12 Ağustos 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r RAŞID RIZA T İ Y A T R O S U HALİDE PİŞKİN beraber Y A E I X A K Ş A M BENİ ÖPÜNÜZ ( 3 perde ) Biiyükdere: Beyaz Parkla 18 inci yıl sayı: 6109 umhuriyet İ5TANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 . 24290 TASARRUF ' BONOSU Size Kazandırır Memleket ırır. Salı 12 Agustos 1941 Dünkü celsede mühim kanunlar görüşüldü Şark cephesinden resimler: Bir tayyare meydanında tahrib edilen Sovyet tayjareleri Millet Meclisi dagıldı Alman tebli I Ukraynada düşmanı takib ediyoruz Alman kıtaatı büyük bir hızla Karadeniz sahiline inmektedir Londraya göre Alman lar ayni zamanda Odesa ve Nikolayef üzerine yürüyorlar Berlin 11 (a.a.) Alman tebliği: Ukraynarun cenubunda ricat halinde bulunan düşmanın takibı her yerde süratle ilerlemektedir. Şark cephesinin di« ğer mıntaklarında hareket devam et* mektedir. Tayyare teşekküllerimiz geçen gece Moskovanın silâh fabrikalarım bombalamışlar ve tonlarca yangın ve infüâk bombaları atmışlardır. Berlin U (a.a.) D. N. B.: ajansı bildiriyor: Şark cephesinde cenubî Ukraynada büyük takib muharebesi o kadar sur'atle inkişaf etmektedir ki, müttefik or« dular Karadeniz sahillerine büyük bir hızla yaklaşmaktadır. Sovyet harb ] tebliği ' Askerî vaziyet Estonya ve Ukraynada Solki ve Uıtıan Dünkü Mecüste. izahat veren Dahiliye Vekilimiz Faik Öztrakla soz söyleyen meb'uslarımızdan Orgeneral İzzeddin Çalışlar (Muğla) ve Refik İnce (Manisa) mıntakalarında harekât şiddetlendi Moskova cephesinde harbeden Timuçenko Asker Ofi ajansı, merkez ve ordular grupu cenubdan da ihata ailelerine cenub cephelerindeki tehlikesine maruzdur Rus ordularının nazik yardım r Yazan: Emekli General \ vaziyette bulunduLâyihanın müzakeresinde miinakaşalar I H. Emir Erhilet ğunu bildiriyor Kestirme bir i? olarak biz büoldu, Dahiliye Vekili izahatta bulundu, tiin bu yardım işleri için her Moskova 11 (a a.) Resmî tebliğ: yerde buna mahsus teşkilât vülâyiha kabul edildi Kıt'alarunız dün Solki, Smolensk. Bja Asker ailelerine yapılacak yardım Budienny orduları ortadan kaldınlırsa... Sür'atle Karadenize doğru Londraya göre Ukraynada Ruslann vaziyeti çok fena Londra 11 (a.a.) Royter bildiriyor: Londranın salâhiyetli mahfillerinda bugün beyan edıldiğıne göre, Almanlar Ukraynada çok ilerlemiş gözüküyorlar. Elde bulunan malumata nazaran Odesa üzerindeki tehdid çoğalmaktadır. Fakat Rus cephesinin kırıldığına dair bir ısaret yoktur. Derınliğine doğru muazzam bir muharebe olmaktadır. Muhtemel olarak esas muharebeler Uman etrafında cereyan etmektedir. Fakat Alman ileri birliklerinin Nikolayef istikametinde ilerlemiş olmalan oa kabildir. Yağmurların, eylulün ortasına kadar zırhlı arabalann harekâtına mâni olması muhtemel değildir. Kar ise Ukraynada birinci ve ikinci teşrinden evvel gorülmez. Son 24 saatin vaziyeti hakkında maîumat alınmamıştır. Şimdi üçüncü taarruzlarının ortasında olan Almanlann (Arkası sahife 