10 Haziran 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

KRiSTAL'da Bir yıldız göründü Bu yıldız diğerlerine benzcmiyor. Bir kuyruklu yıldızdır. Asırda bir defa görüniir. Onun için İstanbul halkına bu yıldızı KRİSTAL'da ayın 14 ünde görme" lerini tavsiye ederiz. • \ 18 inci yıl sayı: 6048 umhuriyet tSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: îstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Mat'oaa kısmı: 24299 24290 Salı 10 Haziran 1941 Son senelerin en çok sevüen ve bilhassa kadınlar ve genc lri*lar arasmda şöhret kazanan romanı. Yazan: DAPHNE Dü MAURIER 208 sahife, 50 kuruş, cildli 85 kuruş. AHMED HALİD KİTABEVİ REBEKA REZZAN YALMANTN^ERCÜMESİ Feyizli yağmurlar Memleketin birçok yerlerine düşen bol ve bereketli yağmurlar umumî sıkıntıyı izale etti Ankara 9 (Telefonla) Garbi Anadoluya ve şimal kısımlarına, Orta Anadolunun Kütahya, Eskişehir, İsparta, Konya ve bilhassa Çumra havalısine müsaid yağmurlar yağmıştır. En ziyade yağmura muhtac olan Konya Çumra havalisinde iki üç gün zarfında metre murabbaına 3040 kilo su almış sahalar vardar. Bu yağmurlar her yerde sıkıntılı vaziyeti izale etmış ve çiftçinin yüzünü güldürmüştur. Yağmur Adanaya kadar da sirayet etmiştir. Düştüğü sahada kâfi değilse bile pamukların ihtlyacı bakınundan bir kısım yerlere çok faydalı olmuştur. Şarkî Anadolu zaten henüz yağmura şiddetli bir ihtiyac hisseder vaziyette olmamakla beraber Karadenize yakm mıntakalara biraz yağmur yağmıştır. Bugunkü hava şeraitine göre memleketimizde mevsim itibarlle yağmurlar inkıta safhasına girmemıştir. Orta Anadolu dahıl olduğu halde muhtelif mıntakalara daha yağmur yağması ihtimali çoktur. Yozgadda Yozgad 9 (Hususî) Vılâyetm her tarafına iyi ve faydalı yağmurlar yağmıştır. [jSııriye harbij Müttefikler 4 koldan ilerliyorlar Dün Der'a ve Sur zaptedildi 4000 Fransız askeri tesliıtt oldu, müttefikler Şama sür'atle yaklaşıyorlar (Yazısı 5 inci sahıfede) Suriyede ilerilemekte olan Hür Fransız ordusona mensub bir kıt'a Adanada Adana 9 (Hususî) Vilâyete alüdan on beş milimetreye kadar yağmur yağdı. Afyonda Afyon 9 (Hususî) Son üç günde merkez ve mülhakatta kâfi miktarda faydalı yağmurlar yağmıştır. Sıvasta Sıvas 9 (Hususi) Divriğiden maada vilâyet bölgesinde feyizli yağmurlar yağmaktadır. SÜRİYE MESELESİ Bu memleketlerin şu veya bu büyiik devlet elinde oyuncak olmaktan çıkarak hakikî istiklâllerine sahib olmalan bizim için hern uzun asular beraber yaşadiRimız bu milletlerin saadeti hesabma çok memnun olacağımız pek hayırh bir if olur, hem de o havaliye aid hududlanmız için en sağlam teminatı teşkil eder. ö ngiliz imparatorluk kuvvetlerinin II muzaheretine mazhar hiir Fransız U kuvvetlerinin taarruzile Suriye ve Lübnanda yeni bir harb safhası açılmıştır. Taarruz eden hıir Fransızlar Suriye ve Lübnana hürriyet ve istiklâllerini getireceklerini vadediyorlar. Hür Fransızların taarruzuna yardım eden İngiltere bu vadi teyid eyleyor. Durup dururken bu meselenin neden çıktığun ise hepimiz biliyoruz. Hâdise Akdeniz meydan muharebesinin bir safhasıdır: Iraka gcçmek için Suriyeye uğrayan Alman tayyareleri, Giridden sonra bu Ortaşark bölgesinin bir harb sahnesi olabileceğini en görmiyen gözlere dahi gostermişti. Almanya ile işbirliği siyaseti Uzerinde çalışan Vişi Fransasının siyaseti Suriyede ilk semeresini vermiş