13 Ocak 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

N. TURHÂN TAN'IN Müessesemiz tarafından çıkanlan en son eserleri Hurrem Sultan lgO Kr. Viyana Dönüşü 150 * Kachn Avcısı 100 * Tarihî Musahabeler 75 * Tarihte Türkler için söylenen büyük sözler 25 » CUMHURİYET MATBAASI 1 7 flCİ Vll umhuriyet Y '. 5900 l Tete"* TO mektub adresl: Cumhuriyet, lstanbul Posta kutusa: îstanbul No. 246 PaZ<irt8Sİ İSTANBUL CAĞALOĞLU ^ ^ 1 3 İkîfiCİkânUII 1 9 4 1 Teleion; Bagmuharrir: 22366. Tahrir heyeü: 24298. Idare ve matbaa Irnmn; 24299 24290 Hatayda seylâb Sular Antakyaya hücum etti, nüfus kayıbı ve hasar var Kuvvet Miıvazenesi Demokrasi cephesine alabildiğine yarduna karar veren Amerikanın sahneye girmesi kuvvetler muvazenesindeki muva2enesizliği bugün göze çarpacak bir keyfiyet ve kemiyetle düzeltmiş olduğu meydandadır. meıika nihayet niçin butun varlığile jeni harbde demokrasi cephesini tutmağa karar verdi? Muhtelif amilleri içinde bunun en başlı sebebini milletlerarası hayatında vucudü elzem kuvvet muvazenesi esasına irca etmek en doğrudur. Totaliter cephenin maksadları yavaş yavaş açılarak bu zümreye raensub devletlerin bütün dunyaya tahakküm ihtirası ile hareket ettikleri anlaşıldıktan sonra Ok>anusların arkasındaki Amerika bile kendisini tehlikede gordü. Filhakika bir an için Ingilterenin dahi mağlub edilebileceği farzolununca Amerika için bu teblikcnin derhal tehdidkâr bir gerjeklik haline geçebileceği şüphesiz sayılnıak lâzım gelmişür. Milletleri makul iııdudlar çevresinde muhafaza eden muvazenenin bu kadar aşırı bir farkla bozuhnası insanlığin hayatı için birkaç bü\uk devlet lehine nekadar süreceği lilinıııiyen umumî bir esaret devri açmış olacaktı. Arz yuvarlağı üstüne yayılmış olan yedi büyük devletten Fransa hayret v'erici garib bir yıkılışla ortadan çıkınca İngiltere, bilâhare üçüzlti paktla da birleşen, üç bıiyük devletin karşısında yapajalnız kalmıştı: Almanyanın, İtalyanın ve Japonyanın. Büyük devlet olarak geriye kalan Şimalî Amerika ile Rusyadan ikincisi bu dün\a yangını karşısında ihtiyalkâr bir bekleyicilikle kendi geniş ülkelerindc harb harici bir varijet muhafaza ediyordu. Ufuklaruıda giineş batmıyan büyük bir imparatorluğun mümessili İngiltereain kolay kolay mağlub edilemiyeceği nekadar aşikâr bir hakikat olursa olsun onun totaliter cepheye mensub üç büyük devlet muvacehesinde yapayalnız bırakılması kuvvet muvazenesi bakınıından anormal ve tehlikeli bir vaziyet teşkil eden o kadar aşikâr diğer bir hakikatti. Amerikanın şimdilik malum olan şekil ve derecelerinde İngiltere tarafını tutması işte bu muvazenesizliği telâfi eden ve bizce en ziyade ayni muvazencsizliğiu tehlikelerini takdir etmekten doğan bir harekettir. Şimdi artık muvazcneli bir tasnii yapmağa imkân elverloiştir: 1 Muharib olarak bir tarafta Al«nanya ile İtalya ve bu ikisine müessırliği derecesi henüz malum olmıyan bir ittifakla bağlı Japonya. 2 Diğer tarafta bütün imparatorlujrile İngiltere ve onun yanında kendisine uülün varlığile müessir surette yardıma »anetmiş Amerika. 3 Feci mağlubiyetile harb harici •dilmiş olmasına rağmen herhal ve kârla gene elbette büyük bir millet olmak laysiyetini muhafaza ederek makul bir ulh bekliyen Fransa. Bu memleketi lıiç ılmazsa kalben daima demokrasi cephe'ınde saymamağa sebeb yoktur. 