14 Ocak 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

N. TURHAN TAN'IN Müessesemiz tarahndan çıkanlan en son eserleri Hurrem Sultaa 1Ş0 Viyana Dönüşü 150 Kadın Avcıa 100 Tarihî Musahabeler 75 Tarihte Türkler icin söylenen büyük sözler 25 CUMHURİYET MATBAASI Kr. » > > » Cumhuriyet . 17 nci. yıl. sayı: 5901 Dr. Legendre nazariyesi Üstad Ismail Hami Danismendin bu miihim yazısı bu gün 3 iincü sahifede. A Reisicumhurumuz dün hükumet merkezine avdet ettiler Ankara 13 (a.a.) Reisicumhur tsmet înönü hususî trenlerile bu sabah Ankaraya avdet buyurmuşlardır. Millt Şef, istasyonda Büyük Millet Meclisi reisi Abdülhalik Renda, Başvekil Dr. Refik Saydam, Ankarada bulunan Vekiller, C. H. Parti Genel Sekreteri Dr. Fikri Tüzer, meb'uslar, Ankara Vali ve Belediye reisi, Ankara mevki ve merkez komutanları, emniyet müdürü ve diğer mülkî ve askerî erkân tarafından karşılanmışlard:r. Ankarada Telgraf n mektub adresl: Cumhuriyet CAĞALOĞLU ISTANBUL Istanbul Posta kutusu: tstanbuL Na 246 Telefon: Başmuharrir. 22366. Tahriı heyeü: 24298. Idare ve matbaa fasmı; 24299 24290 İW Salı 14 ikincikânun 1941 İngiliz hava filolarına 30 tipte yeni tayyareler iltihak etti Almanların aded üs tünlüğünü de muhafaza edebilmeleri şüpheli vaziyette.* Kanadada «Uçan kale» lerin daha büyükleri yapıldı Ingiliz Bulgar Siyaseti Profesör Filof'un nutkuna hâkim olan esas noktalar, elbet Balkanlarda sulfaun devaraını arzu eden bütün alâkadarlarca memnuniyetle karsılanacak bir siyasetin ifadeleridir. endisini mütehassıslara muayene ettirmek üzere gittiği , Viyanadan Salzburg'a kadar uzanarak orada Almanya Hariciye Nazırı von Bibbentropla da görüştükten sonra memleketine donen Bulgar Baş\ekî1TTlTOfWttrl'iUtl «hfimiyet ve alâka ile beklenen nutkunu evvelki gıın Eusçukta soyledi. Birçok mevzulara tenıas eden bu nutkunda Profesör Filof, bilhassa Bulgar hürriyet ve istiklâhle Bulgar cemiyetinin millî karakterini nıubafazaya en büyük yer ayırmıştır Nutkun temelini bu iki baş nokta teşkil ctmekte ve diğer lafsilât bizce daha ayade teferruat sayılacak bir mahiyeti faaiz bulunmaktadır. generajjeri Cornvall'e Hava Nareşalı da refakat etmektedir Ankara 13 (a.a.) Ortaşark kumandankfînın mümessili G«nferal Marshall Cornvall ve hava Vismaresah Elmhurst bu sabah Toros ekspresile şehrimize muvasalat etmislerdir. Dün sabah Toros ekspresile Ankaraya muvasalat ettiler Londra 13 (aju) Observer gazetesinm havacılık muhabiri yazıyor: Almanların tayyarelerini ihtiyat olarak saklamağa başladıklan haftalardanberi anlaşılmış bir hakikattir. Buna bakarak yeni ve büyük bir hava taarruzu hazırladıklarına hükmedilebilir. Bazı alâmetler Alman darbesinin yakında yapılacafuıı ihsas etmektedir. Almanlar, Birleşik Amerika devletleri arazisinde geniş bir sahaya dağılmış bulunan fabrıkaîarımızın muazzam bir istihsal elde ingiliz hava kuvvetlerinin gece gundüz bombardıman ettikleri Ahnan istilâ limanlanndan Brest'in askerî limanından bir görünüş etmek gayesile faaliyetlerini son derece artırdıklarını pekâlâ biliyorlar. ingiliz hava kuvvetlerinin Ueride neler yapabileceğine delâlet etmek itibarile geçen cuma günü Fransanm şimalinde yapılan hava harekâtı dikkate şayandır. Bu harekât, daima artan hava kuvvetlerimizin aded itibarile kâfi derecede çoğaldığını gösterdiği gibi gece ve gündüz harekât serbestisini muhafaza etmek hususundaki azmini de meydana