5 Ağustos 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Dünya muharrirlerinden tercümeler serisi: 49 RUDYARD KİPLİNG Sönen ışık Türkçeye çeviren : SABİHA ÖZSOY Fiatı 50 kuruştur. Remzi Kitabevi J 18 . İnCİ VII SâVI . 6 I 0 2 " umhuri ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgrai ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kasmı: 24299 24290 MOBİLYA Almak veya görmek istiyenler BOL ÇEŞİD ve YENİ STİL Salı 5 Ajjustos 1941 Salonlarını blr defa gezmekle İstanbul, Fincancılar, Rız; No. 59/61/63. Telefon: HARAÇÇI KARMtLER Lîmifed Sil edilirler. okuşu Alman harb tebtiği ' Meclis toplandi Başvekilin bu gün Parti Meclis Grupunda izahat vermesi muhtemel Ankara 4 (a.a.) Meclis bir aylık bir tatıl devresinden sonra Şemseddın Günaltayın rıyasetmde toplantılarına başlamıştır. Bugunku içtimada müzakereye başlanırken Iktısad Vekilı Husnü Çakırın sıhhî sebebler dolayısile ıstifa eyledıği ve yerine Trabzon meb'usu Sırrı Dayın tayın edilmiş olduğuna daır Rıyaseticumhur tezkeresi okunmuş ve bunu muteakıb ruznameye geçilmiştir. Meclis, Bujuk Millet Meclisi ve müştemüâtile. saraylar ve köşklerdeki eşyalar hakkmdaki meclis hesabldrı tetkik encümeni mazbataaim, fenerler idaresine verilecek tazminat karşıh KiyefZerkof etrafmda çember tamam Smolenskin şarkıtıdaki Rus küllî kuvvetleri imha olundu Şark ce/ıhesinden resimler: Alman zırhlı fırkalanna jetisebilmek için cebrî jurü>üsle ilerliyen Alman phadeleri. Ckrayna yollannda... Harb Mamvelâsı Şimdiden çok iyi anlamağa ba$lamış bulunuyonız ki millî ha. yatımızın bal ve istikbalini miL dafaa ve teminde kullanacağı. mız silâhlar kadar devrin ha. zırlamakta olduğu yeni hayata tamamile intıbak etmiş adarru lara ihtiyacımız vardır. Yani biitün milletçe tamamile dina. mik yepyenl bir hayata in. kılâb etmek mecburiyetinde. yiz.' Türk gencliğini sporundan mektebine kadar her sahada buna göre hazırlamak liizumu kendiliğinden meydandadır. O nsanları oldurmek ve mamureleri yakıp yıkmak itibarile fcna goruldiiğü halde beşeriyetin sinesinden sokülap atılmasına bir tiırlii imkân bulunamıyan harbin ayni zamanda insanbğı kamçılayan bir terakki unsuru olduğunu da inkâra mecal \oklur. Bu, adeta beser kütlesini kaldırıp koşturan, onun sakin hayatım {ırtınalaştıran çok kuvvetli bir manivclâya benziyor. Arşimedin . lııireyi yerinden oynatmakta kııllanatnadiğı manivelâ harblerle sankl tatbik imkân ve sahası bulmustur. Buğday ekmeği imatt başhyor Başvekîlimiz, halkm fınnlarda göreceği her kusuru Belediyelere haber vermelerini rica ediyor j Ankara 4 (a.a.) Başvekâletten tebliğ edilmiştir: Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından imal edilen ekmeklik unlarm çavdar ve arpa katılmaksızın yalnız buğdaydan imali takarrür etmiştir. Bu ekmek buğdayı *c 90 ran~ dımanlı olacaktır. Muhterem halktmtzın fırınlardan satın aldıhları ekmeklerde görecekleri her kusuru derhal mahalli belediyeye habes