22 Mayıs 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

KAVGA Çeviren: Hüseyin Cahid Yalçın Bütün dünya dilleıine teıcüme edilen bu kitab çıktı İki cild, 225 kuruştur. HİTLER (Mein Kampf) umhuriyet Vll ISTANBUL = CAĞALOĞLU ! 5 7 5 7 Telgraf v» mektub adresi: Cumhuriyet, îstanbul Posta kutusu: tstanbuL No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı: 24299 24290 M. Zeki Pakalın'm çok nefis bir tarih yazısı. Ayrıca tanınmış imzaların makale, repoıtaj ve şiiılerini TANZIMATTAN CUMHURIYETE kadar gelen Sadrazamlar Sabiha Zçkeriyanın şayanı dikkat bir itham ve müdafaası KRET KAVGASI Bugün çıkan AHMED HALID KITABEVI Çarşamba 22 Mayıs 1940 YENi MECMUA'da mutlaka okuyunuz. Alman pişdarları garbta Aras Fransa Başvekili âyan meclisinde vaziyeti bütün açıklığile izah etti ve Amyen'e vardılar «Eğer yarın birisi bana Fransayı yalnız bir mucize Fransız ordusu yeıii müdafaa hattı üzerinde teşkilâtlanıyor « r>Bruf SenfOmer o Harb tehlikeli saflıada Reynaud'nun dünkü nutku Som'dan Ren'e kadar İngilterede Halk istilâ tehîikesine karşı teyakkuza davet edildi Londra 21 (Telefonla) İstihbarat Nazırı Duff Cooper, bu akşam radyoda İngiliz milletine hitaben bir nutuk irad ederek, İngiltereye karşı yapılması muhtemel Alman istilâ hareketine karşı halkı ikaz etmiş ve bu tehlikenin geçen haftaya nazaran çok daha ciddî bir mahiyet iktisab ettiğine işaretle bütun milleti müteyakıuz bulunmaya davet etmiştir. İngilterenin şark sahillerinde ve sanayi merkezlerinde mudafaa tertibatı takviye edilmiş ve paraşütçülere karşı da esaslı tedbirler alınmıştır. Manş sahillerinde top sesleri Londra 21 (Hususî) Dover mıntakasında bu gün şiddetli top sesleri işitilmiştir. Top seslerinin mutaddan çok daha kuvvetli olduğu haber veriliyor. Sahil müdafaa teşkilâtlarının düşman tayyarelerine karşı ateş açtıkları zannediliyor. Bununla beraber, [Arkası sahife 4 sütun 3 te] ^ ^f kurtarabilir derse ona şu cevabı veririm: Mucizeye inanıyorum çünkü Fransaya imanım vardır» Paris 21 (a.a.) «Havas» Başvekil Reynaud, bugün öğleden sonra, Âyan meclisinde vaziyet hakkında beyanatta bulunmuştur: < Vatan tehlikededir, demiştir. Vaayetten hiç bir şeyi gizlemiyeceğim. Belçikanın istilâsından sonra, düşman, Fransız ordusunun Sedan'daki mafsalına muazzam bir hücuma kalktı. Fransız kıt'aları bu noktada azdı ve en iyi Fransız kıt'aları, Belçikaya gönderibniştî. İnanılmıyacak hatalar yüzünden ki bu hatalar cezalandırılacaktır Möz Ü2erindeki köprüler, evvelce derpiş edilmiş olduğu gibi atılmamıştır. Alman motörlü fırkaları bu gedikten geçmişlerdir. 48 saattenberi, Alman ilerleyişi de^am etmiştir. Amiens ve Arras, bu sabahtanberi işgal edilmiştir. Bizim klâsik harb idaresi telâkkimiz, derinlere doğru motörlü akınlardan ve paraşütçüler faaliyetinden mürekekb yeni bir telâkki ile karşılaşmıştjr. Yapılacak gayretlerin birincisi, entelektüel mahiyettedir: Kararlar almak lâzımdır.» rArkası sahife 4 sürun 6 dal Paul Reynaud, Fransız âyan meclisinde bir nutuk irad ederken Köçük bitaraflara ihtar! Rus matbuatının neşriyatı «Holanda ve Belçikaya hücum eden müttefikler harbi Balkanlara da getireceklerdir. Garanti edilen bitaraflar yanmamağa dikkat etsinler!» Bar/öduk V Alman pişdarlarının dün garba kayışile hasıl olan son vaziyeti gösterir harita Karalaria zırhlı Silâhlar raharebesi Bütün dünyaya bir sürpriz gibi görünen son Alman taarruzunun Fransız topraklannda ilerleyişi bu teknik vasıtalara istinad etmekte