22 Ekim 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Meşhor Badem Şekercisi Gaziantebli ALİ DİLER Vatandaşlarının bayramlannı kutlular, Ulu Tanndan hayırlı ve çok bayramlar temenni eyler. A d r e s : Taksim İstiklâl caddesi No. 43 0 I0 i . umhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU I '. O I I 4Telgraf ve mektub acîresi: Cumhuriyet, tstanbul . Posta kutusu: tsianbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 • 24290 KULTUR'ün VARYUM enenderi INKILAP BİrİnCİtBSNn I 941 Muayenehane: A^Far?T caddesi Adalet han* Na Bayramımz Mubarek olsun! Bu gün Ramazan bayramın:, Cumhuriyet hükumetinin kudretli siyaseti ve büyiik Türk miîletinin azim ve ımanı sayesinde, gene sulh ve sükun içinde idrak ediyoruz. Milletimize ve hududlaın bekleyen kahraman Türk ordusuna bu mes'ud giinü tebrik ederiz. Gazetemiz bayram münasebetile yarın ve öbür gün intişar etmiyecektir. Alman harb tebliği Stalino şehri işgal edildi Baltıktaki son Rus adası da Almanların eline geçti 15 inci Rus ordusunun kumandanı Petrof ve erkânıharbiye heyetinin cesedleri cephede bulundu Berlin 21 (a.a.) Alman umumî karargâhınm resmî tebliğinde ezcumle bıidirıldığine gore Alman ve İtalyan kuvvetleri Donetz havzasmda mühim Sovyet askerî endüstri merkezlerinden biri olan Stalino bolgesini ve şehrini işgal etmişlerdir. Briansk'ın şarkında 15 inci Sovyet ordusu kumandanı yuksek Sovyet meclisi azasından General Petrofun ve erkânıharbiyesine mensub bir çok yüksek rütbeli zabitlerin cesedleri bula^Tiuştur. Taşıraıı Daıııla vrupa Husyasmın butun garb ve cenub bolgelerinin işgaline muncer olarak şimdi Bıoskova önlerinde çalkanan Almanbovyet harbinin sebebleri hakkında gereıt en yakın alâkadarlan tarafınaan, gerek dunya matbuatınca ileri surulen ııiuia ve müdafaalar. vakti geld.ğinde tit.hin tetkik süzgecinden geçmek üzere bir kenarda yığılarak beklivor ve bekhjecektir. Biitun bu iddia ve mudafaalan bir kaç noktada toplamak mumkundur: 1 Almanyaya göre Sovyetler günün biuııde Almanyayı arkadan vurtnak üzere hanrlanıyorlar ve bu maksadla garb Ruzvelt'in Londra mümessili huüudlannda tahşidat \ap1301lard1. Mr. Harry Hopkins Hıtler nutuklarmda Molotofun Berlin se^ahatinde emperyalist Rus emellerinin açıkça görüldüğune ısrarla işarette devam eylemistir. 2 Bu iddialan topyekun tekrib eden Sovyetler taarruzun emperyalist laşist intiraslanndan ileri gelmiş olduğunu su.Iemekte musırdır. 3 Dünya efkâruıa aid üçüncü bir takdire göre Abnanya, Amerikanın Ingiltereye yardımına karşı bir muvazene tesis etmek için genîş ve zengin Rus ka>naklannı elde etmeğe lüzum gormü?tur. Şark seferinin sebebi budur. FilhakİKa bir vakit Hitler eğer Amerika, Avrupa işterine kansmak siyasetinde devam cderse harbin kıt'alar arasında rnücadele şekline geçebileceğine sarahat ve ciddiyetle işaret etraişti. Harbin uzun sürmesi ihtimaline karşı Almanyanm Vaşington 21 (a.a.) Cumhuriyet Sovyeflerinki gibi büyük bir kuvveti partisine mensub âyandan Ausün ve tebdidkâr bir vaziyetle arkasında bıra Gurney, mesiektaşlan