5 Mart 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

S Marf 1941 CUMHURlYET italyayı kurtarmak mı, harbi Akdenize yaymak mı? Yeni bütçeyle alınan Lisan meseleleri tedbirlere dair kanunlar Bu hafta içinde hazırlanarak Büyük Millet Meclisine verilecek Ziyaeddin Fahri Cemiyet davaları 'dd/se/er/Jrâsmd Danseden tavuklar! ünya hâdiselerini dikkatle takib eden ve bu gunlerde pek de ağzını açmıyan Kantoron dün çıkageldi. Dosrumun saflığına, saflığı pek de temin edilemiyen bir acı kahve ile mukabele ettikten sonra sordum: Ne haber ahpab? Görüyorum, tabiî sen de göriiyorsun! Dünya da görüyor! Herkes memnun! Bir büyük devlet, bir küçük memleketin içine ya o memleketi gafletten, ya düşmandan, ya anarşiden, ya açlıktan, ya demokrasi afetinden, ya plutokrasi yani zenginlerin zenginliğinden, ya şundan veya bundan kurtarmak, hulâsa rahat ettirmek, istiklâlini muhafaza, kimsenin nüfuzu altına girmemesini temin, milli inkişafına mâni olan engelleri izale gibi tamamen insanî ve ulvf maksadlarla ordulannı salarak o küçük memlekete hizmet etmek zahmetine katlandığı zaman iki taraf yani büyük devlet de, küçük hükumet de memnuniyetlerini izhar ediyorlar. tmanyanın Bulgaristanı işgal etmekle, asgari ve azamî ölıçüde iki hedefi gözettiği iddia ediliyor. Asgari hedef, İtalyanın Prestijini kurtarmaktır. Azamî hedef, böyle bir «samimiyet» tesirile, kendi Yirminci asırdan itibaren bizdeki li4 (Telefcnla) Büyük Posta ve Telgraf, Devlet Havayol garbda harb yapmaktan vaz geçerek, millî dilinin mazdde maruz kaldığı ecMillet Meclisine verilmiş olan yeni lan. Denizyolları, Limanları, Demir san ıslahatı hareketlerini ve bilhassa yahud orada yapılan harbi muhlelif nebi tesirlerine karşı teessüf edebilir. yolları, İnhisarlar ve Vakıflar umum 1940 içinde tabiî ve normal türkçeciüğe nisbetler dairesinde idare ederek har bütce ile alınan tedbirlerin lcab etNitekim Alman Behaghel'de böyls bir müdürlükleri bütçeleri de Meclise müncer olan cereyanı tahliîe girişmebi Akdenize yaymak ve İngiltereyi tirdiği kanun lâyihaları hazırlanteessüf seziliyor. Fakat o kadar. Bu teverilmiş ve komisyonlara havaîe o den evvel, nazariye ve fikirlerini anAkdenizden söküp atmak için uğraş maktadır. Bugünlerde son şeklini eessüflerden hemen aksiyona geçmek, lunınıışi.ur. Meclisin önümüzdeki lattığımız iki lisaniyat âliminin, tahlilmak. al'.cak olan lâyihaların önümüzde toplantısına aid ruznamede bir kaç lerimize yarayacak ana düşünceîerini kelinıeler için de aynı fikir serdedile bu esnada daima «samimiyet» ten € milli bilir: Gerçekten mevcud eski bir Türk *** ki hafta Meclise verileceği anlaşılı hesabı kat'i raporu vardır. Topîan hulâsa etmek isteyoruz. Bu esnada elügatçesinden meselâ «ülkü» yü çıkarıp sevgi» den, «ana dil yüksekliği» uden İtalya, Yunanistana tecavüz ettiği za yor. Yeni bütçe ile birlikte hudud tıdan evvel Parti grupunun içtima saslı noktaların iyi anlaşılması için mı lisan müessesemize hediye ermeğe im bahsetmek, icabında lisan müessesesinin toan, bu harbi kısa bir zaman içinde ve sahiller, beden terbiyesi, orman, etmesi muhtemeldir. sallerin, bugünlerde gazeteierimizde sık kân yoktıır. Müessese, bu hediyeyi yü yukarıda temas ettiğimiz yedi maddede ınımınmnıiNHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIinilllllllinıııııııımı bitirmeyi umuyor ve Yunanistanuı İtalsık tesadüf edilen bahislerden seçilme zümüze çarpacak, kendi kendımize göre toplanan hususiyetlerinden müihem düyan tecavüzune mukavemet etmiyecesme çalışılacaktır. samimî milliyerperverce ve ilmî görü şüncelere hürmet etmemek, ilmî zdhğini ve edemiyeceğini sanıyordu. YuGerek Fransız Meillet, gerek Alman nen delillerimize karşı için için güle niyete ve ilim ahlâkına aykırı bir hattı nanistanın kahramanca mukavemeü ve harekettir. Bilâkis olduğu gibi içten geBuhaghel'in iştirak ettikleri başlıca dü cekhr. Büyük devlet bir hayır işlediği, ve bir Ingiliz yardımınm sür'atle