3 sütun 6 da cude getirilmesini lüzumlu görmekteyiz. Bilhassa biiyük şehalerimi* için bunun bir zaruret olduğuna kaniiz. Yarduna muhtac ailelerin muameleleri «ür'atle tanzim edilmek ve yardım işleri bir saat gibi işlemek için başka çare yoktur. Bizce bu mesele, zaten kendilerinin kâfi işleri olan bazı dairelere ve kimselere vazife ilâvesi şeklinde tevzi ve tevdi edilemiyecek kadar mühimdir. sker ailelerine yardım işi bir seneyi mütecaviz zanıandanberi Cumhuriyet H. Partisinin çok ehemmiyet verdiği bir iş olmuşru. Hazarda veya seferde kırk beş günü geçen bir raüddet için silâh altına almanların ailelerinden yarduna muhtac ulanlara bu jardımın yapılması bizde otedenberi düsünülmeraiş bir mesele değildi. Gerek askerî mükellefiyet kanununda, grck koy kanununda bu raaksadı temin edici sarih hbkümler vardır, ve nitekim son dünya buhranı çıktı çıkalı o kanunî hükümlere istinaden memleketinıizin her tarafında bu yardıımn yapılmasına çalışılmakta olduğu da roalumdur. Ancak Cumhuriyet Halk Partisi mevcud kanunî hükümlerle tatbikattn verdiği neticelere bakarak ortada ikmali lâznn ban noksanlar gorüyor ve işte bundan dolayı münakaşalar ve tetkikler icra ederek bu mevzu üzerinde ısrarIa duruyordu. Bu candan alâkanm neticesi asker ailelerine jardım işinin raüstakil bir kanunla ifade edilmesine saik oldtt, vc yeni lâyiha dün Türkiye BUyük Millet Meclisinden geçti. Asker ailelerine yardım işi eski kanuni hükümlere göre şehir ve kasabalarda belediyeler, koylerde ise ihtiyar heyetUTi tarafından tedvir olunmak esasına bağlı idl Yeni kanun daha kuvvetli zabıtalarla ayni esaslan muhafaza etmekte, fakat yardım ihtiyacına yetecek kadar varidat tedariki için emin ve kat'î kaynaklarla buralardan alınacak vergiler için usul ve hudud layin eylemektedir. Zaten münakasayı mucib olan noksan da bilhassa burada idi: Eskı hükümlerde yardım esasile bu yardımm kimler tarafından ve nasıl yapılarağı yazılı olnıasına mukabil ihtiyaca kâfi irad tedariki için gidilecek yollar kâfi sarabati haiz görülmüyordu. Buna göre belediyeler bu ihtiyaca cevab verecek miktarda karşılık tedariki için alacakları ban kararlarda kanunî salâhiyetle hareket etmemiş olmak gibi bir vaziyetin siiphelerinden kurtulmus savılamıjorlardı ve sayılamıyacaklardı. O halde istenilenler şunlardı: 1 Asker ailelerinden muhtac olanlara onların ihtiyaclarım asgari olarak karsılayacak yardım behemehal yapılmalıdır. 2 Bu yardımı yapmakla mükellef kılınan hcyetler. ihtiyaca yetecek geliri tedarik edebilmek için kanunî salâhiyetlerle teçhiz kılınmalıdır. Nakdî veya bedenl her miıkellefîyet behemehal lürldye Büyiik Millet Meclisinin karanna mütevakkıf olduğu için \ardima Japonjanın yeni Hariciye Nazm Amiral Tojoda Uzakşarkta Gerginlik son haddini buluyor Japonya Hindiçiniye asker yığmağa devam ediyor Tokyonun yeni bir kararı beklenmektedir Ankara 11 (Telefonla) Büyük Millet Meclisi bugün Refet Caıutezln başkanlığında toplanmıştı. Celsenin