26 Ağustos 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Nîşantaşmda Karakol karşısında IŞIK ANA, LİSESİ LİSE ( KIZ ERKEK ) İLK, ORTA, ( YATILI . YATISIZ ) Türkiyenin en eski hususî lisesidir. Kayıd için her gün müracaat olunabilir. Tarifname isteyiniz. Telefon: 80879 18 inci yıl sayı: 6123 m h ur i 4 ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhunyet, İstanbul . Posta kutusu: Istanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 • 24290 BOL ÇEŞİD ve YENİ STİL MOBİL^A Almak veya görrnek Salı 26 Ağustos 1941 Salonlarmı bir defa gezmekle İstanbul, Fincancılar, Rıza No. 59/61/63. Telefon; HARAÇÇI KARJ Limifed Sirl LER lirler. yokuşu CörçiFin \ıırkıı uzvelt Çorçil mulâkatı hakkında Amerikan Cumhur Reisinin lasa beyanatından sonra İngiliz hııkumet reisinin daha etraflı olacağı tahmin edilen izahlan beklenijordu. Mosyo Çorçil Avam Kamarasından önce radjo ile bu izahlan İngiliz milletile birlikte bütun dünjaya vermis oldu. Çorçil bu vesile ile de kendisine has ateşin nutuklanndan birini irad eylemisrir. Harbin iki yıla yaklaşan ve gittikçe «iddetlenen mütevali safhalarından sonra Almanja karşısında elele yürüyen iki büj uk de\ let m*umessilinin ııeresi olduğu mcçhııl bir dıinya kosesınde bulıısmaları ve bu defa Çorçil !arafından tasrih olunduğu veçhile üç gun arkadasça gorusmeleri geçirmekte olduğumuz tarihin seklen bile en miıhiru hâdiselerinden birini teskil ettiğinde şuphe yoktur. Bınacnalejh keskin sozlerden mutesekkil atesin hltabetile maruf ingiliz Bas\eHli bu hâdisenin izahında en gıızel me\zuıına malik denıekti. Mülakalın nerede vuku bulduğunu Mosjo Çcrçil ifşa etmi>crek jalnız bazı isaretler vermekle iktifa ejlemektedir: Amerikan Cumhur Keisinin Potomac jatını muhafaza eden Amerikan harb sefinelerinin hejbetli siluetlerinden bahsetmiş ve bunların ingiliz hejetine sanki kucak açan vazijetlerini canlandırmışlır. Mosjo Çorçilin >eni Prince of Wals 7irhlısile sejahat ettiğinden daha e\\el haberdar edilmiştik. Ancak Başvekil, h'ur\elt alajına mütevazı bir gcrai kafilesile iltihak etraiş olduklarını sojlüyor. Anlaşılıjor ki Amerika tarafından alınan muhafaza tedbirleri, Prince of Wals de dahil olduğu halde İngiliz hejetini gotııren gemi kafilesinden daha kuvvetlijdi. J Iran meselesi ve dünyadaki akisleri ingiliz Rus hareketi Mihver devletlerini sinirlendirdi Berlin bunu ahlâka mugayir addediyor Türkiyeye teminat r So\jet motörize kuvvetleri bir resmigeçid esnasında îngiltere hükumeti Türk menfaatlerine dokunulmıyacağmı bildirdi Almanyada Berlin bu hareketi« her türlü ahlâkî kayıdlar» dışında addediyor Berlin 25 (a a ) Yarıresmî bir membadan bıldırılıyor: Iraru ele geçırmeği istihdaf eden İngiliz Sovyet oyununun inkijafı Berlm salâhıyetlı mahfillerinin hayretini mucıb olmamıştır. Burada işaret edildiğine göre, titaraflığı zerre kadar şupheye mahal verilmiyen bır memlekete yapılan bu iıulul hareketi, İramn ve dolayısile İrandaki İngiliz Sovyet menfaal'erinin bu memlekette ikamet eden Almanîaıdan gelecek her tehdidın korkusu al*mda bulunduğu hakkındaki yaı.lış iddialarm her turlu ahlâkî kayıdlar dışmda kalan biı netıccsidır. Alnan Hariciye Nezaretinde bildirildiğ.ne gdre İngilterenin yeni bir memleketı veya bu memlekeün bazı kısımlarını bokevikle'e