oldu. Suriye üzerindeki mücadelede hür Fransızlar, İnffilizler ve Vişi hükumeti biribirlerini itham ediyorlar. Hür Fransızlarla İngilizler Fransanın Suriye üzerinde Almanlar lehine olarak her türlii müsaadclere karar vermiş olduğu kanaatindedirler. Vişi hükumeti bu iddiayı tekzib etmekte ısrar ederek Suriyede kendisini müdafaa etmek azmini gösteriyor. Böylelikle mesele çok çetrefil bir şekil ve mahiyet arzetmekte ve zaten çok kanşık olan İngiliz Fransız raünasebetlerini vahim surette zehirliyeceği anlaşılmaktadır. Askerî vaziyet VİŞİ HÜKÛMETÎ Suriye harekâtı İngiliz taarruzları pek ciddidir ve Suriyenin müttefikler tarafından işgal edilmesi daha muhtemeldir Yazan : Emekli General İngiltereyi protesto etti Fakat nota? ilânı harbi tazammun etmiyor Suriyeye yapılan taarruz Amerikada memnuniyetle karşüandı Vişi 9 (a.a.) Ofi ajansının bildirdiğine göre, Madriddeki Fransız büyuk elçisi, François, dün İngiliz büyük elçisi Sir Samuel Hoare.e, ingiliz kuvvetlerinin Suriye arazisinin ihlâli hakkında Fransız hükumetinin bir notasını tevdi etmiştir. H. Emir Erhilet Hazıruk emri alan Fransız donanmasuıa mensub zırhlılar dan 35 bin tonluk RlcheUen istilâ teşebbüsü Britanyayı Fransız filosu 40,000 kişi yaklaşmış "hazır ol,, emrini almış Notada harb ilânı yok Iskenderiyeyi **•* fcHALEB terketti En çok tahribat fakir semtlerde vuku buldu Kahire 9 (a.a.) İskenderiye sakin bir gece geçirmiştir. Bununla beraber sivillerin tahliyesi devam ediyor. Bir Arab gazetesi, pazar günü şehri terkedenlerin miktannı 40 bin kişi olarak tahmin ediyor. Dün bir çok hususî ve meccanî tren tahrik edilmiştir. Bugün tahlıye İşi daha muntazam bir şekilde yapılmağa başlanmış bulunmaktadır. Hukumet, halkı iç vilâyetlere ve yahud Kahireje gitmeğe teşvik etmektedir. Fakir halkın meccanen seyahati temin olunmaktadır. Hava akmlarının şiddetine rağmen ahali sükuneti muhafaza etmektedir. Tah lisiye hleri devam etmekte ve umumî servisler normal olarak işlemektedir. Almanya, kat'î muharebeyi Manşta verecek Berlin 9 (a.a.) Bir hususî muhabir bildiriyor: Şarkî Akdenizde ve şarkta yeni bir hareket hazırlandığını gosteren sarih işaretlere ve Alman efkârı umumiyesinin Ortaşark mıntakasınm kat'î harekât mıntakası olduğuna kani bulunmasına rağmen, şu cihet tebaruz ettirilmelıdir ki Alman askerî ricalinin beyanatı, daima, yalnız garb cephesmin kat'î olduğunu söylemiştir. Mareşal Von Brauchisch"in Fransada ve Manş civarında seyahat , kıymetli bir işarettır. Girid u. mumî provasından sonra, Alman zımam. darları, yakın bir tarihte, kat'î muha rebeyi Manş uzerinde vereceklerdir. İki Fransız Generali tayyare ile Cebelüttarık'a geldi Nevyork 9 (a.a.) Nevyork Times ga. zetesinin Berne muhabirinin verdiği bir habere göre Toulon'da bulunan Fransız donanmasına mensub bir çok cüzütam. lar derhal harekete hazır bulunmak üzere emir almışlardır. SUIR I Y E Londra 9 (a.a.) Röyter bildiriyor: Madriddeki İngiliz büyük elçisine Vişi hükumeti tarafından tevdi ettirilen nota nın mahiyeti hakkında Londrada memnuniyet izhar olunmaktadır. Londrada şu cihet kaydediliyor ki, bu nota herhangi bir şekilde muhasamat ilânını tazammun etmemektedir. (Arkası sahife 5 sütun 6 da) ALMANYA Suriyeye taarruzu vicdansızca bir hareket sayıyor "Almanya, topraklarını müdafaayı Fransaya mukaddes bir hak olarak tanımıştır,, Alman