yetişınesi ülen «samimiyet» in hakiki samimiyet oşüncelere birer birer temas edelinı. VI. Bununla beraber gerek basit, zerine harb Yunan topraklarından Arlup oimadığı da su götürür bir mesele kısım insanlan şu saydığım belâlardan I. Hiç bir lisan, tam yüzde hesa gerek mürekkeb kelime teşkil;, mücerkurtardığı için memnun! Küçük memlenavudluk topraklarına intikal etmiş ve bile saf değildir. Her şeyden evvel sos red mefhumlara yükselen, giriftleşen her dir. Nitekim modern ruhiyat samimi ket de nihayet istiklâl, hürriyet ve saYunan kuvvetleri İtalyanın bütün tayet bahsinde «spontaneite kendiliğinyoıogların «Clan semiye, hop» dedik lisanda hissedilen bir ihtiyacdır. Fakat adete kavuştuğu için sevinc içinde. Yearruzlarını püskürttükten başka taarleri ilk zümreleri birbirlerile olan ai basit kelimelerin vücude getır'iişi an den olan hal» ile «reflexion mülâha rinde gidip görmedik ama; bir buçuk, ruzlar yaparak İtalyayı Arnavudluktan a, düşünme» ye müstenid iki çeşid salevî münasebetleri malumdur. Sonra cak kıyasî kaidelere göre olabileceği giiki sene var ki; işgal altına giren yansöküp atmak kudreüni haiz olduğunu tarıhin bin bir çeşid zarxıretleri işin bi, mürekkeb kelimelerin yapılışı da aid mimiyet tefrik ediyor: Ekseriya kendi lış söyledim yardıma uğrayan kücük da göstermiştir. Bu neticenin tahakkıık kendiimze «samimiyet» dediğüniz haller, içine giriyor ve «istikraz» hâdiselerine olduğu lisanın «selika», «dil duygusu» memleketlerin bu gibi yardımlan göetmesi, bir zaman meselesinden ibaretyol açıyor. Bu kelime istikrazları, an ve «zevki selim» ine uygun olacaktır. birinci çeşide dahildir ve geniş mana bek atarak karşıladığuu radyolardan, tir. sile beşerî olmaktan ziyade bütün canLondra 4 (a.a.) Dün akşarn neşreLondra 4 (a a.) Atlantikte hâ cak hâdisenin cereyanından sonra tes Meselâ gerçek» ten (gerçekleştirmek, gazete haberlerinden ve fotoğraflardan Bu hâdise İtalyanın prestijini fena dilen resmî tebliğ: discsiz geçen bir seyahatten sonra pit edilir. Binaenaleyh şuurlu bir istik gerçekleştiriş, gerçeklik, gerçekleme, hlara şamildir. Asıl beşerî samimiyet, öğreniyoruz. Zaten böyle garazsız ve halde sarsmıştır. Fakat iş bu kadarla «düşünülmüş samimiyet sincerite ref insanî bir hizmetin başka türlü karşıMühim bir tayyare filosa sınaî bir yeniden binlerce Kanadalı asker İn raz siya^etinin lisanda takib edildiğini gerçekten ilâh...), «güzel» den (güzelleşda kalmadı. merkez olan Ko'onyaya hücun etmiş giltereye gelmiştir. Bu askerler her zannetmemelidir. Meselâ Ortaasya türk tirmek, güzellendirmek, güzeiHk, güzel lechie» dir. Alman lisaniyatçısı Prof. lanması mümkün müdür? Mısın istilâ için hazırlanan ve hazır tir. Fena hava ve alçakta ao.aşan keçif biri 1000 ilâ 1500 asker taşıyan bü lüğünde «us» kelimesi varken bıınun Behaghel'in eseri üzerinde bu iki çeleştirme, güzellendiriş ilâh...) şekillerini Hatınma bir vak'a geldi: lığını en gernş ölçülerde yapan İtalya, bulutlar uçuşu neticelerin mü^ahedesini yük vapurlarla nakledilmiştir. İn yerine sonradan <akıl> ın geçmesi, bir şid samimiyetin tatbikatı yapılabilir: çıkarmak, yahud «yüz» ile cgörüm» den Ben vaktile Napoliden geçerken bir tam Mısırın üzerine yürümesi beklen güçleştirmiştir. Fjkat hfJeı şiddetle giliz fUosuna mensub harb gemile ferd veya bir heyetin kararile olmuş Oıükinci asırdan sonra lâtince, Onye«yüzgörümü», «iş» ile «bölüm» den «işanayrr gezmiştim. Şu bizi diği sırada Ingilizlerin yaptığı taaıruz bombardıman edilmi$ ve bilhassa Rhin rils müttefik harb gemileri bu ka değildir. Keza «us» tan gelen «uslu» nun dinci asuda fransızca tesirine maruz kabölümü», açık ile «göz» den «açıkgöz» panayın falan gibi bir ıjey. karşısında en ağır zayiata uğrayarak nehrinin şark sahilinde bir çok yangın lileye refakat etmiştir. Türkiye türkçesinde yaşamakta devam veya «gözüaçık» yapmak gibi. Bir an lan almanca karşısında müteessir ohıAman ne tuhaf şeyler vardı birader! : gerilemiş, bütün