19 Aralık 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. TURHAN TANTN Müessesemiz tarafından çıkanlan en son eserleri Hurrem Sultan 150 Kr. Viyana Dönüşü 150 a Kadın Avcısı 100 * Tarihî Musahabeler 75 > Tarihte Türkler için söylenen büyük sözler 25 » CUMHURİYET MATBAASI 17 nci yıl sayı: 5878 umhuriyet Teleion: Baçmuharrir: 22366. Tahrir heyeü: 24298. İdare ve matbaa kumu 24299 24290 Haraçcı Kardeşfrf tzmir ve Ankarada olduğu İstanbulda da büyük bir M 0 B İL Mağazası açtilar. Salonlanru bir defa g Adres: Fincancılar Rtzapaşa yokuşu İZMİK . ANKARA İSTANB İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul Posta kutasu: tstanbul No. 246 rBrŞBfîîDB ' I 940 Fransız Nuamması Bizim gördüğümüze nazaran Fransada henüz bitmiyen bu harb esnasında memleketi îngiltere aleyhine siirükleyen bir siyaseti ne metropol, ne de imparatorluk sahalarında efkân unıumiyeye kabul ettirmek imkânı yoktur. areşal Peten'in Haridye Nazın, Başvekil muavini ve yeni anayasaya görc devlet reis namzedi Mösyö Laval vazife ve mevkiinden gürültülü bir surette azledilmekle beraber bazı ajanslann ihbarı veçhile vatana hiyanet cürmile hakikaten tevkif de olundu mu âcaba? Mösyö Laval tevkif edilmiş olsun olmasın, bu son günlerde Fransada mühim hâdiseler cereyan ettiği veya ha2irlanan bu vakıaların önlendiği aşikârdır. Muhakkak olan şey Laval'in Fransa ile Almanya arasında vücude getirmek istediği işbirliği kombinezonunda kendi teşebbüsile Fransız efkârını dilgir edecek surette ileri gitmis olduğunun anlasılmasıdır. Mareşal Petea Mosyö Laval'i radyo ile bizzat ilân ettiği sekilde hükumetten atmakla Farnsız efkârına sükun ve itminan vermek istemUtir. Fransız milleti bu Almanlarla bir işbirliği vücude getirmek gayeli anlaşmadan zaten fevkalâde kuskulu idi Mağlubiyetle ezilen ve bu gün en müşkül hayat sartlan içinde inleyen Fransız milleti bu felâkete bir de milli serefini ihlâl edecek bir siyasetin hacaleti ilâve edilecek diye korktıyordu. Fransız milleti Almanlarla yapılacak anlaşmanın henüz bitmiyen harbde Almanlar lchine ve İngilizler aleyhine mesai tesriki şeklinde çıkmasından bilıakkın endişe ediyordu. Böyle bir vaziyette büyük mazili bu asil millet: Her şey mahvoldu, fakat bari şetcfimiz masun! Diyemiyecekti. Ferde arkasında oynanmış olan oynnlan bittabi etrafile bilmiyoruz. Fakat Fransada efkân umumiyeji heyecana düşürmekten hâli kalmıyan gizli bir oyun oynanmak istenildiği uzaklardan da hissolunuyordu. Fransız yıkılışını takib eden vaziyetlerdc Fransada iktidan ele alanlann siyaset olarak aynı zamanda iki türlü tabijcye bitdea bafvurnmş »Mukları baürlardadır: 1 İttifak şartlannı kâfi dererede yerine getirmemiş olduğu iddiasile İngiliz aleyhtarhğl. 2 Harbi hem iyi hazırlamamış, hem iyi idare etmemişler diye hezimetten evvclki Fransız hükumetleri rrkânuıı itham. Butün bu işlerde başrolü Mösyö Laval oynamış, bütün Fransız esas teşkilâtını bir tarafa atarak Alman usıılüne benzer bir idarenin kurulmasında da kezalik Mösyö Laval basamil olnıuştu Vatanperverliğinde şüphe olmıyan ihtiyar mareşal bütün bu siyasî inkılâba muvafakat ederken yalnız Almanlarla şartlan daha miisaid ve mülâyim bir anlasma imkânını gözönünde tutuyordu Kendisi buna inandınlmıştı. Fakat o Fransanın şeref ve haysiyetini