koymuşlardır. Alman hava kuvvetlerinin mukaveme[Arkası sahife 5 sütun 2 de] Geniş İngiliz hava taarruzları Almanya; Fransa; Belçika ve İtalyada askerî hedefler tahrib ediliyor Venedik petrol fabrikalarına yeni akınlar Londra 13 (a.a.) ingiliz Hava Nezaretinin tebliği: Fransada, Belçikada, Almanyada ve İtalyada muhtelif hedefler, pazarı pazartesiye bağlayan gece İngiliz hava kuvvetleri tarafından bombardıman edılmişür. Brest doklarına yangın ve yüksek infilâk bombalarile hücum edilmiştir. Bir miktar ağır bomba, rıhtım boyunca patlamış ve yangınlar çıkmıştur. Bir depo yanmış ve askerî limanda diğer büyuk bir yangın çıkmıştır. Havre ve Lorient'e hücumlar yapılmıştır. Düşman tarafından kullanılaa bu iki limanın doklarında yüksek inii» lâk kudretinde bombaların patladığı görülmüştur. Vannes, Chartres, Evrenuc, Mariaux da dahil olmak üzere düşman tdyyaro nıeydanları ziyaret edilmiş ve iyi neticeter alınmıştır. Vannes ve Chartresde tayyare meydanlarınm binalannda j'angın çıkanlmış ve Evreux'de bir miktar düşman tayyaresi yerde yakılmıştır. r Arkası sahife 5 sütun 6 da] İngiliz Ortaşark Baskumandanlığı mümessili Gencral Marshall Cornvall G°neral Soddn de istija etti Arnavutlukdaki Italyan başkumandanlığımbizzat erkâmharbiye reisi yapacak r Cifte tekzib Tass Ajansı: Almanların Bulgaristana asker göndermek için müsaade istediklerini yalanlıyor İngiliz hava ordulannda hizmete giren yeni tayyare filolan Kumanyanın başına gelenlerden sonra Bulgar vazijetinin kazandığı nezaketc gore Bulgar Başvekilinin ancak bu büjük nutkunu kaplayan geniş çerçeve dairesinde konuşmuş olmasında şaşılacak hiçbir cihet yoktur. Meselâ Dobrucadan dolayı mihver devletlerine karşı gosterilen şükran hislerinin burada da tekrar hatırlanmış olmasını bu cümleye ithal edebiliriz. Nitekim Dobruca işinde Rumen muvafakatinin her türlü haricî tazyikten mukaddem olduğunu ve bu meselenin malum şekilde halline daha Belgrad konseyinde karar verilmiş bulunduğunu biz tekrar hatırlatabiliriz. Bununla beraber Bulgaristanın bu işten Moskova 13 (a.a.) Tass ajansı aşadolayı bazı büyük devletlerin hatırlarını ğıdaki teblıği neşretmektedir. hos edecek bir lisan kullanması nihajet Ecnebi basını, isühbar kaynağı olaanlasılmıyacak bir mesele teşkil etnıez. rak Bulgaristanın bazı mablilierıne atr.Iühim olan nokta Bulgaristanın ken fen, bir kısım Alman kıtaatınm daha şimdiden Bulgaristana nakıedılmiş oldi hürriyet ve istiklâlini muhafaza huduğu, bu kıtaatm Bulgaristana nakhsusunda nekadar kaygılı olduğunu gornin Sovyetler Bırlığınin malumatı damekiiğimude idi fcd Profesör Filofun hılınde ve muvafakatıle devam ettıği nutku bu babda cümleye emniyet ve ve nıhayet Alman kıtaatınm Bulgarisitminan veren bir kafiyeti. haizdir. tandan geçmesi hakkında Buîgar hüHarbden sakınan ve Bulgaristanın bukumetınin talebine Sovyetler Bırlığının rur ve emniyetini korumak için haricî muvafakat cevabı verdıği haberinı ışaa telkin ve taklidlere karşı fevkalâde mii etmektedir. tekayyid görünen Bulgar siyaseti bilTass ajansı şunu beyana mezundur hassa bu iki nokta için Başvekil Profeki: sör Filofun lisamnda kâfi, hatta kati 1 Eğer Bulgaristanda hakıkaten bir vuzuh ve sarahatle ortaya konnıuşAlman kıt'aları varsa ve eğer bunJatur. rın nakli vuku buluyorsa, butun bunBirinci nokta üzerinde uzun uzun ıs lar Sovyetler Bırlığinin maıumatı harar eden Bulgar Başvekili