11 Haziran 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

18 inci yı! sayı: 6049 umhuriyet ISTANBUL = CAĞALOCLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul . Posta kutusu: tstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir r: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa tasmı: 24299 . 24290 ÇflrS3mbfl ' II r DOKTÖRLAR E C Z A C I ve Meşhur İngiliz m tarafından yazılan ve yüzünü anlatarak hepi bahseden son senelerin e: L ERE : Dr. Cronin atınızm iç blarmdan romanı C İ TA Üstad Ömer Rızanm yüksei^kalemile ve « Ş A H I K A » ismile tercüme edilmiştir. 360 sahife 100, cildli 135 kuruş. AHMED H A L İ D KİTABETİ 1941 J [jJııriye harM Ingilizler Sama 50 kilometre yaklaştılar Hiir Fransız kıt'aları harekât sahasma giderlerken 3 MÜHİM NUTUK «Biz Giridi müdafaaya mecburduk » Churchiirirı dfin verdiği izahat «Suriye harekâtı müsaid şekilde inkişaf ediyor » «Alfı ay daha şimdiki vaziyefi muhafaza edebilirsek harb yeni bir safhaya girecektir» [ Fransa Başvekil muavini Amiral Darlan FASILA Cebelitank, şimalî ve garbî Afrika... Bunlar da perde arkasında tahammür eden yeni vaziyetlerin şimdilik hayaletlerini teskil ediyorlar. Hulâsa zahirî sükunla geçen bir devrenin ikinci üçüncü plândaki büyük hazırlıklan ancak uzaktan uzağa seziliyor. Bu 1941 yazının büyük hâdiselere sahne olmaksızm geçmesini kimse düşünemez. iridden sonra harb bir fasıla devresi geçirijor. Irakın tasfijesile Suriye uzerindeki hareketler gerçi harbden birer safhadır, fakat bunları Mihverle AngloSakson âlemi arasındaki çarpışmalara nispetle teferruatın teferruatı sayabiliriz. Atlantik meydan harbinin itiyad mahiyetini alan mücadeleleri bir tarafa bırakılırsa iki âlem arasındaki çarpısmalarla tezahur eden asıl harb bir fasıla devresi geçiriyor diyebiliriz. Filhakika Atlantik meydan muharebesinin hedefi İngiliz adalarının tecridi ve mümkünse işgalidir. Nihayet Almanya bu büyük ve tehlikeli teşebbüsü tecrübe edecek mi? Bu ihtimal daima mahfuz kalıyor. Hatta Giridin havadan işgali Almanların cür'etini artırmış olduğu kadar İngilizlerin endişelerini kamçılanıaktan hâli kalmadı. Böyle bir istilâ teşebbüsü ihtimaline karşı Büyük Britanyada İngiliz hazırlıklannın azamî haddine çıEanrmış olduğu malumdur. Giridin tayyare sevkiyatile işgalinden sonra İngiliz adalarının müdafaa tertibat ve teçhizatuıın daha ziyade takviyesi lüzumu üzerinde ısrar edildi, ve bittabi bunlar yapıldı ve yapılmaktadır. Geçirmekte olduğumuz fasıla devresi lıin sükun ve sukutu arkasında acaba İngiliz adalanna tevcih edilecek bir hücum teşcbbüsünün hazırlıklan mı saklı? Belki. İngilizlerde buna ihtimal veren mühim şahsiyetler mevcuddur. İngiliz hava kuvvetleri teşkilâtını idare eden Lord Biverbruk geçen gün Kanadalılara bitab eden radyo mesajında İngiltereye tevcih edilecek hücum saatinin çalmak iizere bulunduğunu pek heyecanlı bir lisanla beyan ediyor. ve buçok gayretli dominyonu anavatana yapabileceği yardımın azamisini başarmağa davet eylejordu. İtalyan Alman kuvvetleri Mısır hududunda faaliyette iken bir fasıla devresinden bahsedilmesi biraz