açıhşını müteakıb Ağrı mebusu Ihsan Tavın vefat ettiğine dair tezkere okunmuş ve hatırasına hürmeten iki dakika ayakta sukut edilmiş ve ruznameye geçilmistir. Asker ailelerine yapılacak yardm hakkındaki kanun lâyıhası müstaceliyetle görüsüldü Lâyihanın heyeti umumiyesi hakkında b'r çok hatibler söz aldığı gibi maddelere geçiidikten sonra da hemen her madde üzerinde uzun müzakere ve munakaşalar oldu. Encümenin mazbata muharrıri Faik Kurdoğlu müteakıben, Dahihye Vekili Faik Öztrak bir çok defalar kursüye gelerek mütalealar ve suallere cevablar verdiler. Köy, kasaba ve şehirierdeki asgarî maişet haddinin vilâyet ıdare heyetince tespitleneceği hakkındaki hüküm de münakaşaları mucıb oldu Feridun Fikri bunu formalite telâkki etti. Vilâyet nasıl olsa kazadan soracpğmdan bu vazifenin kaza idare hevetlerine bırakılmasmı teklif etti. Refik İnce de bu mütaleaları teyiden beyanatta bulundu. Her iki meb'us birer takrir verdiler. Dahihye Vekili izahat verdi. İleri sürülen mütaleaların lâyihanın tanziminde düşünüldüğünü kaydetti. Refik İnce ve Feridun Fikrinin takrirleri reyi isarî ve ayağa kalkprak iki defa reye kondu. Bu takrir)er az bir rey farkile kabul edilmedi. M;ırîde avnpn kabul olundu. leçerkof, Umanj istikametlerinde şiddetli muharebelerde bulunmuşlardır. Sovyet hava kuvveüeri, kara ordtısu ile teşriki mesai ederek düşmanın mekanize ve piyade kuvvetlerine ağır darbeler indırmeğe devam etmiştir. (Mabadi Sa. 3 sütun 5 te) Fransa ile müzakereler Berlin, çıkan şayiaları birer tecrübe balonu addediyor Vişi ile devamlı bir temasımız vardır» Ajanslar tarafından, ordularının nazik vaziyette olduğu bildirilen Sovyetlerin merkez cephesi başkumandanı Mareşal Timuçenko ve cenub cephesi başkumandanı Mareşal Budienny sunda Din>eper nehrinin sağ sahili boyuııca ilerlijerek Nikolayef'in takriben 130 mil şimal dolaylanna kadar ilerlemiş bulunduklan Londradan haber verilen Ahnanların, Dinyeperi bazı kollarla şarka geçmeleri mümkün olduğu takdirde bizazt Kiyef müstahkem Sovyet ordugâhı da cenubdan ve doğudan sarıbnış olacakür. İşte Ukraynada şimdi cereyan eden askerî harekâtın muhtemel yakın inkişaflan bunlar olacaktır. Fakat bu neticeler Rus sol cenahını teşkil eden Budiyenni ordular grupunun he men tamamile imhası demektir ki bu takdirde yainız bütün cenubî Rusyanm yani Ukraynanuı , Alman ordulanrun taarruz ve yürüyüşlerine açıbnası bir emrivaki obnakla kalmıyarak ayni zaroanda Moskovanın garblarında muharebe eden Timuçenko ordularının da renubdan ihataları mümkün olacaktır. İşte bunun için simdi Ukraynada cereyan etmekte olan harb hareketlerinin pek ehemmivetli ve şümullü olmalan muhtemeldir. Muhtekirleri derhal ihbar ediniz! • General İzzeddin Çalışlar ve Refik İnce, tecil edilmiş talebe veya hastalardan alınmasını muvafık görmediler. Dahüıye Vekih bu madde üzerindeki tereddüdleri izale için askerlik kanununun alâkah maddelerinin okutturulmasını reisten rica