Siranikayı terkedcrek lar çıkarılmıştır. yor. Bu teessür kendisine göre haklı Yeni pilotlar da geldi ;tmes de ayru tarihî vetirenin eseri için farzedelim ki yaşayan türkçede Dikiş diken bir maymun! Resim yapan Trablusa, muzmahil bir halde ric'at etRhur mıntaka*ında diğer bc":zı hedefLondra 4 (a.a.) Kanadada ye dir. Biri «ölmüş», öteki ise mana de • kural» diye bir kelime vardır: Bunu olan «Alman sevgisi» nden gelmektedir miştir. lere de daha ehcmıniyeisiz hücumlar tiştirilen pilctlardan müteşekkil ye ğiştirerek mevcudiyetini muhafaza et «bilim» ile birleştiriniz ve bazılarımn ve bir dereceye kadar hürmete de lâ bir ayı!... Daha tuhafı, danseden tavukyıktır Fakat bu teessür meselâ lâtin lar görmüştüm! Bu ric'at de İtalyanın sarsık bir hal yapılmıştır. ni ve kuvvetli bir müfreze kafile ile miştir. yaptığ' gibi «kuralbilim» i teşkil ediSahibi armonik çalarken, tavuklar de olan prestijine ikinci ve çok ağır bir ceden gelen «yazmak schreiben» veya Diğer bombardıman tavyare!eri Bou seyahat eden bir çok askerle bir. İstikraz hâdisesinin arkası sıra niz. Böyle bir teşkil, hakikatte yalnız darbe teşkil etti. logne ve Ostende'de dokldrla rıhtımları likte Ingiltereye muvasalat etmiştir. bir temsil hâdisesi gelir. Yabancı ve bi" kısım yabancı dillerin kelime te=kiii fransızcadan gelen «dans tanz» a karşı durmadan dansediyorlardı. Hayran olBugün İngilizlerle İtalyanlar nrasm bombalamışlardır. Bazı bomba^r.bend Bu kafüs seyahate hazırlanırken komşu bir dilden gelen kelime, hiç bir selikasına uygundur. Zira yaşayan türk faydasız, neticesiz, semeresiz bir isyana dum. Ben ki dansedemezken tavuklann da Siranikayı Trablustan ayıran muaz ler civarmda pa*lamıştır. Brest dokları Alman radyosunun mezkur kafile zaman, ilk kaynağını teşkil eden kavmî çe o:sa olsa «kural bilimi» tarzını ka sevkedecek kadar ileri gitmiyor. Çün bu musiki ve raks istidadına bakıp kenzam çöl gerilmekte ve tabii bir serbad yeniden bombalanmıştır. İşgal a'.tmdaki nin batırıldığını bildiren bir neşri ve lisanî camia içindeki hal ve edayı bul eder. Kaldı ki o, «kural» diye bir kü kendini sevmeden, nefsaniyetten ge dimden utandım. Bu hayret ve hicab içinde tavuklan seyre dalmışken birmemleketlerde bulunan bir çok tayyare yatı duyulmuştu. teşkil etmektedir. muhafaza etmez. Millî damga, onun ya unsur tanımamaktadır. Keza «yasamak» len heyecan ve samimiyetine yerine fi denbire kafesin içinde... Ha tavuklann meydenlarma da hücunı edılmiştir. kirden, idrakten, muhakemeden, ob]ekİnınltere, Mısın ve Süveyş kanalım Donanma geçen harbdeki röko bancılığını er geç giderecek'ir ve gi tan «yasav», «söylemek» ten «söylev» kafeste olduklannı söylemeyi unuttum! tehdid eden talyan tehlikesini tamami Hamsteed'de çok memnunivel verici ne runu muhafaza etmektedir. Atlas dermelidir de. Meselâ «fayda» kelimesi, veya «?»den «saylav» imal etmek de tif olan lisan müessesesinin varlığına ticeîer elde edildiği görülmüjtür. Tayhürmetten mütevellid bir samimiyet ka Evet! Kafesin içinde bir şey patladı ve le bertaraf etmiş olduğu için onun Trabdenizini geçerken henüz ne bir as aid olduğu lisanın «elfaidetü. sünden aynı derecede Türkiye türkçesinin rutavuklar uçuştular... Halk da gülüştü.. lusgarba doğru ilerlemek niyetinde olup yarelerimizden biri kaybolma^tur. ker, ne de bir tayyareci kaybedil ' ne kadar başkadrr! Acemlerin türkçe hile ve bünyevî mantıkile çarpışıyor. im oluyor. O halde meselâ «akıl» yerine Tavukçu buna pek kızdı. Hayvanlan Uçuşu yapan nvcı tayyareleri Fran«us», «sehib» yerine «ıs» m ikamesini oimadığı kesürilemez. :len aldıklan «umud» u, «üınid» veya Nitekim Halk Fırkasının 1939 senesinmemiştir. içeri aldı ve anlaşıldı ki; oradaki muBelki de İngiltere Mısın ve Süveyş sanın şimalindeki hava meyd.in'arma • ümmid» yapmaları da ayru vakıanın de, bu son düzme kelime nev'inden isteyen beyecanlı bir kimseye, istediği ziblerden birisi kafesin içine birkaç mıYeni