26 Mart 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. TURHAN TAN'IN Müessesemiz tarafından çıkanlan en son eserleri Hurrem Sultan 150 Kr. Kadm Avcısı 100 » Tarihî Musahabeler 75 » II CUMHURİYET MATBAASI umhuri Sfljfl .' 5 9 7 2 g Q 7 Dünya muharrirlerinden tercüme serisi 44 MAKSİM GOJ BENİM ÜNİVERSİTELE Türkçeye çeviren: HASAN Fiaü 50 kuruş İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 .24290 Çarşamba 26 Mart 1941 REMZİ KİTAB Rus Türk Deklarasyona Yeni dünya buhranı öniinde Sovyetler Cumhuriyeti bitaraf, Tiirkiye harb harici vaziyetinde bulunuyorlar. Esasen sulh taraftan olan iki memleket esaslı dostluklannı teyid eden ademi tecavüz paktüe de yekdiğerlerine karsı en pürüzsüz bir emniyetle miicehhez olduklan halde ton deklarasyonla bu vaziyeti karsılıklı olarak bir daha tesbit ve ilân etmeyi faydalı bulmuşlardır. Gerek zaten müesses samimî münasebetlerde ve gerek bu deklarasyonda karşılıklı en derin bir anlayış zihniyeti hâkim olduğunu izaha hacet bile yoktur. vaktinde y apmıştır vvelki gün ayni zamanda Ankarada ve Moskovada neşrolunan ve metni dünkii gazetelerde çıkan Turk Rus deklârasyonu iki komşu memlekeiin munasebetlerindeki esaslı samimiyetin daima vazijrete hâkim olduğunu gösteren son ve jok güzel bir vesikadır. Bu vesika Avrupayı kasıp kavurmakta olan harbiıl Millet Meclisi rei, vekili Şenueddin Güncâtay, kendi,ini heyeeanla ve taıvib tezakarlerHe dinleyen gendik arasmda dünkü konferatutm periyor bir buçuk yaşmı geçen mfiddeti zarfmda Türk siyasetinin kendi emniyet ve selâmeti çerçevesine bağlı fa&liyetindeIri ciddiyeti de tebaruz ettirmek idbarile bilhassa muhimdir. Büyuk şimal komşumuz Turkiyenin dünyayı hercümerc eden büyuk buhranda herhangi bir maceraya atılmaktan uzak kaldığını mttfahedeye ve yalnız kendi millî hudud ve faukukunu gözönünde tutan siyasetinin • Üliyatla müeyyid dürüstlüğünü takdire Iırsat bulmuştur. Son müsterek deklarasyon bu hakikatin ifadesidir. Gizli bir keyfiyet değildir Id Sovyetler Cumhuriyeti yeni dünya buhranı karşısında Tiirkiyenin aldığı haricî ittifak tedbirlerinin bizi harbe sürükliyebUeceğinden endişe etmişti. Bu telâkki, yalnız bir komşu ve dostun böyle bir maceLondra 25 (a.a.) «Afi» Ademi tecaT» neticesinde bize teveccüh edebilecek fena ihtimalleri derpiş eden üzüntüsünü vüz deklârasyonu hakkındaki Tıirk Madrid 25 (a.a.) Röyter: Alkazar gazetesinin Berlin mutzhar etmekle kalmıyor, bn ynzrfen Ihti Rua tebligi, Londrada roemnuniyeüt lıablri, gaüelesine verdigi bir mal ki kendisine de sirayet edebilecek karşılanmıstır. G«ce, gal&hiyettar mahhaberde Sovyetler Birliği hüttıüşkül variyetleri hesaba kanyordu. fillerin mütaleaları alınamamıstır. Fakat kumetlnln Belgraddaki elçisi Turkiyenin doğrudan doğruya kendisini siyasî mahfillerin fikrine göre, bu tebnin Yugoslav hükurnetine bir tehdid etmiyen bir tehlikeden dolayı Uğ, iki memleket arasmdaki dostane bir mesaj tevdi ederek Sovyetler girmiş olacağı bir harb