Lindges'm ısıine katmyıcağı mulâhazasınl da bu zümre İktifa ederek, bitaraflık kanununun cefye ithal etmek miimkündür. felkalem ilgasını istemeğe karar verAralannda bütün bir (antana ile ilân ınişlerdır. edibnif bir ademi tecavüz paktı me\cud Hull'ün beyanah olan ve gene aralarında çok ciddî iktısaNevyork 21 (a.a.) D. N. B.: Assodî ifbirliği kurrauş bulunan iki büjiik ciated Press'ın bildirdiğine gore, Birlememleketin günün birinde dört aydanşık Amerika Hariciye Nazırı Cordell beri hayret ve ibretle takib ettiğinm Huîl, âyan meclisinin hariciye encümemüthi; mücadele ile boğaz boğaza ge ninin gızli celsesinde, şimalî Amerika lebilmeleri için yukanki sebebler insa ticaret gemilerinin Eİlâhlandırılmaları na kâfl derecede kandırıcı gorunmüjor. hu=usundaki takririn acele olarak kabuBu müeadeleyi hakikaten zarurî kılan lünü istemiş ve Birleşik Amerika ticadaha âdl bir sebebe ihtiyac vardır hissi ret gemilerinin harb çevrelerme gitmegalibdir, ve zihin bu sebebi bulmak iç'n lermi meneden bitaraflık kanununun bu araştırmalanna devam ederken Alman maddesinim tadil veya tamamen ilgası ya Sovyetler ademi tecavüz paktını icab ettiği kanaatinds olduğunu beyan telkikle işe başlamaktan kendini alamı eylcır.;stir. yor. Ruzvelt Vaşingtona gitti Vaktinde zâhirî şekli bile bütün dünHyde Park 21 (a.a.) Ruzvelt. refayanın hayretini mucib olmuş olan Alkabnde Harry Hopkins ve Norveç Prenman Kus ademi tecavüz paktının iç> üsesi Marthe olduğu helde .Vaşingtona zünde başka daha ne gibi anlasmalar gitmis+ir. olabileceği büyük merakla karsılanmışBu is. Amerîkan askeri h. Almanyanın bu paktla garba karşı göndermeden olmaz serbest olmak büyük menfaatini kazanNevyork 21 <a.a.> Chnstıan Science masına mukabil Rusyanın da bir takım menfaatler temin etmeği düsüıımuş ve Monıtor gazetesinde Robert Shellaby şunları yazıyor: bunlan Almanyaya kabul ettirmiş olması tBir Amerikpn seferî kuvvetinin müskla çok yakın, adeta zarurî bir ihtimal dahalesini açıkça hesaba Katmadpn olarak hanra geliyordu. Acaba Almanharbin neticesi hakkmda ciddî munaya Sovyetlerin hangi arzularına müraakaşalarda bulunmak imkânı kalmamışçat eylemisti? tir. Her hangi bir noktada bir Ameriİkitaraf arasında sır olması tabiî olan kan seferî kuvveti görünmerien Almfmbu gizli anlasmanın jçjüzünü keşfetmek yanın mağlub edılebileceğini kîbul emümkün değildi, ve hakikati göronek den tek bir Amerikan askerî makamı İçin hâdiselerin inkisafını beklemekten tammıvorum.» başka çare yoktu. Hâdiselerin inkişafı gecikmedi: Akdenizde iki İtalyan îse Polonyanın parçalanmasile ve taktorpitosu battı sîmile başlandı. Alman askerî kudıeti Polonyanın isini bitirmeğe kâfı iken arRoma 21 (a.a.) Tebli^ Orta Akkadan Rus darbesinin gelmesi bu mem denizde seyreden iki torpidomuz ağlebi leketi daha çabuk perisan etti. Bu iik ihtimal mayinlere çarpara't batmışlarYUNUS NADİ dır. Bu iki gemi mürettebntımn hemen CArkası sahife 3. sütnn 4 te) hepsi kurtulmuştur. Bitaraflık aleyhine Baltık denizindeki son ada da zaptedildi Amerikadaki cereyan