8 Şubat 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

N. TURHAN TÂN1N 1 Mfîessesemiz en son eserkri 100 75 25 • Hurrem Sultan Kadm Avraa Tarihî Musahabeler Tarihte Türkler için söylenen büyük sözler CUMHURİYET MATBAAS1 umhuri 17 DCİ VIİ SHVI ! 5 9 2 6 Telgraf Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 2429a Posta kutusu: tstanbuL 24290 Telefon: ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul İdare ve matbaa tosmı: 24299 No. 246 ISTANBUL CAĞALOĞLU Kütle Ruhiyatı Dr. Rükne Cumartesı 8 Subat 1941 Bugün üçüncü Fethi izde ~ Millî $cf ~ Dün Millet Meclisinde meşgul oldular Ankara 7 (Telefonla) Cumhur Reisimiz İsmet İnönü bugün öğleye doğru Büyük Millet Meclisi binasına gelerek bir müddet meşgul olmuşlardır. Dünyayı Hayrete düşüren sürpriz: Balkanlılaraı Kat'i bitaraflığı Denebilir ki Balkanlılann bıtaraflıklan Almanyanın Rumanyada petrol kaynaklan itibarıle kendi hesabına tesis etmek istediği emniyet için binnefis AIman işgalinden daha kuvvetli teminattır. Bu teminat ortadan kalkarsa Alman kuvvetlerinin Pumen petrollarmı muhafazaya kifayetleri şüpheye düşebilir. lmanyanın Rumanjaja biç bir engc.le karşılaşmadan asker gondermesi bu harbiu izalıı guç bir bâdisesidir. Bu askcrlcrin ilk geldiği günlerde bunların Rumrn ordusunu Alman usulünde talim ve teıısik nıaksadile gelmiş olduklan soylenilmış ve soz arasında Viyana hakem konferansı sıralarında Almanyanın Bıınıen tamanıiyetini t e k e f l ü l Jtmiş olduğu da batırlatılmıştı. Kumen ordusunun ıslahı için gelecek askeri bir beyet, ınuhtı'hf sınıflara mensub tam teşekkullü ordu parçalsıi halindc mi gelirdi? Ve onun ilk ışi Ploeşti petrol sahasile Kostence linıanı ve Busçuk karşılarına dü>en Tuna sabili Rumen toprakları gibi bazı üsleıin i ş g a l i n d e n mi ıbaret olıırdıı? İzabın birinci kısmı daba ilk günden itibaren kimseji tatmin ptınediği gibi ıkinci kısmına da biç bir zanıan hiç kiınsenin aklı ermedi. Almanya Rumanyanm tamamiyetini kin<e karşı muhafaza edecekti? Olsa olsa Rusjaya karşı. Filhakika Almanya Rumanyanın işgalile Besarabyayı ibtirdad ederken Tuna ağızlarına inmiş olan Rusyanın Dobrucada o'nüne ve ilerisine jeçmiş bulunuyor. Bu vaziypt ııazari olarak Rusyanın Balkanl r.da daha fazla bir ilerleyişi ihtiınalini ö n l c m i ; olu;'. Ancak Rusyanın Balkanlarda ilcri hareketleri tasavvur etuğine dair biç bir delil ve emare oknadığı gibi böyle bir bal beynelmilel yeni karışıkhklan davet etmesi bakımmdan da varid gürüicmiyeceğine göre Rumanyadaki Alman işgali için habrlanılan ikinci nokta da ciddî bir sebeb âi>e alınnnıamıştır. E:zce Rumanyadaki Almnn işgalinin birinci derecede hakikî ve filî sebebi ItumcD petroUarınm Alınanya hesabına kat'i bir emniyet altına alınmasıdır. Ploeşti petrol sahası Almanya için bu harbde en ehemmiyetli istinadgahtır. Oıasım emniyet altına aldıktan sonra A\nıan>a Rumanyadaki lahşidatını her hangi istikamette yeni askeri bareketlere esas ittihaz eylemekle bu emniyeti kcndi ellerile i h l â l eıier mi? Bizce hakkında kolay kolay bükiim verilenıiJrrek en hayati nokta buradadır. Çünkii Almanya Ruruanyadan ber hangi istikamette bir ileri lıarekete geçnıeklc yeni bir harb cephesi açmış olarak \c kendi üzerine bıı sahada ciddî h'jfumetler davet etnuş bulunacakür. İş şark ve cenubda bir cepbe açılması safhasına geçtikten sonra Rumen petrol «aıısvüle kaynaklarınid t c h l i k e y e g i r m e m e s i ihtimali