elbette Busyayı tarzda yekdiğerini anlayıs zihniyetini Blrliğinin Balkanlardan alâyeniden tamamile tesis etmiştir ve eğer da alâkadar ederdi. kasını kesmediiŞSni büdirdlğini Halbuki Cumhuriyet Türkiyesl aldığı Türkiye harbe girerse Rusyanın Türkyazmaktadır. Büyük Mület Medisi reis veküi Sıİttifak tedbirlerinde Sovj'etler Cumhuri yeyi arkadan bıçaklayacağı fikrinl yavas meb'usu Semseddin Günaltay, dün Muhabir, Alman Hariciye Neyetile olan münasebetlerini birinci plâ yan Alman propagandasına ağır bir öğleden sonra saat 17 de, Üniversite zaretinde bu mesele hakkında aa almış ve iki memleket arasındaki darbe teşkil etmektedir. Balkan buhrakonferans salonunda, her türHi tahmin mütalea yürütülmek istenilmecoğrafî ve siyasî vaziyetlerin hiçbir se nının hâd mahiyeti sebebile, bu tebliğin dlğini ilâve etmektedir. hududlarını aşan kesif bir dinleyici kütu beb ve bahane ile haleldar olmamasına nesri için seçilen zaman, manidar telâkki olunmaktadır. Bazılan, Rus niyetleri lesinin huzurunda «Dünya ahvali karen büyük ehemmiyeti atfetmişti. Yenl şısında Türkiye» mevzulu konferansının harbin bir buçuk yıllık tarihi Türk si Uzerinde bazı itimadsızbklar göstermektedir. birincisini vermiştir. Üniversite konfeyasetinin ciddiyetini ispat etmişÜr. rans salonu belki de kurulduğu gün(Arkasi sahife 5 sütun 6 da) Sovyetler Cumhuriyetile memleketidenberi bu kadar kalabalığı sinesinde miz arasmdaki dostluğun ne gibi haller toplamamışü. Daha konferansın başlave şartlar içinde teessüs etmiş olduğunu masına iki saat kala salon baştanbaşa burada tekrar izaha çahşmağa yer gördolmuştu. Viyana 25 (a.a.) «D. N. B.» Alman tnüyonız. İki komşu millet bütün bir Dinleyicilerin ekseriyetinl genclerin Hariciye Nazın von Ribbentrop, bu sahusumet cihamna karşı kendi mevcudlteşkil ettiği görülüyordu. Saat on altıbah Viyanaya gelmiştir. Hitler de saat yet ve istiklâllerini fedakârlıklann en dan sonra gelenler, salonda değil, hatta 11 de Viyanaya gelmiş ve halkm büyük fleri derecelerile müdafaa ederken yekavluda dahi yer bulamamıslardır. Sotezahürlerile karşılanmıştır. Hitler diğere komşu ve kardeş ellerini uzatmış(Arkası sahife 3 sütun 4 te> «Metne dikkat edildiği vakit, Emperial oteline inmiştir. lardı. O karagfünlerde bağlanan bu her iki devletin kendilerine karsı dostluk zamanla büyüyerek ve kuvvetİtalya Hariciye Nazırı Kont Ciano va her hangi mevcud bir tehdidden 'lenerek devam etti. Bugün şu hakikati Japonyanın Berlin elçisi General Oşima •• • açıkça kaydetmek bir zevktir ki millî endise ettiklerine dair bir ifade bu sabah Viyanaya gelmiş ve istasy'onhududlannda millî hukukn ile kurulan sarahat, ve hatta iması mevAtina 25 (a.a.) Yugoslavyanın üçlü da Alman Hariciye Nazın von RibbenCumhuriyet Türldyesi yeni tarihinde cad olmadığı görülmektedir.» pakta iltihak edeceği haberi, Yunanis trop tarafından karşılanmışlardır. Bovyetler Cumhuriyetine dayanan hutanda derin bir infialle karşılanmıştır. Yugoslav