14 Kasım 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
üludağ ve Altın Sülün Avrupa tip peynirleri Pastorize edilmis. sıhhî. mugaddî. fenni en dayamklı Türk peynirleridir. Her yerde ısrarla arayınız. Bursa süt tozu f abrikası 1 J 17 I1Cİ Vll SâVI I 5 8 4 3 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgral ve tnektub adresi: Cumhuriyet, îstanbul Posta kuhısu: tstanbul Na 246 Telefon: Başn.uharrir: 22366. Tahrır heyeti: 24298. Idare ve matbaa kısmı: 24299 24290 Haraçcı Kardesler İzmir ve Ankarada fU£u Istanbulda da büyük^ bir old M 0 B İ L Mağazası açülar. Salonlarını bir Adres: Fincancılar Rızapaşa yakuşir&o. 61 İZMİR . ANKABA İSTANRVL 14 İkİliCİtBSPİn 1940 V. J Sovyet Alman münasebetleri u harbin ilk ve en miihim sürprizi olan Sovyet Alman dostluğu dünya efkârı umumiyesi nazarında bir muamma olmaktan hâlâ kurtulamadı. Geçen sene, İngiliz ve Fran sız murahhaslarının aylardanber Moskovada bir anlasma zemini yaratmaya çalıştıklan bir sırada kulaktan kulağa duyulan Rus Alman müzakerelerinden hemen kimse müspet bir netice ümid etmiyordu. Birbirine düşman olarak hayata gözlerini açan iki rejimin bir gün her hangi bir şekilde anlaşabileceklerine ihtimal verilmi yordu. Belki de bu itikadın telkin ettiği emniyetle Moskovada oturan müttefik murahhaslar aceleye lüzum görmeksizin: Sovyet Rusya nasıl olsa bizimle bir pakt imzalamaya mec burdur. Diyerek rahatlarına bakıyorlardı. Dünya efkârı umumiyesinin biiyük ekseriyeti bu kanaati taşıdığı içindir ki 1939 un 23 ağustosunda Alman Hariciye Nazırı Von RibTaranto taarruzunda büyük rol oynayan İngilizlerin Arc Royal tayyare bentrop tayyare ile Aloskovaya giderek o inanılmaz anlaşmayı bir kaç saat içinde imzalayıverince bütün dünya hayret içinde kalmıştı. Fakat harb başladıktan ve ilk şaşkınlık anları geçtikten sonra şöyle dendi: « Bu pakt saglam temellere dayanmıyor. Sovyet Rusya, Almanya ile anlaşmakla harbi kendi hududlarından uzaklaştırmaya muvaffak olmuştur. Kapitalist ve emperyalist devletler arasında cere İtalyanlarm İngiliz taarruzuna uğrayan yan eden mücadele artık kendisini Taranto limanını gösterir harita doğrudan doğruya alâkadar edemez. Bu suretle şark hududlarını nisbî bir emniyete kavuşturan Almanya demokrasiler karşısında gene yalnızdır.» Hakikaten on dört aydanberi gelip geçen hâdiseler zaman zaman Londra 13 (a a.) Bugun Çorçil Abu görüşe hak verir gibi oluyordu. am Kamarasına gırdığı zaman mes'ud So\yet Rusya, garb hududlarını lduğu halınden anlaşıhyordu. takviye maksadile Baltık memle Az sonra Avam Kamarasında söz alan Londra 13 ( a a ) Mehtabdan istifaketlerinde askerî üsler kurarken orçil, «Meclıse lyı bir haberım var» de de ile Alman tayyareleri dun gece Inve Finlandivaya taarruz ederken ııış ve Bahriye Nezaretının teblığıni o gıltereye ve bilhassa Londraya saldır:uyarak Italyan donanmasına indirüen her halde Isveçe, Norveçe veya e bu donanmayı