7 Şubat 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

GUV EN Hayat, yangtft, nakliyat, kaza Galata Tel: 44969 4§630 SiGORTA ŞOSYETESI umhuri 17 nci yıl sayı: 5925 İSTANBUL CAÛALOĞLU Telgrai ve mektub adresk Cumhuriyet, tstanbul Posta kutustc tstanbuL Na 246 Bagmuharrir: 22368. Tahriı heyetfc 24298, İdare ve matbaa ln«nıı» 24299 • 24290 Türkiyenin en güzel, en haritnlâde mizah mecmuasıdır^^Gühnek, eğlenmek, öğrenmek iste; Cuma 7 Şubat 1941 ŞAKA'yı mu Milli kültürümüzttn temel davası türkçedir Maarif Vekili Hasan 'Âli Yücel diyor ki: «Bu mesai üzerinde hakikt ilim adamlarına yaraşacak objektif göriiş, bugünkü şeklile devam ederse dilimiz büyük kadrosunu yapmış olacakttr.» Aıta dil meselesi Ankaradaki faaliyete yakından bir bakış I illî kültürümüzün temeli olan ana dil davası, günün ) en canlı mevzulanndan biridır. Türkçeyi, içinde yüzdüğü gramer anarşisinden, imlâ ve terim anarşisinden nasıl kurtannalı? Nasıl bir yol bulmalı ki sevgili dilimiz, lâyık olduğu bünye diâplinine en kısa bir zaman zarfında kavuşabilsin ve çocuklarımız, bu biricik ifade vasıtasııu iyi öğrenerek faayata atılabilsinler? Dil bahsinde birçok muharrirlerimiz, gazete fıkralarile, broşürler ve makalelerle zaman zaman oldukça güriiltü yapıyorlar. Fakat doğmsunu söylemek lâzım gelirse yanlanların çoğu müspet fikir sahasından riyade yapılanı beğenmemek, yapılmak istenene itiraz etmek, yahud da hiç birşey yapıbnadığını ileri sürmek suretile menfi propaganda sahasında kalıyor. Halbuki türkçe gibi millî bir dava konuşulduğu bir sırada, her Türk münevverinin en ehemmiyetli vazifesi bu mevzu üzerinde düşünmek ve düşündüklerini samimî olarak yazmak değil midir? Tenkid ve itiraz hakkı ancak bundan sonra gelmek icab etınez mi? Şunu kabule mecbunız ki dil davnsı, haıiıne mecbur olduğvunuz davalann en çetini değilse, herhalde en çetinlerinden biridir. Çünkü dil yasayan bir müessesedir, hiç bir ferdin veya teşekkühin değiştiremiyeceği kendine mahsus ya""pıya ve kanunlara maliktir. Şunu bir müddet kullanmıyalnn. Bir heyet kurulsun, kaideleri tespit etcin de öyle kullanınz! Diyemeyiz. Hergün konuşmaya, düşünmeğe ve yazmaya mecburuz. BünyeBinın bütün hususiyeüerile teşekkül etmis, değişmez bir hale gelmiş, kalıblasmış, donmuş bir dil tasavvur etmek de imkânsızdır. Her canlı uzviyet gibi dil de mütemadi bir değişikliğe tâbidir. Demek ki, ifade cihazımıza karşı esash ve devamlı bir tesir yapamamak mevkiinde bulunuyoruz. Ve işte bundan dolayı türkçe davası, rp'Hî kültürümüzün temel davası olarak günün en canlı bir mevguudur. Ankarada bulunduğum sırada, bu mevzuda en büyük vazifeyi üzerine alan Maarif Vekâletinin düşünce ve kararlannı öğrenmek istedim. Ziyaret ettiğim Hasan Âli Yücel bu hususta çoyle dedU « Ana dil davası bir şekil ve program davasından ziyade bir tefekkür sistemi davasıdır. Çocukta görüşün teşekkülü ana dile bağb, olduğu için öğretimde esas olan hocadır, program ikinci derecede gelir. Biz, herşeyden önce, hocaya yol göstermek, onu tenvir etmek maksadile tüıkçenin dayandığı ana kaideleri arayoruz.» Hasan Âli Yücelin bir kaç cümle üe izah ettiği hedef, türkçe davasının ne derin koklere dayandığını açıkça gösteriyor. Başka memleketlerde Maarif Vekâletleri millî dilin kaidelerini sadece tatbikle mükelleftirler. Bizde maalesef türkçenin kaideleri henüz tespit «dilmemiştir. O halde bunlan aramak ve derleyip toplamak da lâzımdır. l a k a t bu vazife yalnız Maarif Vekâletine mi aid olmalı? Her münevver vatandaş, kendi dilinin disiplininden ayni derecede mesUİ tutulmamalı mıdır? Hasan Âli Yücel, bu suale evet cevabmı veriyor ve diyor ki: < Türkçe mevzuunda bütün münevverlerimizin fikirlerinden istifade etmek