Zelanda müfrezeleri gece hücumu yaparak bir çok düşman kadar sade ve müstakil türkçe taraftarkanalım tehdid eden tehlikeyi bertaraf neticesidir. olanların istimalini yasak eden bir tasır tanesi atmış. Londra 4 (a.a.) Kraliyet bahlığında samimî olduğunu iddia etsin, etmiş olmaktan istifade ederek N'il or tayyarelerini tahrib etmiş'er veya hani. İstikraz ve temsil ameüyslerile mim neşretmesi, bu bakımdan üzerinde zpvallı nazarile bakmak zarureti vaıriyesinde hizmet etmek üzere diğer E ne olmuş atmışsa!. sara uğratmışlardır. dusunu daha başka sahalarda kullanduruîacak bir mesele teşkil etmekte Haa! Hep unuruyorum. Bu danseAvca tayyarelerimizden biri kayıbdır. bir kuvvetli yeni Zelanda müfreze bir lisana mal olmuş olan kelimeler, tıpdır. mak ister!* kı o lisanın kendi öz ve hayatiyetini dir (3). den tavuklann kerameti kendilerinde *** Almanlar akınlan teyîd ediyorlar si daha, talim devrelerini ikmal et1908 1925 ve 1925 1940 devreleri değilmiş meğer! önu sonradan öğrenmek üzere, geçen hafta Ingiltereye mulıafaza etmiş kelimeleri gibi, ayru kaVII. Gerek kelime başlarına, gerek Berlin 4 (a.a.) D. N. B. bildiriyor: İtalyanın uğradığı mağlubiyet ve mengeimiştir. Bunlardan bir kısmı bah nunlara tabidirler ve ayru derecede mil sonlarına gelen lâbikaların, edatların şu olarak ikiye ayırıp tetkik etmek iste dik. Hoş yalnız ben öğrendim. Ötcki se3 mart akşamı geç vak'.t bir k^ç İnkubiyetler, her halde İtalya dahilinde diğimiz son millî lisan hareketlerine aid yirciler hcp biliyorlarmı; ya! Bana da riyeye mensub tayyarelerde hizmet idirler. Türkçede «sahib», eski «ıs> ın urî müdahalelerden uzak birer tarihleri aksülâmeller uyandırdı. İtalyan ricalinin giliz tayyaresi garbî Almnnya üzeıinde yerini tutmuştur. Bu «sahib» kelimesi, vardır. Türkçeyi alâkadar eden son lâ olan mütalealarımıza rehberlik edecek onlardan biri anlattı. Kafesin altında edeTklerdir. ikide birde, memleketleri dahilinde boz uçmuştur. Atılan mombaiaı sivil halka ıs» aslından olup türkçede varlığım hikaîarını ele alalım. Bunların bir kıs ilmî zihniyet ve esasları göstermiş olu bir mangal ateş varmış. Kafesin saç olan gunculukla en müthiş mücadeleyi ya aid binalarda baa hasara sebebiyet vermana değiştirerek muhafaza etmiş olan mı kıyasî, bir kısmı semaidir. Kıyasiler yoruz. Birinci musahabemizde vazetü zeminini kızdırdığı için, biçare tavuklar pacaklaruu söylemelerinden de bu nok miştir. Üç ölü vardır. Tayyaıe defi baıssız» kadar türkçedir. Hiç bir muha için kimsenin bir diyeceği yoktur. Fa ğimiz mesele, yani lisaniyat, todrisatı kafesin içinde durmayıp muttasıl sıçta anlaşılmakta ve İtalyan mağlubiyet taryaları iki düşman tayyaresi düşürkeme, «seihib» in «ıssız» dan daha az türk kat semai olanların tarihî hüviyetleri nın sihrî, fantezist veya ilmî, realist nyorlannış. Benim gibi görenler de taolan istikametlerden hangisine tevcih vuklar dansediyor sanıyorlarmış. Keralerinin faşizmi İtalyan milletinîn gö müşlerdir. çe olduğunu ispat edemiyecektir. ne bağlı kalmağa mecburuz. «Kumsal» edileceği meselesi, şimdiden kâfi de met sıcak saçta! Çocıığun attıçı mısır zünden düsürdüğü istidlâl olunmaktatngiltere üzerinde IV. Lisanda yakışıklı «inıal fab ın sonundaki «sal», «güzel in nihayetinrecede tenevvür etmektedir kaııaatin tanesi sıcak saçın üzerinde patlamakla, dır. Londra 4 (a.a.) İngilız Hava ve rication» lar, yalnız imalâtçınm ağzında, deki «el» bize aslının da türkçe oldudeyiz Gelecek yazılarımızda, bu kana işin dalaveresini meydana koymuş^ İtalj an faşizminin, halk gözünden düş Dahilî Emniyet Nezaretlerinin tebliği: o da muvakkat bir müddet için, dolaşa ğu ileri sürülen (!) «ahlâk» tan «ahlâkati etraflı bir surette ve lisanî vakıalara Ben hâlâ farkında değildim ya! Bereket mcsi üzerine İtalya dahilinde bir takım Pazartesiyi salıya bağlayan gece düşbilir. Lisanın, muayyen ilim eroabı ara sal», «öz» den «özel» yapmak hakk.nı ve istir.ad ederek tespit etmeğe