mefluc bırakan darbe mışlardır. Payıtahtın muhtelif nahiyelerinde hasarat, ölen ve yaralanan azDanimarkaya karşı tedbir alma bildırmiştır. '•ordu. Rumanyaya yani Karadeniz Teblığ okunurken Çorçilı'n sözleri al dır. ajzına gdnderilen Alman kuvvet ş tufanıle sık sık kesılmıştır. Yeni taarruzlar hakkında iki îerinin de Sovyetler tarafından hoş Tebliği okuduktan sonra Çorçıl demiştarafın tebliğleri aörülmiyeceği tahmin edilmişti. r ki: Berlin 13 (a a ) Alman orduları " 'îyanada toplanan Tuna konfe « Bu şanlı menkıbeyi mechse büdir başkumandanlığının tebliği: r'nsına Moskovadan bir murahhas meyi vazife bıldim. Tam muvaffakıyetle 11 12 sonteşrin gecesi, ingiliz hava < avet olunmaması ve bunun Sov nctıcelenen ve donanmaya mensub hava kuvvetleri fırtınalar ve don yuzunden \etlerce hafif bir sitem me\zuu :uvvetlerıne bu>uk bir şeref kazandı mefluç bir vazıyette dururken Aiman ı°skil etmesi de ayrıca efkârı umu an bu azımkâr nucumdan sonra Italyan harb teşekküUeri Londra üzerine karmiyenin dikkat damarlarını gıdık :ırhlılarından ancak uçu muharebe ede ş,lık taarruzlarma muvaffakiyetle decek bir vazıyette bulunmaktadır. vam etmişlerdir. Londraya 12 sonteşlamıştı. Akdenizde bulunmakta olan deniz rin gunü de taarnız edilmiştirŞimdi. Sovyetler Birliği Başve :uvvetlerimn muvazenesı üzerınde müLondra 13 (a.a.) İngiliz Hava kili ve Hariciye Komiscri Molo :ssu olacak olan bu netice bubtun dunya Nezaretinin tebliği: tof'un maiyetinde bir çok devlet Dahrî vazıyetınde de akisler yapacaktır. Dun gece bombardıman tayyareleri adamlan ve mütehassıslar bulun Bu curetkârane hucumda tezahur e Gelsenkirchen, Cologne ve Ruhi'da Duduğu halde davetli olarak Berlini cn donanmamızın ruhunun bir dığer ısburg nehir lımanında petrol tesisatıziyaret etmesi bir türlü sarih bir nnsahni de Jervisbay muavın kruvazö nı, Ruhr havzasında ve Cologne civa «urette inkişafını göremediğimiz runun kaptanile zabıtlerinın ve denızcı rında demiryolu merkezini bombardılerınin kahramanca ve nevmıdane hareRus Alman münasebetleri üze ketinde bulmaktayız. Bunlar, himayeleri man etmiştir. Lorient denizaltı gemileri üssü Flesrine dünyanın alâkasını yeniden altma konulan tıcaret gemi kafilesinın singune ve Dünkerk havzaları şiddetle toplamış bulunuyor. ezici bir kuvvet tarafından uğradığı hü bombardıman edilmiştir. Bir çok düşcum esnasında kafilenin büyuk bir kıs man tayyare meydanlarına da hücumCevabı aranan sual şudur: Bu anlaşmanın mahiyet ve roının kurtulmasını temin için fedakâ lar yapılmıştır. İngiliz tayjrarelerinden şiimulü nedir, ne olabilir? Sov ıane çarpışmışlardır. biri üssüne dönmemiştir. yetlerle Almanlann esaslı bir şekil Bu neticelerin tam memnuniyet veriIngilterede 4 ayda ölenler de isbirliği yapabileceklerini kabul ci olduğunun ve ayni zamanda bütün ve yaralananlar bahriyemizi, Akdeniz donanması başkuetmek mi lâzım geliyor? mandanı Amiral Cunningham*ı ve hepLondra. 