vermelerini bilhassa rica ederim. Peipus göiünün garbında, Smolensk ve Kiyefte birçok kuvvetler de torbaya girmiş vaziyettedir Berlin 4 (a.a.) Alman resmî tebliğı: Ükraynid?ki çevırme hareketlerıni yapmakta o.an seri Alman ve Macar teşekkulleri duşman için hayatî ehemmiyetı haiz dcmiryollarının muvasalasını kesmişlerdir. Smolensk ın şarkında ihata edilmiş o!an Sovyet kuvvetlerinin kısmı kulhsı şimdi İmha edilmiştir. Bu mıntakadaki Sovyet kuv\ e*!erinden gerı kalan kısmm dağılması bundan sonra gecikmiyecektir. Savnç tayyarderimiz dün gece Moskovada iase va askerî tesisatı ve munakalât yollarını boınbalamışlardır. Millet Meclisinin cuma günkü içtimada tekrar tatil kararı vermesi ihtimali var ğının temin sureti ve hazınenin or grup içtimamda Başvekil ve Hariciye taklığı bulunan şirketlere aid hbse Vekilinin tatil devresıne aid zaman senedleri satın alınması hakkındakı zarfında harıcî ve dahılî işler üzerinkanunun üçuncü maddesile bütçe ka de azaya izahatta bulunmaları muh' nunlarmın bu babdaki maddeleririn temeldır. tefsirine dair bütçe encümeni mazbaMeclis, çarşamba günü toplanacaktasile devlet memurlan ayhklarımn tır. Ruznamede mevcud işîerin ikmateadulüne ve tevhidine dair kanuna linden sonra Meclısin cuma gunkü bağlı cetvelin Adliye Vekâletine aid toplantısında bir muddet daha yaz takısmında değişiklik yapıktıası hakkın tiline karar vermesi ihtimali vardır. tcra Vekilleri Heyeti toplantısı daki kanun lâyihasını müzakere ve kabul eylemiştir. Meclis içtimamı Ankara 4 (a a.) İcra Vekillen çarşambaya yapacaktır. Heyeti bugün saat 10 da Başvekâlette1 Bugiinkü Parti Grupu içtimaı Başvekil Dr. Refik Saydamın riyasetıl Ankara 4 (Telefonla) Meclis Parü altında toplanmış ve ruznamedeki me| grupu yann toplanacaktır. Yarınki seleleri görüşmüştür. Askeri vaziyet ( Sovyet harb j 1 tebliği ' Evvelki gün neşredilen Alman tebliği Berlin 4 (a.a.) D. N. B.: Gecık D Fransayt kurtarmak uğrunda Mareşal Peten. biitün nam ve şöhretini fedaya hazır olduğunu söylüyor Royter büdiriyor: "Fransa biitün Imparatorluğunu ecnebi kıtaata açmıştır!,, mi§tir Alman başkumandanhğının tebliği: Peipus golunün garbında duşman teşekkulleri imha edıldıği sırada Alman (Arkası sahife 3 sütun 2 de) Leningrad ve Kiyef cephelerinde vaziyet H. Emir Erhilet FİNLANÛİYA HBLSI, Bjala, Zerkof istikametinde çarpışıyoruz KiyeFin cenubunda mukabil taarruza geçildi Fin matbuatı, Rus buz denizi sahillerine tngiliz bahrî kuvvetleri geldiğini büdiriyor Hava harekâtı ^m Yazan: Emekli General I Tayyareyi bugunkü fevkalâde ileri telakki merlıalelerine goturen baslıca amil 19141918 lıarbidir. O zaraana kadar hcnıiz tecrübe devri geçirmekte olan bu acerai ve iptidai alet, o harbde kızışan ihtiyacın ve zekânın hızı onünde sur'atle ilerileıueğe başlamıstı. Ondan sonra ise milletler bu alet üzerinde a>ni hızla çalışmakta devam ettiler. Bugunku harikaiarla karşılaşmış bulunduk. 