çalışaca yanımdakilere! Onlar anlattılar da işi hâdiselerin vukuu bu hâdiselerin fa man hava faaliyeti büyük nükyasta olsalâhiyetini veremez. Böyle bir hakka Büfereş 4 (a.a.) D.N.B Ruman sındaki bazı ıstılahlar müstesna, bu «işizmi iktidar mevkünden dahi düşür mamıştır. Cenubî Galles'dq bir şehir üçakabildim! Hatınnda olsun. Böyle bir mal» le alâkası yoktur. Meselâ Türki sahib olduğunu iddia eden ve yazıJamesi muhtemel olduğuna göre, İtalyayı zerine bombalar atılmış ve biı kaç yan ya devlet reisi tarafından neşredi ye türklüğü için ölmüş bir kök olan rında «kamusal», «ilimsel», «kutsal» gibi Ziyaeddin FAHRÎ panayırda, sirkte falan danseden tavuklen bir emirnameye göre hiç bir ecbn vaziyetten kurtarmak mihvcrin ha gm çıkmışsa da salı sabahının ilk saatlar görürsen bastıkları yerin kızgin saç •us» ile mahiyeti yanlış anlaşılmış düzrue sıfatlar kullanan bir kalem sanebi Rumanyadakl emval ve emlâ(1) Turanî halkların tarihî rr.ukadyatî menfaatleri sırasında yer almış ve lerinde hepsi söndürülmüştür. «man» ı birleştirerek «usman» kelimesi hibi ancak kendini belki tatmin ede derat neticesinde maruz kaldıkları li olduğunu unutma ve tavuklann zevkten kine İktısa:? Nezaretinin müsaa değil, canlan yanmasından sıçradıklanAlmanya bu maksadla harekcte geç,bıiir! Fransız ve Alman lisaniyatçılaŞimali şarkî sahilleri boyunca ve İsdesini almaksızm istediği gibi ta ni imal etmek ve buna •mütehassıs» a rırun bu noktaya aid mülâhazaiarını dü sanî istihaleleri etraflı ve ilmî surette nı hatırla! koçyanın cenubu ^arkisinde bazı yer miştir. sarruf edemiyecektir. Rumanyada benzer bir mana izafe eylemek doğru şünecek, normal hâdiseleri anlamak için izah eden Sauvageot'nin fikirieri haklere de bombalar atılmıştır. Bazı bina**» Dedi. Elimi sıktı, maHhnlyalı Mr gübulunan bütün ecnebiler ellerinde değüdir. patoloji ile ispat usulünü kullanacak bir kında «Cumhuriyet» te çıkmış bir ma lümseme ile odamdan çıktı gitti. lar hasara uğramıştır. Fakal hiçbir yerAlmanya Sicilyaya pike hücumian bulunan esham ve tahvilâtla Ru V. Fransız ve Alman lisaniyatçıkaleyi hatırlatmak isteriz: Bk: Cumhuyapan tayyareler göndererek İtalyaya de hasar geniş olmamıştır. M?nıleketin men kıymetlerini on gün içinde İk larıınn fikirleri arasında bugünkü li Türk lisaniyatçısı, bizde son on sene Ömür adamdır şu Kantoron! içindeki lisanî «mamulât» arasında çok riyet gazetesi, 23 şubat 1940, Fince ve yardıma başlamış, daha sonra Libyaya sair bazı yerlerine de bir miktar bom tısad Nezaretine bildireceklerdir san hareketleri bakımından en faydalısı, Yalnız bazan böyle ipsiz sapsız lâflar türkçe meselesi. orijinal misaller bulacaktır. Eunlardan askerî müfrezeler de sevketmiştir. Fa ba atılmıştır. Gece insanca vtrîien za Rumanyada yaşamıyan ecnebiler keümelerin, edatların «canlı», «uzvî» biedooor! bazıiarına zamanı gelince temas edeceyiatın fazla olmadıfı sanılmaktndır. (2) Nitekim Budapeştedeki ilml cemikat Almanyanın Libyaya gönderdiği asde, bulundukları yerlerdeki salâhi' rer varlık sahibi olduğvına dair olanıB. FEI.EK ygtlerden «Turan cemiyeti», bu ayın on kerlerin burada vaziyeti ıslah etmeleri yetli Rumen konsolosluk memur dır. Roman veya Cermen kökten gelen Calais ve Brest'e akm ğiz. beşinde Turanizmi dolayısile alâkadar ve bunu İtalyan milletine hissettinneOkuyuculanmızdan Bn. Haver'e Londra 4 (a.a.) Hava Kezaretiııin larına keyfiyeti beyan edeceklerdir dilleri bir tarafa bırakalım: Gerek Tu*** eden ilmî meseleleri münakaşa için bir leri çok uzun bir iştir ve bu uzun tebliği: Bahsettiğiniz yazımda (Mitoloji) nin Bu gibi kıymetleri emanet olarak ranî kökten, gerek umumî bir «Türk» İştc bu sırada efkârı umumivenin meş top^ntı tertib etmiş, toplantıya Ma bir erkek olarak tasavvur ettiği (Mars) İşin faşizm hakkında başgösteren itiSahil bombardıman seıvbine mensub almış bulunan bankalar ve anonim kökünden gelen cemaatler tarihin yü gul olduğu lisan meselesi münasebetile car