ter'cetmek cıırmunü icledıei ınkâr edılemez. Hava kuvvetlerinin faaliyeti Finlerin ilerîeyişi Alman harb tebliği Okyanus sularında biiyük bir tnuharebe Almanlar, 148 bin tonluk düşman gemisi batırdıklarını bildiriyorlar • Berlin 25 (a a.) Resmi tebhğ Okjanus sularmda harekâtta bulunan denizaltı ve harb gemılerı 148,200 ton hacmınde yırmı beş duşman tıcaret gemısi batırmıştır. Gunlerce süren bir takıbden ve şiddetli muharebelerden sonra yalnız denızaltılar İngıltereden Cebelırarığa gıden bir kafıle ıçinde 126 000 ton haomınde yırmi bir tıcaret gemisi batırmıştır. Bundan başka en muhım himaye kuvvetlerıle japılan muharebe esnasmda Afnsi tipinde bir de^tmygr;bır kcT\et \e bir himaye gemisi baunlmıstır. Taarruzdan kurtulmağa muvaffak olan sekız gemi bir Portekız lımanına ıltıca eylem.ştır. Cso Sovyet harb gemisi batırıldı Cephelerde muharebe bütün şiddetile devam ediyor Baltıkta dört nakliye tebliği Yerinin tasrihi muvalık görülmiyen mülâkat, Mosjo Çorçilin ^erdiği işarctlere gbre, Atlantik denizinde vuku bulmuştur. Atlantik denizinde, fakat bir sahilde, bir kojda. Mos>ö Çorçil etrafına baktıkca oralarını İskoçyanm gaıb sahillerine ben7etraiş. Hakkındaki bu işaretlerle mulakat jeri bir nevi bilrnece haline konmuştur. Şimdi merak edenler hartayı açarak Atlantik denirinin Beisicumhur tarafından gidilebilecek bir sahilini, bir koyunu arayacaklar ve İskoçyanın garb sahillerine benzejen yerlerde bir koyu tesbit etmeğe jalısacaklar. İzhınri» nrfrcıiln Crarnlîinri ü k aklagoBeılin 25 (a a.) "D. N B. : Alman len ve Çorçilin i^aretlerine ujabilen jer hava kuvvetlerinden muhım bir te^ekkul lerdir. İzlanda nisbetle Amerika>a uzak 24 ağustosta, Gomel ile Kiyef arasınhr. Belki Cumhur Reisi memleketinden da, bir çok duşman kı'aat tecemmubu kadar ımın mesafe ile ajrılmazdı. lerme ve şoselere hucum ederek kara O halde galib ihtimalle mulakat Groen ordusunun harekâtına büjuk bır muland kıyılarından bir koyda \uku bul vaffakıyetle \ardım etmiştır. muş olacaktır. Yurüyuş halinde Sovyet teşekkiıllerı Amerikan Devlet Reisile İngiliz Hü ve motorlu kollarına Alman bombaları kumet Reisi üç gün muddctle ne koisabet etmiştır Çok muhlm duşman tenuşmuş olacaklar? Mosjo Çorçil bu ko şekkullerı ımha edılmışiır. Savaş taynuşmalarda harb ve sıılh sartları üze yarelerı butun bombalarım aU'ktan sonrinde tesbit olunan noktaların müsteCArkasi sahife 3 sütun 2 de) rek bir beyanname ile dunjaya ilân edilmiş olduğunu haber veriyor, ve kendisi Cumhur Reisile konusurken askeri tnütehassısların kendi aralarında mühim meseleleri tetkik \e müzakere ile •neşgul olmuş olduklarını ila\c edijor. Müsterek bejannamenin •Hitler tahakkümüne son verilinceve kadar harbt devam» kararını Mosjo Çorçil daha şiddetli ifadelerle tejid ve tekrar ejleyor. Bunun haricinde Mosjo Çorçil müşterek bejannamenin 1917 deki Vilson prensıplerinden bariz iki farkı üzerinde duruyor: 1 Mutecaviz milletlere bir daha taarruz imkânı bırakmamak üzere bunların silâhtan tecridi. Mühim düşman teşekkülleri tayyarelerle imha olundu Esas kuvvetler IrakRus hududunda topRus İngiliz kıt'aları diin lanmış bulunuyordu IRANA YAPILAN TECAVÜZ IRAN ORDUSU Halen 200 bin kişüik bir kuvvetin Yeni teçhizatla silâh altında hazır olduğu zannediliyor Bir