21 Ekim 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

T ÜRK Ç E GRAMER EL KİTAB! DİL B İ L G İ S İ Bütün okullarca tenınmış bir Gramer müellifimiz tarafından dilbilgisi derslerinde talebeye yardımcılık etmek uzere hazırlanarak Maarıf Vekılhğinin 83 6668 sayıh ve 18 8 941 tarıhli emırlerile okul talebelerine tavsivesi uvgun gorülmüş olan biricdk gramer kitabıdır. Yeni baskısmın fıatı da 25 kuruştur. Mekteblere yüzde 20 tenzilât. TEFEYYÜZ KİTABHANESİ I 8 İnCİ umhuri ISTANBUL C A C A L O C L U VI '. D I I O Telgraf ve mektub adresı: Cumhuriyet, Îstanbul . Posta kutusu: îstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyetu 24298. İdare ve Matbaa fasrcı: 24299 24290 TÜRKÇE GRAMER Müfredatına gore Okuma kıtablannda ler, şair ve muharrirlı ve gramer dersleri tebliğ edibnistir. ORTA OKULDA JURKÇE ve cümleve eserleri tavsiye ve Sah 21 Birinciteşrin 1941 İNKILÂP Her kıtab 25 | Sovyet harb | I tebliği ' Moskovaya yapılan akın Londraya göre, Almanlar 20 bin tankla hücnm ediyorlar Harekete nıulıo.na olduğu tekrar edilip duran Japon donanmasından Hynpa dretnotn D On e t Z havzasında Alman orduları endüstri bölgelerinde ilerlîyorlar u Moskova Muharebesi Arhk bundan sonra yapılacak bafka tedbir kalmamış gibidir: Moskova önünde ?ark seferinin ilk belli başlı safhasıntn son kozu oynanıyor. Dr. Fıınk • Mrş. Timoçenkonun azledildiği ve yerine Jonkofun getırildiği haber verilmektedir Budienni ordulannın bakiyeleri de bu muharebelerde imha edildi „ Romada bir nutuk söyledi Müstakbel Avrupa ticareti takas sistemine bağlı olacak ört ayı doldurmasuıa bir gun kalan şark seferi malum olan salhalarını geçirdikten sonra Moskovava kadar uzamnış bulundu Dünkü resmî tebliğin zeyli Şimdi onunde ve etrafında bu şehir için Berlin 20 (a.a.) D N.B. dunku tebmuharebe edilivor. Zaptı ve mutlafaası Roma 20 (a a.) «D. N. B.» Alman bğın aşağıdak: zeylini neşretmektedır: bahis mevzuu olan Sovyet devlet merİktısad Nazın Doktor Funk, İtalya Dış Briansk Viazma muharebesımn sona kezi iki taraf içîn çok büvuk ehemmiTıcaret Nazırı M. Riccardi'nın davetile ermesile Moskovayı bır Alman taarruyetli bir hedef teşkil ettiğinden bu nıakbugun Romada soyledıği nutukta iki zuna karşı kcruyacak olan Pus ordusu ca sadla vuku bulan muharebelerm pek Mıhver şefine duyduğu tazim hislerıni, bozguna uğramıştır. Bu ordu üç ay içinşiddetli olduğu ve olacağı kendiliğinden de mağiub olmuştar Sovyetler heva lıayat sahası dalııhnde bulunan Akdeanlaşılan bir keyfiyettir. Almanlar şark şartları ve yolların vaziyeti dolayısıle, ııızde yeni nizamın teessusune nezaıet »eferlerinin ilk esas safhasını bu şehrin bu müddet içınde Almanların U&rruza Japonjanm eski Harbiye Nazın ctmenin İtalyanın vazifesi olduğunu isgalile ikmal etmiş olacaklarından geçmelerini imkânsız addetmekte idıler. söyiıyerek bu sahanın en büyük ehemGeneral Araki Moskova muharebcsini muvaffakiyetle Havalann fenalığı ve yolların oozuklumiyetı A\Tupa, Afrika ve Yakınşark aLitırmek için ona gore bittabi meharet ve fu, piyadenin, motorlü tümenlenn ve rasında irtibat bolgesi olmak bulunduMoskova mudafaası kunandanlıgına kuvvetlerinin azamî haddile hareket etÇok buhranlı günler yaşamakta olan MoskoTanın