hariciyesi Tiirkiyenin vaziyetine dair suali eevabsız bıraklı Suriyede dünkü muharebe vaziyetini gösterir harita ordusunun imha ve esir edibnesile neticelenen doğu Libya askerî harekâtım idare eden General Wilson, şimdi artık Nil ordusunun kumandanı değil, Suriyeye cenubdan ve cenub doğudan taarruz etmekte olan, İngiliz, Avustralyah, Hindli ve hür Fransız kıt'alanndan mürekkeb müttefikler ordusunun komutanıdır. Çörçil bu zatı. vaktile doğu Libyadaki parlak muvaffakiyetlerinin Avam Kamarasında izahı vesilesile, methetmiş ve (Arkası sahife 5 sütun 6 da Berlin 9 (a.a.) Yarıresmî bir kaynaktan bildiriliyor: • Bu gün Alman Hariciye Nezaretinde beyan olunduğuna göre, Almanya Yakmşarktaki hâdiseleri büyük bir alâka ile takib etmekte, İngiliz kuvvetleri tarafından Suriyeye karşı girişilen hareketin hakikî siyasî sebebi ise daha büyük bir alâka ile kaydolunmaktadvr. Suriyede Alman kıt'aları bulunnvımış ve bulunmamaktadır ve bu iş münhasıran İngiltere ile Fransayı alâkadar eder. Vişiden alınan haberlere nazaran Fransanın aldığı vaziyet şudur: Fran(Arkası sahife 5 «rütup 5 te İngiliz aleyhtarı olan Amiral Darlan'in Suriye vaziyetinden memnun olacağını Madrid 9 (a.a.)Röyter: La Linea'dan ve bunda kendi siyasetinin muvaffakiyegelen haberlere göre, üç motörlü bir detine yarayan kuvvetli bir temel bulacaniz tayyaresi, içinde iki Fransız Gene ğını tahmin etmekte hata yoktur. Nihajet Mareşal Feten'e şu söz söyletümişralı ve bir Fransız teğmeni olduğu halde, tir: cumartesi sabahı, Akdeniz cıhetinden « Fransa, sabık müttefikine ilk ola Lord Beaverbrook'un Kanadaklara Cebelüttarığa gelmiştir. Deniz tayyare. heyecanlı bir hitabesi rak silâh çekmemiş olmakla müftehirsindeki üç kişi, derhal umumî valinin dir.. Londra 9 (a.a.) Royter: Devlet NaBu ifade Fransanın bundan sonra taf Arkası sahife 5 sütun 7 de nezdine götürülmüştür. kib edeceği siyaset için bir işaret diye telâkki olunabilirse Laval ve Darlan tarafından ileri götürülen ısrarlı çalışmalann Fransayı nerelere kadar sürükliyebileceği kolay anlaşıhr. Fransayı bütün bütün kaybetmekte İngilterenin kabahati var mıdır? İngiltereye aleyhtar bir siyasete sürüklenmekte Fransanın kusurları nelerden ibarettir? Bu noktaları münferid vaziyetler halinde mütalea ederek herhangi bir hiikme vannakta isabet tasavvur etmiyoruz. Bu essiz harbin mukadderatı ortaya işte böyle hatır ve hayale gelmedik yeni yeni safhalar çıkarmaktadır. Amiral Darlan neıede ise Napolyon zamanındaki mücadeleleri tazeliyerek Fransızlara: Çok değil, daha yüz yirmi yıl önce ne\di bu İngilterenin bize yaptıkları! Diyecek bir zihniyet içinde yürüyor. Son beyanatı arasmda Kilikya için tamamen uydurma bir hikâye olarak söylemiş olduğu sözler bu cümledendir Türk matbuatının aksülâmeline cevab veren Amiralı: Ben Türkler aleyhinde bir sey söyIemedim. Sadece İngiliz ikiyüzlülüğünü tebarüz ettirmek istedim. Sözlerinde hayrete lâyık bulduk. Bu söz İngiliz aleyhtarlığında kendisinin hatta hiç aslı faslı olmıyan isnadları ileri sürmekte asla tereddüd etmediğini ve etmiyeceğini gösterir. İşte son Suriye vaziyetleri top, tüfek ve bomha gürültülerile bütün bütün karışarak İngiliz aleyhtan siyasetinde Amiralın ekmeğine yağ sürecek gibi görünür. Suriye meselesinds mühim olan noktaların biri budur. ki nasıl inkişaf Gümrük ve İnhisarlar Vekili Raif Karadeniz, tetkikatı