191418 barbiııin siperlere saplanan ölü ve öldürücü sukununu tanklar ihlâl etmişti. O harbden sonra bu kuvvetli Mİâhı unutanlara mukabil ona lâyık olduğu büjük kıjmeti verenlcrin bu dikkat ve gayreOerinden hangi neticeleri çıkdrmış olduklarını son harbde biitün dıiııya hayretle gördü. Motor harb tekniğtai tamamcn değiştirmişü. Yerde yıirıitcrek ve gokte uçurarak hiç bir engel tanmıadan ilerilcten motor onunde Majino i*>tihkâmlarının büyük bir şey demek olmadıjını ve olmıyacağını yalnız garb cephednde gormekle kalmadık, • şark cephesinde yanlıp geçilen Stalin hattında da ajni hakikatle karşı karşıya bulunduk. Harblerin nıllletler bünyesinde yarattıjfr diuamik kudret onlarm zafer ve mağiubiyetine inhisar edip kalmıyor. 1870U Alman Fransız harbi Alman ittihadının ilk safhasını tahakkuk ettirmiş ve 191418 mağlubiyetinin meydan verdiği aksiilime] ise bu ittihadın tamamlanmasına hâdim olmustur. Almanyayı Avrupanın göbeğinde yalnız askerlik ve siyaret itibarile değil, fennî, sınaî ve iktısadi kudret bakımından da biiyük bir kejfiyet ve kemiyet kılan baslıca amil 7071 sefeıile onun neticeleridir. Geçen Ureuınî Harbin dört yılhk uzun ve yıpratıcı çarpışmalarindan sonra plinden silâhı abnmış Türk milleti biitün bir husumei cihanına karşı istiklâlini kurtarmak azn'iie yeni bir cidale atılmıs ve onu zaferle bitirmişse bıınu o uzun ve yıpratıcı harb devrinin dinamizmasına borcluyuz. Netice yalnız bundan ibaret kalmıç dcğildir. Bu neticeyi akıllara hayret verecek inkılâblarımız ve altı asırlık bir ihmal sonunda müsolsel harabeler haünde ele aldığımız Mülî Misak vataıumızı imar ve inşa için sarfetti^imiz gayretler takib etti. Biz Türkleri maddî ve ınanevî bu büyük değişikliklere hep geçeıı L'mumi Harble Istiklul barbimizin jarattığı yeni hayatiyet sevketmiş oldu Demek kı biitün fenahklauna rağmen harblerde durgun suları dalgalandıran kasırgalann tesiri saklıdır. Şimdi dıiııya bu zamanı kadar eşi görülmenıiş bir çarpısmaya sahnedir. Bu vaziyet karsısında yalnız tedafüî bir vaziyetle neticeyi azamî uyanıklıkla beklemek kâfi değjldir. Düşünmelidir ki bu eşsiz harb küre üzerine >ayılmış beser hajatı üzeıınde eşsiz tesirler ve büyük mkılâblar viıcude getirecektir Daha şanil gorüşlerle bu yeni hayata hazırlanmdk da lâzımdır. Şimdiden çok iyi anlamağa baslamıs bulunuyonız kı millî hayatımızin hal ve istikbalini miklafaa ve teminde kullanacağımız silâhlar kadar devrin ha Mihver tayyareleri Kahireye de hiicum ettiler Ingilizlerin uçanka1 lelerle Berline yap' tıkları akın çok , şiddetli oldu < • M. Ruzvelt'in Londradaki hususi mümessili M. Hopkins Kahire 4 (a.a.) Bu gece Kahirede ve bir çok Mısır vılâyetlerınde alarm işareti venlmıştır. Süveyş kanalı mıntakasına bombalar duşmüş ve şımdiye kadar kaydedllenlerden fazla insan telefatını mucıb olmuştur. 