5 Şubat 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Çeviren: Ali Kâmi AkyUz KATYA Fiatı 40 kuruş Leon Tolstoy HİLMİ Kİtabevi 17 nci yıl sayı: 5923 umhuriyet Telgraf ve mektub adresi: Cumburiyet, CAĞALOĞLU ISTANBUL lstanbul Posts kutusu: tstanboL Na 246 Teiefon: Basmuharrir. 22366. Tahrir heyetü 24298. tdare ve matbaa fasmu 24299 • 24290 Sihirbaz Camhuri yeni Bu çok cazib rınki tafsilâtı in HP Çarşamba 5 Şubat 1941 Müessif bir kaza oldu, 2 yolcu vagonu devrildi, 12 kişi öldü 6 ağır, 8 hafif yaralı var İzmir 4 (a.a.) Pazartesi gunü s&at 19 20 sıralarında başlajan şiddetli yağınur ve sel neticesinde Germencik Erikli arasında kilometre 110 845 te bulunan koprunün bir ayağının altı oyulnıuş ve ajnı gün saat 22,50 de Alsancaktan hareket eden 1307 nunıaralı yolcu katarı bu kopruden geçerken kopıunün çokmesi üzerine makine ve arkasuıda bulunan furgonla iki yolcu vagonu devrilmiştir. Bu muessif kaza hakkında alınan son malumat şudur: 11 ölu. 7 ağır ve 8 hafif jaralı vardır. Yaralilardan biri Aydına goturiilurken yolda olmüştur. Diğer yaralılar Aydm hastanesine nakledilmişlerdir. Kaza mahalline İzmir ve Aydından imdad katarian sevkolunmuştur. Aydın demiryolunda Vichy kabinesinde, Mareşahn politikasını ısrarla takib ettikleri anlaşüan üç nazır: Flanden, General Hutringer. Amiral Darlan Mevcud ve muhtemel cepheler Balkanhlar, kendi memleket. lerinin gelişigüzel istilâsına muvafakat edemiyecekleri cihetle burada da bir cephe açılması, herhangi kat'î bir netice umudu olmaksızın buralara da en a$ağı bir milyon kişilik ordular aynL masını zarurî kılacağından, mev * : cad ve muhtetnel' va»y£îlw« böyle bir çetininia daha flâve edilmesine ihtimal verilemez. Vişi'ye 3 günlük bir ültimatom vcrilccekmiş! Lâkin Petain'in metaneti üzerine vazgeçilmiş! Pariste, Fransız donanmasına dair, pazarlık müzakereleri hâlâ devam eclîyor Müşkül ânlar geçirmekte olan İtahanın çefleri bir arada: Kral, Mussolini, Naibi Dük dAosta... Afrika cephelerinde birbirini takib eden tngiliz zaferlerinin azametin den bir levha: Gallabat mıntakasında imha edilen bir İtalyan motörlü birliğinden ba kiyeler!.. ."TAS,,. tekzib ediyor « Silâh vermek uzere Turkıye ue gizli bir anlaşma yapılrnanııştır» B . İNGİLTERE Hîbeşistamn istiklâlini şimdidett tanıdı Erîtrede 10 bin mil murabbaı arazi işgal edildi HARB VAZIYETI İtalyan İmparatorluğu 60 »ene evvel temelinin atıldığı Eritreden yıkıl. mağa baflamıjtır Şarkî Afrika cephelerinde: İtalyanın şarkî Afrikada kurduğu imparatorluk da, 60 sene evvel aülraış ülan temelinden, yani Eritre'den sarcılmağa başlamıştır. Biri Agordat, ötelri Barentu'da bulunan iki İtalyan tunıeninin mudafaa ettikleri ilk mudafaa hattı janlnuş ve italyan tümenlen, şimdi selâmeti firarda bulmuslardır. Barentu pazar günu safak sokerkeu işgal çdilmiş ve 20,000 kişi tahmin edilen İtalyan buvvetlerinin üç taraftan çevrildikleri için, karanlıkta keçi jollarmdan kaçtıklan anlaşılmıştır. Bunlar Barentu'dan 60 kilometre şarkta ric'at halindedirler. İtalyan tumenlerindea şintaldeki Keren'e, cenubdaki ise Asmara'ya doğru kaçmaktadır. İngiHzler şimdiye kadar 10,000 mil murabbaı arazi isgal etmişlerdir. İtalyanlar Eritre'yi 60 yü önce işgal ettikleri için, en sağlam tutunduklan soraürgeleri burasıydı. Eritre 120,000 murabba kilometre genişliğinde ve 600,000 den fazla nufuslu bir yerdir. İialyanlar, bnralardan epey zamandanberi