13 (a.a.) Dahili Emniyet Başlangıçta «olamaz» diyerek sinin üstüqde .olarak" büyîik hizmetler' Nezaretinden bîldirilmiştir: bu ihtimali kabul etmiyenler, şim görmeğe devam eden kardeşlen İngiliz Teşrinievvel ayı zarfında Ingiltere üdilik hâdiselerin tekzibine uğramış hava kuvvetfcri gıbi donanmaya mensub zerine yapılan hava akınları esnasmda görünüyorlar. Vakıâ devletler ara hava kuvvetleri pilotlarmı şerelfendire 6334 sivil ölmüş ve 8695 sivil yaralanaNADİR NADÎ cek mahiyette bulunduğunun meclisce rak hastanelere kaldırılmıştır. HARB VAZIYETİ Italyan donanması çok ağır bir darbe yedi İngilizlerin Akdeniz donanmasına mensub hava kuvvetleri, İtalyinların Taranto harb limanına bir baskuı yaparak 3 zırhlı, 2 kruvazör, 2 nıuavin kruvazorü tahrib ettiler. Tahrib edilen zırhlıların biri Littorio, ikisi Conte di Cavour tipindedir. Littorio tipi iki zırhlı, İtalyanın geçen sene hizmete giren yeni zırhlılandır. Bunlar 35.000 tonluk ve 30 mil süratinde olup 9 tane 381 İlk ağır top, 12 tane 152 lik orta top, 12 tane 90 lık hava dcfi topu ve 10 tane hava defi makinelitüfcği. 2 katapült. 3 veja 4 tay>are taşular. Murettebleri 1350 kişidir. Conte di Cavour suııfı gemiler ise, tamir ve ıslah edilerek yepyeni bir hale konulan 4 eski zırhhdır. 23.622 tonluk ve 27 mil süratinde olup 10 tane 320 lik ağır top, 12 tane 135 lik orta top, 10 tane 90 lık hava defi topu ve 39 tane hava defi makineli tüfeği taşırlar. 2 katapültleri ve 4 tayyareleri vardır. Mürettebleri 1130 kişidir. Tahrib edilen diğer kruvazörleı in sınıfları bildirilmemiştir. Eğer bunlar ağır kruvazorse 10,000 tonluktur ve 8 tane 203 luk top taşırlar. Muıettebleri 835 kişidir. İtahan hafif kruvazorleri ise en büyükleri 7874, en küçükleri ise 3185 tonluktur. Bunlar lıep 152 lik toplar taşırlar. Sür'atlcri pek yüksek olup 3 5 4 2 mil arasındadır. İngilizlerin kazandıklan zafer. pek ucuz bir zaferdir; çünkii yalnız 2 ta^ fArkası sahife 3 sütun 2 dei J Millı Şefimhe Dün Tarih fakültesinde 4 saat meşgul olarak veni direktîfler verdiler gemisinden bir filo havalanırken Churchill tebşir ediyor: Akdenizde bahrî muvazene şimdi tamamen değişmiştir Şimal denizinde de bir İngiliz vapuru Alman ceb zırhlısile çarpıştı Parlak bir İngiliz zaferi Taranto'da İtalyan donanmasına hava baskını yapıldı 3 zırhlı, 4 kruvazör ağır surette tahrib edildi, 3 gemi batırıldı Londra 13 (a.a.) İngiliz Bahriye Nezaretının Taranto hücumu hakkında ki resmî tebliği aynen şudur: İngiliz donanması esas cuzütamları müsterıh bir surette sahıl mudafaalarınm arkasında ve başlıca bahrî üsleri olan Taranto'da bulunmakta olan İtalyan donanmasına, kendisini felce uğratan bir darbe indırmiştir. 