6 Şubat 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r" Yahya Kemal In şllrl Bugün 3 ütıcüde jı j umhuri 1 7 IICİ Vll SflVI ' • YARIN Öbiir dünyadan Perşembe 6 Şubat 1941 Ostad Fazıl Ahmi nefis bir manzui 5924 Telefbn: BasmuharriK 22366. Tahrir heyetl: 2429& Idare ve matbaa fasmı: 24299 24290 ISTANBUL CAĞALOĞLÜ Telgraf ve mektub adresi: Cumhunyet, tstanbul Posta fcutusu: Istanbul Na 246 İTALYANLAR Son sür'atle Bingaziye kaçıyorlar! Eritre'de Ingilizler Keren şehrine girmek üzere Afrikada üslerde pek çok İtalyan tayyareleri imha edildi Kahire 5 (a.a.) ingiliz umumî karargâhının tebliği: Trablus'ta, kıtaatımızın yakından sıkıştırdığı İtalyanlar Bingaziye ric'at hareketlenni çabuklaştırmışlardır. Şimdiye kadar gerilerde kalan 400 kadar İtalyan topladık. Eritre'de, Keren etrafında hareketlerimiz muvaffakiyetle inkişaf etmektedır Bu arada Barentu ve Diakundıden şarka (Arkası sahife S sütun 6 da Nehirler taştı, Odemiş ve Meıtemen ovaları sular altmda kaldı Bazı köprüler yıkıldı, mezru araziyi seller çığnedi, nüfus kayıbı yok Avrupada ve Afrikada çok büyük muvaffakiyeÜer kaydeden İngiliz hava filolarından birisi, uçuş esnasında Dttnya Ölçüsünde Bir müdafaa Araerikan hazırlığı bu Yenidünya büyük Cumhuriyetinin hayatında çok büyük ölçülü bir inkılâb hareketinin baslangıcıdır. Dünya nizamının gelisigüzel bozulması teşebbüslerine karşı 130 milyon nüfuslu zengin ve kudretli büyük bir ülke: Hayır, bu olamaz! Diye ayaklanıyor. Bu ülke kendi müdafaasını asla yenilemez bir hadde çıkarmak azmile en kat'î karanru vermiştir. imalî Amerika Birleşik Devletleri Büyük Cumhuriyeti Reisi Mister Buzvelt'in yardım lâyihalan meclislerde hnlanan •dunlarla yürümeğe başladı. Lâyihalarm esaslı taditlere uğramaksızın kanun haline geçecekleri anlasılıyor. Cumhur Beisinin bir nutkunda sarahatle serdey•J»IB*I «<V,«eı> is<«s* hemon harfi harfıne nygun olarak şimalî Amerikayi kuvvetli barb malzemeleri için adeta bastanbaşa muazzam bir i m a l â t h a n e haline kalbedecek olan yeni kanunlar muasır tarihin kaydedeceği en büyük hâdise mahjyet ve ehemmlyetini haiıdir. Eeis Ruzvelt'in teşebbüsüne yanlış ve eksik bir ifade ile sadece demokrasilere ve bilhassa İngiltereye yardım hareketi adı verilmektedir. Hakikatte Amerika bu ayaklanma ile kendi millî müdafaasını şimdiye kadar eşi göriilmemiş bir dereceye çıkarmak içindir ki bu muazzam faaliyete atılmakta bolunuyor. Demokrasilere ve bilhassa İngiltereye yardım bu büyük plânın yalnız bir kısmını teşkil etmekte, bu da İngiliz müdafaasının Amerika için bir ileri karakol sayılmasından ileri gelmektedir. Avrupa harbife dünya vaziyetlerinin arzetmeğe başladığı korkunc şekiller önünde Anıerika kendisini tehlikede görmüştür. Amevikan hareketi işte bu tehlikeye karşı bir ayaklanmadır. Amerikayı kim tehdid ediyor? Mihver devletleri kendi maksadlarında Amerikayı asla tehdid fikri bulunmadığuu tasrih eylemekte ısrar