17 kişı ölmüş Londra 4 (a.a.) Londra gazeteleri ve 58 kdşi yaralanmıştır. Hususî mesMareşal Peten'ın gıttikçe Hıtler'e mu kenlerde biraz hasar vardır. tavaat gösterdığinı anlatarak Mareşalm Kahirede, lskenderiyede, Port Said*eçen cumartesı gunu yapılan kabine :oplantısından çıkarken, yalnız, kendi de ve başka yerlerde defı batarj'aların şahsına ınanmak lâzımgeldiğını sdylemiş mukabil atışları duyulmuştur. ve «Fransayı kurtarmak ıçın uhdeme Kanalda batınlan vapurlar tevdi edilen vazifeyı yapmağa, bunun Berlin 4 (a.a.) D. N. B. nin "bıliçin İcab ederse haiz olduğum nam ve johretı de terke hazırım» demiş oldu dirdiğıne göre 4 ağustos geoesi Alman ğunu kaydetmektedir. Daily Herald'a savaş tayyareleri Suveyş karahna bugore Mareşal şu ıkı şıktan bin karşı yuk bir muvaffakiyetle ne*icelenen bi/ sındadır: taarruz yapmışlardır. 20.000 tonluk bir Ya Almanya ile tam teşriki mesai ticaret vapuru ıle 8 000 tonluk diğer :araftan olan Amiral Darlana tabi ol bir vapur batırılmış ve en aşağı 20.000 mak, yahud Hitler'e daha fazla imtiyaz tonluk bir vapur da tam ortasma isabet ve tavizler yapılmasma muhaıif olan ve eden bombalarla ağır hasara uğratılmışbütün memleketin iümad ve emniyetini tır. CArkası sahife 3 sütun 4 te M. Hopkins Londrada Moskovadan dönen Amerikalı diplomat Çörçil ve Eden'e izahil verdikten sonra Ruzvell'e bir rapor verecek Londra 4 (a.a) Ruzveltin şahsî mümessili Harry Hopkins, pazar gunü, geceyarısı Moskovadan Londraya avdet etmiştir. Hcpkms'in Londraya avdeti hakkında Daily Tel°£raj)h'ın siyasî muharriri şur.lan yazıyor: cMoskovadan dönen Hopkins, Başvekil Çörçil ve Harıcıye Nazuı Eden'e Moskovadaki konuşmaları hakkında izahat verdikten sonra biran evvel Birleşik A* % menkaya ginerek Reisicumhur Ruzvelte raporuîiu verecektir. İngiÛz Sovyet ittifakının akdinden sonra geçen ilk altı hafta zarfında Londra ile Moskova arasında sıkı bir temas sist^mi vücude getirilmiştir. Duşman Bütün şark cephesi boyunca inkişaf eden harekâtın son vaziyetini gösterir harita (Yazısi 3 üncu sahtfede) üzerine mu$terek bir tazylk icra edebilmek için ne gibi plânların lâzım geldiği meselesi samimî bir surette müzakere Kıtaatı mütemadiyen çckilmekte olan, Sovyetlerin cenub ordulan Başkumandanı Mareşal Budiyenni Moskova 4 (a a.) «B.B.C.» Sovyet tebliği: 3 ağustosta Smolensk, Korostien; Bjalja Zerkov istikametinde ve Esxınya cephesinde harb devam etmiştir. Diğsr mıntikalarda muhim bir tebeddül yoktur. Kızılordu tayyareleri, kara kuvvetenle mesaı birliği yaparak duşmanın motirlü ve mökıneli cüzütamlarına, piyade ve topçu kuvvetlerine darbeler indirmişlerdir. Alrnan tayj'areîerile yapılan hava mu harebeieri esnasında Kızılordu hava kuvvetleri 19 tavyare kaybetmişlerdir. (Arkası sahife 3 sütun 3 te) Köprü önünde bir motör battıj v Birhaç söx Garb cephesinde • YazılmasınjLaha iyi Bizde intiharların yazılması yasaktır. Fakat, birçok yasaklarda olduğu gibi burada da bir nevi (hilei şer'iye) ye baş vurularak inrihar haberlerinin kapalı bir ağızla efkârı umumiyeye bildirildiğini görüyoruz. .Odasında