gittikçe kuvvetleniyor Berlin 21 (a.a ) Fuhrer'in umumî karargâhından neşredilen hususî bir tebliğ, Dagoe adasının tamamen işgal ediıdığini bıldirmektedir. Bal*ık denizi(Arkası sahife 3, sütun 3 le) Şark cephesinden resimler: Tank karşılayıcı topların ateşile yanan Rus tanklart, mürettebatı iizere Alman piyade neferleri taraftndan çevriliyor esir alınmak Âyan Neclisinden kanumın topyekun Dün bir yolcu tayyaresile Sofyaya hareket etti, oradan Italyaya gidecek ilgası istenecek Roma Etçimiz Ç Sovyet harb ı 1 tebliği 1 Pirinc fiatlart Memleket mahsullerinin azamî satış fiatları ve kâr nispeti tespit olundu Ankara 21 (Telefonla) Ticaret Vekâletinden bildirildiğine göre. Koordinasyon heyetiıün vermiş olduğu salâhiyete istinaden 16 ağustos 1941 de pirıne nevilerinin azamî satış fiab tespit olunmuştu. Bu kararın memleket dahilinde tatbikatı çöyledir: *" Bursada kankılçık 35, Kastamonuda maratelli 30, Antalvada Mısır nev'i 29, Seyhan. Maraş ve Hatavda verli Mısır nev"i 27 kurustur. Müstehlik mıntakalarda bunlara vüzde 4 masrafla yüzde 10 perakendeci kârı ilâve edilecektir. Stalin Yoldaş Moskovadan hareket etti Kafkasya Ruslar ve İngiüzler tarafından müştereken müdafaa edilccek Moskovada bir silâh Hariciyenin sözcüsü fabrikasımn müdürü hâlâ Amerika ile ve 2 muavini kurşuna anlaşmak mümkün dizildiler olduğunu söylüyor Bü>Uk Elçimiz Hüseyin Ragıb Yeşilköyde Almanya Bmiik Elçisi Von Papen ve diğer zevat tarafından tesyi edilirken Roma büyük elçimiz Hüseyin Ragıb dün, öğleden sonra bir Alman yolcu tayyaresüe vazifesi başma hareket etmiştir. Hüseyin Ragıb, evvelâ Sofyaya uğnyacak ve oradan münasib göreceğı vasıta ile Romaya gidecektir. Roma büvük elçimiz, Yeşilköy Hava İstasyonunda Almanyanın Ankara büyük elçisi Von Papenle diğer bazı şahsi dostlan tarafından uğurlanmıştır. Hüseyin Ragıb, hareketınden evvel bir muharririmıze, Ankaraya hemen her sene tekrarladığı mutad seyahatlenr.den birini yaparak vazifesi başına aönmekte olduğunu söylemiştir. Y e n i Japon kabinesi toplandı Efganistanın hareketi Büyük Britanya ve Rusyada takdirle karşılanmış... Attantik ve hava harbleri 300 İngiliz tayyaresi de Bremeıti bombaladı Almanlar 38 bin tonluk gemi batırdılar Ingilteredeki esirler Londra 21 (a a.) Londrada salâhiyettar bir membadan bildinldiğine göBerlin 21 (a.a.) Tebliğ: Alman dere, İngiliz Imparatorluğunun bütün kınizaltıları tarafından bir kafıleye yapısımlarında bulunan harb esirlerinin lan taarruz neticesinde ceman 38,200 miktan takriben 66 bin kişiyi bulmaktonluk yedi İngıliz vapuru batırılmıştır. tadır. Hull'un şimali garbisinde 10 bin tonluk bir şilep Alman tayj'areleri tarafından batırılmıştır. Alman hava kuvveterı dün gece Liverpool lımanını bombardıman etmişlerdir. Almanyanın şimal ve garb kısımları üzerine yapılan İngiliz akınları esnasında dört İngiliz tayyaresi duşürüWıştür Hasarat azdır. Sıvil ahali arasında bir kaç ölü ve yaralı vardır. Moskova 21 (a.a.) Sovyet geceyarısı tebliği: 20 ilkteşrinde bütün cephe boyunca savaşlar devam