şehir geri ahndı Mareşal Timoçenko, ordusunu muvaffakiyetinden dolayı tebrik ediyor Moskova 25 (a a ) Bu sabahki Sov2425 ağustos gecesi Sovyet kıt'alarl Kexholm, Novo^rad ve Dınjeperopetrovsk istikametleımde şiddetli muharebe'er vermislerdir. Baltık denizinde Sovyet harb gemilerı harb malzemesi yuklıi dort nakliye gemlsıle bunlara refpkat eden iki sahil muhsfaza gemısıni de bozguna uğratmış ve batıımıştır. İran topraklarına girdiler Ingilizler her yerde tranlıların mukavemetile karşılaştılar Vipuri şehrinin sukutu bir gün meselesi halini aldı îngiîterede Bir İngiliz iddiası: İranın işgali Türkiyeyi de takviye edecekmiş! Londra 25 ( a a ) Rdytenn askeri muharriri yazıyor: İngilterenin İrandaki ileri hareketinin ılk neticesi coğrafva itıbarıle muhafazası güç olmnan bır harb cephesmde So\yetler Bırlıği ile Buyuk Britanva arasında sıkı bır işbirlıği temıni clacaktır. Bir İngiliz tahtdbahri battı Londra 25 (a a ) Amırallık daıresi a\det etmesi lâzım gelirken gecıkmiş olan Ünıon denızaltısma kavbolmus npzanle bakılması lâzım geldışını b.Idırmıstır Pilistm ve Suriye yclu ile Mısırdan ;arka doğru Iraka kadar uzanan İngiŞiddetli muhaıebeler liz kontrolu sayesmde yakmda Iranda Mo^kova 25 ı a a ) Dun neşredılen sonra da Kafkasyada Ruslarla bırbır cephe (Arkası sahife 3 sütun 3 t e ) lesılerek yakmda deiamlı teşküı mumkün olacaktır. Bu cephe Turkıyevı Alman tehdıdlerine ve nazı tecavuzüne karşı takviye edecektır Eğer İran, nazi nüfuzu altında bırakılsavdı bütün iaşe yoi'arı tehlikeye duserdı ve pek muhtemel olarak çok geçmeden ke^ilebilırdi. Italyada Romanın tefsiri Roma 25 (a a ) D. N. B. : Salâhıyetlı Italyan mahfıllerınde, Sovyet (Arkası sahife 3 sütun 6 da YUNUS NADİ Iranın birçok hırslan tahrik eden zengin petrol membalarmdan bir gbrünüş (Mabadi Sa. 3 sütun 4 te) Pamuklu mensucat Tahrsn radyosu dün gece İranın as« kerî kudaetmden bahsederek şunlan İngiltere ile Rusya, İranm revabî no söylemiştir: tasını tatminkâr adde'mıyerek bu sa • İran ordusu bugün Büyük Şahın bübah Iran topraklarına gırmı^lerdır. Bu yük teveccuhu sayesınde fevkalâde teiddıanın adalet fıkrile telif edılemiye rakkıler kaydetmıştir. En modern silâhceğı meydandadır. İranlılar istiklâllerine larla teçhız edilen İran ordusunun mabuvuk kıymet veren bir mıllettırler. nevıyatı o kadar yuksektir ki her turlü Askerî harekât hakkında henüz malu fedakârlığa hazırdır. İran genclaği asmat mevcud olmamakla beraber, şark kerî ruhj. malıktir ve askerî disiplinle hududlarımızda boyle bir hareketın baş yetısmiştır. Şahınşah Harb Akademisi ve laması Turk halkını müteessir etmiş harb okul'iarı kurmakla binlerce subay tır. Bıraz geç olmakla be r aber işin sulh ve k u m a y yetıştırmıstir. yolıle halledilmesi temenni edilebihr. Bugün Iran mületı her sahada terak(Radyo gazetesi) kl etmlş, uyanık bır mıllettır » İran ordusu umumıyetle 17 piyade ve İngilizler her yerde mukavemetle bir zırhlı tumerule on jandarma alayı, karşılaştılar 1520 mustakıl jandarma taburu ve b a a Londra 25 (a a ) Londramn salâmüstakıl hudud teşekkullerlnden mü« hiyetli mahfillerinde bııgun öğle uzeri rekkebdir. İran tümenleri son zamanİrana daır mevcud malumata gore, Iralarda yeni sılâhlarla takviye edilmistir. na gıren Britanya bırukleri bazı muBir