26 Mayıs 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

18 inci yıl sayı: 6032 umhuriyet İSTANBUL CAGALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahnr heyeti: 24238. İdare ve Matbaa tasmı: 24299 24290 MOBİLY Almak veya görmek istiyenler Salonlannı bir defa gezmekle tatmin İstanbul, Fincancılar, Rızapaşa yı No. 59/61/63. Telefon: BOL ÇEŞİD re YENİ HARAÇÇI KARDEŞl^f Limifed Şirketi Pazartesi 26 Mayıs 1941 Bütçe müzakeresine bugün başlanıyor Yeni bütçe 309 ıtıilyon lira olarak tespit edildi Maliye Vekili bugün Mecliste bütçenin tahakkuk sartları hakkında izahat verecek Ankara 25 (Telefonla) Büyük Millet Meclisi yann 15 te toplanarak 1941 malî yıh bütçesini müzakereye başlayacaktır. Maliye Vekıli Puad Ağraiı her bütçe müzakeresinden evvel mutad olduğu vechile beyanatta bulunarak geçen yılın hesab vazıjetini ve içinds bulunduğumuz ahvale göre yeni biıtçenin tahakkuku şartlannı izah edecektir. Bütçe müzakerelerinin bir çok devlet işlerinin veniden tetkikine v?sile rlduğu malumdur. Bir çok meb'uslarımız gerek lâyihanın heyeti umumiyesinde, gerekse \ ekâletler bütçelerinde söz alacaklardır. Bütçe encumeninin mazbatasında da izhar ettiği tasarruf temenniler"ne bakıhrsa bu mevzu üzerinde de ehemmiyetli müzakerelefin açjlacağı anlaşıhyor. Yeni bütçemizin yekunu 309 küsur milyondur. Hükumet geçen yılm 270 milyon liraya yakm bütçesinin son varidat tedbırlerile 304 milyon lirayı bulacağını tahmin etmişti. Son ayların tahsilâtı buna beş milyon lira daha ilâvesıni icab ettirmiştir. Yeni bütçenin bir hususiyeti bir kaç senedenberi fevkalâda tahsisatlarla idare edilen nafıa, ziraat ve sanayı işlerini içine almasıdır. Evvelce de kaydettiğimiz eibi fevkalâde membalar tamamen Millî Müdafaaya hasredılmiştir. Gene bir kaç gün evvel yazdığımız gibi hükumet, Millî Müdafaa için 941 malî bütçesinden hariç olarak ayrıca 83 milyon liralık bir fevkalâde tahsisat da istemiştir ki, buna dair lâyiha alâkalı encümenden sür'atle geçecek ve kuvvetli bir, ihtimal ile Mecliste müstaceliyetle görüşülecektir. Atlantik muharebesi Bismark zırhlısı bir torpille yaralandı Alman harb gemileri şiddetle takib edilmektedir Deniz harbinîn birdenbire bu kadar yakına gelmesi Amerikayı düşündürüyor Alman tayyareleri tarafından tamamen tahrib edildiği bildirilen Hanya şehrinden bir manzara Girid harbi siddetlendi Birinci Alman tebliğitım muhim iddiası MilhŞef Dün Ankarada at koşularmı takib ettiler Yunan Kral «Kıt'alarımız adanın ehemmiyetli noktala 1 rını zaptetmişlerdir» Hükumetle beraber İngiliz tayyareleri kara fekrar müessir Mısıra geşti harekâlına sureffe mnzaheref ediyoı Almanlar Hanya. Resmo ve Kandiye şehirlerini tahrib ettiler Tahribat, Roterdamdaki kadar geniş oldn Berlin 25 (a.a.) Resmî tebliğ: Hususî bir teblığde büdırıldığı uzere paraşutçüler ve tayyare ile ınduTİen kıt'alar Girid adasmda 20 mayıs sabahının ilk saatlerindenberi ingiliz ordusunun bir kısmile harbedıyorlar Hava yolile cüretli bir hücumda bulunan bu kuvvetler, ava, tahrib, savaş ve pike tayyarelerinin muzaheretile tabiye bakımından ehemmiyeti haiz olan ada» nın mühim noktalarını zaptetmişlerdır. Orduya mensub teşekküllerle