yoktıır. Elli altinış kilometrelik bir sahada iekâsüf eden Rumen petrol kaynaklarile Rumanyadaki bütün petrol tesisatınm imhasını istihdaf edecek mukabil hareketlerin hedeflerine varmakta pek büyük ı o r l u k çekmiyecekleri zannolunur. Bu hakımdan denebilir ki Batkanlılarm bitaliflıklan Ahnanyanın Rumanyada pctrol kaynaklan itibarile kendi hesabına tesis etmek istediği emni>et için binnefis Alman işgalinden daha kuvvetli ieminattır. Bu teminat ortadan kxlkar<=a Alrnan kuvvetlerinin Rumen petrollannı mi'hafazaya k i f a y e t l e r i şüpbeye düşebilir. Bu vesile ile Balkanlılann cidd! ve BİNGAZİ DE ZAPTEDİLDİ! Havadan, karadan ve denizden yapılan taarruz Süratle neticelenerek şehir evvelki gün teslim alındı tngiliz ordusunun 7 günde 250 kilometre katetmek suretile tamamen zapt ve işgal ettikleri Siranaik Derne Bingazi kısmımn, denizden bakılarak yapılmış kabartma haritast mıntakasında Mütemadiyen kaçan İtalyan kıtaatı bitkin haMe! Kahire 7 (a.a.) İngiliz umumî karargânı neşrettiği fev'/calâde resmi bir tebliğde Bıngazınin imparatorlıık kuvvetleri tarafmdan zf/ptedüdisioi büdirmektedir. Londra 7 (a.a.) ^ Kahirede resmen sukutu bildirilen TJingazi, Maresal Grazianinin son istih'^âmı ve bu mıntakanın en mühim üsc^ü idi. Bîngazînm nüfiiStl 65,000 dir.Buraarm arasında Maltıs, Yunan, İtalyan, ve Yahudi de vardır. Bingazı nispe^en temiz ve iyi yapılmış bir şehirdir. lçilecek suyu da vardır. Şehirde camiler, bir katolik kilisesi, bir havra ve bir manastır bulunmaktadır. A Ozürleri kabahatlerinden büyük 9 lüks maöaza! Bu ticarethaneleri % 100 den aşağı kâr idare etmezmiş, onları milletin iştira kabiliyetini istismarda serbest bırakmalı imiş! Fiat murakabe komisyonu tarafmdan lüks •mağazalar üzerinde yapılan iik tetkikler ıkmal olunmuş ve İstanbulun on mağazası lüks addolunmuştur. Bunlar. Beyker, Liyon, Galatasarayda C. K. M., İmren, Rekor, Toledo, Mevsim, Kalovrısi ve Yün İpek mağaralarıdır. Lükslük vasfını kabul eden bunlar normal olan yüzde 25 kâra bir misli daha ilâve edebileceklerdir. Şayanı dıkkattır ki bir kısım lüks mağazalar komisyona muracaatle yüzde yüzden aşağı kârla satıj yapamıyacaklarını bildirmişler ve mağazalarını kapatmak [Arkası sahife 5, sütun 1 de] EvvelH gün İngiHzlere teslim olan Bingaziden bir manzara Bingazi garnizonu bitik bir halde teslim oldu Tepedelen Yunan kıtaatı yanan şehri ihata etti Maresal Peten HARB VAZIYETI İngilizlerin eline geçen Bingazi Libya harekâtı kadar Akdeniz hava harekâtı için de mühim rol oymyacaktır. Eritrede vaziyet, Lib. yanın akibetine doğru gidiyor Libya cephesinde: Eritrede Italyatı hava filoları imha cdiliyor! Afrikada yapılan şiddetli akınlar tngiliz hükümdarlarî Portsmout'u gezdiler. Kraliçe bir kadının sualine «evet harbi kazanacağız, buna hep eminiz» cevabını verdi Amerikanın Vişiye ihtarı Fransız filosu verilmemeli Lavalie Nazi isteklerinin reddi de tavsiye eÜildi Meğer Laval hükumet reisi olmak istiyormuş General Weygand'm mühim bir tekzibi İtalyanlar artık taarruzdan vazgeçtiler Son hücumları da büyük zayiatla tardedildi Almanya ile anlaşBir kol da Gondar nağı tavsiye ediyor! şehrine yaklaşıyor italyanlar 3500 esir, hesapsız mühimmat bıraktılar Kahire 7 (a.a.) Resmî tebliğ: Eritrede Koren civannda vaziyet memnuniyet verici bir tarzda inkişaf etmektedir. Kıt'alarımız Eritreye gırdiğindenberi alınan esirlerin miktan daha şimdiden 3500 ü aşmıştır ve mütemadiyen