bulunuyor. ransız topraklannda henüz hangi neticeler doğuracağı belli olmıyarak devam eden muharebelerdeki sürpriz makiyetinin baş sırrı artık iyice anlaşîlmış bulunuyor: Bilhassa ağırları daha ehemmiyetli olmak üzere zırhlı arabaların ve bu arabalarla mücehhez Alman fırkalarının şaşırtıcı bir tesirle ilerleyişlerinden mütevellid vaziyet. Hulâsa karalarda zırhlı vasıtalann muharebeleri. Alman umumî karargâhı Fransız makamları resmen tekzip ediyor Paris 21 (Hususî) Alman zırhlı kıt'aları bu sabah da hücumlarına de vam etmişlerdir. Şimali şarkî cephesindeki Alman taarruzları püskürtülmüş tür. Son haberler, Sen Kanten'in şima linde ilerliyen Almanların Amien ile Arras şehirlerini zaptettiklerini bildiriyor. Bununla beraber, bu iki şehirdeki Almanların orduya piştarlık eden n»otörize kuvvetlerden mürekkebdir. Sedan mıntakasında da Eethel Almanların eline geçmiştir. Kambre cephesindeki mevzilerde son 24 saat zarfmda hiç bir değişiklik hasıl olmamıştır. Dokuzuncu Fransız ordusunun imha edildiğine dair Almanlar tarafcndan ileri sürülen iddialar resmen tekzib edilmektedir. 9 uncu Fransız ordusunun inhilâl ettiğini ve General Giraud'nun esir edildiğini bildiriyor Moskova 21 (a.a.) , Tass ajansı bildiriyor: Almanların esir aldıklarını iddia İzvestia, başmakalesinde şunlan yazettikleri Fransız 9 uncu ordu maktadır: kumandanı General Giraud «Fransız ingiliz askerî blokunun Almanyaya karşı olan harbi yeni bir safhaya girmiştir. Bu harb, ilk emper yalist harbin vüs'at ve nispetlerini pek çok tecavüz eden bir genişlüs iktisab etmektedir. Herhangi mantıktan daha hakikî ve daha kuvvetli olan kendi zatî mantıkı dahilinde inkişaf eylemekte devam ediyor.> Sovyet gazetesi İngiltere Fransanm Belçika ve Holanda üzerinden Almanyaya bir taarruz plânı hazırladıklarını, lâkin Almanyanm gene daha evvel davrandığını, hava taarruzlarile ingiliz donanmasını taarruz kabiliyetinden menettiğini yazdıktan sonra diyor ki: «Diğer iki bitaraf memleket dahi, harb tehlikesine maruz bulunmaktadır. İngiliz Fransız blokile İtalya ara sında gerek Akdeniz, gerekse Uzak Şark meseleleri hakkındaki tezadlar, son derece hâd bir devreye girmiştir. Cham berlain'in istifasından pek az evvel sarih bir surette tebarüz ettiği veçhi le, Akdeniz havzasile Balkanların yakında harb harekâtına yeni bir sahnç teşkil edeceği derpiş edilebilir. Bitarafhğını temin edecek hakikî kuvvetlere malik olmıyan küçük devletlerin «bitaraflığının. hayalî bir şey ol duğunu, son 3 hâdise teyid etmektedir. r ^ Bu suretle bitaraflık ve istiklâllerini muhafaza etmek isteyen küçük devletlerin bu ihtimalleri asgariye inmektedir. Büyük emperyalist devletlerin öldürücü bir harb idame ettirdikleri bir devirde, küçuk devletlere karşı yapılan harekâtın meşruiyet veya ademi meşruiyeti hakkındaki yürütülen bütün mutalealar, ancak safiyane bir hareket olarak görülebilir, hiç şüphe yok ki harbin bu günkü inkişafı anında, emperyalistler yeni memleketleri sürüklemek için bütün gayTetlerini sarfede ceklerdir. mübadele akeesi olmak istemiyen küçük devletler, ahvali hazıra vakayimden faydalı dersler almalıdırlar. Hiç yorulmadan şu ciheti hatırlat mak lâzımdır ki, Jıarbin genişlemesine hâdim bulunan bazı bitaraf devletlerin politikası, ancak bir intihar politikası olarak tavsif edilebilir. İngiliz Fransız blokunun, harbin genişlemesine mü« tedair ileri sürdükleri parolaıun neticeleri de bundan ibarettir.