tümen 23 piyade alaymdan ve 2 kavemetlerle karşılaşmışlardır. Fakat topçu taburundan murekkebdir. ne bunTarın vuku bulduğu yer, ve ne de Halen Iranda 200 bin kışilık bir kuvbu mukavemetlerin derecesi henuz bilınmemekledır. Basra kbrfezinde Ben vetin silâh altında olduğu zannediliyor. İranm hava kuvvetleri 300350 tayder Şahpur"a İngiliz kuvvetleri çıkarılmıştır Bu kuvvetler de b^zı mukavemet yare olarak tahmin edılmektedir. Bu gormüşlerdir. Fakat bu henüz kat'î şe tayyarelerın yarısı son sistemdir. İranın denız kuv\etl hemen hemen kılde teyıd edılmemistir. yoktur. Sadece 6 gambotu ve 34 kara(Mabadi Sa. 3 sütun 5 te) kol gemisi vardır. | (Arkası sahife 3 sütun 3 trf İran şehirleri bombalanıyor Hususî fabrikalar tarafından imal edilen mensucatı muayyen bir kâr vererek İktısad Vekâleti satın alacak Ankara 25 (Telefonla) Bugün Resmi Gazetede intişar eden ve mer'iyete giren bir kararname ile Sümer Bank fabrikalarile mihanikî tezgâhlarla istihsalde bulunan müesseseler tarafından imal edilecek her nevi pamuklu mensucatın istihsal hacminı, miktaruu, çeşidlerini, cinsi ve nevilerini tahlile İktısad Vekâleti salâhiyettar olacaktır. Mezkur fabrika ve müesseselerin 25/8/941 tarihinde ellerinde bulunan ve bundan sonra imal edecekleri kaput bezlerile ambalaj malzemesi olarak kullanılabilecek bezleri normal maliyetine yüzde muayyen bir kâr ilâvesile satm almaja ve icab eden yerlere sevketrirmek için gerekli gordüğü tedbirleri almaya İktısad Vekâleti mezundur. Bu Is için İktısad Vekâletine 400 bin liraya kadar mütedavil sermave tahsis olunmusrur. İktısad Vekâleti gordüğü lüzum üzerine bu mubayaa ve tevzi salâhijetini diğer pamuklu mensucat tip ve nevilerinin tamamı veya bir kısmı hakkında da kullanabilecektir. Bu ise Sümer Bank memur edilmistir. İran Veliahdi Şehzade Mehmed Rıza Şahpur Hazretleri 26 ağustos Ş6 ağustos millî bir bayram değildir, fakat bütün bayran^larımızın müjdecisidir. Eğer 26 ağustos olmasaydı, 30 ağustos da olmazdı, 29 birincltesrin de. Ve 23 nisan. ruhumuzu alevleyen bir bahar günü olarak her sene tekerrür edemezdi. 26 ağustos bir baslangıcıdır: Baslayalı 19 sene geçtiği halde bâlâ devam eden ve durmaksızın harikalar varatırken her gün yenilerıni vadeden sihirli bir baslangıc! Bu güne yetisen genc, ihtiyar tekmil Türk nesilleri, yürekleri hcjecandan titrejerek, 26 ağustosu sembol halinde ebedileştiren o basit fakat paha bicilmez tablo ile simdi karşı karsıjalar: San bîr tepe. Ve Ataturk çevik adımlarla yokus jukarı tırmanıjor. Sırtmda haki ceket, başında boz kalpak. ajaklarmda rugan gerrler var. Sağ eliw çenesine dognı bükmüş; parmaklan dudağına değecek gibi. O kadar ta^an, kalıbına dar gelen ve fışkıran bir hayatiyetle dolu kı ona bakıjor ve: Bu insan değil sihir, asker değil irade, ferd değil millet: Diyoruz. Fotograf makinesinin zaptettiği o anm üzcrindcn tam 19 sene geçti. Ve bir baslangıc olan 26 ağustos ajnı canlılık, aynı parlak vaidlerle devam cdişor ve edecfk. Bu inancı hize Ataturk ve onun değerli arkadaşı Millî Şefimiz Inönü asıladı. Onlarda olmez sinirîerimizi. olraez irademizi ve ölmez benliğimizi gbrüyoruz. N. Birkac söz Şatk çephesinden resimler: Bir Sovyet köyüne giren Alman askerleri ve yanan kb'yden kaçarak tarlalara çıkan sivil halk J