Turancılarından başka Türkiye, Fina arabca ilâh demeden ise müennes tnadsızhğı da bertaraf etmesi muhtebeyanname rüyüşü boyunca evvelâ «halk», sonra iki Avrupah lisaniyat âliminin fikirletayyarelerimiz dün gece Caıais'de dok şirketler ayni suretle landiya, Bulgaristan ve Japonya seîir yani difi ismi olmıyan Tanrıya iltibas mel değildir. vereceklerdir. •miliet» haline gelince lisanlarında da rinden bazıiarına yedi madde halinde ler iştirak etmiştir. ları ve tren garaj yollannı muvaftakiolmasın diye tlohe kelimesini kullanıp O halde bu yardımı daha yakmdan yetle bombardıman etmiş'erdir. Hilâımda hareket edenler hapis bu halin tezahürleri görülür. İki sene işaret ettik. Dikkat edilirse bu fikirler, (3) Bk. Cumhuriyet gazetesi, 20U0,' bir sarf hatas\ yapmayı tercih ett*m. yapmak ve İtalyan milletine sür'atie Bugün devriye gezmekte olan sahil ve para cezasma çarpılacaklardır. evvel Fransada intişar eden bir «an «akıl için tarik birdir» vecızesini de 1939. Bu gibi kelimelerin son ssnelerAlâkamza. ve mektubunuza teşekknrleT. hissettirmek gerekleşiyordu. Alnıanya servisine mensub tayyare'eı Brost civaFİklopedi» nin lisan madedsini yazan li tasdik ediyor: Meselâ biraz evvel işaYunan romorkör ve mavnaları de mizah lisanımıza girmesi de dikkat B. F. nm Bulgaristanı işgal etmesi nde bu rında bir hava meydanına »aarruz etsaniyat âlimlerinden Sauvageot, bu te ret eylediğimiz Halk Fukası tamimini musadere edildi V ibretle gözönüne alınacak bir hâdidüşüncenin mühim bir yeri olduğu miş ve bir düşman avcısı düşürmüşlerzahürleri Turanî kökten gelen kavim yazanların mutlaka birer lisaniyat nasedir. Bükreş 4 (a.a.) Stefani ajansı lerde çok güzel göstermişti (1). Bu müşüphe götürmez. dir. zariyecisi oldukları iddia edilemez. Ke^ Çünkü Yunanistan bu işgal karşıBugün de son harehât cmasında * bildiriyor: 'llifiı. medeniyet tarihi üzerindeki tah za son dokuz, on sene içinde yazılarıHükumet, umumî menfaat düşünsında iki cepheli harb yapmak mecbu düşman tayyaresinin tahrib edildiğini lilleri pek açık surette anlatıyor ki me na düzme kelime sokmıyan, b'.lâkis sıcesile, Yunan tebaalı şahısiara aid riyetinde kalacak, bu da İtalyarun Aı teyid eden malumat alınmıştır. selâ garba hicret eden Turanî kavim rası geldikçe bunlara karşı nefretlerini 37 nchir römorkörü ile 36 mavnayı navudlukta uğradığı tazyikı hafifleteAnkara 4 (Telefonla) İaşe ler. bugün lisanı da ihtiva eden bütün ilân eden zevk sahibi ciddî muharrirtr.ufadere etmiştir. cek, belki birkaç ileri adıtn atmasına 1941 senesinde en müsteşarlığj kadrosundaki tayin içtimaî müesseseleri itibarile apayrı lerden her birinin mutlaka Meillet ve da irnkân verecekür. lcrin mari.ın 15 ine doğru ikmal eHeyelândan zarar görenlere lialklar ve milletler haline gelmişler Behaghel... gibi lisaniyaçtıların fikirleeğlenceli yeri İtalyayı kurtarmak meselesi budur ve d;ijniş olacağı anlaşüıyor. Müsteşar dır. Uzak bir ırkî iştirak meselesini rine vâkıf olduklarıru da düşünmeğe Kızîlayın yardımı bu hareket, Bulgaristan işgalindcn alıŞefik Soyer, Ticaret Vekâleti binaırkçı tarih felsefecilerine terketmek lâ lüzum yoktur. Zürich 4 (a.a) İtalyada çıkan nacak neticelerin asgarisidir. smdaki dairesinde vaziîesine baş Ankara 4 (a.a.) Kızılay umu zıındır (2). Bu bakımdan bilmem hangi Popolo d'İtalia gazetesi Almanya Bu vesile ile hemen bütün lisaniyat • ** lamış bulunmaktadır. Yeni teşkilât mi merkezinden bildirilmiştir: nın Alman harb sanayii için 50,000 Turanî cemaatte cemi edab «et» veya âHmlerinin açıkça veya zımnen işaret icin Mıliî Müdafaa Vekâleti yanınFakat Almanyanın maksadı yalnız I demir sanayi ameiesi aimak arzu25/2/941 tarihinde Balıkesirin «at» varmış diye meselâ «er» kelime ettikîeri bir noktayı kaydedelim: Kendaki b'nada yerler ayrılmış ve teltalyayı kurtarmak değil de bu maksadla sunda olduğunu yazıyor. İtalyan iş Yurd köyünde vukua gelen heye sinden «erat» tarzında bir cemi yap di ana lisanının bugününü ve yarınını olacaktır rişatma basJanmıştır. beraber daha geniş bir maksad takib çilerinin Alnıanyaya gidebilme«rji iân neticesi evleri yıkılanlara yar mak, tamamile yersizdir. Ksza basit düşünenlerin «samimiyet» lerine lisan etmek de olabilir. Bu maksad ise harbi temin için İtalyan fabrikalarında dJm için 4 mart 941 tarihinde Balı20Ağustos20Ey'ull941 •] Bundan evvelki yazılar 6. 