11/12 ikincıteşrin gecesi bahriye tayyarelerımız Tarantoya bir taarruz yapmışlardır ki, neticesi bu sabah yaptığımız keşıflerle ve iotoğraflarla tespit olunmuştur. Bu keşıflerle srbit olduğuna gore (Littorio) sınıfından bir zırhlı. ön guvertesi su içine sıplanmış olarak iskele tarafına yatmaktadır. (Cavour) sınıfından bir zırhlı karaya oturmuş ve arka tarafı büyuk top tareti dahil olduğu halde suya gömülmuştür. Bu zırhlı da ehemmiyetli surette ukele tarafına yatmıştır. Kafî bir surette tes[ Arkası sahife 3 sütun 3 te] Milli Şef Inonu, evvelki gün, Tarih Cemiyeti erkânı arasında Ankara 13 (Telefonla) Reisicumhurumuz İsmet İnönü bu gün 16,15 te Tarih, Dil ve Coğrafya Fakültelerini şereflendırmişlerdir. Millî Şefımiz fakültede 4 saatten fazla meşgul olmuş, derslerde bulunmuş, talebelerin çalış malarını teftış etmis, profesörlerden izahat almış ve fakülte mesaisi üzerüıde kıymetli direktifler vermişlerdir. Reisicumhurumuz fakülte binasından 20,30 a doğrıı ayrılmışlardır. Millî Şef, bu yeni ilim müessesemizin mesaisine karşı pek yüksek ve ya« km bir alâka göstermek lutfunda bulunmuşlar, muhtelif sahalardaki ilmî çalışmalar hakkında etraflı izahat istemişler ve iltifatlarda bulunmuşlardır. Fakültenin Arkeoloji Enstitüsünde Reisicumhur, Ankara civarında yapılan f Arkası sahife 3 sütun 5 te] Hava harbleri etrafında yeni taarruz Görice îngilterede 18 Hazirandanberi 15 bin kişi öldü Berlin 13 (a.a.) Hitler bugün saat Gallabat'taki vaziyet hakkında mütem14 te Sovyetler Bırhği Halk Komıserlerı nüm malumat almışlardır. heyeti reısi Molotof şerefıne hususî bir Bu malumattan anlaşıldığına gbre, 7 zıyafet vermiştir. Bu ziyafette Molo teşnnısanide butun gün Gallabat Italyan tof'un maıyeti erkânmdan bazı zevatla tayyareleri tarafından şiddetle bombarAlman Hariciye Nazırı, Alman başku dunan edılmıştır. Bunun uzerine Gal mandanı, Propaganda Nazırı ve Hıtler'in labat'tan çekilmenin isabetli bir hareket hususî kurmayı hazu bulunmuşlardır. olacağına karar verilmiştır. Bu harekât Molotof bu sabah Mareşal Goring'le 7 teşrinısanıyi 8 teşrinisaniye bağlayan goruşmus. Hıtler'in muavmı Hess tara geceyansı tamamlanmıştır. 9 teşrinisanıde dığer iki taburla takfından da kabul edilmiştir. Molotof'un bu sabah Hıtler"e ziyaretinin dort sa viye edılmiş olan İtalyanlar tekrar köye girmişlerdir. atten fazla devam ettiği bildırılıyor. Koyu tahliye etmiş olan İngiliz kuv Dun Hariciye Nazırı von Rıbbentrop Yunan tebiiği tarafından Kaıserhof otelinde verilen vetleri koyün şarkında yeniden hücum Atina 13 (a a.) Yunan orduları kabul resminde kısa nutuklar teati olun zamanmı beklemişlerdir. 10 teşrinisanide geceyarısından biraa baskumandanlığınrn 12 teşrinisani ta muş ve Alman Sovyet münasebetlerinin samimî dostluk mahiyeti tebarüz et sonra düşman devriyelerine hücum edilrıhli tebliği. miştir. Şafak sökerken cephe temizlenPindus mıntakasında alman İtalyan tırılmiştir. miş ve biraz sonra kale tekrar zapte » esirlerinin miktarı gittikçe artmakta Londrada mütalealar ' dır. Elımıze geçen harb malzemesi adilmiştir. İtalyanlar pek zayıf bir muLondra 13 (a a ) Reuter Ajansmm kavemet