Nazırlan da Viyanada dudian itibarile kendisini daimî ve Yugoslavyanın kararı, «arkadan vurul Viyana 25 (a.a.) D. N. B. bildiri . Sovyetlerle aramızdaki 25 mart dekkatt bir emniyet içinde görmüs ve bu muş bir hançer darbesi» olarak tavsif yor: sayede bizi tehdid etmek ihtimali olan lârasyonunun Ankaradaki akis ve intıedilmektedir. bazı tehlikeieri bütün kuvvetlerile tek balarını ifade etmesi itibarile Falih Yugoslavya Başvekili Tsvetkoviç ve (Arkası sahife 5 sütun 7 de cephede karsılamak imkânında azamî Rıfkı Atayın yarınki Ulusta çıkacak o(Arkan sabJfe S sutan 1 de) lan başmakalesini aynen bildiriyorum: krdret bulmuştur. c Sovyetler Birliğüe Türkiye arasın. İki komşu memleketin bu derin dostluğuna zamime olarak Sovyetlerle ara da teati olunan deklârasyonun Türkçe mızda ademi tecavüz paktı da mevcud metni, pazartesi salı gecesi Anadoiu Hariciye Vekilimiz Şükrü Saracoğlu Ankara 25 (a^.) Yunan millî baydur. Son Ankara Moskova müsterek ajansı tarafuıdan gazetelere tebliğ e ramı münasebetile Reisi Cumhurumuz Ankara 25 (a.a.) c. H. P. MecdeVlârasyonu bu paktı teyid ederek ba dilmiştir. ve Türkiye Cumhuriyeti erkâru, kardeş lis Grupu umumî heyeti bugün zı haricî neşriyatın yarattığı havayı berSovyetler Birliğile Türkiye arasmda ve dost Yunan milletine bütün Türk 25/3/941 salı günü saat 15 te reis taraf etmek suretile vaziyeti tavzih ve mevcud ademi tecavüz misakımn teyid milletinin duygusuna tercüman olan vekili Trabzon meb'usu Hasan Saiki dost memleketin münasebetlerine edilmesinde niçin faydalı görülmüş ol mesajlar göndermişlerdir. kanın reisli&inde toplandı. Belgrad 25 (a.a.) «Röyter» Yugoseski sanıimiyetinin bütün tazeliğini iade duğunu deklârasyonun mukaddemesin. Celsenin açılmasmı müteakı'o kur lav halkı, hâdiselerin inkişafından bihaReisicumhur Ismet Inönü, Yunan mileylemektedir. deki izahtan anlıyoruz: süye gelen Hariciye Vekili Sükrü ber tutulmaktadır. Fakat haberlerin teletine şöyle diyor: Müsterek dekiârasyon yeni Mr akdin Eğer biz harbe girmeğe mecbur olur«Asil ve şanlı Yunan milletinin bu bay Saracoğlu, son 15 günlük siyasî hâ reşşuh ettiği her yerde halkın aksülâherhangi bir hükmünü ihtiva etmedi?i sak, müşkülâtımızdan istifade ederek, diseler arasmda bizi alâkadar edenhalde Türkiyede büyük bir memnuni Sovyetlerin Türkiyeye hücum edecek ram gününde, millî vazifelerinın ifasın leri izah ettikten ve bu mevzulara meli gayet şiddetü olmuştur. Dün Krauyevats'da 30 bin kişi Mihda çocuklarının gösterdiği cesaret ve YUNUS NAOÎ lerine dair ecnebi matbuatta haberler müteallik olarak söz alan hatibîe ver aleyhine tezahürlerde bulunmuştur. (Arkası sahife 5 sütun 6 d V a (Arkası sahife 5 sütun 5 te) rin beyanatma ve sorduklan suCArkası sahife 3 sütun 5 te Viyanada Üçler Pakhnı imzalama merasimmin yapıldığı Belveder sarayı (Arkası sahife 5 sütun 3 te allere icab eden cevabî izahatta bulunduktan sonra ruznamede müzakere edilecek başka madde kalmadığından saat 16,30 da