e'miştir. Mojaisk, Maldyaroslavet ve Taganrok ıstıkarr.etlerindeki savaşlar çok şiddetlı olmuştur. ; Cephenın garb istikamet nde Alman kıtaaü, buyuk tank teşekkullerile mevzılerimıze karşi şiddetlı taarruzlarda bulunmuşlardır. Kıtaatımıi, Almanların taoiruzlarım püskürtmüşl?rdir. 23 Alman tayyaresi tahrib ediîmiştif 7 tayyare kaybettik. Moskova 21 (a.a.) Öğle üzeri neşrcdilen tebliğ: Gece kıt'alarımız bütün cepho boyunca düşmanla çarpışmağa devam etmış lerdir. Muharebeler bilhahşa Kahnin, Mojaisk ve Maldyarolaveto kesirrJelinde şiddetlı olmuştur. Tokyo 21 (a a.) Yeni Japon KabiNev Delhi 21 (a.a.) Diplomatik imnesi, bu gün, Başvekilin riyasetinde restiyazlara sahib olmıyan bütün Mıhver men toplanmıştır. Bütün Nazırlar bu içtebaasınm memleketten gitmesini isbtimaa iştirak etmişlerdir. Hariciye Nayan Efgan hukumeti taîebinın taknben zırı Togo, yeni hükumetin teşekkiilüne 90 Almanla birkaç İtalyana şamil oladair Büyük Britanyada, Birleşik Amecağı zannedilmektedir. rikada, Almanya ve İtalyada öne süNev Delhideki resmi sözcü, bu tedbirülen mütalealar hakkında, Japonyanın rin, ingiliz ve Rus hükumetlermin dosyabancı memleketlerdeki elçılıkleri ve mümessilleri tarafından Hariciye Neza tane müracaatleri üzerine alındığını söyretine gönderilen raporlarla alâkadar, lemıştir. Efgan hükumetirun dostane cevabı eski Iran hükumetinin aldığı dumufassal izahat vermiştir. rumla. bariz bir tezad gostermiştir. ResJaponya, hâlâ, Amerika ile mî sözcü, Almanların A\Tupaya kadar anla^mağa taraftar serbest seyahat edecekleri zannedildiTokyc 21 (a.a.) Resmî mahfiller. ğini söylemiş ve demiştir kl: B'rleşik Amerikanın Japonya ile mü « Böyle hareket etmekle, Büyük zakere'ere devama hazır olduvunu bil Britanya ve Rusya, Efgan hükumetinin diren Vaşington haberlerini büyük bir dostane tarzı hareektini takdirle kalmaalâka ile karşılamış görünmektedirler. mışlar, Efgan hükumetinin içlerinden Matbuat toplantısında, bu hususta so bazıları kendi hizmetinde çalışmış olan rul?n bir suale İşhii, «müzakeratm in bu adamları, göz hapsine almaları için Mojaisk istikametinde şiddetlı kıtaa uğramrmış olduğunu» söylemiş ve teslim etmesini müşkül kılacak konukbir tank muharebesi ilâve etmistir: severliğini ve iyi niyetlerini de nazarı Moskova 21 (a.a.) Moiaısk istikamec Haricive Nazırı Togonun 20 ilk itibara almışlardır.» tinde şiddetlı bir tank muhaıebesi ol teşrinde söylediçi nutuktan, bu hususRomada tefsirler muştur Almanlar muazz:ım fedakâr ta hükümler çıkarmak mümkündür.» lıklar pahasma bir kac kilometre kadar BerUn 21 (a.a.) D.N.B.: İtalyan ve İşhii, Toaonun beynelmilel sulhun muilerlemeğe muvaffak olmuşlar?a da ya hafazası Japon d;plomasısmin hedefi ol Alman tebealsnnın yakında Efganistanaıian cur'etkârane mukabil taarruzlaria makta devam ettiği yolundaki beyan?tını dan ayrılacaklarına dair olan haber hakdurdurulmuşlardır. hatırlatmıstır. Ashai gazetesi diyor ki: kında salâhiyetli italyan mahfiller'nde (Arkası sahife 3. sühın 5 te) (Arkası sahife 3. sütnn 2 de) (Arkası sahife 3. sütun 3 te) Bremen'e yapılan ağır taarruz Londra 21 (a.a ) Ingıhz hava kuvvetleri, pazartesi. sah gecesi Bremen ile şimalî Almanyanın başka yerlerinjekl a=kerî hedefleri bombardıman e+mişlerdir. Bremen bombardımanı, İngiliz hav? ku\Tetlerinin, Ruhr'a hücum et ik eıi CPcen persembe eecesindenberi yapian İlk gece akını idi. Bremen. 