asker de [Arkası sahife 5, sütun 1 de] LİBYADA İngiliz ordusu Sirene kasabasına girdi Belçika kongosu kîtaatı Ingilizlere iltihak etmek üzere Kahire 4 (a.a.) İngiliz umumî ka» rargâhının tebliği: Trablusta: Garba doğru ileri yurü • yüşümüz devam ediyor. Kıt'alanmmn ileri unsurlan dün Sireneye girmişlerdir. Eritrede: İtalyanların Agordattan ricatleri devam ediyor ve kıt'alarımız Kerene yaklaşmaktadır. Barentudan kıtalarunız cenub istikameünde düşmanı takib eylemektedir. Esirlerin kat'î miktan henüz tespit edilememiş ise de bu fArkası sahife 5, sütun 5 te] \rupada bujuk Ingiliz AlRadyo Gazeteri man cephesi, Akdenizde şimalî ve şarkî Alrika İngiliz«Sıyasî faahyetin ağırlığı Alman i.a O an ıpheleri, Âdriyatikte Yunan Fransız munasebatı üzerine toplanmakItaljan cephesi, işte me\cud cepheler. tadır. Almanlar, Fransız donanmasüe Bumanjada bir aralık fazlaca iştigal Fransız üslerini elde etmek maksadıle mevzuu olmuş olan Alman tahsidaö Vişi hukumetini tazyika devam edıyorherüz bir cephe şekil ve mahiyetini al lar. Bu hususta Almanlarla goruşmek mıyarak muphem manzarasını muhafa üzere Mareşal Peten tarafmdan Parise za etmekte ve hatta bugunlerde kendi gönderilmiş olan Amiral Darlan Vişiye sinden biç bahsettirmiyerek ikind ylâna ,donmüştür. Alman istihbarat bürosu, atılmış gorunnıektedir. Paıis müzakerelerinden bahsederek, Buna mukabil hergun biraz daha yak «Fransanın umumî siyasetıle alâkalı bülaşan bahar için yeni hareket ihtimalle tün meselelerin» goruşuldüğünü bildirri uzerinde çalakalem mütalealar jiirü miştir Dığer taraftan Londra radyosu tulujor: Ingiliz adalarını istilâ teşebbü ise müzakerelerın asağıdaki üç mesele sünün nihayet ve artık pek yakında[Arkası sabife 5 sütun 3 te] tecıübe edileceğinden sıkça bahsohmmakta oldnğu gibi Almanyanm İngiltere ile Akdenizde kat'î bir mücadeleye giRadyo Gazetesi rişeceği faraziyelerine de germi veril«İtalyanın sulh akdi için teşebbüslere mektedir. Sicilyaja Alman tayyareleringiriştiğine dair bazı haberler gelmışür. den başka Alman askerlerinin de nakleİtalyanın, Fransadan başka harb halindildiği muhakkak sayüıyor, ve bunlar de bulunduğu memleketler yalnız İngilAlman Akdeniz hareketlerinin piştarlan tere ile Yunanistan olduğuna göre, sulh telâkki olunujor. Fransa uzerinde yatesebbüslerinin bu iki memleket nezpılmakta olan Alman tazyikınm bu Akdınde yapıldığı anlaşılıyor. Yabıız bu deniz hareketlerile a l â k a l ı görülhaberler umumiyetle muheyyic havadis mesi bütün butun jersiz gdrülemez. veren kaynaklardan geldiği için büyük O halde İngiliz adalarının istilâsı mı, ihtiyatla kayda değer.» yoksa Akdeniz uzerinde faaliyet mi? Her ikisini birden varid farzeden geniş Amerikadan gelen meraklı havsalalara tesadül olnnuyor. Akdeniztafsilât Atina 4 (a.a.) Resmî Yunan sözde faaliyet, İtalyan üslçrine getirUmis Nevyork 4 (a.a.) NewYork Times ve geürilecek her sınıf Alman askerleri cusu bu aksamki beyanatında demışür gazetesınin İspanyada Port Bou'da bune inhisar edecekse bunun İtalyayı tak ki: lunan muhabiri yazıyor: vije hududunu geçemiyecek b i r t e« Tepedelende büyük yangınlar müAlmanya ile Fransa, İtalya ile Franş e b b ü s derecesinde kalması zaru şahede edılmektedır. İtalyanlaruı burasıridir. Akdenizde hakikî bir mücadelenin nı boşaltmaya hazırlandıkları ve ıaşe sa ve İtalya ile diğer memleketler araİngiliz adalarını istilâ teşebbüsıi kadar maddelerini