olü olarak bnlunmuştur >, yahud • sevgilisini bıçakladıktan sonra kaçarken ayağı kayarak yere yuvarlanmış, kendisi de ağır surette yaralanmıştır» tarzındaki hemen hergün gazetelerde gördüğümüz formüller bu (hilei şer'iye) nin tipik nümuneleridir. Vâ Nu inrihar haberlerinin neşredilmemesini lüzumsuz buluyor. Geçenlerde yazdığı bh yazıda «mademki bu yasak tatbik de edilemiyor, o halde bıraksınlar da açıkça yazılsm bari> di\ordu. İntihar haberlerinin gazete sahifelerinde gösterilmemesi, lüzumsuz ve mânasız bir yasak değildir. Meşhur içtimaiyatçı Durkheim. uzun tetkikler neticesinde ispat etmiştir ki, bir ferdin kendi elile kendi canıtıa kıyması yalnız ruhî değil, ayni zamanda sosyal bir hâdisedir. Bir cemiyette inrihar nisbetlerinin artması veya eksihnesi ihtilâl, harb, iktısadi bııhıanlar, işsizlik gibi bir takım dıs sebeblere bağhdır, gene Durkheim e gore intihar sâri bir hastalıktır. Müsahede gosteriyor ki, intihar haberlerinin nesredilmesi bu sirayet sahasını azamî sekilde genisletmektedir. Nitekim bizde olduğu gibi bazı Avrupa memleketlerinde de intiharların yazılması yasaktır. Vâ u'nun bahsertiği (hilei şer'iye) meselesine gelince bunu bir ehveniseı olarak kabul etmemek için hiç bir sebeb gormüyorum. Bir adam kendi kendini oldürdüğü zaman, hâdiseyi roman sekline sokarak sahifeler dolusu neşriyatta bulunmaktansa, hattâ kısaca filjtn zat intihar etmistir demektense. bizim gazetelerin )%>*ıkları gibi ima yolile bildirmek her halde daha az zatarhdır. Kazaen elindeki tabanca beynini patlatmıstır. deişj^k gülünc bir şekle sokulan intihar haberlcri, kimbilir hjjjfci de efkân umumiye üzerinde bir nevi aşı tesiri j^Ş^ordur. Belki inrihar mikrobunun virulence'ı azalıyor, ve«»^'olayısile sirayet sahası da ufalıyordur. V. Batan motörden denize dökülen çuvallar çıkarıhyor Şirketi Hayriyenin Eşref kaptanın daresindeki 72 numsralı vapuru dün Koprunün Boğaziçi iskelesinden saat 17,15 te Harem Salacak sefermi yapmak üzere Üsküdar ıskelesine hareket etmiştir. İki vapur bovu olan bu mesafede hafif seyirle giden vapur, tam Koprünun Hahcden çıkış gozü önune geldığı zaman Köprüden tam süratle Canan motorü fırlamış ve hızmı kesemiyerek 72 numaramn baş jan •arafına bindirmiştir. Bu şiddetli çarpıjrna neücesinde baş tarafı parçalanan Canan motorü derhal batmış ve i;inde bulunan çuvallarla kendirler denize dökulmüştür. Motdrden denize dbkulenler hemen kurtarılmıştır. Ingilizlerin taarruza geçmesi isteniyor • Londradan mülalealar YUNUS NADt (Arkası sahife 3 sütun 5 te Liman riyaseti tarafından yap'lan tahLondra 4 (a.a.) Haftalardanberi kikatta, Canan motörünun kaptanın devam eden bir nevi durgunluktan kardeşı tarafından kuUanıldığı anlaşıl sonra birdenbire cenub cephesinin bir mıştır. Motör Koprü gözüuden nizamî kısmında mühim askeri faalıyet başlasüratten fazla bir süratle çıktığmJan bu mıştır. kazanın 3nüne geçilememiştir. (Arkası sahife 3 sütun 7 de I