istiyoruz. Tahsin Bangıoğluna (Anahatlarıle Türk Grameri) isimli bir kitab yszdırdık. Daha ziyade bir anket mahiyetinde olan bu kitabdan bütün türkçe Maarif Vekili Hasan Âli Yücel, İstanbulda gazeterilerle görüşürken muallimlerine ve bütün tanınmıs muharrirlere birer tane göndererek fikirlerini sorduk. Gelen cevablan tetkik ve türkçenin esas kaidelerini tespit ettikten sonra müsabaka ile bir gramer kitabı yazdıracağız. Bu suretle iki sene icinde dünkünden daha iyi bir netice ahnacağım zannediyorum.» Maarif Vekilimiz, dil davasına dair yazıîan yazıları çükranla karşıladığını söyleyor. « Bu dava etrahnda neşriyat yapmak lâzımdır, diyor. Üstad Halid Ziya Usakhgilin makalelerile gösterdiği candan alâkayı, ondan sonraki nesiller için ana diline hürmetin bir nümunesi telâkki ederim. Şimdiye kadar bizim dilimiz için kimler emek vermiş ve neler yazmış, bunları da bilmeliyiz. Vekâlet, bu husustaki eserleri toplamaktadır. Bergamah Kadrinin gayrimatbu bir grameri vardır; hazırlatıyoruz, bastıracağız Abdurrahman Efendinin eskiden yazdığı (Türk Dilinin Grameri) ni de hazırlabyoruz. Anadolu kütübhanelerinden birinde kufî harflerile yazılmış bir Türk grameri olduğunu haber aldık. Divanı Lugatütürk'ten daha eski olan bu kitabı Vekâlete getirttik. Onu da tetkik edeceğiz. Aynca büyük, küçük Cenubî Afrika kuvvetleri Habeşistandaki harekâta iştirak etmektedirler. Yukarıki resimde bu kuvvetlerden bir kıt'anın neş'eli bir şekilde geçişi görünmektedir. Milli Şeff Cumhur Reisimiz memleket seyahatinden avdet buyurdular Ankara 6 (a*.) İsmet İnönü 29/1/1941 tarihinde basladıklan doğu seyahatinde Sıvas, Erzurum, Erıincan, Diyarbab r , Elâzığ ve Malarya vilâyetlerine nğrayarak tetkiklerde bulunduktan sonra bu gün saat 16 da Ankaraya avdet buyurmuşlardır. Afrikada tngilizler her cephede ilerleyor Yağmurun xararları NADİR NADİ fArkası sahife 5 sütnn 1 del Mareşal Petenin Habeşistandaki yeni teklifleri İtalyanlar Egedeki feyezan devam ediyor Amiral Darlan dün 100 bin sivilin kurtatekrar Parise gitti rılması düşünülüyor Almanlar Fransayı Mussolini'nin bir aç bırakmakla murahhası Vişi'de tehdid ediyorlarmış temaslar yapıyor Eritre'de siyahgöm Bazı köyler tahliye edildi; münakalât lekli gruplar teslim kesildi. Eskişehirde de Porsuk nehri olmağa başladı taştı; şehri su bastı Kahire 6 (a.a.) Resmî tebliğ: Trablusgarbda, Bingazi istikametinde ileri hareketimiz memnuniyet verici bir tarzda inkişaf etmektedir. Eritrede kuvvetlerimiz Keren etra Tında kuvvetle müdafaa edılmekte olan mevKİeri sarmaktadır. Sağ cenahta Berantu'dan sarka doğru çekilen italyan kuvvetleri Tole mıntakasında çok ya kından şiddetle takib edilmek*edir. Şimdiye kadar ekserisi İtalyan olmak üzere 1,500 esir aldık. Her cinsten harb malzemesi iğtinam ettik. Vişi 6 (a.a.) «D.N.B.» Amiral Darlan, Mareşal Peten'in tekliflerini hamilen bu sabah saat 11.30 da tekrar Parise gitmiştir. Vışinin salâhiyetli mahfilleri Amiral Darlan'ın cuma akşamı veya cumartesi sabahı dönmesini bekliyorlar. Gene bu mahiillerde, Laval'in vereceği cevaba göre Mareşalm hafta sonuna kadar bir karar ittihaz edeceğine ve bu karan radyoda söyleyeceği bir nutukla Fransız milleüne bildireceğine işaret edilmektedir. Dün toplanan nazırlar meclisinin bir karar vermekten ziyade noktai nazar fArkası sahife 5 sütun 4 tel Tahrib edilen istilâ limatıları Ingiliz tayyareleri büyük bir muvaffakiyet daha gösterdiler Londra 6 (a.a.) Hava Nezareü istihbarat dairesi bildiriyor: Ostendeden Bordeauxya kadar yani düşman işgaü altında bulunan sahilin bir ucundan öbür ucuna kadar uzanan saha dahilindeki doklarla Alman harb gemileri İngiliz bombardıman tayyareleri tarafından salıyı çarşambaya bağlayan gece şiddetle