ SAFA Gramer komisyonunun koyduğu esaslara göre hazırlanmıs ve Maarif Vekilliği tarafından bütün okullara tamimve tavsdye edilmiştir. Fiatı 25, Satış yer Hataylılara hitabesi Bize millî birlikle terakkiye susamış millî azim ve iradenin Hatay sembolüne bürünmüş en yüksek tecellisini vermiştir Sefimizin Heyecanh bir şayia Fransadakî suikasdler üzerine Atatürkün Hatay için cektiği ıstırab ve hasret Fakat onun kuvvetli davası en yakın arkadaşı ve hayırlı halefi inönünün himmetile hallolunmuş olduğu için elbette ruhu alabildiğine memnun ve münşerihtir umhur Reisimrz MiUi Şef sayın İnönü doğu vilâyetlerinde yaptığı bir tetkik seyahatinden ddnüşünde Hataya da uğrayarak \almz iki yıldanberi anavatanın bağrına basılmış olan bu güzel vilâyetimizin her kıişe ve bucağım hususî bir alaka ile görmeğe çalışmış ve gördüklerinden çok mütchassis olarak oradan aynlırken Hataylılara hitab eden çok güzel sözlerle müşahade ve tahassüslerini izhar buyurmuştur. Türk istiklâlinin bütün dünyaya tasdik ettirilen beratı mahiyetindeki Lozan sulhunun kurucusu, bin 7orluktan dolayı o sulhta dahi muvakkaten anavatan dışında kalmış olan Hatayı on altı yıllık bir fasıla ile millî camiaya ilhak eden şef olmak hasebile bu defa oraya uğrayarak bu pek sevgili. yeni vatan parçasınm hayatı üzerinde hususî bir ehemmiyetle durmus olması pek labiidir. Millî Şefin Hatay ve Hataylıiar hakkındaki düşüncelerini ise bu ziyaret vesilesile irad eylediği hitabede apaçık görmekten oradaki aziz vatandaşlarınıızla birlikte elbet bütün millet ve memleket pek memnun ve münşerih olacaktır. Millî Şefin Hatayla alâkası ve Hataylılara karşı sevgisi vatan bütünlüğünün büyiik kıymeti üzerinde ulvi bir derstir. İNÖNÜ DEDİ Kİ: Büyük Atatürk, Hatay için çok hasret ve ıstırab çekmiştir 44 Mrl. Petain Bizzat kendisini rehi ne olarak Almanlara teslime karar vermiş! Şimdi bir bayram sevinci içinde yaşarken Atatürkün kahraman ve kutsal adını tâ yüreklerimizden gelen aziz duygularla anıyoruz» Şark cephesinden resimler: Moskovada amele birliklerine. bomba atmak ve silâh kullanmak öğrctiliyor Alman harb tebîîği Miili matent Ebedî Şefin aramızdan ayrılışımn üçüncü yıldönümünde memleketin her tarafında büyük ihtifal yapılacak Ebedî Şef Atatürkün fâni hayattan ayrıldıklarının üçüncü yıldönümüne rastlayan 10 ikincileşrin pazartesi günü memleketin her tarafında ihtifal yapılacaktır. Saat tam 9,05 te bir hatib, Atatürkün o gün, o saatte öldüğünü anlatarak hazır buhınanlan ayakta beş dakika saygı susmasına davet edecek tir. Bundan sonra bir hatib Atatürkün hayatı, memleket ve millet için yaptığı büyük hizmetler ve kahramanlıklar hakkında bir hitabede bulunacak. bunu müteakıb Millî Şef İsmet İnönünün Atatürk hakkındaki beyannamesi okunacaktır. Radyoda o gün yalnız ajans haberleri verilecek, sabah ne'jriyalında Millî Şefin beyannamesi okunacaktır. İhtifal çünü Ankarada Atatürkün muvakkat kabirlerinin bulunduğu bina umumun ziyaretine açık bulundurulacakrır. Almanlar Rostof kapılarında Fransa Devlet Reisi Mareşal Petain Vişi 24 (a.a.) Havas; Nantes ve Bordodaki suikasdler dolayısile tatbikı derpiş edilen idam cezalarına mahal bırakmamak üzere Mareşal Peten'in lşgal altındaki bölgeye rehine olarak kendini teslim edeceği hakkında Vişide bir şayia dolaşmaktadır. Mareşalırı yakın*(irının bu hususta hiç bir söyliye cekleri yoktur. Karadenizde 6 bin tonlttk bir Rus gemisi batırıldı Moskova üzerine yürü yen ordular bu şehire 60 kilometre kadar yaklaştılar Führerin umumî karargâhı 