etti. Maddeler üzerinde de aynî veçhile Londra 11 (a.a.) «B. B. C.» Röyter uzun uzadıva görüşüldü. Lâyiha aynen muhabirine göre, Japonlar Hindıçinide kabul olundu. elde ettikleri üslerde kıtaat ve harb geMaliye ve Millî Müdafaa Vekilleri de nuleri tahşidine devam ediyorlar. Geniş bazı lâyihalann müstacelivetle ve termüstshkem tnevkiler inşa ve hava üsle cihan müzakeresini teklif etıtiler. Bu (Arkası sahife 3 sütun 2 de) (Arkası sahife 3 sütun 1 de) 6 ağustostanberi. Almanlar Ustüste bir Berlin 11 (a.a.) D. N. B.: Yarıres sürü fevkalâde muvaffakiyet tebliğleri nesrettiler. Bunlara gore Stalin müdamî bsr membadan bildiriliyor: Berlin siyesî mahfilleri, Vişi'deki hâ faa lırıttınm yanlması ve Smolensk meydiseler hakkında ecnebi memleketlerde dan muharebesi sona ererek Alman Rus barbinin ücüncü faslı başlamıstır. ürutülen muhtelif tahminleri sükunla Filvakı Leningrad, Moskova ve UkraytErşılamaktadır. na büyük meydan muharebelerinden Buradaki yarıresmî mahfiller, Fransız ibaret olacak olan bu üçüncü fasılla geükumetinin projeleri ve niyetleri hakçen ikinci fasıl arasında ne zaman ve :ında butün dünyaya yayılan şayiaları ne de mekân cihetile ayırıcı bir çizgi /e ileri sürulen bir takım konbinezonçizmek imkânsızdır. Bununla beraber ları şayanf dikkat birer tecrübe balonu ve dün de yazdığımız gibi, Leningradla mahiyetinde telâkki etmektedir. Bu şa Moskovanın düsmeleri ve garbî Ukray(Mabadi Sa. 3 sütun 4 te) naııın istilâsı Alman Rus harbinin 6 gündenberi baslamış bulunan üçüncü faslmın, galib bir ihtimalle, en bellibaşlı hâdiseleri olacaktır. Beş makam hemen takibat yapmağa hazır bulunuyor Giizel San'allar Akademisinin resim sergisi j Sovyetlerde İratıı tazyık ediyorlar • 921 muahedesi Rus ordusuna. bazı ahvalde hududu I Bir haftadanberi büyük bir hız alan Ukrayna harb hareketleri şimdi ehemmiyctçe ön safa geçmiş bulunuyorlar. Çünkü bunların inkisafı halinde Umanda tamamile yok edildikleri bildirilen 6 ncı ve 12 nci ve ban kısımlan imha olunan 18 inci Sovyet ordulanndan maada şu anda asağı Dinyeper nehrile aşağı Dinyester arasında, ricat hatlan kesilmek üzere bulunmalan muhtemel olan diğer Sovj'et ordularının da toptan esir' «dlhh«ieri ihtimali vardır. Bundan başka, Kiyefin cenub doğu Fiat murakabe komisyonu reisliğinden: Fiat murakabe teşkilâtı sayuı hal* kımızın ihtıkâra muteallık olarak yapacakları her türlü ihbar ve şikâyetleri derhal tetkik ve takibe daima amadedir. Saym halkımızın tespit edilmiş olan kâr hadleri veya azamî satış fiatlan fevkinde satış yapanları veya mallarmı gizliyerek satmaktan imtina edenleri, fatura vermiyenleJi, muhik bir sebeb olmadan fiat yükseltenleri, hemen alâkadar makamlara ihbar etmeleri rica olunur. Vuku bulacak müracaat ve şikâyetleri için aşağıdaki telefonlar da hizmete amade tutulmuştur. Şikâyetler buralarda bulunan memurlar tarafından derhal nazarı itibara ahnarak tahkîkata girişilecek ve neticeleri ayrıca müracaat sahiblerine