4 Nihayet harbe karışmıyan yegâne niyük devlet olan Rusyayı da ihtiyattsâr intizar devrile sayıya koyarsak yedi büyük devletin durumlannı tespit etmiş ohınız. Sovyetler Cumhuriyetinin şimdi Antakyada Asi nehri sahilleri Antakya 12 (a.a.) Bir haftadanberi fasılasız bir surette şiddetle yağan yağmurlar bir felâket halini almış, Defne şelâlelerindeki şehir suyu deposunu tahrib etmiş, değirmenleri yıkarak ağacları söküp götürmüştür. Bu yüzden şehir dündenberi susuzdur. Bundan başka Antekya Yayladağ şosesini de sular basmış, köprüler yıkılmış, münbkalât dutmuştur. Asi nehri Demirköprü civarmda yatağından çıkarak bir çok ekilmiş tarlaları istilâ etmiştir. İnsan ve hayvanca telefat ve malî zarar büyüktür. Yağmur devam etmektedir . Dr. Göbbels'e göre teşebbüstt yakm «Zaman ve tarih zik retmiyorum; fakat... Kat'î olarak «öyliyeyim ki Almanya yeni bir taarruz dersi hazırlıyor» istilâ Garb cephesi zaferine dair ilk resimler: Sidi Barrani'de İtalyan abidesi onünde biı İngiliz tankı, esirler iğtinam edilen eşyayı taşıyorlar, Sidi Barrani kışlalarının harabeleri ve esir kafileleri.. Ankarada mühim bir konferans ingiliz ortaşark kuvvetleri kumandanları memleketimize geliyor Londra 12 (a.a.) Reuter ajansı bildiriyor: Ortaşarktaki İngiliz başkumandanhğının mümessilleri olan General Marshall ile hava vis Mareşalı Elmhurst, İngiliz Türk muahedesinin ünzasındanberi vukubulmakta olan mulad noktai nazar teatisi için yarın Ankaraya muvasalat edeceklerdir. Akdenu fılosu başkumandanhğınm hususî mümessili olan Amiral Sir Howard Kelly görüşmelerde hazır bulunacaktır. Bu konferans, Fransa muharib vaziyetinden çıktığındanberi ilk toplantı olması müstesna olmak üzere, hususî hiçbir mahiyeti haiz değildir. Bununla beraber o tarihtenberi, Türk subaylarının İngiliz askeri müesse«elerini görmek için yaptıkları ziyaret esnasında gayriresmî noktai nazar teatisine vesile zuhur etmiştir. Tobruk etrafında Havagazi borusu patladı, iki kişi zehirlenerek öldü İki kadın da baygın bir halde hastaneye naldolundu tespit edilemiyen bir sebebden dolayı patlamıştır. Fakat sessiz olan bu patlama hâdisesini evdekiler duymamışlardır. Kısa bir zaman zarfında şiddetli bir gaz tvin içini sarmağa başlamış ve biraz sonra da koku sokağa yayılmıştır. Şiddetli gaz kokusu, sokaktan geçenlerin nazarı dikkatini çekmiş ve yapılan araştırmada kokunun 24 numarah evin önünd^ fazlalaştığı hissedilmiştir. Civardaki komşular, derhal evin kapısını TArkası sahife 5 sütun 1 del Dun Beyoğlunda feci bir vak'a olmuş, iki kışi havagazinden boğulmak suretile ölmüş, iki kişi de kendini bilemıyeeek bir halde Beyoğlu hastanesine kald'rılmıştır. Vak'a Tarlabaşında Fırın sokağında 24 numarah evde olmuştur. Üç katlı olan bu evin alt katmda ev sahibi, diğer iki katında da iki kiracı oturmaktadır. Dün öğleden sonra, bu evin bodrum katmdaki ana havagazi borusu henüz Şiddetli topçu düellosu oltıyor Graziani'nin Tobruku müdafaa etmiyeceği anlaşılmaktadır Bulgar Basvekili Filof Bulgar Basvekili beklenen nutkunu dün söyledi Filoff «Bulgar siyaseti revizyonist bir siyasettir ve öyle kalacaktır » dedi Alman Propaganda Nazın M. Göbbels Madrid 12 (a.a.) A. B. C. gazetesinin Beriin muhabirinin bildirdiğine göre, Göbbels ecnebi gazetecilerinin bir topldrtısında gazete muhabirlerine gelecek Alman taarruzunu şu sözlerle haber Sofya 12 (a.a.) «Stefani» Başvekil .