24 (a.a.) Aiman ordulan başkumandanlığınm tebiği: (Arkası sahife S, sütun 3 fe) Rehineler kurşuna dizilecek Paris 24 (a.a.) Bu günkü Pkris gazeteleri, Alman İşgal ku\Tetleri kumandanının bir tebliğini neşretmişlerdir. Bu •teblıj şonhın demektedir: T (Arkası sahife 3, sürıın 4 te) Sovyet harb tebliği Hakikaten Hatay, Türkiye için bir vatan bütünlüğü davası olmuş ve bu defa Hataylılara hitabesinde Millî Şefîtnizin pek jfiizel tebarüz ettirmiş oldıığu veçhile bu davanın alemdarlığını Ebedî Şefimiz unutulmaz Atatürk bizzat deruhte eylemişti. Millî Şef Hataylılara hitabesinde Atatürkün pek aziz hatırasını Aziz Millî Şefimiz Reisicunıhur İnönii şöyle canlandırmıştır: « Set'güi Antakyahlar, Büyük AtaAnkara 23 (a.a.) Cumhur Reisi İs iki sene zarfında, çok ilerlemiş bu'dum. türk Hatay için çok hasret ve tstırab met İnönü, bugün şehrimize dönmüş Cumhuriyetin halk için çahşan idaresi çekmiştir. Şimdi bir bayram sevinci lerdir. ve anavatanın Hataya gösterdiği şefkat içinde yaşarken Atatürkün kahraman Şef, Ankara garında Büyük Millet ve sevgi memleketin bünyesinde yarave kutsal odınt tâ yüreklerimhin için Meclisi Reisi Abdülhalik Renda, Başve tıcı tesirini derhal göstermeğe baçlamışden gelen aziz duygıılarla anıyorvz. kil Dr. Refik Saydam, Genelkurmay baş tır, Hataylıların vatanseverlik duyçulaVicdanî saygılarımız ve derin sevgric karu Mareşal Fevzi Çakmak, vekiller, nndan çok sevindim. Hatayın bütün rimiz onunla beraberdir.* Cumhuriyet Halk Partisi Umumî İdare Türk vatanmda kahramanhk, fedakârhk Bu ifadelerile Millî Şef bin bir eseri Heyeti azaları. meb'uslar, Genelkur misallerile admı andıracak bir durumda aramızda yaşayan Büyük Ebcdî Şefin may i!e Miilî Müdafaa Vekâleü ve diğer olduğunu bütün memlekete bildirebiiiHataya atfettiği ehemmiyeti ve onıın vekâletler erkânı, Ankara Vali ve Bele rim. Uğrunda çektiği ıstırab ve mihneti tekrar diye reisi, merkez komufanı ve emniyet Sevgili Antakyalılar! güzlerimizin önünde yaşatarak, başta müdürü tarafmdan karşılanmıştır, Büyük Atatürk, Hatay için çok hasret kendisi, hepimizin hiirmet ve muhabbeMillî Şefin Hataylılara ve ıstırab çekmiştir. Şimdi bir bayram tini onun manevî huzuruna doğru coşrrühim hitabesi sevinci içinde yaşarken Atatürkün kahturmuştur. Filhakika Ebedî Şef Atatürk Ankara 22 (a.a.) Doğu vrilâyetlerin raman ve kutsal adım tâ yüreklerimizin Cumhur Reisimiz olduktan sonra memleketi gezerken Adanada karşısına çıkan de bir tetkik gezisine çıkan Reisicumhu içinden gelen aziz duygularla anıyoruz. rumuz İsmet İnönü, dönüşlerinde Hata Vicdanî saygılarımız ve derin sevgilerikaralar giyinmiş Hatay kızlarına: yı da ziyaret etmiş ve ayrıhrksn ken miz onunla beraberdir. Hiç kırk asırlık bir Türk yurdu Antakyalılar! Cumhuriyet hükumetidilerini uğurlayan binlerce Hataylıya hiTürk vatanı dışında kalır mı? nin tatbik edilmekte olan programları, taben şu nutku söylemişlerdir: Sözlerile teselli ve kuvvet verıniş, böy« Antakyah'ar! Şimdi sizinle konu her sene deniz kıyısından uzak köşelere lelikle anavatanın Hatayı hiç bir zaman şurken bütün memlekette Hatay hakkın kadar feyizli tesirlerini gösterecekler dışarda bırakmıyacağını anîalarak roLmda duyduklarımı söylemek istiyorum. Bir dir. Bu eserleri ben de yakından görüp lekete ve Hataylılara takib olunan azimiki gündür Hataym her bucağını görme takib edeceğim. Şimdilik size veda edikâr yolla varılacak kat"î neticeyi haber yorum. Sizden de vatanın öteki bölgevermişti. Bu neticeyi almak sanıldığı ka ğe çalıştım. Her