esir kafileleri gehnektedk. Barentu Agordat hattının şark mıntakasmdaki hareket sahası gerek düşmanın terkettiği, gerek bizim tahrib ettigimiz harb malzemesi ile doludur. Habeşistanda Gondar gölü boyunca ileri hareketimiz devam etmektedir. Bu Amerikan albayı lindberg mmtakada da esirler alınmıştır. İtalyan Somalisinde bütün hudud boVaşington 7 (a.a.) Havas: yunca devriye kollarımız nüfuz ettikAyân Meclisi hariciye encümeni harb leri mmtakalan muvaffakiyetle genişmalzemesi kiralanması veya ödünc ve letiyorlar. rilmesi kanun projesi hakkında Albay Kerende italyanlar mukavemet Lindberg'i dinlemiştir. edecekler m i ? Albay lindberg, proje aleyhinde bu Kahire 7 (a.a.) Reuter mubaLiri lunmuş ve Amerikanın şimdiden hava [Arkası sahife 5, sütun 3 tel [Arkası sahife 5, sütun 1 de] İngiliz ordusu ! ACABA 0 DA MI Keren'e de ALMAN? girmek üzere Lindberg, İngiltereye Kahire 7 (a.a.) İngiliz umumî karargâhmm tebliği: Trablusta Bingazi dün teslim olmuştur. Parlak hareketlerle İngiliz zırhlı kuvvetleri Akdağın cenubunda yürüyerek Bingaziden cenuba doğru giden İtalyan muvasala hatlarını keserek orada yerleşmiştir. Ayni zamanda Demeden ilerleyen Avusturalya kıt'alan ricat eden düşmana nefes aldırmamışlardır. Maneviyatı bozulan ve moral itibarile de aşağı bü vaziyete düşen düşman, Bingazinin müdafaası plânını tatbik edememiştir. TArkası sahife 5 sfitun 2 del KRÂL ALFONS Kahire 7 (a.a.) İngiliz hava kuvvetleri umumî karsrgâhının tebliği: Libyada İngiliz bombardıman tayyareleri, 5'6 şubat gecesi Bingazi, Berka ve Gedabyayı bombardıman etmişlerdir. Tonlarca bomba atılmış ve muazzam hasar vukua getirilmiştir. Bir düşman tayyaresi, tam isabet kaydile tahrib edilmiştir. Avcılarımız, taarruzî keşiflerine devam ederek Demina tayyare meydanını mitralyöz ateşine tutmuşlardır. Yerde bulunan bazı düsman tayyareleri hasara uğratılmıştır. Bingazide avcılarımız, düşman mukavemetine maruz kalmadan keşif vazifelerini görmüşlerdir. Doğu İtalyan Afrikasında avcılanmız muazzam bir muvaffakiyet kazanmışlardır. Cenubî Afrika hava kuvvetlerine YUNUS NADİ mensub tayyareler, Asmara üzerinde fArkası sahife 5, sütun 1 del devriye faaliyetinde bulunurken biı miktar düşman avcısı ile karşılaşmış ve bunlardan ikisini düşürmüşlerdir. Ayni fıloya mensub başka bir tayyare [Arkası sahife 5 sütun 5 te] ANKARA Radyo Gazetesi Amiral Darlan, Mareşal Peten'in tekliflerini hamilen Parise gitmiştir. Alınan malumata nazaran, Peten, Lavalın de iştirakile bir dörtler dırektuvan teşkihni teklif etmiştir. Ancak dahıliye neza(Arkası sahife 5 sütun 6 da) Dün sabah Bingaziye de İngiliz bayAtina 7 (a.a.) Dün akşamki Yu rağı dikildi. Derne ile Bingazi arasındaki takriben 260 kilometreuk sarp arazi 7 nan resmî tebliği: Mahdud topçu ve keşif faaliyeti ol gün içinde işgal edilmiştir. Bu mıntakaıla denizden 400 700 mctre irtifada muştur. bulunan arazinin, Cebeli Ahdar'ın sık İtalyan tebliği Roma 7 (a.a.) İtalyan resmî tebliği: çalıhklan ve ormanlarile örtülü, inadcı Yunan cephesinde kaydedilecek bir bir müdafaaya gayet müsaid dalgah. dereler ve boğazlarU aynlmıs, yarıklar, şey yoktur. majaralarla dolu yerler olduğuna bakaEpir sahillerine İtalyan akını rak İtalyanlann buralarda daha fazla Atına 7 (a.a.) Umumî Emniyet nıukavemet edeceğini sananlar olmuştu. Nezareti tarafuıdan dün akşam neşreFakat harbeden arazi değil, insandır, dilen tebliğ: rasanın yüreğidir. İtalyan ordusunda