garib görünür. Harbe, onu nihaî neticesine götürücü bir istikamet veren büyük hareketleri gözönünde tuttuğumuz için bir fasıla devresi içinde bulunduğumuzu hissediyoruz. Mısınn garb çdlündeiti vaziyet şimdiki halile büyük mana ifade etmiyecek ufaktefek hareketlerle bir durgunluk devri geçiriyor. Mısır cephesi canlanabilmek için daha büyük tertiblerin faaliyete geçirilmesi lâzım gelecek gibi görünüyor. İki tarafça da bu hesaba japılan hazırlıklar perde arkasındadır. Alman Fransız işbirliği henüz kafi şeklini alamamıştır. Suriye hâdiseleri münasebetile Fransanın protestosu harb ilânı mahiyetini haiz bulunmuyor. Fransız donanmasuıa ilk işarette harekete geçmek için hazır bulunması emri verilmiş bulunmasına rağmen Fransa ile İngiltere arasında müsellâh bir ihtilâf Asherî vaziyet Suriyede muharebe devam ederken... Almanyanın derhal yardıma geçmek için? Fransanın kendisile sulh . yaparak ingiltereye harb ilân etmesini beklediği anlaşılıyor f Yazan : Emekli General \ Fransız kıt'alarımn ve yerli halkıtı müttefiklere iltihakı devam ediyor İtal\ an Başvekili M. Mussolini Suriye tebliği vaziyetin aleyhlerine olmadığı Mussolini dedi ki: iddiasında... İki tarafın hava faaliyeti gittikçe artıyor Kahire 10 (a.a.) İngiliz Ortaşark karargâhının tebliği: Sunyede, müttefik kuvvetlerin girişi memnuniyet verici bir tarzda devam etmektedir. Umumî intıba kuvvetlerimizin muvasalatı Arablar üzerinde iyi bir tesir Vaptığı merkezindedir. Kahire 10 (a.a.) Röyter: İngiliz hava kuvvetleri umumi karargâhının tebliği, İngiliz kuvvetlerinin, Şama elli kilometre mesafede Sanamein'e vannış olduğlannı ve İngıliz. avcılannın, İngiliz motorlü naklıye kollannı bombardımana (Arkası sahife S sütnn 4 te Türkiye ile dost kalmak isteriz Darlan diyor k i : H. Emir Erhilet «İtalya 1928 de başlıyan anlayış ve işbirliği siyasetini takib etmek azmindedir » Mussolini Arnavudluk ve Afrika harblerinin bilânçoBarını yaplı ŞerefİTbir sulhutı tesisi için Buna müsaid bir hava yaratmak ve Almanya ile müzakere yapmak lâzımdır Yeni Avrupa, hakkı verilmemiş bir Fransasız yaşamıyacaktır» Atlantikte büyük fırtına kopuyor! Bir Âlmaa denizaltısı bir Amerikan gemisini batırdı Suriyede müttefik kıt'alann taaıruz istikametlerile Fransız müdafaa kuvvetlerinin temerküz mahallerini gosterir harita Fransanın Suriyedeki ordusu, Alman jardımı olmadan, 8 haziran sabahı başlıyan İngiliz hür Fransız istilâsını durduramıj acaklır. Çünkü General Vilsonun taarruz ordusu yalnız sayıca değil, teslihatça da, tankça da, uçakça da ona üstun bulunmakıadır. Bi hassa ruhiyat ve maneviyat bakımından müdafilerin pek i>i bir duıumda olmamaları. mülearıızlarca a\nca islifade olunabilir ehemmijetli bir kozdur. Suıiyeye simdıye kadar vaki olmıyan Alman yaıdını ve\a müdahalesi bundan sonra gelebilir mi? Bahis mevzuu olan doğrudan doğruya yardımdır. Yoksa meselâ. Sollumdan Mısıra taarruz ederek dahi Almanlar Suriyeye endirekt, fakat en müessir bir yardımda bulunabilirler. Çünkü böyle bir taarruz, kuv^et, şiddet ve muvaffakiyeti nispetinde İngiliz kuvvetlcrini Suriye harekâ ından