yerde vatandaşlanmı anavatana ka\ruştukların(Janberi geçen lerine selâm ve sevgiler götürüyorum.» dar kolay olınadı. Biz davanıızı kat'î zaruret olmadıkça silâha müracaat etmeksizin aklın, mantığın, millî azim ve iradenin kuvvetile muslihane bir şekilde hallettirmek istiyorduk. Loıan sulhuna ithal olunan Ankara muahedesile Hatayın Türklüğü esasen kabul edilmiş olduğu için bu aziz ytırdun millî camia öısında kalısı nıuvakkat olmasına rajjmen karşımıza hep zorluklar ve engeller çıkarılıyordu. Kaç kere Atatürkün tabrı tükenerek meseleyi silâhla halletrnek heyeranlarına kapıldığı olmustu. Her defasında yakın arkadaslan onu müzakere yolunda rutmağa ikna için uğraşmağa mecbur oldular. Sulhu çok seven büyük şahsiyet hiddetini yenerek ve fakat davaya daha azimkâr bir kuvvet ve kat'iyetle sarılarak bekledi. İnönünün hitabesinde Atatürkün Hatay için çektiği ıstıraba ekienen hasret kelimesi ne kadar yerindedir. Hakikaten ne yazık. ki Atatürk Hataym Türk vatanına katıldığını görmeden gözlerini yummuştur. Bununla beraber onun kuvvetli davası en yakın arkadaşı ve hayırlı halefi İnönünün himmetile hallolunmuş olduğu için elbette ruhu alabildiğine memnun ve münşerihtir. Millî camiamıtın bu kıymetli muvaffakiyetle iktisab ettiği huzur ve gurur. memleketin kendi başbuğları etıafındaki sarsılmaz birlisrinin ifadesini teskil ederek daha büyük muvaffakiyetlerin mübeşsiri olmak hasebile Atatürkün maksadını yeni isBir muharririmiz, Kurtuluş vapurile Pireye tfidip eelenlerle görüşüyor YUNUS NADİ (Yazısı 3 üncü sahüede) (Arkası sahife 3, sütun 4 te) Japon Amerikan I İngiliz meb'usları miinasebetleri Sovyetlere inkıta noktasında yardım için Albay Knoks'a göre Japonya plânlarını değiştirmezse harbden kaçınmak imkânsız • Rus ordulan iki grupa taksim edildi Nareşal Timoçenko cenub ordularım idare ediyor Londra; cenub cephesindeki vaziyeti vahim görmektedir Moskova 24 (a.a.) Sovyet geceyarısı tebliği: 23 ilkteşrin günü muharebeler bütün cephe imtidadınca devam etmiş ve bilhassa Mojaisk ve Maloyaroslavets istikametlerinde çok anudane olmuştur. Almanların hatlarımıza karşı yaptıkları müteaddid şiddetli taarruzlar tardedilmiştir. J İtalyaya taarI ruz edilmesini istiyorlar Bir meb'us «Büyiik Britanyanın hududu şimdi Volgadadır» dedi ve Ruslara takviye kıtaatı gönderilmesini istedi • • Londra 24 (a.a.) Telemondial: Har;in sevk ve idaresine aid müzakereler ^snasında İşçi partisi meb'uslarmdan ^oel Baker «Büjük Britanyanın hududu şimdi Volga üzerindedir» dedikten (Arkası sahife 3. sütun 4 te) • • Amerikanm sabık Paris elçisi M. Bullit Çinde yeni Japon taarruzlarına intizar ediliyor Amerikada şiddet taraftarları M. Bullit "Almanyaya derhal harb ilân etmeliyiz,, diyor Pilâdelfiya 24 (a.a.) Ofi: Birleşik Amerikanm Paris eski büyük elçisi Bullit, «Cumhuriyetçi Hizib> içtimamda irad ettiği nutukta Almanyaya derhal harb ilân edilmesini istemiştir. Mumaileyh, reis Ruzvelti, icab ettiği (Arkası sahife 3, sütun 5te) Rus cephesi iki grupa taksim edildî Londra 24 (a.a.) Rusyadaki kumandanlık değişikliğinden bahseden Times gazetesinin askerî muharriri diyor ki: «Timoçenkonun yerine Zuhkof geliyor. Bunun manası, bir kumandarJık tebdili değildir. Cephe, iki kssime tak(Arkası sahife 3, sütun 2 de) Kurtuluş vapuru Pireden geldi Birkaç söz Amerika Bahriye Nazın Albay Knox Saygon 24 (a.a.) Havas: Domci ajansı Tokyodan bildiriyor: Salâhiyetli müşahidler, Amerikanm aldığı durum itibarüe Japonya Amerika arasmdaki vaziyetin vahamet kesKızılay gazetesinde