•ermiştir: Filof Rusçukta irad ettiği nutukta, bey« Ne zaman, ne de tarih zikretmi nelmilel vaziyetin bugunkü çeıcevesi dahilinde revizyonist bir memleket olan \orum. Fakat şunu kat'î olarak soyüyeBulgaristanın vaziyeiini büyuk bir sa yim ki, Almanya yeni bir taarruz dersi ve Alman kuvvetlerinin yeni bir tezarahatle tebarüz ettirmiştir. Başvekil, Ruzvelt'in son beyanatımn hürünü hazırlayor. Öyle bir ders ki buharbi bütün dünyaya yaymak tehdidini nu hıç kimse unutamıyacaktır.» ihtiva eylediğini kaydettikten sonra, buAlmanya İtalyaya, tngiliz pücünü günkü harbin 1914 harbinden tamamen oraya çekmek için yardım farkh olduğunu, bu harbin yalnız ne ediyormuş! yeni arazi fethini, ne hayat sahaîarı teminini. ne de yeni pazarlar ele peeirllLondra 12 (a a.) Naziler tarafınmesini istihdaf eylediğini bildirmrş: dan yapılan tefsirlerden Almanyanın « Şimdiki harb, hayat memat müoa italyaya ne maksadla yardım ettiği andelesine girmiş iki dünya arasında ide laşılmaktadır. Bu tefsirlere göre yardım fArkasi sahife 5 sütun 1 del TArkası sahife 5 sütun 1 del "Harbin neticesi Alman Sovyet hakkında bir anlaşmasının endişem yoktur,, akisleri RooseveltMn Londradaki mümessili mühim temaslarda bulunuyor İzveztiya, iki devlet arasındaki dostluk hakkında bir makale neşretti Grazyani'nin Habeşistan Valisi iken Negüsün şemsiyesi altında aldırdığı resim Kahire 12 (a a ) Öğrenildiğine göre, yeni İngiliz top bataryaları Tobruk etrafında faaliyete başlamıştır. Halı hazırda faaliyet, karşılıklı top ateşıne inhisar etmektedir. Dün Kahirede neşredilen İngiliz hava kuvvetlerinin teblığinde, İngiliz avcı tayyarelerinin pek mukavemet görmeksizin Tobnık uzerinde devriye uçuşlan yaptıkları bildirilmektedir. HARB VAZIYETI Tobrukta da ayni akibet mi? Graziani'nin, kalan kuv. vetleri toplıyarak bir meydan muharebesine girişmesi mümkündür, fakat Libya cephesinde: Libya'dan gelen haberler, İngilizlerin, artık düşmana nefes aldırmamak azminde olduklanm gösteriyor. Birinci darbeyi Sidi Barrani'de, ikincisini Bardia'da vuran İngiliz Nil ordusıı, şimdi Tobruk'ta üçüncü darbeyi vurmağa hazırlanmaktadır. İlk darbeler neticesinde, elindeki kuvvetlerden 100,000 kişile malzemesinin yarısını kaybetınh olan Martsal Graziani, gelen haberlere goıe, Bardia hezimetinden ibret almamış \e Tobnık'ta yeni bir hezımcte avuc açmış görünüyor. Liyakatli bir kuman<lan, böyle her uğradığı iskeleye yolcularının bir kısmını çıkaran bir Şirketi Hayriye vapurn stratejisi takib ederek Ubva sahillerinde, her limanda, 30 40 bin kisiyi İngiliz üsera kamplaıına sevkedilmek üzere terkedip gitmeıdi. [Arkası sahife 6, sütun 1 de] YUNUS NADİ fArkası sahife 5sütun 3 tei Amerikanın İngiltereye «Sovyetler, komşularile yapacağı yardım işinde sulhçuluk münasebetlebütün millet ayni rini kuvvetlendirmek fikirdedir emelindedir.» Londra 12 (a.a.) Ruzvelt'in İngilleredeki hususî mümessili Hopkins evvelki gün Halifaks ile bir göruşme yaptıktan sonra öğle yemeğmi Çörçil ile yemiş ve yemekten sonra kendisüe bir saat»en fazla goruşmuştür. Hopkins gazetecilerle yaptığı mülâ katta harbin nekadar süreceği hakkuıda beyanatta bulunmaktan imtina etmiş, fakat kimin kazanacağı hakkında iyi bir ükri olup olmadığı hakkındaki suale şu cevabı vermiştir: « Evet, fikrim var. Bu harbin neticesi hakkında hiçbir endişem yoktur. Buradaki vazifem mühimdir ve yapüa[Arkası sahife 5 sütun 7 de] Moskova 12 (a.a.) İz\ estia gazetesi Sovyet Alman dostluk munasebetlerinın inkişafına dair tahsis ettiği bir makalede ademi tecavüz muahedesinin akdindenberi iki devlet arasındaki munasebetlerin karşılıklı dostluk havası içinde inkişaf etüğini anlattıktan sonra akdedilen son anlaşmaların iki memleket arasındaki ticarî, ıktısadî ve komşuluk münasebetlerini ilerlettığıni, Molotof'un Beriin seyahati neticesinde iktısadî münasebetlerin tesisine ve hudud meseleleTArkası sahife. 