13, 17 şu müessesesinin hiç bir alâkası mevcud Akdenize nakletmek ve İngiltereyi Ak mesai saati 8 den 12 ye, 6 haftalık kesir Kızılay merkezi namına 750 değildir. Maamafih icabında âlim de, bat tarihli nüshalarımızda çıkmıştır. lira göndeTiimiştir. drnizden atmağa uğraşmaktır. Fakat bu mesai saati 72 ye çıkanlmıştır. tebessüm açılmıştı. Sönmezoğlu atının maksadı tahakkuk ettirmek son derece başını çevirdi. Birşey söylemeden geldiKızın ismi Esma idi Babasınm gözbegüçtür. Almanların bu maksad için tekğı gibi dörtnala oradan uzaklaştı. Fakat rar Fransayı ve İspanyayı tazyik ede beği idi. Kardeşieri, bütün aile onunla o günden sonra pek çabuk şehirde şu Evet! Tevile uğraşmıyahm. Yeni cekleri şimdiden göze çarpıyor. Fıansa öğürıürlerdi. Zeki, zamanma göre bilgili rivayet yayıldı: Sönmezoğlu Tosunların tramvay tarifesi yüzde yüz idare leBaşvekil muavini Amiral Darlan'm bir idi de. En iyi manileri o bilir, hastaEsmaya vurulmuş... hine bir şeydir. Uzun hcsaba girmekere daha Parise gitmesi, AlmEnlann lara yapılacak ilâcları o öğüd verirdi. Bu hakikatti. Sönmezoğlu o sert, pek den eskiden alman uzak ve yakın Fransu üslerini ve Fransız donanması İşlediği oyaların, işlerin üzerine yoktu. yürekli, o pervasız adam bu sefer ger mesafe ücretlerinin vasatisinı alırsam kullanmak emelinden henüz vazgeç Melekler gibi de iyi yürekli idi. çekten tutulmuştu. Yavaş yavaş neşe niz yeni tarifenin ikinci mevkide Esma akrabalarından bir amca oğnıediklerini, bilâkis Fransız ve İtalyan siz bir hal almağa. eğlentilere şe'meme yirmi beş para, birincide de on para donanmalanndan, İspanyanuı Alman yar luna sözlü idi. Bu kendi halinde bir ğe başladı. Ama kızın bulunduğu yer daha pahalı olduğunu görürsünüz. dımile Cebelüttarık üzerine yürümesin çocuktu. Esmaya deli gibi âşıktı. Kölerde atile dörtdöndüğünü söyliyenler Bugünkü şartlar içinde bu kadar den istifade ederek harbi Akdenizde yün bütün delikanlıları bu çocuğa düşvardı. Az zamanda Esma da sararıp bir fazlalığı hoş görebiliriz. Hatta zaman oldular. Hepsi Esmaya göz koyteksif etmeyi ciddiyetle düşündüklerini I gecmiş. Meğer geride kadınlar toplan soldu. Durgunlaştı. Ürkek, kederli bir rııret icabı bir arabaya eskisınin iki muşlardı. Araa başkasına söz kesilmiş gösterir. 'mış, muhabbet ediyorlarmış. Onu go hal aldı. bir kıza artık kimsenin değil el uzat ışıl ışıl beyaz teninin üzerinde göz amisli yolcu bindirilmesine de eyvalBu düşüncenin tahakkukuna karşı diO da bu yanık yüzlü, cesur bakışlı a lah deriz. Fakat bunlara mukabil, rünce çığlıklarla kaçmışlar... Yalnız bir mak, yan bile bakamıyacağını biliyor hyordu. Yanımdaki kadınlardan biri kilen engeller, Fransamn mukavemet etkulağıma eğildi: tanesi yerinden kıpırdamamış, kalmış. daraa gönlünü kaptırmıştı. tram\ay arabalarmda çalışanlardan mesi, İspanyamn harbe girmek isteme lardı. İyi bak, dedi Tosunların meşhur Sönmezoğlu, Tosun Ağanm kızının dil İşte orada pervasız duran, kaçma^ guİki sevgili nerede buluşuyor, nasıl halka karşı daha mülâyim, daha nazik Esmayı ilk defa bir kına gecesinde mesi, ve İngilterenin, Alman plânına zümrüdlü altındı. Bu altın servettir. Et lerde olan güzelliğini işitirmiş ama, ruruna yediremiyen bu kadın Esma idi. konuşuyordular, malum değil. Fakat ve daha az mütehakkim davranmalamukabele için hazırhklı davranmasıdır. görmüştüm. O gece güzelliğimden pek rafındaki taşlarla bizim bütün mahalle kız yavuklu, kendisi evli kadınlardan da Zavalh kız bu hareketinin sonradan ne şünden güne birbirlerine daha bağlan nnı isteriz, ısrarla