göstererek ve Metemmaya çerasında 7,5 luk toplar, havan topları, makinelitüfekler ve saire vardır. As diplomık muharriri diyor ki: kilmişlerse de takib edilerek zayiata uğ• Molotof Hitler gorüşmeleri hak ratılmışlardır. kerlerimiz iki alay sancağı almışlardır. ?Juhtelif noktalarda alman düşman ya kında Londra salâhiyettar mahiıllerin Son alınan haberlere göre. İtalyanlaralılarının miktarı 150 yi geçmektedır. den bildırıldiğıne göre şu anda elde edi rın Metemma tecemmüu de bombardıOrdumuzun geri aldığı köyler, ta • lecek sıyasî bir muvaffakıyet Almanya man edilmiş ve iaşe depoları alevler mamile tahrib edılmiş bulunmaktadır. için çok yerinde olacaktır. Çunkü bırkaç içinde bırakılmıştır. Bir Arnavud böluğü, subaylarile birlik zarnandır Amerikanın İngiltereye karşı Sofya 13 (aa.) Havas ajansı bil te. kendıliğinden teslim olmuşlardır. gosterdiği hüsnüniyet ve malzeme tesliDüşman hava kuvvetleri, bir kaç köyü mi suretile yaptığı samimî tezahürattan diriyor: bombardıman etmiş ve bir kaç kişinin sonra Almanya ve İtalyada iimidsizlik Bulgar efkârı umumiyesi Molotof'un emareleri aşikâr bir şekil almıştır.. Almanyaya yaptığı seyahate çok büyuk yaralanmasına sebebiyet vermiştir. Az zaman evvel bol bol birbirine haehemmiyet vermektedir. İtalyanların yaktıklan yerler karet eden iki insan arasında şimdi BerBulgaristan, eskiden Ahnanya ile Atina 13 (a.a.) Emniyet Nezare linde teati edilen samimî el sıkış'.armın Rusya arasındaki rekabetten zarar görmüş olduğu içın Berlin mülâkatmdan tinin teblığine göre, İtalyanlar pazar ve muzakere neticesinin ne olacağı satesi günü Panyaya bomba atmış ve si rahaten bilinmemektedir. Bükreş 13 (a.a.) Pazar günkü zel(Arkası sahife 3 sütun 2 de) (Arkatı sahife 3 sütun 2 de) kayıdsız ve şartsız olarak sevinmekte [Arkası sahife 3 sütun l de] ve Berlin müzakerelerınin bilhassa Bal vil halkı, Tsalya ve Epirde bazı kasaba Sovyet Polonya hududunda miktarı zelede Panciu şehri yerle yeksan olmuşkan meselelerine tahsis edüeceğıni zan ve köyleri mitralyöz ateşine tutmuş, artan ku\rvetlerin eksiltilmesi her iki ta tur. Yüzlerce ölü ,binlerce yaralı varKorfuya ve Yunan kütübhanesi cıva rafça elverişli görüldüğü tahmin edile dır. Focsani şehri de ayni akıbete uğraneylemektedır. mıştır. Bükreşte ölenler 320 kişidir. • (Arkası sahife 3 sütun 2 de) rma bombalar atmış, Kılkış mıntaka bilir. smda İngiliz mezarlığını bombalamış, Kral Mıhail bugün Bükreşi dolaşarak Balkanlar hakkmda bir sureti tesviye Pindustan ric'at ederken bazı köylere bulunması ve Finlandiyadan da bahse felâketzedelere yardımla alâkadar ol Kendi kendimizi tenkidi ve Samarina ile Distaton'u eşi görül d^mesi variddir. muşrur. miyen bir şekilde yağma etmişlerdir. Levazım teslimatı meselesinin de göBaşvekil General Metaksas, dun üni rüsülmesi muhtemeldir.» Maltaya 180 taarruz l Hudud'arımızı hekhyen Kahraman versitede söyledıği nutukta «askerî kuv Timesin