ezcümle şun licinde ve muvafakati olmaksızın vuku fcn söylemiştir: bulmuş ve bulmaktadır. Çunkü Almanya i Hükumetin haricî siyaseti nedir? Bulgaristana Alman kıtaatmın gönde* Memleketi bugünkü silâhlı ihti rilmesi veya Bulgaristanda ikameti meYUNUS NADt selesini asla Sovyetler Bırhğıne ıleri sürıpemiştir. [Arkasi sahife 5. sütnn 2 dei 2 Bilhassa Bulgar hükumeti Bulgarislandan Alman kıtaatınm geçmesi meselesi hakkında asla Sovyetler Birliğine müracaat etmemiştir. Bmaer.aleyh Sovyetler Birliğinden hiç bir cevab almış olamaz. Alman tekzibi Berün 13 (a.a.) Yarıresmî bir mem[Arkasj sahife 5 sürun 3 te] BERLİN DE «Biz zaten Sovyetlerden böyle bir müsaade istemedik» diyor Tokio 13 (a a.) İngiltere ile müttefiklerine yardım hakkında Amerika kongresine verilen kanun lâvihası Tokioda büyük bir dikkat ve alâka çekmektedir. Tobruk önünde YUGOSLAVYADA Anterikaıt 5 hava meydanı Kabinede bazı kararı büyük Nazırlar baskınla telâş uyandırdı değiştiriliyor Vichy'yî tazyik işgal edildi için Paris aç Bir meclis Tsvetkoviç'in Dernede paniğe kuruluyor temaslan bırakılıyormuş! JAPONYADA Belgred 13 (a.a.) «d.n.b» Başvekil Tsvetkoviç, bu gün Belgrad'a dönmüş olan Başvekil muavini ve Hırvat lideri Maçek ve gene bu gün Belgrada gelKahire 13 (a.a.) Ortaşark İngiliz miş olan Sloven lideri âyan azasından umumî karargâhının tebliği: Kuloveç ile uzun görüşmelîrde bulunTrablusta Tobruk mmtakasında hamuştur. Tsvetkoviç, bilhassa saraya gizırlıl' faaliyetleri devam etmektedir. derek Kral naibi Prens Paul tarafınSudan hududunda devriyelerimiz yedan kabul edilmiştir. niden faaliyette bulunmuşlardır. Gallabatın şarkında harekâtta buluDahilî siyasetle alâkadar bu faaliyet nan kıt'alarımız İtalyanların Metemma dolayısile, kabinede yakmda tebeddülât etrafındaki mevzilerine muvaffakiyetli yapılacağı hakkında şayialar dolaşmaktaarruzlarda bulunmuşlar ve düşmana tadır. bir miktar zayiat verdirmişlerdir. tutttlan İtalyanlar Bingaziye kaçıyorlar Yomiuri Şimbun gazetesi diyor ki: «Lâyiha kabul edildiği takdırde. harb ilânı veya barış akdi salâhivetmi haiz olan kongre mihver devletlerine açıktan açığa meydan okumuş olacakfır. Mihver devletleri her ihtimale karşı her türlü ihtiyat tedbirlerini almalıdırlar.» Alman taraftarı fırkacılar tahrikât yapıyorlar Londra 13 (a.a.) Müstakil Fransız ajansı bildiriyor: Almanya yavaş yavaş Parisi açhğa değilse bile kıtlığa maruz bırakmakta ve vaziyetten istifade etmek için mesuliyeti Vichy hükumeti üzerine atarak işgal altında bulunan muıtaka ile işgal altında bulunmıyan mıntakanın arasını açmak istemektedir. Filhakika itimada şayan malumata göre Pariste iaşe vaziyeü acmacak bir haldedir. Birkaç haftadır Pariste et bulmak hemen hemen imkânsızdır. Yanaşılmaz bir fiatla tedarik edilebilen yegâne sebzeler harbden evvel bol bol istıhsal edilen patates, karnıbahar ve havucdan ibarettir. F Arkası sahife 5 sütun 7 del Japonya, bir iktısadî harb meclisi kuruyor M. Filof'un nutkunun asıl metni Bugün 5 inci sahifede Tokyo 13 (a.a.) «Stefani» Mıyako Tobruk önlerinde ve Derne'de gazetesinin verdıği bir habere gore, vaziyet Prens Konoye, İngiliz ve AmerikalılaLondra 13 (a.a.) Timesin Libya rın Japonyaya karşı aldıkları hattı hacephesindeki hususî muhabiri bildirireket' üzerine Pasifik'te Japon ticareti yor: aleyhine dönen vaziyete karşı koymak Bugün artık hiç kimse, kara, deniz için bir iktısadî