merkezine havadan bir zırhh birlıklerın üerlemeslne mânı olağ"unu kaydetmiş ve demiştir ki: tayin cdilen JoBkof ıieği goze almış bulunmakta, Sovjeilere madığı gıbi, Alman hava kuvvetlerının bakış: tleride Kızıl meyda.ru ve meshur katedral, (Meydarun sağında, « Büyuk Britanya ablukasmm icbagelince onlar da avrıca millî de\let vahLondra 20 (a.a ) Geeeyarısı neşre(Arkası sahife 3, sütun 3 te) Kremlinln kulelerinden biri jorulmektedir) rile doğmuş olan Avrupa iktısadî saha dilen Sovyet tebliğınde Alman'arın detlerinin sembolünü teşkil eden bu her sının, askerî iktısad bakımından ve Moskova istikametinde yaptıkları şid I luanasile büvük şehirlerini müdafaa için bundan başka yaşayabilmek için, esaslı detlı taarruzların geri puskurtüldüğünü fedakârlıkların en ileri derecelerini nıaddelerin ithahnde geniş m;kvasta ihtiyar etmek azmile kavnaşmaktadırb'ldirmektedir. müstakıl bir şekle ifrsğ edılmesi lâzımUr. Eski devlet merke7İ olan Moskovayı 19 ilkteşrinde muharebeler cephenin dır. Bu, hiçbir zaman mubalâğah otarşiSovyetler, adını Leningrada çevirdikleri nin mudafaası manasım ihtiva etrnez. bütun istıkametlerınde devam etmiştir. Petersburg yerine yeniden tekrar devlet Diğer İktısadi sahalarla mübadele mü Mojansk ve Maloyaroslavetz istıkametmerkezliği pajesine çıkarmışlar ve genasebetlerinin harb bitmce süı'atle te lerinde bılhassa anudane muharebeîer niş. zengin Rusyamn imkânlanna ve cereyan etmektedir. cssüs edeceğine kuv\re*le eminiz> kendi gajretlerine dayanarak onu alaAlman ve faşist kıt'alarınuı şiddetli bildiğine büyütmüşler, ezcümle birinci Nazır İngiltere ile AmeTikanm bile li tnnrruzları geri püskürtülmüştür. derecede bir sanayi merkezi haline koyberalizmi bırakarak iç ve dış ticaretle18 ilkteşrinde 38 Alman tayyaresi dütnak suretile nüfusunu dört buçuk milıini devlet otoriteîi altına koyduklarını (Arkası sahife 3, sü*un 2 de) yona çıkşrmışlardı. 1932 deki riyaretihatıılatmış, takas sisteminin yeni iktıtnizde Kızılordu mevdanında yapılan geTokyo 20 (a.a.) Başvekil Tojo, harb sadî nizama mâni olacsğı propagandasıçid resminde Kızılordu birlikleri kadar kaoınesi azasına hitab eden ilk gun.uk nın yarlış o'duğunu ve altmın bazan iskuvvetli silâhlı ve silâhsız anıelenin emrınde, Japonyanın, yabancı devletler tihsal fazlalarmı takas suretile Srtmekte nıuntazam ve muazzam bir yüıu>üşle tarafından çember içıne alınması hare kullanılabileceğini. Mihverin bu işe yaıtırslek askerlerini takib edişleri hakiketini onlemek luzumunu da tavsiye rayacak altınları harbden sonra bula katen müessir bir manzara teşkil ejle(Arkası sahife 3, sütun 6 da) etmıştır. Tojo, Japonyanın tekrar sılâhmiş olduğurm olanca canlılığile hatırlı1 lanma sı>asetınde gosterdıği terakki erJoruz. den memnunijet beyan etmiş ve şu sozVıŞnı Vploçek leri ilâve etmiştir: Sovyetlerin tesis ve înşa yolundaki fa« Kabinenin başmda bulunmaktan A Û aliyetlerinin cidden buyıik olmuş olduve bu nazik devrede ordunun idaresini Moskova 20 (a.a.) Sovyetler Birliğunu yalnız Moskova sehrinin az 7amanelde tutmaktan ben ancak mütehassıs ği mudafaa komitesinin bir kararnameda tahakkuk etmiş olan tekâmiılunden olabilirim,» sınde şoyle denilmektedir: istidlâl etmek