bombardıman edılmiştir. Gecenin en sür'atli akınlarından biri saat 20 ile 22 arasında Brest deniz üssü üzerine yapılmıştır. Hava müsaid olduğu için doklar ve rıhtımlar hücumun yapıldığı irtifadan mükemmel surette görünüyordu. Doklarda bir yangm çıktığı gorülmüştür. Bu yangının petrol depolarının ateş alması ü zerine zuhur ettiği zannedilmektedir. Akına iştirak eden bir pilot şunları anlatmıştır: (Arkası sahife 5 sütun 6 da) RUMANYADA Öbür dünyadan gecikmiş bir mektub Fazıl Ahmed Aykaç'ın nefis bir şiiri 2 nci sahifemizde Eskişehirde bundan evvelki feyezanda alınmış bir resim: Parsuk nehri sularmın şehir sokaklannp^ istilâsı İzmir 6 (Telefonla) Bugün de nuntakamıza şiddetli yağmur düşmüştür. Nehırlerin bilhassa Gedizin seviyesi yükselmektedir. Ova baştanaşağı sulara gömülmüştür. Vali bugün Menemcnin Tuzçullu köyü halkının tahliyesinde bulunmuştur. Köy muhtan, bir koyun sürüsile suların ortasında kalmıştır. Kurtarılmasına çahşılmaktadır. Gediz, Foça İzmir yolu da kapanmıştır. Tirede Yenimahmudlu köyünde iki, Yeni çiftlik köyünde 20 ev yüulmıştır. Kızüay Yeniçiftlik halkının yerleştirildiği Rah« manlı köyüne 35 çadır göndermiştir. U" mumî merkezden 45 çadır daha istenmiş, para yardımı için de teşebbüsatta bulu» nulmuştur. Her ihtimale karşı gönderi» len sandalların adedleri artuılmıştır. Kurtarma ekipleri faaliyettedirler. Afyon Bandırma trenleri yarın da işliyemiyeceklerdir. Çünkü Izmir Manisa muvasalası bozuktur. Gerek bu hat larda gerekse Aydın hattmda tamirat [Arkası sahife 3 sütun 1 de] Yeni katıunla ölttm cezaları çok artırıldı Ingilteredeki Rumenler de bir teşkilât vücude getirdiler Vişi'de temaslarda bulunan Kont Volfi Londra 6 (a a.) Vişide bulunan bitaraf bir gazetecinin yazdığına göre, eski İtalyan Maliye Nazın olup Mussolini tarafından muhtelif vazifelerde kullanılnuş. olan Volfi, Nevyork yolu ile Vişiye gelmiştir. Kont Volfi, Vişide yüksek bir R;ansız şahsiyetile yemek yemiştir. Öyle zannedıliyor ki, İtalyan mültecilerinin Fransız Somalisinden sevki için Cibuti BULGARİSTANDA « Tam dokların üstünde uçtuğumuz nrada bir infilâk oldu ve rüyet kabiliyetimizi hemen hemen izale etti. İlk an endişe içinde geçtL Çünkü infilâk çok anî olmuştu. Ayni zamanda üç ş'mşek çakar gibi olmuştu. Ziya[Arkası sahife 5. sütnn 4 te] dan gözlerimizin kamaştığını hissettik rArkası sahife 5 süfam 7 Ae] SİHİRBAZJ Meşhur muharrir Almanlar tazyiklarım artırıyorlar Somerset Maugham IİI En meraklı, en cazib eseri Bir iki güne kadar Bomanyanm genc Krah Mîşel Seyyah sıfatile Bulgaristana bir çok Nevyork limanmda yüzlerce vapura Alman gelmiş eşya yükleniyor ANKARA Londra 6 (a.a.) Nevyorktan Eve Radyo Gazetesi ning Standard gazetesine gönderdiği bir telgrafta B J . G A . Cook İngiltereye mahsus silâhlarla dolu vapurlarin 12 rıhtım boyunca sıralanmış olduklarını bildirmektedir. Büyük küçük bir çok vapurlar gece ve gündüz limanı terketmekte ve İngilterenin çok muhtac olduğu tayyareleri, tanklan, toplan ve Asnerikadatı İngiltereye gönderilecek harb malzemesi Çeviren: Hamdi V^roğlu Balkanların vaziyeti hakkmda Bükreş 6 (a.a.) D. N. B. ajansının Londradan dün iki şayani dlkkat husust muhabiri bildiriyor: Yeni nesredilen devleti koruma ka haber gelmiştlr. Blrinci habere gönununa göre, aşağıdaki suçları işliyenler re, Almanya, Yugoslavya topraklarmdan askerlerinl geçirmek için taölüm cezasına çarpılacaklardır: Nezdinde izinsiz silâh, mühimmat ve leblerde bulunmuş, îakat bu taleb maddeler bulunduranlar, mal reddedilmiştir. LArkaa sahife 5, «ütan 2 del nd^Es S «fitan S «B] && ^ sütua i te tngiliz avcı tayyareleri tarafından düşürülen Alman tayyarelerinin ankazı tngiliz hava istasyonlarından birinde toplanmaktadtr.