yaktıklan anlaşılmaktadır • sında sılh yapılacağı yemden bahis mev ehemmiyetti bir safha olacağı düsünüYunanlılar bütün ovaya hâkim 7UU olmaktadır. Harbin yeni bir durulünce ise bunun yalnız İtalyan üslerinAtına 4 (a a.) Yunan kıt'alan Te ma gırdıği her tarafta kabul edilmekdeu istifade suretile başanlamıyacağı ve pedelenin şarkmda şiddetli bir topçu tedir. Mesele bu yeni durumun askerî madaha geniş tertiblere ihtiyac gösterece faaliyeti gostermektedırler. Yunanlılar ği süphesizdir. Klisuradan Berata giden yol üzerindeki hıyette inkişaf edıp etmiyeceğidır. Dış siyasette ihtısası olan bazı kimseler bu Akdenizde bir Alman İngiliz müca vadiye hâkim bulunmaktadırlar. delesi için Alman j a hesabına metropol Atina 4 (a a.) Dun akşam Atinaya durum değışiklığınin dıpiomatık veya Fransasmdan tamamen ve miımkünse gelen haberlere göre yeni ileri hare siyasî yollardan idare edilebileceği fikşimalî Afrikadaki Fransız üslerinden is ketleri yapan Yunanlılar şimdi cenubî rındedirler. tifade olunabilmek lâzım ve bu ise Arnavudluğun anahtarı sayılan Trebe[Arkası sahife 5. sütun 4 tel Fransız meselesinin h a 1 1 i n e bağh[Arkası sahife 5, sütun 4 te] dır. Hatta Fransız donanmasmdan istifade olunabilmek keyfiyetinin de böyle bir mücadelede çok ehemmijetli bir mevkii olacağı meydandadır. İşte Alman telâkkisine gore Alman Fransız işbiriiğinin başlangıc noktası buradadır Bu mesele ise henuz gönül hosluğu Ue halledilebilmek imkânından uzak bulunu>or. Bu fikre, başta Lâval olarak bir kı=ım Fransızlar kazanılmış olmakla beraber, Fransada manevî otoritesi resmî sıfat ve salâhiyetinin kuvvetinden daha ileri olan Maresal Peten ona bir riırlti m u v a f a k a t etmemektedir. Mihver hesabına herhangi müessir b«r netice istihsaü umudu tasınabilmek için Akrieniz mücadelesinin bilhassa garbî Akdenizde ve Cebelüttank boğazuım Sçinde ve dısmda cereyan etmesi lâzım geldiğinde mütehassıslann ekserlyeti müttefiktir. Öyle anlaşüıyor ki eğer bu tesebbüse atümak isterse Almanya bütün Fransayı i Ş g a 1 etmek mecburiyetile karşılaşacaktır. M. Hitler'in tarafmdan esir edilen bir İtalyan miralayı ile bîr YUNUS NADt yüzbaşjsı cepbe gerisine gönderiliyof sahife 5, «Ütun 2 del ANKARA İTÂLYA SULH ARAYOR! Büyük çapta bir Faşist şefi Fransa ve İspanyada temaslar yapıyormuş ANKARA İtalyanlar Tepedeleni ateşe verdiler Bu şehri tahliyeden evvel iaşe maddelerini yakıyorlar Moskova 4 (a.a.) Tas ajansı bildiriyor: Yabancı, bilhassa İngiliz mat. buatı, Sovyetler Bırliğınin Türkıyeye, Almanyanın Balkanlarda muhtemel faaliyetine mukavemet etmesi için silâh vermek taahhüdünü muhtevi olarak Sovyetler Birliğile Tnrkiye arasında gizli bir anlaşma akdedilmiş olduğunu ve bir Türk komlsyonunun bununla alâkadar olarak. silâh almak: uzere Moskovaya gitmekte bulunduğunu iddia eden bir haber yaymaktadır. Tas ajansı, Sovyetler Birliği ile Turkiye arasında yukarıdaki mahiyette gızli veya açık hiç bir anlaşma akdedılmediğini, ayni zamanda böyle bir anlaşma akdinin mutasavver olmadığını, hlç bir Türk komisyonunun silâh satın almak için Moskovada bulunmadığını ve yabancı matbuatm bu haberinin umumiyet itibarüe tamamlle uydurma olduğunu beyana mezunduT. Willkie Kralla da görüştü DİPLOMAT OİYOR K İ : «İngiliz mUletinm maneviyatı çok mükemmeldir» . Londra 4 (aa.) Mister Wülkie,' de Valera ile goruşmek uzere bugün Dublin'e gitmiş ve daha sonra Ingiltereye donmuş ve