mümkündur. Moskovayı 1 Moskova ve cıvarmda örfi idare dalıa evvel 1929 da bir kere daha gor Başvekil «Hayatla ölümden birini ilân edilmistir. tercih edeceğiz» diyor nıüstük. O zaman ancak iki buçuk, üç 2 Geceyarısından sabah saat 5 e kaTokyo 20 (a.a.) Başvekil Tojo, yemilyon nüfuslu olan eski şehir her istiNevyork 20 (a a ) «Amerıka matdar ışıklar sondürulecektir. kanıette adeta veniden insa halinde idi nı kabıne erkânma, Harbiye Nezaretı buatı» Frederıch Graham, Nevyork Tı3 Dahilî ınzıbat servisı N. K. V. D. Üc yü fasıla ile ikinci ziyaretimizde şeh erkânına hitaben, Japonyanın şimdi, mes gazetesınde yazıyor: ri tanınmıyacak ve eski halile a^la kıyas hayatla ölüm yollarından birini tercih «»Alman hava kuvvetlerinin, Buyuk kuvvetlerine tevdi edilmiştir, 4 cŞaşırtma hareketleri» nde buolanamıyacak kadar yenilesmiş bulmuş zaruretinde olduğunu sbylemiş ve haBrıtanyaya karşı iddıa ettiği sayı faituk: Her tarafta her çesid büyük l>ina lihazırdaki buhram başarmak igin her kıyetı sur atle azalmaktadır. Bır kaç aya lunmağa teşebbüs edenler derhal idam edıleceklerdir. kadar bu ustunlük hıç kalmıyacaktır. lar binlerle yiikselmiş. bellibaslı l ü . ü k şeyi fedaya hazırlanılması tavsiyesinde Bern 20 (a a ) La Suisse gazetesiBaşka bir kararname ile General JonBazı Amerika mahfıllermde, Ingılız ve sokakların kâffesi asfaltlanmıs, bilhas^a bulunmuştur. nin Londra muhabin yazıyor: Amerikan muşterek istıhsalâtının, şım kof Moskovanm haricî cephesı kumanamele ikametgâhları olmak üzere >aJapon Hariciye Nazınnm nutku Uzakşarkta vukuu muhtemel ihtilâtpılmasına devam olunan büvük hloklar Tokyo 20 (a a ) Domei ajansından !ar, diğer bır harb harekâtı sahası ih dıden Alman ıstıhsalâtma musavi oldu danlığına tayin edilmiştir. Ayni kararnamede hukumet merkezi irtsana hayalî Kozmopolis amele sehrinin Japonya Hancıye Nazırlığına tayın dasını kolaylaştıracak mahıyette değıl ğu veya bu istıhsalâtı geçtigı zannedllıyor. G2yriresmi malumata gore, İngı mddaıaasmın garnizon kumandanı Arsanki hakikat olmus olduğu hissini veren edüen M Shıganari Togo yeni vazifesine dir. lız ve Amerikan ıstıhsalâtı. halen, se temief'e tevdi edıldıği bildırilmektedir. bir manzara arzetmekte bulunmustu. başlaması münasebetıle irad ettıgi bır Hiç şüphesiz Japonyanın kat'î surette nede 35 bıne varmaktadır. Şimdi ıstıhİnı^iiiz ve Amerikan tankları hıtabede, Japonyanın harıcî sıyasetınin Bir şehrin ve onun sembollük ettiği neticeden emin olmadıkça yeni muha salât muazzam nispetlerde baslamaktamemleketin o kadar kısa zamandaki bu hedefı. dunya sulhunun tekrar tesıs ve Moskova cephesine vardı taralarla karşılaşmak istemesi muhtemel dır \e gelecek temmuzdan Itıbaren, Aharikulâde değisisi hakikaten büyük bir idamesi olduğnnu söyledıkten sonra Moskova 20 (a a.) Moskova radyodeğildır. Umumî mütalea, şu merkezde merıkan fabnkalarınm gunde 250 Uydemiştir ki: himmetin mahsulü idi. su, Pravda gazetesinin, Moskova ahalivare ımal edecekleri tahmın edıleoıhr. dir: « Biz Japonlar, memleketimizi tehVe Sovyetler rejiminde Rusyamn alBir ihrac teşebbüsünün tehükeleri sıne hitaben yazdığı bir makaleyi nesYeni Japon Başvekili General Tojo, dığı bu sür'atli terakki ve tekâmül me dıd edecek her