takviyo edümia bulunan Alman kıt'alan karada hücuma geçmişlerdir. Adanın garb kısmı ;imdiden sağlam bir surette kıt'alarımız tarahndan tutulmaktadır. Paraşütçüler ve tayyarelerle nakledilen kıt'alarm orduya mensub teşekküllerle isbirliği temin edilmiş olarak usulü dairesinde harekâta devam edilmektedir. Alman hava kuvvetleri. Girid muharebelerine müdahale etmek ve Alman muvaffakiyetine mâni olmak üzere İn(Arkası «ahife 5 «utmt 5 t» Londra 25 (a.a.) Ingıliz Amirallığınm tebllği: Şımalî Atlantikte dünkü muharebeden 'onra düşman kuvvetleri takib eden kuvvetlerimjzden kurtulmağa çalışmış lardır. Akşam üzeri bahrlye tayyarele Ankara 25 (Telefonla) İlkbahar at rimiz tarahndan yapılan taarruzda hiç yanşlanna bugün de İpodromda büyük değilse bir torpil duşmana isabet etmiş. kalabalık onünde devam edıldı Reislür. Düşmanı harbı kabule mecbur etcumhurumuz İsmet îrlönü de îpodromu raeği istıhdaf eden harekât devam etşereflendırerek koşulan takib ettiler. mektedir. General Faslılardan Bu kanlı ovunda iki tarahn Almanya ile işbirliğistratejisi açık görünüyor: İngiltereyi her tarafta tani tasvib etmelerini kib eden Almanya, Almanyayı her farafa sürükistedi leyerek Amerikan yardımının kemalile tahakkuku için Almanya bütün şimalî zaman kazanan İngiltere. J ve şarkî Fransayı ilhak alkanlar seferinin nihayet , etmeğe hazırianıbulmasından sonra bir aralık Mihver faaliyeti garbî Akdeyormuş nize teveccuh edecek gibi gorünmustu. Bir taraftan kpanjamn Almanyaya Ccbeluttank istikamctinde ken;li arazisi iızerinden asker nakü müsaadesini vcrnıiş olduğu hemen hemen kafiyefle ücn surulurken diğer taraftan Fransız Alman işbirliği esasında mutabık kalındığı ilân olunınordu. Hatta Almanlarm Majino hattından sokup çıkardık'arı ağır toplardan bazılarınm Fransadan Ispanyaja geçmiş olduğu bile lıabcr verilmlş ve bu topların Cebeluttarığa karşı kullanılmak üzere icab eden jerlere yerlestirilecekleri tabiî sayılnuşd. Bütün bu haberlerde azcok hakikat bissesi bulunduğu kabul olunsa bile Mi^er faal'yctinin gaıbî Akdcnıze ve bilhassa Septe boğazına teveccuh etmek üzere olduguna aid tahrninlerde bira/ Fransanm Afıika mümessili accle edilmiş bulunulduğu anlisılmıştır. General WTeygand Henüz Alman Fransız isbiıUŞî bütün haılannda ve bütün tafsilât ve tcferruVişi 25 (a a.) D. N. B bildiriyor: ehnda tamamlanmış değildir. Ondan Dun Fas şehrine ge'.en Fransız şımalî sonra İspanya ile yapılacak snlaşmamn Afrika fevkalâde mumessıh General da ha deyince tahakkuk edirermijerek Weygand Fas Sultanile ve Fas Paşasıle azçok zaman istiyeccğine hukmctrack uzun mülâkatlarda bulunmuştur. General Weygand, Fransız ve Fas muYUNUS NAD! fArkası sahife 5 sütun 6 da fArkası sahife 5 sütun 3 te Hood zırhhsını batıran ve kendisi de bir torpil isabetile yaralanan 35 bin tonluk Bismark dretnotu Wîlhelmshafen'de Akdenizin Weygand da Darlan'la garbında mutabık ve şarkında Berlin 25 (a.a) Alman resmî tebliği: Hususî bir tebliğle bildirildiği üzere Alman tebliği «Kral Jorj» zırhlıfılo kumandanı Amiral Lütjens'in kusının da hasara uğradığını mandası altmda bultınan bir Alman fiiddia ediyor losu İzlanda açıklarında ağır İngiliz