ediyorlar, ve eğer bütün bu teminata rağmen Amerika şimdiki zihniyetinde devam ederek sebebiyet verirse o zaman harbin kıt'alar arasına inrikal edeceğini söylüyorlar. Ancak bu teminat Amerikan efkânnı asla tatnün etmiyor. Kuvvetler arasmdaki muvazenenin bozulması ihtimali Amerikada yalnız fıliyatla karsılanabiür ciddî endişeler uyandırmıştır. Amerika ber ihtimale karşı koymak için azaınî silâhlanma ihtiyacile harekete geçmiş bulunuyor. Artık bu, bir vakitler olduğu gibi, yalnız Reis Ruzvelt'le onun etrafındaki bazı mahdud kimselerin düşüncesi değildir. Endişe bütün Amerikan efkârını kaplayan bir genislik kazanmıştır. Lâyihalann istediği tahsisat 28 milyar dolardan fazladır. Amerikanın ilkağızda vücude getirmek istediği kuvvet tertibi en modem motör vesaitile mücehhez bir milyon kişilik bir Amerikan kara ordusu vücude getirmek ve bunu ayni miktarda bir yardımcı teskilâtla takviye eylemektir. Havacılık kudreti azamî Ûrfî idare mahkemesi Bir müddet evvel Beyoğlunda İstiklâl caddesindekl Hatay içkili ve sazh lokantasına gekn müşterilerden birinin, lokanta müstecir ve müstahdemleri tarafından dövüle rek üzerinde bulunan paradan 500 lirasınm almdığını şikâyet etmesi üzerine hâdiseye el koyan polis ve Müddelumumılikçe yapılan tahki kat neticesinde, mezkur paralardan bir kısmı mütccavizler üzerinde bulunarak istirdad edilmişti. Bu hâdise üzerine Örfî İdare komutanlığında İstanbulda bulunan ve bu çesid yerlerde örfi idarenin teessüsünden evvel ve sonra vukua gelen ve emniyet .asayiş ve inzlbatı muhil mahiyette görülen bu ve buna mümasil hâdiseler hakkında yapılan tetkikte Hatay içkili lokantasında vukua gelenlerin diğer ma . hallerdekilerden ziyade nazarı dikkati calib buhınduğu ve vekayiin [Arkası sahife 5 sütun 7 de] Müşteri soyulan bir müesseseyi kapatarak cürüm faillerini bir muhakemeye başladı dostu kaybettik İngiltere Müstemle kât Nazırı Lord Lloyd vefat etti Sular altında kalan Manisa ovasından bir manzara (Yazısı beşinci sahifemizdedir) NİHAYET Lavaî Vişi kabînesine giriyor! siyaseti Jtadiseleım fevkindedir Bir Yugoslav Lord Lloyd Londra 5 (a.a.) Mustemleke Nazırı Lord Lloyd vefat etmiştir. Cenaze merasimi, önümüzdeki cuma günü yapılacaktır. [Cumhuriyet Tanınmış bir Türk dostu olan Lord Lloyd 61 yaşında vefat etmiştir. Müstemlekât Nazırı idi ve Lord Halifaks'ın Vaşington sefirliğine tayini üzerine Lordlar Kamarasında hükumet partisi liderliğine de seçilmiş, fakat son haftalarda geçirdiği hastalık dolayısile f Arkası sahife 5 sütun 5 tel Uzakşarkta da ayaklandı «Japonya; mihvere girmenin ne demek olduğunu öğrenecek» İngiltere YUGOSLAVYA Almanyamn, ordu geçirmeğe müsaade talcbini reddetti! Şimdi ayni tazyik Bulgaristana yapılmaktadır Londra 5 (a.a) Almanyamn Yugoslavya topraklarından kıt'alarını geçirmek için yaptığı talebi Yugoslavya hükumetinin reddettiğir.i ve kendi toprağına karşı ecnebi bir devlet tarafından