tehlıkeye karşı şıddetle retmektedir. Gazete, bu m^kalesinde, iktıdar ırevkimı fa'la fpb'mzlapan rsBerne 20 (a.a.) La Suisse gazetesisafesinin nekadar büyük olmuş olduğu mudafaaya azmetmiş bulunmaktayız» (Arkası sahife 3. sütun 5 te) Nazır, muteakıben, milli vahdetın lü kerî mehafile sabır ve sükun tavsiye et nın Londra Muhabırınden: Merkez tephesinde son vazheu1 gosterir harita nu şark seferi muharebeleri bütün dünmeğe ve bunu kabul ettirmeğe kâfi o<oİngılterenın Avrupa kıt'asma muhteyaya göstermistir. Sovyetler nihavet zumuna ışaret etmiş ve «adalet esasma Şark cephesinde Alman tazyikı, iki tini Moskova kapılannda durdurmak rıteye sahib yegâne devlet adamı ol mel bır mudahalede bulunması meselesi yirmi yıllık bir müddet zarfında çcniş kuvvetle istmad etmiş ve haJcıkatleri bolgede, devam etmektedir: için, Ruslar büyük ga>retler sarfetmekduğundan dolayı kabul etmiştir. hakkında zuhur eden münakaşada aRusya ülkesinde adeta baslıbaşma bir datma cepheden gormeğe alısmış olan 1 Moskova> a doğru, te, bu maksadla Alman ordusunun Mos(Arkası sahife 3, sütun 4 te) (Arkası sahife 3, sütun 2 de) (Arkası sahife 3, sütun 5 te) simalî Amcrika yaratmıslardı. ve dün2 Rostofa doğru. kovajı şimal ve cenub batıdan çevirmek yanın realitelerini bilen bir rejim elinde Resmî tebliğlere ve onlan itmam eden uzere ilerilemeğe çalısan kollanna karşı olduğu için askerî hazırlık bakımından diğer haberlere göre vaziyet şöyle hu mukabil taarruzlar yapmaktadırlar. Faşimalî Amerikadan elbet çok üstün bir âsa edilebilir: kat bu hareketler Almanlar tarafından varlık vücude getirmislerdi. Dünvanın Almanlar, Moskova yolunu müdafaa püskürtülmüştür. • • en büyük askerî kudreti olan Alman or:den ordulara karsı 1 birinciteşrinde Alman taarruzunun durdurulduğtl dıı'an Snünde gösterilen mııkavemctin basladıklan büyük taarruzu VTivazma hakkındaki haberlor fazla nikbin olsa d«"'âlet ettiği açık mana budur. ve Briansk'ta muvaffakiyetle neticelen gerektir: burada, Almanlann jeni bir d'rmislerdir. Almanlar Moskovaya bit hamle için lüzumlu o'an geri hizmetleŞimdi Alman taarruzu Moskovaya dahabere göre 45, diğer hir habere göre rini tanzim etrikten ve her istikame'ten yanmıs bulunujor, ve hâlâ burada simde 80 kilometre mesafeve gelmiş bulu gelen birliklere yeni bir çekidüzen verdiye kadarki çok acı muvaffakiyetsizliknu>orlar. Şimdi; doğrudan doğruya dkten, Moskovajı müdafaa çden kuvvet Len bir türlü hazmedemiyen inadct Ru« Moskovayn ve Sovyet bas şehrini müda lerin zayıf tarafını bulup oraya karsı tnukavemetinin en ileri derecelerini tekrar avakta görihoruz. Stalin basta büaa eden Kızılordu kuvvetlerini istihdaf ypni bir ağırlık merkezi teşkil etrikten lün Moskova ve bütün Rusya Moskovayı eden yeni bir me\dan muharebesi başla sonra tekrar çok şiddetli bir "tazyîk yaVışi 20 (a.a.) Salâhiyetli makamyalnız klise tabirile «kanımi7in sou damar, Nantes bolgesi Alman kumandanı mıştır. Sovyet tebliği. «Muharebeler pacakları muhakkaktır. lacına kadar müdafaa edece£İ7^ demekle Almanların maksadı Moskovavı cepSeneral Karl Frederıc Holz'un bu sa bilhassa merkez cephesinde siddet'i ollolmıyorlar. düpedÜ7 vermi\ecpğ(7» dibah katledilmış oiduğunu teyid eyle mıı«tur» cümlesile