denizkuvvetlerıne rastlarnıştır. Şiddetli, (Arkası sahife 5 sütun 4 te Filistine geçen Albay Collet Bütün Suriyeyi Hür Fransızlara iltihaka davet etti Haleb ve Şam hava meydanları muntazaman bombalanıyor Yunan Kralı Georfes Kahire 25 (a.a.) Resmen büdirildiğine gore, Yunan Kralı ve hukumeti, askeri harekâtı iskâl etmemek için Mısıra gelmek üzere Giridden ayrılmısr lardır. Almanlar 3 «ehri tahrib ettiler • Kahire 2 (a.a.) Alman tayyareleri cumartesi günü saat 14 ten 18 e kadar kütle halinde ve fasılasız olarak Hanya, Resmo ve Kandiyeyi bombardıman etmişlerdir. Buralann imhası Rotterdamdaki vüs'atte obmıştur. Irakta vaziyet müphem... 3 Irak Nazın İrana gitti, Başvekille Har biye Nazırımn aileleri de Ankarada... Londra 25 (a.a.) Reuter ajansının öğrendiığne gore, Raşid Âlinin Maliye Nazırı Naci Suveydı guya lesmî ışler için Irana giderken ailesini de beraber goturmüştur. Gene Raşid Âlinin Münakalât ve Nafıa Nazırı da aılesıle birlıkte İrana gelmiştir. (Arkası sahife 5 sütun 7 de Askeri vaziyet Girid muharebeleri ve Suriye meselesi Yazan : Emekli General " Berlinin tehzibi • H. Entir Erkilet Dün Bıırsa Mudanya yolu üzerinde Türkiye mara" ton yarısı, şehrimizde ve İzmirde de millî küme oıaçlan vapılmıstır. Istanbuldaki maçlarda Galatasaray 3 1 Demirsporu. Fenerbahçe de Genclerbirliğini 4 2, İz" mirde Besiktaş Altınorduyu 5 3 , Altay da İstanbulsporu 5 0 yenmişlerdir. Yukarıdaki resim, dün Bursada yapılan maraton ko* şusuna iştirak eden atletleri, Bursadan hareket ederken gostermektedir. Maraton yarışının resimlerini dün sureti mahsusada Bursaja giden foto muhabirimiz Namık Gör" güç çekmiştir. Maraton yarışının tafsilâtı beşinci, milî küme maçlannın yazısı ddrdüncü sahifemizdedir. 1920 majıs gecesındenberı Gırıd ada berlere rağmen Almanlarm Girıd adasmın sulannda, kara ve havalarında en sının garb kısmmda Suda koyunun şişiddetli, en korkunc muharebe.ler ol malindeki yarımada ile Harıya bölgesıBerlin 25 (a.a.) Alman Harimaktadır. Nev'i şahıslarma munhasır ne hâkim olabildiklerini xstidlâl ettığimiciye Nezaretınde, Almanyanın olan bu muharebeler hakkında İngiliz zi, ancak adanın dığer semtlerlndekl vaTürkiyeden ve Sovyetler Birhğinlerın geç ve noksan malumat vermeleri zıyetlerının henüz malum olmadığmı den bir transit talebinde bulundune mukabil Almanlar hiç bir şey bildir zaten büdirmıştık. F^kat dün dınlediğiğuna dair Corrıere Della Sera"nın mivorlardı. Onların ilk resmî teblığleri miz Alman tebliğınde fazla olarak, Alneşrettiği haberlerın ve Romadan ni nihayet dün öğleden sonra diniemek man kuvvetlerınin hâklm olduklan Gigelen dığer haberlerin tamamıle asılsız olduğu bildirilmektedir. kabil oldu. Bu tebliğden, 20 mayıs saridın garbında taarruza geçmis oldukGazette de Lausanne'uı Berlin bahındanberi Giride havadan, uçak ve lan da anlasılıyordu. Bunun açıkça mainme kuvvetlerile mutevalı dalgalar ha nası şudur: Almanlar 6 gunlük bir uğ rmıhabirinm verdiği haberler de a>ni tarzda tekzib edilmektedir. linde geceli ve gündüzlü yapılan çck raşma neticesinde Girıd'n Suda limanile cür'etli taarruzlar ve durmadan 6 gün (Arkası sahife 5 sütun 1 de) devam eden boğuşmalar ve çabalamalar