isteriz... Önümüzdeki günler, Ahnan plânın mağrurdum, neş'eli idim. Fakat o gi satın alınırmış diyorlar. arük bıkmış usanmış. Hele birbirlerini büyük felâketlere yol aaçcağından ha dıklarını, kara sevda gibi aşklarından rince birdenbire sönükleştiğimi, gölgeArabalann duraklarda yolcuyu in dan fazla, İngilterenin bu plâna karşı adeta hastalandıklannı herkes aşikâr dirip bindirmeden kalkmamasını ve Bu, kocaman, iri, bizde binlik dedik çekiştirmekten, kavga güriiltü etmekten bersizdi. çş gelmek için hazırladığı plânı inkişaf et de kaldığımı hissettim. Bir ay gibi parl leri bir aitındı. Etrafı iri zümrüdlerle Sönmezoğlu onu görünce atınra gem görüyordu. halkın hayatı, vatman veya biletrinin başka işleri olmıyan geçimsiz kadınlatirecektir. ömer Rıza DOĞRUL lak, ahmlı idi. O halini hâlâ hatırlaNihayet bir gün Sönmezoğlu adamla acelesine kıırban edilmemesini isteriz, yonım. Ipek saçlarını arkada kırk ör çevrilmişti. Fevaklâde bir şey olduğu rının semtine uğramaz olmuş. Kendisine lerini kıstı, kadınları ürküttüğü için üArniral Darlan gene Pariste gü yapmış, omuzlarına sallandırmıştı. muhakkaktı. Gene yanımdaki kadın çocuk yapmadıklan için hatta onlara zülmüştü. Kıza bir şeyler söylemek, bu rını topladı. Tosun Ağaya geldi. Ba ısrarla isteriz. Sana ne istersen vereyim dedi. Muhtelif semtlere ve hatlara araba Vichy 4 (a.a.) Başvekil mua Belini ipek bir kuşakla sıkmış, gü zümrüdlü altırun Tos\ın Ağaların ecda kızgın bile. Yüzlerini ayda yılda bir ke atla gelişin sebebini anlatmak istedı. na kızını ver, Onsuz yapamıyorum. müşlü mor bir çepken, mor atlas bir dından kalma bir şey olduğunu söyledi. re görür, başka kadın lâfı olunca da si Fakat vurulmuş gibi olduğu yerde kalte\ziatınm daha dikkatli, daha munvini Amiral Darlan, bu sabah PaTosun Ağa en haşin tavrını t?kmdı: dı. Hiçbir şey de söyliyemedi. tazam ve ihtiyacı karşılar şekilde yariste olacak ve orada işgal makam şalvar giymşiti. Tepelişini yana eğmiş Bütün aile bu harilkulâde mücevherle nirlenirmiş. Başkasuıa söz kestim, dedi. Bu naKızın yüzüne pervasızca dikilmiş olan tL Ayaklarmda küçük gümüşlü ucu öğünüyorlardı. Tosun Ağa onu kızına pılmasmı, yolculara saatlerce araba larile şorüşmelerde bulunacaktır. Fakat tesadüf... Bir gün Esmayı görkalkık yemeniler vardı. Oyuna kaldır hediye etmişti. Gene kız da bu kıymetli müş. Çiftlikten döndüğü bir gün atına saf, parlak, siyah gözleri, taze güzalliği mus sözüdür. Bunu bildiğin ha'.de gelip bckletilmcmesini isteriz, ısrarla isteAmiral Darlan öğle yemeğini La karşısında hayran kalmıştı, Sanki dilı kızı bende n istemek sana yakışmaz.. dıkları zaman bir gül gibi kızardı, u şeyi göğsünde taşımaktan hoşlanıyor, riz. valle yiyecektir. su vermek için civar bahçelerin birinin Ayni gün Esma babasma: «Beni ona tutulmuştu. Yüzü sarardı. Uzun uzun Çünkü, bugün bu isteklerimiz heAians haberlerine göre, Amiral tar.dı. Sonra nazlı nazlı, sallana sal onu hiç boynundan çıkarmıyordu. çitinden atlamış. Baheç sahibini tam ver, onsuz edemem.» diye yalvardı. Darlan, şimdi Parise sık sık seya lana oynamaya bsşladı. Göğsüne dizi Sana bu müeevherden uzunboylu ni yormuş.. Sulak bir yer arayar^k atını ona baktı. O zaman kız çevresmi yüzümen hemen yok gibidir. ona baktı. O ş (Arkası var) dizi altınlar takmıştı. Hele bir tanesi çin bahsettiğimi de sonra anlayacaksm hatler yapacaktır. k i sürmüş. Ağaclaıuj arasından ok gibii ne çekti. Fakat dudaklarında lâtif bir Fransız ve Alman lisaniyat nazariyelerinin türkçeye tatbik edilebilecek esaslı unsurları Sar havzasına Âvustralya ve akmlar arttı Kaııadadan... Kolonya ve Manş Ingiltereye yeniden limanları devamlı birçok kıtaat ve surette tahrib ediliyor tayyareciîer geldi Rumen hükumeti Ecnebilerin mallarına ve emlâkine vazıyed ediyor 31 .1 "•5İ Almanya, Italyadan 50000 işci istiyor TüRKiYEISiN taşe kadrosu ikmal ediüyor Enternasyonal Fuarı İZMİR TciîMHURİYEÎTtNİlDEBÎ ROMANI: 73 Velhasıl Tevile çalışmıyalım!