Bir düşman tayyaresi Epir sahilleri ne kadar insan kaldığmı bikniyoruz acivarında muvaffakiyetsiz bir surette ma, yürek yani maneviyat namına bir küçük bir yelkenliyi bombardıman etşey kalmadığnıı biliyoruz. Onun için, miştir. İtalyanlar, müdafaaya en müsaid olan, Tepedelen yanıyor fakat ayni zamanda müteaddid yolları Atina 7 (a.a.) Reuter muhabiririin bulunduğu için müteşebbis ve cür'et bildirdiğine göre, Yunanhlann halen kâr kuvvetlerin manevTe ve re^rme üzerine yürümekte olduklan Tepedelen yapmalarına da müsaid bnhınan Bingazi şehri, alevler içinde yanmaktadır. [Arkası sahife 5. sütun 4 tel Yunanlılar şehre yürüyorlar r ChurchiU'in > Sabık İspanya Kralının dikkate şayan siyasî hayatına dair mühim makalesini ikinci sahifemizde okuyunuz. Mütemadiyen, halk arasır.da dolaarak bombardımana uğrıyanları tatyib eden İli hüküındarlan, biı sığmağı ziyaretten îikıyorlar Manastır 7 (a.a.) Reuter ajansırun Arnavudluk hududunda bulunan hususî muhabiri bildiriyor: Tepedelenin alevler içinde olduğu ve Yunanhlann şehri çevirerek ilerliyecekleri haber verilmektedir. İki gündenberi Italyanların cephenin şimal kısmında taarruzdan vazgeçerek müdafaada kaldıklan görülmektedir. Kendisini yakından tanınm; sevimli v e iyi kalbli Diğer taraftan Yunanlılar tazyiklerini idame ettirmekte ve mevziî hücumla bir çocuktur. Yüksek tahsilini Avrupada yapmıstır. rına devam etmektedirler. Yağmur ve İki j ç dilden anlar, oldukça malumatlıdir. (Kültür [Arkası sahife 5, sütun 3 te) sahibi) dediğimiz tipi bihakkm temsil eder. Mütevazı olduğanu bildığim için, aramızdaki samimıyete de güvenerek geçen gün, «şunu bir imtihan edı»yım bakahrri» dedim ve sordum: Napoleon ölc'üğü zaman kaç yaşındaydı? 1 7 6 9 da Korsikada doğmuştu. 1821 de, altı senelik menfa hayatından sonra Sainte Helene'de huj ata gözlerini kapadığına göre, tam elli iki yaşmda öimüştür. Vplmy muharebesinin Goethe üzerinde ne gL bi bir tejiri olrrustu? Bu muharebeden sonra Gcethe Fransız ihtilâlini daha yakından tetkik etmişti v e milliyet fikrini benirrsemeye başlayarak bu mefhumun Almanyaya girmesine çalışanlardan biri olmuştu. Shakespear günde kaç tane sıgara içerdi? Hiç içmezdi. Çünkü o zamanlar tütün Av. ttm rupada taa"imüm e'.memişti. İmtihanın bu cephesini kâfi gördüm. Sevgili dostumu biraz da sarka getireyim, dedim ve gc»ne sorrlum: Kültür sahibi adam MaUzgird meydan muharebesinin Türk tarihi bakımmdan ehemmiyeti nedir> Doalutn düşünüyor, düşünüyor fakat cevab vermiyor. Beklemekten sıkıhyorum: Peki, bu muharebe ne zaman olmugtu? Dosturr. kızaııyor, cevab yok. Malezgird neıesidir kardeşim? Bilmiyorum. Sualleri aıka arkaya yağdınyorum: Sel<;uk;!erip son hükümdan kimdi? Y ı l d m m Beyazıd Istp.nbulu i:e zaman muhasara etmişti? Çe!«bi Sultan Mehmed kaçıncı Padişahh? Mimar Sinanın Istanbuld? bellibaşlı kaç eseri var? V e dostum artık kızarmaktan df vaz geçerek suallerimin hiç birini bilmediğini saofttÂr.pjbrak itiraf ediyor. '" ' * 4 ' Bu sevimli, iyi kalbli v e ( k ü l ^ . sa%ibı) çocuk kimdir? Onij siz de her halde yakım&B tamyacakstnız. Belki arkadaşınızdır, belki rjizzatıftenim, beîki de içimizden bİTkaç istisna ile hepimizizdir. O halde sevimlilik, iyi kalbulik hadi neyf*>«HB, birbirimiza karşı kullandıgımız şu (kültür sahibı^ tabirini şimdilik rafa kaldırahm. Birkaç söx S omerset Naugham in H • R B A Z En güzel, En meraklı Edebî eseri Yarın ^t Neşre (Neşr başlıyoruz j N.