neticesinde nihayet adanm ve yakın sahillerinin havasile garb kısmmda hakimiyet tesis etmek kabil olduğu anlaşılmıştır. Ister Dansig meselesi desinler, ister İki gün evvelki yazımızda noksan haistilâ hırsı desinler, bu harbin ne yüzden patlak verdiğini artık oğrenmiyen kalmadı. Hep biliyoruz ki 1939 da baslayan kanlı boğuşma, herşcyden önce bir ham madde ve satıs pazan kavgasıdır. tarahndan kurulan kbhne ve sakat bit 1 e>lul 1939 dan çok daha evvelleri sistemin müdafaasını sırttnda taşıyordu. ortada bellibaslı bir Almanya ve bir de Parola şu idi: İngiltere vardı. Öteki harbden mağlub Eski hamam, eski tas! ve perişan çıkan Almanya, ya kendi Belki de hâlâ öyledir. enerjisi, yahud da galiblerin gafleti sa Öteki harbden mağlub ve perisan çıyesinde toparlanmaya muvaffak olmuş kan Almanya. dişini tırnağına takarak ve nispeten kısa bir zamanda sesinin silâhına sarıldığı zaman, karşısinda İnperdesini yükseltmeğe başlamıştt. giltereden başka daha bir sürii millet Son haddine vardığı sıralarda bu per vardı. Hâdiselerin ruhunu tahlilden âciz de çok kat'î ve kategorik konuşuyor: olanlar, o zaman yeni başlayan harbi, Herşey bana aid, başkalanna bir Cermenlerle AngloSaksonlar arasında Vaşington 25 (a.a.) Birleşik Ame dîrhem bile vermem! bir ham madde ve satış pazan mücaderikarun millî müdafaa gayretleri hak Diyordu. lesinden daha başka sebeblere hamledekındaki resmî istatistikler şu rakamlan Belki içinden hâlâ da öyle diyordur. bilirlerdi. vermektedir: Karsı taraf ise, 1919 da dört bunak Fakat basta Polonya obnak üzere sı1625 endustri muessesesı faalıyete ge Türkiyeden ve Sovyetlerden bir transit talebinde bulunulduğu ve Romanın verdigi haberler yalan Hür Fransızlara iltihak eden albay Collet Hayfa 25 (a.a.) İngihz tayyarelerl Surlye üzerinde uçarak bütün namuslu Fransızları hür Fransız davasına iltihaka davet eden beyannameler atmışlardır. Bey^nnameler, hüı Fransız kuvvetlerine iltıhtk etmek üzere Filistin hududuna geçen Albay Collet'in imzasını taşımaktadır Halebde tahrib edilen Alman tayyareleri Kahire 25 (a a.) İngilız hava kuvvetleri karargâhından: Suriyede, İngiliz hava kuvvetlerine mensub tayyareleri Haleb tayyare meydanında bulunan müteaddid Alman tayCArkası sahife 5 sütun 2 de) Amerikada millî müdafaa gayreti hızla ilerliyor İmalâtı harbiye için 1625 fabrika faaliyete^ geçti Birkac söx Yann uğrunda kavga rasile Danimarka. N'orveç. Holanda, Bel. çika hatta Fransa gibi bir çok hatırı sayılır, kudema ve ekâbir devletler ortadan kalktığı halde harb hâlâ bitmedL Bilâkis, Almanya ile Ingiltereyi teferruattan sıyrümış bir halde karşı karsıya gordüğümüz şu sırada kavganm mucib sebeblerini daha vazıh olarak idrak edebiliyoruz: Halli çok müşkül bır ham madde ve satış pazan davası taevzuubahistir. Ve bu dava, iki alâkalı devlet arasında olanca hızile devam ediyor, Fakat iki seneye yaklaşan harb, neticesi hakkında şimdiden bize ufak bir işaret bile vermediği halde, kavgacı taraflann iddialanna artık kulalt asmıyoruz. Taralanan masum milletlelih kanına bakarak, yannki dünyayı. muharib» lerden hiçbirinin tasavvunına uymıyan hir şekilde görüyonu. N. 4 (Arkaa «uıife i lütun I da)