sırasmda YUNUS NADf Inhisarların sigara fabrikasını geziyor (Yazısı ikinci sahifemizdedir) (Arkası sahife 5 sütun 5 te) Cebelüttarığa gelen Fransız generalleri ölenler pek çok Londra 9 (a.a.) Röyter ajansının Akdenizdeki İngiliz filosu nezdinde bulunan muhabiri bildiriyor: ciskenderiyeye karşı yapılan hava hücumunun Almanlar tarafından keşif uçuşlarından sonra büyük bir ihtimamla hazırlandığı şimdi öğrenümektedir. Pazar günü öğleden sonra bir düşman keşif tayyaresi düşürülmüştür. Hava hücumu büyük mikyasta olmuş ve İskenderiye banliyösüne kadar şümuHenmİştir. Henüz tam rskamlar bilinmemekle beraber hastanelerde yapılan bir tahkikat neticesinde ölü ve yaralı miktarının çok olduğu anlaşılmaktadır. İnhisarlar teşkilatt Tatbika yeni başlanan kanunun semereleri Raif Karadeniz, idare memurlarının şimdiye kadar ne olduğu anlaşılamıyan haklarınm tespit edildiğini bildirdi Harb, beklendiği gibi, nihayet Suriyeye sataşmıştır. Fakat burada pazar günü pek erken, saat 3.45 te başlayan muhasamalann ön sahnesinde Almanlar henüz yoktur. O halde burada bir tarafta Vişi Fransası ve diğer cihette İngilizlerle General do Gaulle'ün hür Fransız kıt'aları dövüşeceklerdir. Nitekim Bilhassa fakir mahallelerinde henüz bitmiş olan Irak seferinde de İnhasar ve zayiat oldu gilizler, hemen yalnız asi Irak kuvvetŞehir dün dikkate değer bir manzara lerile muharebe etmislerdi. (Arkası sahife 5 sütun 4 te Geçen kış esnasında, Graziani İtalyan Atlantik'te Bir A m e r i k a n muhribi bir Alman denizaltısına bombalarla hücıım etti Nevyork 9 (a a.) Nevyork Herald Tribune gazetesınin bıldırdiğıne göre, bir Amerikan destroyeri Groenland sahillerine yakın bir yerde batan bir İngiliz vapurunun mürettebatını kurtarmış ve bir Alman denizaltısına denizaltı bombalarile hücum etmiştir. İki gündenberi Suriyenin başına gelenleri gazetelerde okuyorsunuz. Küçük milletlerin hürriyet ve istiklâlicrı u/erine titreyen meğer ne kadar çok büyük devlet varmış da bizim haberimiz yokmuş. İlk olarak harekete geçen Hür Fransızlar ve İngilizler Suriyelilere hitab ederek söyle diyorlar: • Biz sizi esaretten kurtarmaya geKyoruz. Eğer bize inanır ve yardım ederseniz yaşadınız demektir. Memleketinizden ablukayı kaldıracağız; sizi sterlin blokuna sokacağız. Bu hal ithalât ve ihracat hususunda da sizlere fevkalâde büyük menfaatler temin edecektir. İllâ ve lâkin bize inanıp yar Birkaç söz Parlak cümleler İki emperyalist muharib, böylece birbirlerini töhmet altına sokmak isterken zavallı Suriyenin tepesinde boza pişirmekten başka bir şey yapmış olmuyorlar. Fakat, o parlak cümleler kimin için? Bütün dünya biliyor ki, bu muazzam boğusma karsısında Suriye, nihayet Makedonya gibi, Mora gibi, yahud Givid gibi stratejik bir nokta olmaktan başka bir kıymet taşımıyor ve taşıyamazv Ne Amiral Darlan, ne de Hür Geneıal de Gaulle. Suriyelilerin güzel gözleri uğruna silâha davranmış değillcrdir ve olamazlar. O halde parlak cümlelere ne lüzam dım ediniz.» Suriyeyi müdafaaya çalışan Vıchy hükumeti de, Mareşal Petain'in imzasile oradaki büyük komisere göndeıiien b'r mesajda a\ni mukaddes vazifelerden bahsediyor: «Fransa, eski müttefikine karşı ilk silâh çeken olmamakla müftehirdir. Tarihin müdafaasını bize tevdi ettiği bir memleketi istilâdan kurtarmak gibi müsbet bir dava uğrunda dövüsüyorsunuz.» var? N.