yapılacak her türlü cebir hareketine Yugos. lav ordusunun karşı duracağını bildirdigini Londraya gelen bir rapor teyid eylemektedir. Bu rapor, Balkan hâdiselerini yakından takib edenler üzerinde derin bir tesir yapmıstır. Diğer taraftan Times gazetesinin Sofva muhabiri de şu haberi ver mektedir: «Şimdi Almanya tazyikini Bulgaristan üzerine yapmaktadır Öyleye benziyor ki, Tuna boyunca tahaşsüd etmiş olan Alman ordusu Bulgar topraklarından geçmek emrini al Sovyetlerin Karadeniz donanması gazetesi diyorki: Fakat Nareşalin "Türkiye harbe kasiyasetini değiştirmi rışmak istemiyor ve yeceği ve filoyu ver onun büyük devletmiyeceği umuluyor lerle münasebatmda ihtilâtlar çıkmaz,, Belgrad 5 (aa.) Politika gazetesi, Moskova ile Ankara arasında gizll anlaşmalar bulundugu hakkmdaki haberleri tekzib eden Tass ajansının tebliğini mevzuu bahsederek diyor ki: «Türkiye harbe karışmak Lstemiyor. Türkiyenin büyük devletlerle münasebetlerinin mahiyeti öyledir ki, ortaya ihtllâtlar çıkamaz, bilâkis Türkiye bütün ihtilâtların ve harbin dışında kalmak ve büyük devletlerle tabiî ve dostluk münasebetleri idame etmek için bütün kurvetile çalışmaktadır.> Bahriye komiserinin huzurile manevra yaptı Moskova 5 (a.a.) Tas ajansî bildiriyor. Bahriye halk komiseri Amiral Kuznetsov, Karadeniz filosu gemilerini ziyaret etmiş, gemüerde kış ekzersizlerine iştlrak eylemiş ve filo hazırhklarınm müstakbel takviyesi hakkında muhtelif emirler vermiştir. Halk komiserinin bandırasını taşıyan «Paris Komünü» saffı harb gemisinin idarpsinde, kış fırtınaları şeraiti altında, gemiler, grup halinde bir antrenman seyri yapmış lardır. Bahriye halk komLseri, «Paris Komünü» kumandanma, bütün sene her türlü şerait altında seyrin hususî ehemmiyetini tebarüz ettir mistir. Amiral Kuznetsov, harekât esnasında gösterilen mükemmel faaliyetten dolayı saffı harb gemisi mürettebatma tesekkür etmişitr. Bahrive halk 'feomiseri, başka gemileri de ziyaret etmiş ve kumandanlarla görüşmelerde bulunmuş tur. İngiliz filoları Dusseldorf'u bombaladılar İstilâ üsleri de gündüz taarruzuna ağradı Japon Hariciye Nazırı Matsuoka Londra 5 ( a a ) İngilterenin Uzakşark ile Singapurdaki müdafaa teşkiiâtı tamamen hava Mareşali Robert Brouke Popham'ın emrine verilmıştir. Bu teşkilâtı bu veçhile elinde toplamış olan Mareşal, umumî karargâhmı Singapurda vücude getirmiştir. İngiliz Malezyası ile Birmanya ve Hongkongdaki bütün İngiliz karar ve hava kuvvetleri, bu suretle ilk defa olarak tek bir kumanda altında cemedilmiş bulu Laval ANKARA Radyo Gazetesi «Pariste çıkan Nouvaux Temp gaze:esi Vişi hükumetine karşı hücumlarına devam ediyor. Pariste kurulan yeni ransız partisi de Paris gazetelerile birlikte Laval'in Vişi kabinesine alınmasında ;srar ediyor. Alınan mutemmim maumata nazaran, Almanlar bilhassa Vişi hükumetinin intizar politikasından müştekidirler ve bu hükumetin derhal vaziyet almasını istiyorlar. TArkası