vazgeçirerek gerisin geri Mısıra sevk ve nakledilmelerine saik bile olabilir. Fakat görülüyor ki Almanlar, İskendcriycji bombardımandan başka, Vişi Fransasına Suriyede ne direkt ve ne de endirekt hiçbir yardım harekelinde bulunmadılar. İngi'iz haberlerine rağmen, Suriyede ne Alman uçağı, ve ne de bir Alman askeri yoktur. Suıiyede Alman (urisderinin bulunması da galiba, ya bir evham ve yahud kasden uydunılmuş bir (Arkası sahife 5 sütun 6 da BERLIN Vişi hükumetiıte derhal sulh yapmağı teklif etmiş Tavizler mukabilinde, Fransız donanmasının derhal tngilizlere hücum etmesi şart.. Almanyanın aldığı biitiin silâhlar da iade edilecek (Yazıst 5 inci sahijede) Henüz resıtıî malumat yok Fakat hâdise Vaşingtonda « vahim » addedilmektedir Vaşington 10 (a a ) Bahriye Nezaretine gelen bir habere gore Robin Moor Amerikan vapuru cenubî Atlantikte bir Alman denizaltısı tarafmdan batırılmıştır. Bahriye Nezareti hâdisenin resmen teyid edılmesine intizaıen, ticaret vapurlarının telsizleri vasıtasile alınan telgraf metnini neşretmekten im(Arkası sahife 5 sütun 5 te) Roma 10 (a.a.) Stefani bildiriyor: Vişi 10 (a.a.) Ofi: Başvekil muaMussolinı'nin bugün söyledığı nutukta vini Amiral Darlan, saat 21 de radyo Turkiye hakkındakı fıkranın metni ayile neşredilen bir nutuk söylemiştir. ten şudur: tngiliz Başvekili M. Chnrchill ftir'nıl Pır'ın bu nutkunda ezcümla « Türkiyeye gelince, şimdrye kadar Londra 10 (a.a.) Bugün Avam Ka şunîan söylemiştir: ıütün İngiliz davetlerini reddetmiştir. marasmda yapılan müzakere esnasında < Fransayı kurtarmak için hayatını Reısicumhur İnönü. İngiltereye herhangi (Arkası sahife 5 sütun 1 de) (Arkası sahife 5 sütun 6 da) bir suretle guvenen butün milletleri feci bir akıbetin beklemekte olduğunu ;örmüştür. Fakat, bu fırsattan İstifade ederek îeısicumhur Inönune şunu söylemek iserim ki İtalya, Türkiyeye karşı, 1928 de laşlanan ve bizim için daima baki olan anlayış ve işbirliği siyasetini takib etmek azmindedir.» Parti Crupunda Fransanın Ankara Büyük Elçisi • • Mussolininin nutku Roma 10 (a.a ) Stefani: Mussolini, talyanın harbe gırışinin bırinci yıldo•ıumu münasebetile meclisin akdettiği evkalâde toplantıda, İtalyanm askerî arekâtını hulâsa eden ve haricî siyaietini izah eyliyen uzun bir nutuk sriyemiştir. Mussolini, nutkuna şöyle başlamıştır: 1 Arkadaşlar, bugün büyük ve uutulmaz bir gündür. Bugün, harbe girdığimizdenberi bir sene olmuştur. Baş döndürücü tarihî hâdiselerle ve inkiaflarla dolu bir sene. İtalyan askererinin, Avrupa ve Afrikanm, dağlık ,Teya çol, bir çok cephelerinde İngilif imparatorluğuna karşı karada, havalarda ve denizde kahramanca çarpıştıklan bir sene. Bologna faşizm zımamdarlaına söylediğim nutukta, daima daha zimkâr arkadaşlara, bugünkü harbin (Arkası sahife 5 sütnn 3 te Millî Müdafaa ve Maarif Vekilleri izahat verdiler v• Ağır bir ameliyattan sonra diin vefat etti Fransanın İzmir konsolosu de Gaulle tarafına geçti İzmir 10 (Telefopla) İzmir gaze . elerinin yazdığına gore, İzmir Pransız :onsolosu Louis Lagar Vişi hukumetınin iyasetini tasvıb etmiyerek istifasını 'ermiş ve