ve pek iyi bildiği Fransız milletinin hassasiyetin! de asla unutmuyordu. Mareşalin Laval'den sarahaten ayrıldığı nokt» burada idi, ve bu noktada Maresalle Laval arasında icin için bir cidal bulunduğu seziliyordu. Pariste Almanlarla ilk temaslarl arasmda Laval: Almanya ile anlaşmak için yapmıyacağım yoktur. Demişti. Bu temaslar devaın edrrek nihayet Maresalla Führer arasmda bir tDülâkat temin olundu. Mülâkattan sonra Mareşal. takib olunan siyasetin mahiyetini izah etmiyerek Fransız efkârına radvo ile şu sekilde ilk bir teminat Vermek lüzumunu hissetti: Ne yapıhyorsa ben yapıyorum ve her şeye dikkat ediyorum. Merak ve endiseye düşmenize mahal yoktur. Bilâhare anlasıldığına göre Mareşal Peten Führer'e iki memleket arasındaki anlasmanın makul ve bilhassa mağlub hesabma mutedil olmasmm samimî ve devamlı bir sulha temel olabileceğinden bahsetmis, ağır şartlann yeni harblere kaynak olmasının öniine geçilemiyeceğini anlatmıstır. Bu mülâkatta Fransanın Almnva ile İngiltere aleyhine hareket etmesi imkânlan üzerinde hatta konusul Orft Idare 3 ay daha temdid edilmesi muhtemeldir A n k a r a İS (Telefonla) Boğazlar mıntakasındaki ö r f î i d a r e nin önümüzdeki gün lerde müddeti bitmektedir. Henüz Vekiller Heyetince bir karar verilmemiş olmakla beraber örfî idarenin 3 ay müddetle temdidi mevzuu bahistir. katın seyrindcn müşahede edilmektedir. Komutanın beyannamesinde evvelce bildirildiği veçhile mecburiyet hissolunmadıkça bu variyetin idameline itina edileceği tabiidir. Korgeneral Alî Riza Artunkal şehrimizde bir müddet daha kalacaktır. General, bu örfî idarenin müddet zarfında normal hayata Örfî idare Komutanı Korgeneral jandarma umum hiç bir tesir icAli Riza Artunkal komutanlığına aetmemiş oldugu da şimdiye kadarki tatbi | id işierle mesgul olacaktır. ALMANYA Italyaya yardım yerine İngiltereye taarruzu tercih ediyormuş Hitler, bu macera îçîn bir milyon kişi harcamayı göze almış Garb çölünde yapılan ytldtrt m harekâtında büyük rol oy nıyan tngiliz motörlü fırkalarına mensub bir zırhlı otomobil taburu, har ekete hazır bir halde Alzas • Lorenîn I T A L Y A N hazin hali Muhtelif usullerle bütün halkın Almanlaştırılma sına çalışılıyor HARB VAZİYETI Bardia kalesi de HAVACILIGI Sulh rivayetleri gene Vaşington 18 (a.a.) Reuter: iyi malumat alan mabiiller, Avrupa dan Vaşingtona gelen mahrem haberlere göre, İtalyarun tamamen inhida/nmdan evvel Hitler'in İngiltereye karşı büyük mikyasta bir istilâ harekeü yapması ihtimallerinin mevcud olduğunu soyle mektedir. Bu suretle, böyle bir sergü zeşte bir milyon kişi feda edeceğini bir çok defalar tekrar etmiş olan lîitler, sözünü yerine getirmiş olacaktır. Vaşington mahfillerinde söyle'.Jiğine göre, son zamanlarda Amerıkanm nıü himmat ve tayyare imalâtını çoğnitması lüzumuna mütedair yazılar, bu mahrem raporların derpiş eyledikleri ihtımal lerden mütevelliddir. Ekseriyetle iyi malumat almakta olan haftalık Foreign Correspondance gaze[Arkası sahife 5, sütun 4 ie\ t tahllyt! etılrdl! Petaitı, Fransadan ve üs vermeğe razı olmadı Almanya, Lavali Galibin tehdidile serbest bırakılan nazır tekrar Parise avdet etti Alzasta kalan Fransızlara cekren Ainan soyadiarı takıldı İflâs etmiş bir vaziyete İngilizler bntütı üsleri tekrar şiddetle