celseye ni hayet verildi. BEYANATI gemseddin Günaltayın konferansı ~ Madride göre ^ Londrada, Sovyetlerin çekingenligi bırakacağı manasına alındı "Tehlike hududlarımıza kadar dayanmıştır,, «Atatürk'ün sesi en asude ve en korkunc anlarda kulaklarımızı daima çmlatmalıdır!» SOVYETLER Fakat azimli Türk nilleti, Milli Şefin etrafmda şnnrln bir ordo halinde Balkanlardan alâkasmı kesmediğini Belgrad hükumetme bildirmîş Yugoslavya dun uçlu pakta girdi Almanya 2 garanti notası verdi Parti Crupunda Dost Yunanistanın millî bayramı " Ulus „ un bugün çıkacak makalesi Hariciye Vekili siyasî vaziyet hakkında izahat verdi Yunanistanda derin infial Yugoslavyamn tamamiyetine riayet edilecek ve topraklaımdan askerî kıt'alar geçirilmiyecek Svetkoviç Bizim yegâne emelimiz millete sulhu temin ve emniyeti tarsindir,, dedi Millî Şef imiz, Başvekil Mareşal ve Hariciye Vekili hararetli tebrik telgrafları çektiler (((Içlii paktı, esir Dİmağı istemîyoruz» Yugoslav hareketi «arkadan vurulan bir hançer darbesi» addediliyor Belgradda dağıtılan beyannamelerde böyle deniliyor ?0feînk!şi mihver aley hine niimayişler yaptı Birkaç söx MrL Grazianî istifa etti İtalyan kıt'aları AdisÂbabaya çekiliyor Roma 25 (a.a.) Stefani ajansından: Ordu erkânıharbiye reisi, Libya valisi ve şimalî Afrika kuvvetleri başkumandanı İtalya Mareşalı Rodolfo Graziani talebi üzerine bu vazifelerinden affedil miştir. General İtalo Garibaldi Libya valiliğine ve şimalî Afrikada İtalyan ordulan sahife 5 sütun 2 de) Tarih bir meş'aledir Insan yedisinde ne ise yetmişinde de odur. FerdIer için büyük bir isabet nisbeti taşıyan bu hüküm milletler için de doğrudur. Siyasî bir varlığın tarihini bir nevi hal tercümesi sayanlar, o siyasî varlığın istikbaline aid hükümlerinde ekseriyetle aldanmazîar. Muayyen güçlükler karşısında kalmış bir ferd farzediniz. Bu ferdin o güçlüklerle nasıl mücadele edeceğini ve ne dereceye kadar muvaffak olabileceğini önceden kestirmek şüphesiz mümkün değildir. Fakat elimizde ona aid bir hal tercümesi varsa hükümlerimiz riyazî denebilecek bir kat'iyet kazanmış olur. Hiç bir işte tutunamamış havaî bir adamın cehid ve gayret isteyen yorucu bir vazifeyi başaramıyacağım önceden söylemek kehanet sayılamaz; bütün hayat tecrübelerini muvaffakiyetle atlatan bir vatandaşm muayyen bir müşkülü halledebileceğini ileri sürmenin de tarafgirlik sayılamıyacaği gibi. Bu bakımdan tarihlerine güvenen milletl«chata etmiyorlar, diyebilirim. Tarih öyle bir meş'aledir ki, türlü ışıklarile, dünü değil, yannı da aydınlatîr. Büyük dcJnemeç noktalannda, vukuatın seyrf Uerisini vâzıh olarak görmemize yardım etmediği ântarda, tarihin sihirli aydınlığı çok faydahdır. Ruhlar|L"i|aan, kalblere kuvvet verir. Ne mutlu Türk milletine ki her sahifesinde» nur fışkıran, dünyanın ortasında bir yanardağ heybetıle parlayan mukaddes bir tarihe maliktir! Nİ Habeşistamn her taraiında, fju faajde sıkısarak mütemadiyen ric at eöen İtalynı tat>aUrmda»«