sahife 5 sütun 7 de] Londra 5 (a.a.) 26,27 sonkâ nun gecesi nihayet bulan hafta Içinde yedinci defadır ki, birbirini takiben ticaret gemileri zayiatı haftalık vasatiden aşağı olmuştur. Hatta mezkur haftanın zayiatı, «iyi haftalar» denilen evvelki yedi haf[Arkası sahife 5 sütun 2 de] tanın vasatisinden de aşağıdır. Geçen hafta müttefikle rin gemi zayiatı az oldu Londra 5 (a.a.) Hava Nezaretinin tebliği: İngiliz hava kuvvetleri, dün gece, düşmana karşı hücumlarına geçen 15 gün esnasındakilerden daha geniş bir mıntakada ve daha büyük bir nisbet dahilinde yen'den başlamıştır. Bulutlar, şeyanı memnuniyet olarak tavsif edilebilecek nuyor. [Arkası sahife 5 sütun 3 te] Lisaıt meselesi Bugün Willkie Londradan ayrıldı Londra 5 (a.a.) Lizbon yolu ile Amerikaya gitmek üzere Willkie bugün İngilterenin garbında bulunan bir hava limanından hareketi esnasında demiştir ki: « Hürriyet için giriştiği savaşta ingiltereye yardım etmek için Amerikada elimden geleni muhakkak surette yapacağım. İngiliz milleti mükemmel bir cesaret göstermiştir. Ayni cesareti göstei"mese dpvam ediniz.> Yazan: Ziyaeddin Fahri Üçüncü sahifemizde [Arkası sahife 5, sütun 1 del V J YUNUS NADİ [Arkası sahife 5, sütun 2 del Eirhaç söx fsİHİRBAZj Meşhur muharrir Devlet ve aile Aile tarihinin tekâmülü gösteriyor ki, bu müessese, başlangıcda bugüne nrspetle çok büyük ve müstakil bir topluluk iken, devlet otoritesinin büyümesile yavaş yavaş küçülmüş, mana ve mahiyetini değiştirerek şimdiki şeklini almıştır. Bugün aile, eski zamanda olduğu gıbi bir takım (hak) ların üzerine kurulmus oturmuyor, bilâkis, ağır (vazife) yüklerini sırtında taşımak mecburiyetinde bulunuyor. Bu vazifelerin en mühimmi, cemiyete evlâd yetiştirmektir. Gerek evlenmeye dair, gerek mirasa dair son elli senelik mevzuatı tetkik edersek, netice itibanle, aile müessesesinin deviet elinde gitgide yalnız ou fonks. yona doğru teşkilâtlandırılmakta olduğunu görürüz. Mülî varlığın özünü ve devletin hakimiyetini va. tandaşlar meydana getirir. Vatandaşlan ise, bu işleri başaracak bir şekilde devlete hazırlamak vazifesi ailenin sırtına yükletilmiştir. Imdi, mademki hal böyledir, vazifeyi başar. nıak hususunda devletin aileye el l yardimı esirgemtmesi şart değil midir? Meselâ, çok çocuklu aileler, m ^ t e ve devlete karşı vazifelerini en iyi bir şekilde yttptıklanna göre, bunlar'.a az çocuklu veya hiç çocuksuz aileler arasmda bir fark gözetmemek, gerek hak ve adalet, gerek nüfus siyaseti bakımından yanlış bir hareket olmaz rtiı? Halbuki biz, bir taraftan bu yeni tel&kkileri barmetmiş görünür, bir taraftan da rrtütemadiyen «Çoğalalım, çoğalalırrı!» diye bağırırken, maalesef pratik sahada bir adım olsun ileriye dbğru yürümeyi düşünemiyoruz. Geç kalmadan kımıldanmak için ne yapsak acaba? Somerset Maugham ın En meraklı, en cazib eseri Çevirens Kamdi Varoğlu N. Dott YımamiaBm kaybettiği Bafvehil M m&aşimİBâsB: hk Jö