300 tayyare tarafından bombilanalı yedi gece olmuştur. Diin\anın karısık anlarında, bilinmez nereden gelen bir nıkbinlik havası, ateşli gazetecilerin ruhlarım şisiriyor. Yarın her şey dü/elecek, ebedî refah, ebedî sulh ve ebedi saadet, ü< katlı bir taç halinde insanlığın basına konacak sanılıjor. Kavga ve ilıtilâl adamları. ayni fabrikadan çıkmıs seri malıvmıslar gibi. hep yarın uğruna didinirler. Yarın onlarııı güneşi doğacak ve o hiç batmıj acaktır. 1793 senesin'n kanlı günlerinde, Heberfin Pere Duchesne'i ihtilâl içinde ihtilâl yapan azgın ve asırı politikacılarla beraber ortahğa ateş püskürürken ,föjle yazıyoıdu: « Kokmus ciğerlerinizle hür Fransız havasını uzun zaman kirletemijeceksiniz alçaklar! Vatanımız satılmıslara ve katillere yataklık edemez. İhtilâl çocuklarmın temiz kanı sizin süprüntu tenekesini andıran iskembelerinizi sisirınek '•oin akmadı. BekİP\inİ7: Yarın bizimdir.. Birhac söx Yarın 1848 in bulanık havasında kalem yürüten bağrı >anık muharrirlerden Louis Blanc, Bon Sens gazetesinde nıuhaliflerine karşı haykınyordu: « Felâket uçurumuna doçru ayaklarımızdan \akalayıp bizi sürükleyen sanki gizli bir el var. Hâdiseler yürürken onlann ezici yiıkü altında zihinlere du:gunluk geliyor.» Makalelerine bu ve buna benzer satırlarla basla\an muharrir, kendine düşman tanıdığı hükumet adamlanna uzun uzun çattıktan sonra, klasik tema ile sözlerini bitiriyor: • Yarın dünya cennete kavusacak!» 1870 mpharrirleri başka türlü olmadılar. 1900 sularında piyasaya çıkan ve ondan boy gosteren bütün Marksist mu Sofya Başkonsolosumuzun cenazesi getiriliyor Sofya 21 (a a ) Bulgar ajansı bildırıvor; Turkiyenin Sofya Başkonsolosu merhum Mahmud Said Otarın cer.azesı bugun Turkiyeye gonderilmıştır. İstasyonda Türkıye elçilıği memurlarıle Bulgar harıcıyesi mümessilleri hazar bulunmuş ve cenazeye çelenkler konulmu? ve Türk elçisine başsağlan dileomiştir. harrirler de gene o temayı işlemekten bıkamrdılar. Büyük ihtilâller gibi büyük harbler de atesli gazetecilerin nıhunda hep ayni fırtınanın rüz?ârlannı koparıyor. 1914 ten 1918 e kadar muharib millctlerin matbııatı. dört sene müddetle, yeni bir dünj a cennerinin plânlarını çizmekle uğ» rastı. Hatta temeller kanldı ve kıtır kltır kesilen on milvon insanın kanından harç bile hazırlandı. « Yann, divorlardı. yann öyle bîr sulh güneşi doğacak ki ısıklarile ruhumuz kamasacak ve insanhk bulanrmk bilmiven ılık bir saadet deryasuıa dalacak!» ,». Netice? Hiç bir zaman bugiin» olmıyan Wt .yann. a doğru çılgıncasına yuvarlanır» ken onu hâlâ öğıenmiyecek miyiz? N. l Hava muhaıebeleri genisledikçe görülcn manzaıalar: Amerikadan Mısırdaki İngiliz ordusuna «Sönderikn tayıarelerden bir filo bu şekilde boyanmışür.