gazetecilere de Valera ile serbest İrlanda devletinin vaziyeti meselesine temas edilememiş olduğunu soylemiştir. De Valera, gorüşme csnasında enternasyonal vaziyetin gozden geçiril. dığini ılâve etmış ve fakat tafsilât vermekten içünab etmistir. (Arkası sahife 5 sütun 3 tel İngiliz Hariciye Nazırı M. Eden İngiltereyi istilâ teşebbüsünden ANKARA Radyo Gazetesi İngiltere Hariciye Nazın Eden beya natta bulunarak İngılterenin Habeşistana her suretle yardım etmekte oldu ğunu soylemiş ve demiştir ki: « Habeş İmparatoru giriştiği mücadeledt İngıltereden yardım istedi. İngiltere bu yardımı yapmaktadır. Sa dece müstakil bir Habeşistan görmek isteriz. Bunun için Habeş milletine yardım edıyoruz.» fArkası sahife 5, sütun 4 tel f Yahya Kemal In şiiri daha evvel Kar ımısikisi Yarınki nüshamızda Almanların denizalh ve hava harblerini şiddetlendirecekleri tahmin ediliyor Birhaç söz Londra 4 (a.a ) News Chronicie gazetesine göre, Hitlerin ingiltereyi istilâsı meselesi ön safta olmakla beraber daha önce tahtelbahir ve hava akmlannın şiddetlendirilme si beklenir Ancak bu tesebbüs muvaffak olduğu ve IngUtereyi zâfa uğrattığı takdirde istilâya tesebbüs edilmesı muhtemeldir. Aksi takdirde bu tesebbüs geciktirilecektir. Akdenizdeki vaziyetle Ortaşark muharebeleri de İstilâ projelerile alâkadardır. Daily Heraki'a göre, artık Ingil terenin bu sürprizle karşüaşması bahis mevzuu olamaz. çünkü «İngiltere düsmanın kudretini istisgar etmemekle beraber kendisine de itimad ediyor > (Arkasj sahife 5 sütun 6 da) Millî Kültürümüzün yarını Türkler islâm medeniyeti tarafmdan temessiıl edildikten sonra, kısa bir zaman içinde, ırkî ve fıtrî kabiliyetlerinin sevkıle bu medeniyeti en iyi temsıl edebilecek bir seviyeye yükselmişlerdi. Onbirinci, Onikinci asır'ardan itibaren haçlı orduların gelip çarptıkiarı nıüslüman duvarlar, halis Türk kanile yuğurulmuş bulunuyordu. Onyedinci asırda, mÜ3İüman dendiği zaman, müsavi Türk manası anlaşıhrdı. Yüzleıce sene devam eden parlak ihtişamını, islâm me. dcniyeti, her şeyden önce dedelerimizin kanına ve zekâsma Dorcludur. Bugün bu medeniyet, bellibaşlı eserlerile artık müzelere ve antikacı dükkânlarına sığınmış bir haldedir. Maddeci garb zihniyeti şarkı avcunun içine aldığı halde Sakaryayı geçemediyse, bunda, milli yaradılış kabiliyetlerimizle birlikte, garba diğer şarklılardan daha yakın bulunmamızm da bir rolü olmah her halde. Evet, hep soylerîz, yüz senedenberî adım adım garblılasıyoruz. B\ıgün garb ilmi, garb tekniği, garb zevıd ddîünce ve hareketlerimizin kumandasmı e!e almış gibidir. Bu gidışten nasıl bir millî kültüj dogacak> Her içtimaî cereyanda olduğu*'*gflsiv "burada da zıd fıkirlerın kavgasına şahid oldaak». Çumhuriyetin ilk devirlerınde saltanatçılar, hilânetçilei, imamcılar ve arabcacılarla maziyi hatırlatıyor*w!^erek eski mimarî eseılerdeki güzehm yazıları sö!^tij*raeve kadar varan, dilimizi fransızcalaştırmay^t»llacak derecede aşın garbcılar az mı çatışmışlarclu BuEÜn, rejimimizin on seki^tfbcMJvhannda, riizgârsız bir havanın sükunet veri ıJtklfgile sarıiı olaken 'rhüstakbel Türk rak tarihî yolumuza devam e u kültür, şarkla kültürünü şimdiden sezer gib| garbm nıükemmel bir terkibin r» bjbşka bir gey olabilir mi? Bizi bu harikulâde senteze kavuşturacak san'atkârlan, ilim adamlannı ve mütefekkirleri sabırsızlıkla bekleyelim. f Bugün Şarkı türkçedir Yazan: tsmail Hâmi Danipnend N.