bildirilecektir. Merkezde de siddetli muharebeler de Telefon No. vam ediyor. Almanlar. Smolensk'in 100 22233 Fiat murakabe bürosu kiisur Knı. cenubunda Roslawl mevkü 20952 Emniyet kaçakçılık bürosu etrafmda çemberledikleri Sovyet kuvvet 41458 Galata emniyet başkomiserliği grupunu imha ve esir ederek 38 bin e 21135 Eminönü emniyet amirliği (Mabadi Sa. 3 sütun 5 te) 20567 Bevaz'd ernniyet komiserliği geçmek hakkını veriyormuş ? Birkaç soz Güzel San'atlar Akademisinin 25 incı resim sergisi dün Galatasaray lisesinde, Vali ve Belediye Reisi Lutfi Kırdarla güzide bir davetli kütlesi huzurunda açılmıştır. Davetliler mektebin konferans salonunda, serginin 1916 danberi geçirdiğı inkişaf safhaları hakkında verilen izahatı dınlemişlerdir. Sergiyi Valı YUNUS NADİ Lutfi Kırdar açmıştır. Burada tanınmıs ressamlarımız tarafından yapılan 150 (Mabadi Sa. 3 sütun 4 te) parça eser teşhir edilmektedir. Londra 11 (a.a.) Londrada alınan haberlere göre, Sovyet hukumetı, Alman tebeasının İranda bulunmalan hakBizitn mahallede bir seyyar yoğurtçu var. Bu adam gö mak husu«unda güvenerek kullandığı yegâne vasıta temiı ında ve bunların orada bulunmaları rülecek sej. Basında kar gibi beyaz takkesi. sırtında kar kıyafetidir. Her gün muntazaman braş ettiği pembe yuzünm teşkil etmekte olduğu tehlıke sebe gibi lckesiz gömleği ve ayaklarında gene kar gibi pırıl pırıl de hiç eksilmken bir tebessüm parıldar. Bizim mahallede >ıle İran hukumeti nezdinde bazı te pabuclarile adeta vitrine konmaya lâyık bir temizlik nü onu tanıyıp da başkasmdan yoğurt ahnakta devam eden ebbüslerde bulunmuştur. Sovyetler, munesine benziyor. İki omzunda tasıdığı yoğurt işporta bir aile bulunacağını sanmıyorum. Her yiğitin kendine göre ynı zamanda İranda sakin Alman te larını görmeseniz, onu meshur bir sabun firmasının seyyar bir yoğurt yiyişi vardır derler bizim yoğurtçunun da keneası mıktarını azaltmanın bizzat İra reklâmı zannedersiniz. dine gore bir yoğurt satışı var. İsportayı indirip de kaymak un menafıi bakımmdan ehemmıyetli Ynğurt satısı da ömürdür: Hiç bağırmaz; öteki meslek satıhlı yoğurdu temiz ellerinde ruttuğu bıçakla dilim dilim ılduğuna da Iran hükumetinin nazarı daslarının yaptığı gibi, nezle görmemiş bir sesle, operada bir keser ki, karsıdan seyri bile başlıbaşına bir zevk olur. likkatini celbetmiştir. Ona ne zaman rastlasam, içimi çekerek ah ederim v« imtihan \eren acemi tenorları taklid edercesine, sokaklarMaamafıh, Stalin, İran Şahına 1921 da avaz avaz haykırmaz. Hatta. apartıman kapıcüannın du şöyle düsunürüm: arihli muahedenin Sovyet ordusuna ba yacağı kadar hafifçe mınldanarak: Her birimiz mesleğimize şu vatandaş ayannda bir :ı ahvalde İran hududunu geçmek mübağlanabilbek, yartn vatanımız bugünden ne kadar farkll Yoğurtçu! ;aadesıni bahşetmekte olduğunu hatırN. Bile demez. Kendini bildirmek ve kendi rekâlmım yap olurdu! latmış bulunduğu suretindeki }ayia teçyyüd etmemiştir, Meslek aşkı