gözüme ilişen bir havadis, hatıra am de bırektığı akisler, ömrüm oldukça, tatlı bir heyecan kay;betmiş olduğunu ve her iki memleket münEsebatımn ameli olarak inkıta nok barunın pash anahtarını kurcalamama vesile oldu. Havadis nağı halinde zaman zaman ruhunıu okşayacak! Bir akşam oranuı ileri gelen Türklerinden birinin evintasına gelmiş bulunduğunu beyan et kısaca şöyle diyordu: Finlandiyalı ırkdaşlanmızdan Zinetulah Ahsen, her sene olduğu gibi bu sene de Türk Hava Ku j e şerefime bir topiantı yapnuşlaTdı. Yirmi, yirmi beş kişi mektedirler. umuna verihnek üzere memleketimize 5G2 lira göndermiş kadar vardık. Bu toplantıya sebeh yüksek şahsiyetim değU, (Arkası sahife 3, sütun 2 de) tir.» Türk oluşum, onlardan oluşumdu Bizim en büyük zevkimiz ırkdaşlarımızı kucaklamakFinlandiyalı ırkdafimız Zinetullah Ahsen! İkide bir hafızamı dürtükleyen bu isim acaba kime aid tır, demlslerdi, yazık ki Finlandiyaya uğra.^İn Türkiye Türkii? Binleıce kilometre uzakta yaşadığı halde bayram giinü leri çok seyrek çıkıyor. Sizden iki sene\ evvel Şükufe Nihal aramıza karışırken onu gene hatirlamıyacak mıydun? Hal lianun gelmişti Daha önce güreşt,ilerinîzi ve futbolcularınıa buki o kendini sade bana değil başkalanna da unutturmak ' birkaç gün aramızda görmek fırsatını bulmnştuk. Ah ne oluf stemiyordu. Satırlar arasuıdan silik hayaiini görür gibi olu daha sık gelseniz! Biıe kitab, gazete soflderseniz. Daha mttBükreş 24 (a.a.) Ofi: Odesada or, fakat iyi seçemiyordum. İşitilmiyen sesini duyurmaya lıimmı çocuklanmızın başuıa bir Türkıyü9"Boca seçseniz! Toplantının yapıldığı evde baştan aşağı vatan havası esişiddetli bir infilâk olmuş, Odesa mevki alışarak: Ben vazifemi yapıyorum. Sen de gözlerini bir yum yordu, Duvarda ipekiı bir Türk bayrağınlnıİfcî'yanjnda Atakumandam General Glugosianu ile elli kadar subay ve er bu infilâk neticesin re hatırla! Sonra beni vatandaşlarına da tanıt. Faydalı olur. lürkle İnönünün renkli resimleri vardı. İslanbula, Anado'uya aid muhtelif manzaralar öteyı beriyi "süslüyordu. Yero Diyordu. de ölmüşlerdir. kocanıan bir İsparta halısı serilmişti. Bana şerbet, kahve ikÖlerüer arasında şehrin idari kısmınZinetullah Ahsen! ram ettiler; gramofonla eski alaturka havaiar çaldılar. da yüksek bir vazife işgal edecek olan Gözlerimi yumuyorum ve işte hatırladıklarıra: yarbay Davila ile iki Alman subayı Ağaoğlu Ahmed sivesile konuşan bu adamlaV'dan hiç biri 1936 kışında Helsinkiye gitmiştim. Bütün gün «Şimdi vardır. sabah olacak!. hissile yaşanan bu alacakaranhk fakat kas Türkiyeyi görmemiştı. Fakat hepsi sanki senelerce burada İnfilâk. evvelce Gepeou tarafından etsiz, bembeyaz karlı, soğuk fakat yumuşak memlekette, vaşamiflar gibi memleketimizi biliyorlardı. Bakışlannda işgal edilen bir binada vukua gelmiştir. nasıl oldu bilmiyoıum, se\nmli bir Türk kalabahğı derhal Türklük okunuyordu. Bati infilâklı bomba teli musluğa ta trafımı sarmış ve beni kendi havası içine alıvermişti. İştc Zinetullah Ahsen onlardan biriydi. Vüzünün hatlan kılmış bulunuyordu. Musluk açılınca Türk nlduğumu kimden duydular, oraya gittiğimi nere şu dakikada gözümün önüne gelmediği için beni affetsin. fevkalâde yüksek İnfilâk kudretinde o den öğrendiler, bu, benim için belki ebediyyen bir sır ola Zaten o da bilir ki mühim olan bu değildir. lan bomba patlamış ve muazzam binayı N. . ak kalacak. Fakat onlarla beraber geçirdiğim saatlerin içimtamamen harab bir enkaz yığını haline getinni§tir, Zinetullah Ahsen Odesada müthiş bir infilâk