bu meydan muha lıoden cehri bir hücunjlİ' zaptetmek olyoılar. Sovyetler ifin bütün bir rejm mektedır. Alman generaııne ateş eden rrbesinin siddetle devam ettiğiııi biHir Hıı«unıı tahmin etmiybra»: Alman basve bütün bir vatan bahis mev7iuı ıdmakUumandanlığı. ^ghjjJjj^ ziyade bü'ün ki katil kaçmışlardır. Katıl Ivadısesi mis oluyor. ta bulunduğu su sııada bu şahlınrms Moskova fa7la sivil halktan tahliye e müdafaa ordıısıınugjp^L eecirmek is»eMantes'da Saınt Pierre meydanmda hi'l'îetli ileri mukavemet anninin yükşıkların karartılmasından istıfade edi dümis, ve sonuna kadar, mudafaaya ha mektedir. Bu itibarlff|Miskova meydan sek manası kolavlıkla anlaşılan bir fanrlanmış bulunuyor. Sehrin etrafındaki muharebesinin3ktt^Xkri bir çifte çelerek ika edilmiştir. ciadır Moskovada Stalin Yoldasın mesatahkimat veni istihkâmlarla takvi\e edil virme hareke^i J^ffMy Moskovavı mfiıaKurşuna dizilenler jı'e bütün halk. sehri müdafaava davet Paris 20 (a a.) Işgal altında bulunar. miş sehir dahilinde barikadlar, top ve faava memıır ndfflan kıskaç icine alcdilivor ve «okaklarda barikad'ar kulansadaki Alman kıtaatı kumandanlığı, makinelitüfek yuvaları hazırlanmı«tır ıııaktır Bo\le bir kı^kacın iki kolu. has» rulmakta oldııçu hildirilivor. Moskova ephe kıımandanına Kızılordunun «ev mm arkasına doğru U7anmadan. cephe» ebliğ ediyor: radvosu Sov>etler dharmdıki in<an bol«Memnu silâhlar bulundurduğundan kıilceyş ihtivatlarından ehemmivetli b'r den taarruz ederek onu vakit«İ7 geriy* lağunun mıırize yaratacağını nesir ve do'ayı 15 ilkteşrinde idama mahkurı e liltler gönderilmis ve Alman ihata ve almak mıuaffakhet değil. hata olur; ilân etm»W*"''ir. dılmiş olan Beaugencv'li Hubert Tuffe mha çemberinden kurtulabilen birlik hilâkis kollar düsmanı sarıncıya kadar ry, bugün kurşuna dızı'mıştir» ler. ikmal efradı ve yeni malzeme ile cephede, bir türlü ilerliyemiyor, hatta YUNUS NADİ (Arkası sahife 3, sütun 5 te) §arfc cephesinden rçşimler; Kuılordu topçuUn faaliyette (Arkası sahife 3, sütun 4 te) takviye olunmuştur. Alman ileri hareke(Arkası sahife 3, siiton 4 te) , Berlin 20 (a.a.) Alman ordulan başkumandanlığının tebllğı: Şark cephesının cenub bolgesinde Alman, Italyan, Macar ve Slovak tumenleri durmadan Donetz havzasının endustrı bolgesinde ılerlemektedir. Harekât, cephenin diğer bolgelennde m u vaffakiyetle devam etmektedir. Hava kuvvetlerimız butun cephe boyunca muhlm demiryolu hatlarma va yollar şebekesıne muvaffakiyetlı hücumlar yapmışlardır. Japonyadan sert sesler başladı Başvekil Hayatla ölümden birini tercih edeceğiz!» diyor Moskovada örfî idare ılanedıldı Askerî vaziyet İngiliz Amerikan tayyare imalâtı Bütün binalara ve evlere mitralyözler yerleştiriliyor Moskova önünde Bir kaç ay sonra Japonyanın harbe Alman hava kuvvetleri derecesine gireceğine inanmıyor yetişecek LONDRA Halk, şehri ev ev mudafaaya davel olunmakladır Şimal, garb ve cenub istikametlerinden gelen Alman birliklerinin, büyük taarruz için yeni bir ağırlık merkezi teşkiline çalıştıkları tahmin edilebilir Bir Amerikan askerî muharriri diyor ki: «Japonya ile harbedeceksek tam sırasmdır!» r HÂDİSELER Fransada Natıtta Alman kumandamnı öldürdüler • ;•• . : , " ' • . • ,