5 sütun 5 tel r Tobruk müdafaa edilmiyecek Kahire 12 (a.a.) Lıbyarun garbinde hali hazırda Graziani'nm kuman dası altında buyuk bir ordunun bu lunduğu oğrenılmışse de gayriresmî haberlere gore bu ordu Tobruku müdafaa etmiyecektır İtalyada bir mahal 12 (a.a) Umumi karargâhı, ilkkânun ayı ıçınde Afrikada ölen İtalyan zabıtlennın ve askerlerimn isimlerini neşretmektedır. Şimali Afrikada 77 kışi ölmuş, 307 kişi yaralanmış ve 343 kişi kaybolmuştur. fArkası sahife 5 sütun S dal Spor ttalyan zayiatı ~ Bohemya'da ^ Bütün trenlerle Alman askeri naklediliyor Alman hududu 12 (a.a.) Afı: Bohemya hımaye idaresi toprakları dahilınde asker ve malzeme sevkiyatının kesafet peyda ettiği ögrenilmektedir. Münih Prag Linz. Slovakya hududu Münih Prag hatlarile Karpatlara doğru Bohemyamn şimalinden geçen hat hemen kâmilen askeri nakliyata tahsis edü miştir. Dün lik maclarına Kadıköy ve Şeref sahalannda devam e.ıilmistir. Müsabakalar. ekseriyetle yağmur altında oynanmıştır. Dünkü müsabakaların en bariz hususiyeti İstanbulsponın Beyoğlusporu mağlub etmesidir. Eminonü Halkevi tarafından tertib edilen sokak koşusuna da 600 atlet istirak etmis ve yanş muvaffakiyetle neticelenmiştır. Yukanki resim; İstanbulspor Beyoğluspor maçından mühim bir safhayı göstermektedir. Dünkü spor hareketlerinin tafsilâtı dördüncü sahifemizdedir. Bir insan topluluğunun müstakil devlet mertebesine ulaşabilmesi, derece derece birçok şartlara bağhdır. Fakat en mühim, Arablann (lâzımı gayrimııfarik), Avrupalıların (sine qua non) dedikleri, ilk şart, tamamiyeti mülkiycdir. Şahsî masuniyet medenî hukuk bakımından ne ise, tamamiyeti mülkiye de millî hürriyet bakımından odur. Şahsî masuniyetleri kanun korur; tamamiyeti mülkiyeleri ise .devlet adına iiyakat kazandığını iddia eden insan topluluklan, nıüşterek iradelerile müdafaa ederier. Sulh zamanlannda, devletler mülkî tamam'yetlerine karşılıklı hürmet ediyorlar demektir. Bunlar aralarında ayrıra anlasmalar da yapabilirler. Herhangi bir vaziyette birbirlerine yardım taahh'üdlerinde bulunabilirler. Filân devlet, tilân devletin mülkî tamamiyetine ria>et Birkaç sox T amamigeti Mülkiye edeceğini de vadedebilir. Bunlar asırlardanberi olagan şeyler. Fakat, güniin birinde bir devlet başka bir devlete: Senin mülkî tamamiyetini korumak vazifesini ben üzerime alıyorum! Der ve o devlet de bunu kabul ederse, işte o zaman asırlardanberi görülmiyen bir şey vaki olmuş olur ve iş değişir. Artık o insan topluluğuna müstakil devlet diyemeyiz. Çünki, bütün zıd iddialara rağmen (hukuku düvel) adinda. bellibaşlı değişmez kaidelere dayanan bir bilgi hâlâ yaşamaktadır. Dünya uzerinde muhtelif insan topluluklan bulundukça yaşamakta devam edecek olan bu bilgiye nazaran istiklâlin ilk şaıtı mülkî tamamiyet ise, mülkî tamamıyeiin ilk koruyucusu da o topraklara sahib olduğunu iddia eden millettir. Bir devletiı. başka bir devlete: «Senin istiklâlini ben muhafaza edeceğim» demesi. bir takıtn hukukî tabirlerle örtülü olarak ikincinin birinciye teslim olmasını ifade eder. Bu hâdiseyi, medenî hukuktaki vesayete de benzetemeyiz. Çünki ve&ayet altana giren bir şahıs hiçbir zaman kanıınun himayesinden mahrum kalmış değildir. ' >* Mülkî tamamiyetinin müdafaasmı baskasına bırakan bir insaft topluluğu, istiklâlin ilk şartım kendr armsile reddetmiş olmuyor mu? ' v