bofflbaladılar Londra 18 (a.a.) Mısırda ve Libyada İngüiz kara ve deniz kuvvetleıırun muştereken giriştikleri muharebelere İtalyan donanmasının iştirak etmemesı Times'in askerî ve hava muharrirlerinin nazarı dikkatini celbetmektedir. Bilhassa hava muharriri, Graziani ordusundaki muharebe ve bombardıman tayyarelerinin mühim bir yekuna baliğ olmasına rağmen hava muharebelerinin bu kadar seyrek yapılmasının iki sebebi olduğunu sovlemektedir. İngiliz taarruz\ına takaddüm eden 48 saat içinde İngiliz hava kuvvetıeri gece gündüz Libya hava meydanlarına TArkası sahife 5 sütun 1 de] ^ düşmek üzere BARDİA ETRAFIHDA Çok şiddetli muharebeler olmaktadır Harekâta mühim mik< tarda İngiliz piyade kıt'alan girdi Kahire 18 (a.a.) Ortaşark İngiliı kuvvetleri umumî karargâhı tarafından neşredilen resmî tebliğ: Mısırda: Bardia mıntakasındaki harekât devam etmektedir. > Kenya'dan da Halyan Somalitine bir tngiliz taarruzunun başladığt anlaştlıyor. İngiliz taarruzunun, muvaffakiyetli baskınlar şeklinde japıldığı anlaşılıyor. Zırhlı ve motörlü birlikler, gayet sey>nl ve cevval bir tarzda kullanılmaktadır. Almanların garb cephesinde bu silâhlan kullanış tarzını, İngilizler, büyük tecrübelerine istinaden, çölde daha mükemmel ve daha müessir hir şekle sokmuşlardır. Buna mukabil İtalyanlann motörlü ve zırhh vasıtalardan istifade şekilleri. Fransız tabiyesine benzeyor. Yani, onlar tanklan \e zırhlı ototnobilleri, ayn ve az çok müstakil bir tabiye birHği olarak değil de. piyadenin yarduncısı addediyorlar: İntrilizlerin son muharebeler hakkında verdikleri izahat bunu göstermektedir. Halbuki Almanlar gibi İngilizler de, zırhlı vasıtalan, piyadeden müstakillen bir baskın ve yarma YUNANLILAR Elbasana doğru ilerliyorlar! Kliesura kasabası yanıyor, Palermon limanı topçu ateşi altına girdi Londra 18 (a^.) A. F. İ. : Fransız Alsası ahalisinin zihninden Kleberin hatırasını mümkün olduğu kadar silmek maksadile ihtilâl devrinin bu Alsaslı kahraman askerinin kemiklerini Strasburga daha sakin bir yere nakletmekle Almanlar, birçok meş. hur Fransız yetiştirmiş olan ve bir kere daha Fransanın sinesinden koparılan AlsasLorenin hakikî hislerinin ifadesinden ne kadar korktuklarını gösterNevyork 18 (a.a.) Nevyork Times mişlerdir. Kayser ile memurlarının muvaffak o. gazetesinin Berne muhabırıne göre, Mareşal Peten'le görüştükten sonra La lamadıkları cebir usulile Almanlaştırval dün akşam meçhul bir semte hare mak teşebbüsü başka tedbirlerle devam etmektedir. ket etmiştir. Bu tedbirlerin gayesi, kalben FranBazılarına göre Laval, gecsyi kendi şatosunda ve muhahzların neazreti al sız olanları Alman ve nazi yapmaktan ibarettir. tında geçirmiştir. Hitler, Isviçrelileri şapkasıru selâmİyi haber alan Alman mahfillerinden haber alındığına göre, Laval'in başladığı lamağa icbar etmekle onlara hürmet tel siyasetin terkedilmiyeceği hakkmda Ber kin edeceğini iddia eden Gessler gibi lmde Vichy'nin teminatı beklenmektedir. Alsaslıların ve Lorenlilerin de bütün adlarının ve soyadlarının yerine kenLaval Pariste! diliğinden Alman isimleri koymuştur. Vichy 18 (a.a.) Laval hususî ola Bu tedbiri kendisine karşı yalnız marak Parise hareket etmiştir. nevî bir cebir değil, ayni zamanda neLaval, Pariste Fransayı temsil fArkası sahife 