harb meclisi ihdasına veyahud hava yolu ile ne Tobruka giİtalyanlann sabık ve lâhik Amavudluk karar vermiştir. rebilir ne Tobruktan çıkabilir. Vakıâ Başkumandanları General Soddu bir veyahud iki gun sahil boyunca b;r İngiltere Kralı, Ruzvelt'ic ve General Cavallero gedik mevcud bulunmuştur, fakat ya mümessüini kabul etti Roma 13 (a.a.) Stefani: Londra 13 (a.a.) Ruzvetfin şalısî şaşkınlık ya inad veyahud da intizamOrgeneral Ubado Soddu, kendisini teTArkası sahife 5 sütun 5 tel davi ettirmek ve birkaç ay istirahat mümessili Hopkins bugün Buckingham etmek mecburiyetinde bırakan sıhhî sarayında Kral tarafından kabul edilsebebler dolayısile Amavudluk ordulan miştir. Yakında Vaşingtona hareket egrupu kumandanlığından aff"â ilmesini decek olan Lord ve Ledi HalKax ta Kral taleb etmiştir. Bu kumandanlık harpte tarafından kabul edilmişler ve ÖRİe yeUfak ve ehenuniyetsiz gibi görünen ki yararl)ğı dolayısile erkânıharbiye meğine alıkonulmuşlardır. hâdiseler vardır ki bazan onlara baka[Arkası sahife 5, sütun 3 te") rak büyük hakikatleri görmek kabil olur Fransa mağlub olduğu zaman, bu milletin ruhunu kemiren kurt bitdenbire bütün ârazile ortaya dökülmüştü. Almanya ile işbirfiği yapmaya çalışanlar, İngiltereden ayrılmıyarak mukavemet fikrini ileri sürenler, ne o tarafa, ne bu tarafa fazla kapılmaksızın vaziyeti bir miiddet idare etmek istiyenler hep birbirlerine girmişlerdi ve bunlartn üstünde Fransız milleti, ne yapacağını şaşırmış bir halde yıpratıcı, helâk edici tereddüd buhranlan geçiriyordu. Buhranın şiddetini anlamak için Fransaya gitmeğe yahud Fransadan gelenleri dinlemeğe hacet yoktu; Fransız gazetelerindeki mürettib hatalanna bakmak kâfiv Bir kazada 16 İngiliz tayyarecisi öldü Yohannisburg 13 (a.a.) Cenubî Afrika Birliği hava kuv\etlerine mensub 16 tayyareci bindikleri tayyarenin Tanganika'da Mbeza civarında yere düşerek parçalanması netıcesinde ölmüşlerdir. Tayyareyi idare eden pilotun siste yolunu şaşırdığı ve tayyarenin bir dağ yamacma çarptıeı zannedilmektedir. Birkaç sox T ertib hatalan di. Harbden evvel, bir fikir ordusunun kahraman neferleri gibi muntazam sıralar halinde yanyana dizilen, on binlercesinden bir tanesinin bile satırlar arasında yanlış yer aldığı görülmiyen o güzelim harfler, yarabbim bir gün içinde nasıl berbad olmuşlardı. İşgal altında bulunmıyan muhtelif vilâyet merkezlerine dağılarak, şuradan, buradan tedarik edilen vasıtalarla pejmürde hir sekilde intişara devam eden zavallı Fransız gazeteleri, memleketi içinden yakmaya başlayan tereddüd ve kararsızlık buhranının matbu vesikalannı andınyorlardı. Yerini şaşıran harfler, manasını kaybeden kelimelerle her sahifede, her sütunda alay alay tertib hataları! Öyle ki, dünya hâdiselerinden hiç bir şey bilmeksizin, sadece bu hatalara dikkat etmekle insan Fransanın ruhî vazi\clini pekâlâ öğrenebilirdi. Fransa silâhı elden bırakalı bir hayli oluyor. Gazeteler artık yerlerine yerleştiler ve hayat nispeten normal bir haldt devam ediyor. Vîchy hükumetinin şu veya bu şekilde bir siyaset takibi hnsusunda karar aldığını da isitiyoruı. Iakat gazetelerde tertib hatalan hâlâ var. Ve kim ne derse desin bu hatalan gördüğüm müddetçe 'Fransanm tereddüd buhranından knrtulduğuna ben inanamıyacağım. ?• * Arnavudlııktaki muharebekrden sauneler: Bir batarvası faaliyette • liraa joJu üzerinde Şıman nöbet£İsi • Çadırlı ordugâhta hayat.