siyasî muhabiri dünkü müllHarbdenberi İtalyanlar Maltaya 180 askerlerimize kışhk hedıyeler gonde vetlerin seferberliği tamamen bitmiş» kat esnasında Rus murahhasları uzerin hücum yapmışlar, hiç bir şey yapamardmek %çm memleketin beîhbaşlı taraf" oîduğunu, artık manevî kuvvetleri sede kuvvetli bir tazyik yapılmış olduğu malarına mukabil takriben 50 tayyare larmda hamiyeüi haikımızca ıleri g'ötii ferber etmek sırası geldiğini ve bu kanaatindedir. Molotofla birlikte hiç kaybetmişlerdir. Buna mukabil İngiliz rulen hayırlı bir jaahyet başîadı. Bu f Arkası sahife 3 sütun 4 tel zayıatı 3 avcı tayyaresinden ibarettir. [Arkası sahife 3 sütun 3 te] hediyelen toplayıp gondermek vazıjesini üzerine alan K'tzılayaa teşekkür ederız. Eğer Kızılay müessesemiz yer yer atolyeler açarak kahra.marda.rim.iza gondenlecek hedıyelerden mebzulen yaptınr ve bunları hedıye gondermek istiyenlere moltiyet jıatlarile satarsa hedıye gondermek işini çok daha kolaylastirw.ış olur. Kıztlayımızın yapacağı bu jaaUyet hedıye işini bir nei'i teşkılâtlandırma da demekür. Boyle olunca. Kızılayın yalmz aynen eşya almakla tkttfa etmiyerek nakid tebemıaU daht kabul etmesi zarurî ve •pek yerinde ohır. Ancafc hedıye göndeTiîmefc maksadile verilecek bu paralar hakikaten hududlnrdaki ordularımızm kahraman zabitlerine ve yiğıt nejerlerine gideceîc kışhk eşyaya tahsis olunmnhdır. Buvların süratle teminleri ise, mahsiuı atölveler acılmakla mümJciin ohtr. Mal;sadımız yerine gelmek için fcu i$te sür'at birinci îarttır. ** İngilizlerin hava taarruzuna uğrayan İtalyan donanması Taranto ümanında (solda Cavour ve Cesar zırhhlan göriilraektedir) Mütemadiyen cephelere sevkedilen Yunan kıt'alan yuk bir taarruza giriştikleri bildirilmektedir. Yunanlıiar bu bölgede İtalyanların muhim üssü olan Görice civarında bazı cevkulceyş noktalarını zaptetmişlerdir. Italya dağ fırkasmın son hezimetine sahne olan Pmdos bölgesinde Yuna'ilılar mevzılerıni muhafaza etnıek ve İtalyan mufrezelerini temizlemek'.e meşgul bulunmaktadırlar. Yunanlıiar düşman dan alınan top ve mıtralyozleri kullan nıağa başlamıslardır. Arnavud askerle rınden müıekkeb bir böluk muharebe ttmeden Yunanlılara teslım olmuştur. Gallabat italyanların Yunanlıiar bu mıntakada bazı mevziler Londraya göre Bal eline geçtikten sonra tekrar geri alındı daha zaptettiler kanlar için bir hal Lonira 13 (a a.) Londranın salâ Atina 13 (a.a.) İtalyanların Yunan sureti bulunması hıyeth mahfilleri Sudanla Habeşistan cephesinin şimal bölgesinde topçu ve arasında kâin olup 6 teşrinisanıde İngimuhtemel tayyare himayesinde olarak ysnıden büliz kuvvetleri tarafından işgal edilen Berlin mülâkatı devam ediyor Sudanda çok şiddetli çarpışmalar Sofyadan yükselen garib sesler! Bulgarîstan Berlin mülâkatında Balkanlar ve ekalliyetler meselesinin hallini bekliyormuş! Son zelzelede Rumanyada 2 şehîr battı, Bükreşte ölenler 320 kişi... Sür'at lâzım