5 sütun 1 de] asker geçirilmesine Somali cephesinde Nairobi 18 (a.a.) Bugün neşredi. len resmî tebliğ: İtalyan Somalisinde kâin Elvak'a, dün muvaffakıyetli bü hücum yapılnuştır. Küvvetlerimiz cenubî Afrika ve Cote d'Or kıt'alarından terekküb etmekte ve zırhlı hücum arabaları Ue topçu kuvvetlerini ihtiva etmekte idi. Cenubî Afrika hava kuyvetleri kara kuvvetleriFArkası sahife 5 sütun 6 da] TArkası sahife 5 sütun 1 del Eirhaç sözle edecek mi? Londra 18 (a.a.) «Reuter» Vichy buhranı henüz halledilmişe bentemiyor. FArkası sahife 5 sütun S tel r Fas hududunda Ispanya ve Fransa askerî tahşidat yapıyor Londra 18 (a.a.) Tas ajansı bildiriyor: Nevvs Chronicle gazetesi, Frvntız Fası hududu civarında Ispanyol kıtaatı tahfid edilmekte olduğunu y u maktadır. Fransız Fasından gelen yolcuların ifadesine gore. Franıızlar da büyük askeri kuvvetler tah|id etmektedirler. Bir yay kırıldı Yahya Kemalin eemiler geçmeyen ummanma bir demet tnenekse atalun. Evvelld gün ebediyen aramızdan ayrılan Tüi'k musikisinin son üstadlarından kcmanî Reşad, bundan sonra artık hep o eörmediğimiz mavilikte ve hiç bir zaman duvamıyacağunız sesler arasıııda yasayacak. Eşi az bulunnr hakikî san'atkârların, günden güne ahcııgi bozulan su srürültülü dünyayı birer birer terkedip fitmeleri, san'ati bir gaye bilenler için ne kadar acı oluyor. Resad, yeni nesillerin belki pek anlıvamadıeı fakat biraz esldler nazannda Türk musikisini en iyi ifade eden üç bes millî kıymetten biri olarak tanılıyordu. Onun hakikî özünü bulmak ve ölçmek için onu tanımıs olmak bile kâfi gclebilirdi. Kemanınm sesi kadar masum ve cana yakın bir çehresi vardı. Hiç bir zaman trürültü ile konusmaz. kimsenin hatmnı kırmazdı. Narin bir ses. lıelirsiz bir gölee (fibi yasardı. Dün bana onun son arzusunu anlattılar: «Oldüjrüm zaman kemanımın yayını kınnız. Tabutun içine benım yanıma onu da koysunlar, beraber gömülmek isterim.» Oemiş. Zavallı Reşad! Sanki bütün ömrünce, birgün kavuşacağm harikulâde bir âlemin hazırlıfeını vaptm. Birçok acemilerin ustalık tasladıklan şu hazin dünyada sen bir çırak kadar mütevazi. bir çırak kadar sessizdin. Arük içine daldığın o harikulâde âlemde, arasında yahuz seçilmîslerin bulunduğu bir ahenge şimdi de taze bir nefes (fötürüyorsun! 1 Ne olurdu. jremiler eecmeyen ummana bir demet menekse atroak kabil olsaydı! Atina 18 (a.a.) Resmî Yunan sözcusu, dun akşam, askerî vaziyet hak. kında aşağıdaki beyanatta bulunmu§tur: Yunanlılar, İtalyanlara karşı yeni muvaffakjyetler elde etmişlerdir. İtalyanlar, Skivoviçin şimal ve şimali şarkî tepelerinden atılmış ve buyük kayıplara duçar edilmiştır. İtalyanlar şimdi, Tepedelene doğru geri çekilmektedirler. Ayasarandanm takriben 25 kilometre YUNUS NADİ fArkası sahife 5 sütun 2 de] şimalinde bulunan Portopalermon lima. Londra 18 (a.a.) Afi ajansı bildiriyor: Şimdiden İtalyaya 50,000 Alman askeri gönderildiğine dair Belgraddan aiınan haberler henüz teyid edilmemiştir. Bu haberin doğruluğu hakk.nda burada şüphe edilmektedir. İtalyada 50,000 Alman askeri? V. Arnavudluk harekit ^rh^r^f^ y « u gekn resiroler: Xunan üşlerin« mütemadiyen çıkanlan ağır İngiliz tayyare bombalan ye motörlü Tetait Büyük bir İngiliz tjayyaresi uçuja hazırlanıyor . Gece uçufuna pkan Jngiliz tayyarecüeri