keyfiyeti Vişiye ve Ankara el. çiliğine bildirmiştir. Kendisinin de Gaulle tarafma geçtıği öğrenilmiştir. YUNUS NADİ (Arkası sahife 5 sütnn 7 de Ankara 10 (a.a.) Fransanın Ankara büyük elçisi Jules Henry bugün saat 14,43 te Nümune hastanesinde vefat etmiştir. Jules Henry, cumartesi günü birdenbire hastalanarak Nümune hastanesine kaldırılmış ve orada doktorlar tarafından bir konsültasyon yapılmıştır. NeMillî Müdafaa Vekilimiz Saffet Arıkan ticede hastahğın kangren olmuş ve delinmiş apandisit olduğu anlaşılmış ve Ankara 10 (a.a.) C. H. P. Meclis kendisine o akşam bir ameliyat yapıGnıpu bugün 10/6/941 salı günü saat larak tedavisine fennin bü^tün vasıta15 te reis vekıli Trabzon meb'usu Hasan larile çahşılmış ise de kendisini kurtarSakanın reisliğinde toplandı (Arkası sahife 5 sütun 2 de) (Arkası sahife 5 sütun 1 de) Birkac söx Mısır Başvekili Hüseyin Sırrı Paşa Alman Fransız mütareke müzakerelerinden bir inbba: Fransız heyeti reisi ve şimdild Harbiye Nazın General Hutzinger (ortada) ve Alman heyeti reisi General Stülpnagel ile bir arada... Öğle paydosuna sekiz dakika var. Karşı yapının son katına çimento taşıyan işçilere bakıyorum. Sırtlarını ezen yükün altında bir kat daha ağırlaşan adımlarile, tahta iskeleleri kırarcasına esneterek, özler bir noktaya dikili, acayib bir geçid resmi yapar gibi yavaş yavaş yukarıya doğru tırmanıyorlar. Sabahtanberi hep ayni işi gören vücudler yorgunluktan iki büklüm olmuş. Tıraşı gecikmiş sakalların ucundan güneşin parlattığı ter taneleri döküüyor. Öğle paydosuna sekiz dakika var. Ve onlar, uzviyetlerinin harikulâde gayretile, altında ezildikleri yükün dehşetini yenerek, yavaş fakat emin adımlarla yukarıya doğru tırmanmakta devam ediyorlar. Sekiz dakika sonra kavuşacaklan istirahatin keyfile şimdiden neş'elenmiş gibiler. Evden getirdikleri ka, Kaîıire 10 (a.a.) Mısır Başvekiü ıklı ekmek çıkınları, maddeleşmiş ana şefkati hadun İskenderiyeden Kabireye donmüş inde aşağıda kendilerini bekleyor. Kannları doyave geçen çarşamba gecesi Alman hava cak. Müşterek testiden kana kana içecekleri suda, akuu esnasında 147 ve geçen cumartesi (Arkası sahife 5 sütun 2 de) İskenderiye 2 gecede 547 kurban verdi Halk sür'atle şehri boşaltarak Kahireye ve diğer kasabalara hücum ediyor Gayret yavuklu öpücüklerindeki yürek ferahlatıcı tazeliği duyacaklar. Sonra, kaldırımın üzerinde, budanmış, güdük ağaclann gölgesine sanlarak bir saat uyuyacaklar. Ve sonra yeniden çalışmak. Sırtlanndaki yükün ezici ağırlığı altında hızı azalan adımlarla, tahta iskeleleri kırarcasına esneterek, o harikulâde gayretlerinden hiç bir şey kaybetmeksizin, üst kata çimento taşıyacaklar. Sebebleri ne kadar basit olursa olsun bu vatandaşları harekete getiren gayret, cemiyette gördüğümüz dinamik ilerleyişin motörüdür. Adma terakki denilen içtimaî değişiklikler, sonu gelmiyen, devamlı ve toplu bir gayretten başka bir şey midirler? Tahta iskeleleri esneten yanık yiizlü Anadoluj çocuklarına bakalım ve paydos vaktine sekiz dakika kalsa da içimizdeki gayreti artıımaya gayret edelim. Cemiyetimizin buna çok ihtiyacı var. N.'