> Pravda gazetesi de AJmanyaya hü » cum eden emperyalist demokrasilerin Holanda ve Belçikayı da harb ateşine Bitaraflıklarını sarrdmî bir surette sokmağa muvaffak olduklannı, buna muhafaza etmek isteyen ve İngiliz mukabil İngilterenin Danimarkaya aid [Arkası sahife 4 sütun 7 de] Fransız emperyalistlerinin ellerinde Uç yüz Alman tayyaresi düsürüldü Fransız ve İngiliz hava kuvvetleri bugünkü muharebelerde mühim faaliyet göstermişler ve 303 Alman tayyaresini düşürmeğe muvaffak olmuşlardır. tngiltereden mütemadiyen takviye kıtaatı gönderiliyor Londra 21 (Hususî) İngiltereden [Arkası sahife 4 sütun 1 de] Mareşal Çakmağın Suriye seyahati Sadece İngiliz Fransız başkumandanlarının Ankara ziyaretlerini iade maksadile yapılmıştır Ankara 21 (Telefonla) Genelkurmay başkanı Mareşal Fevzi Çakmağın maiyetile Beyruta gitmiş olması, bazı şayialara ve tahmiıılere yol açmıştır. Bu arada, Mareşalımızın, Fransız ördulan başkumandanlığına tayin edilen ve tayyare ile Fransaya giderek vazifesi başıan geçen General Weygand'ın yerine «arktaki müttefik ordular başkumandanlığını deruhte ettiği de, bazı haric kaynaklarda ısrarla söylenmektedir. Bu haberler münasebetile, alâkalı mehafile müracaatte bulundum. Salâhiyettarlardan aldığım cevabı şu suretle hulâsa etmek mümkündür: « Sayın Mareşal, tebliği resmide de bildirildiği veçhile, müttefiklerin şarktaki ordularının başkumandanlarile göruşmek üzere Beyruta gitmişlerdir. Malumdur ki. bu müttefik ordularm başkumandanları, bundan evvel iki defa Mareşalı ziyaret etmek üzere Ankaraya gelmişlerdi. Sayın Mareşalın bu ziyaretleri iade etmesi tabiidir. Bunun için de müsaid bir zaman aranıyordu. Bu ziyaret için en müsaid zamanı şimdi bulduklarından gitmişlerdir. Birkaç gün orada kaldıktan sonra Ankaraya avdet edeceklerdir. Bu izahlar haricinde muhtelif menabiden tereşşuh eden ve edecek olan haberlerin hiç birisine sıhhatli nazarile bakılamaz.» 8u zırhlı vasıtalann sanayileri bu kadar ileri Fransızlarda ve ingilizlerde hiç bulunmadığı kabul olunamaz tabiî. Nitekim bazı sahalarda iki taraflı motörlü vasıtaların şiddetle çarpıştıklarma dair haberler vardır. Ancak Almanların motörlü vasıtalara malik müstakil ve mütehassıs elemanlardan müteşekkil fırkalar ve kıt'alar vücude getirmiş oldukları ve taarruz cephesinde bilhassa bu teşkilâta istinad ederek hareket etmiş bulundukları artık bütün an'anesile anlaşılmış bulunuyor. Müttefiklerin maruf tabirile dişlerini tırnaklanna takarak bu husustaki noksanlarını az zamanda telâfiye çahşacaklarında şüphe yoktur. Ancak şimdi Başvekil olan Mösyö Reynaud gibilerin üç beş senedenberi Fransız millî müdafaasını bu makineli vasıtalarla teçhiz edecek teşkilâta ehemmiyet verilmesi içinı sarfettikleri gayretin bütün semerelerini verememiş olması vahim vaziyetRoma 21 (a.a.) Ciano'nun nutku ler ihdas etmiş ve büyük ziyanlahakkında Telegrafo gazetesi şoyle dera sebebiyet vermiştir. mektedır: Fransız Başvekilinin 1937 de «Cıano, Italyanm hükümranlık hakbasılan (Le probleme militaire kxna sahib bir devlet olmak itibarile français Fransız askerî meselesi) hukukunu müdafaa etmesi lâzım geldiadlı kitabında okuyoruz ki hafif ğıni söylemiştir. Mumaileyhin bu sözü ve ağır bu zırhlı arabaları 1914 bundan boyle Italyanm hükümranlık 18 harbinin son yıllarında Fran haklarmın istimalinde kontrollara, tahdidata ve cebir ve şiddete tâbi olmak YUNUS NADİ gibi bir vaziyete uzun müddet müsama[Arkası sahife 4 sütun 4 te] ha edemiyeceği manasını ifade eder. İ «Harbe girmek için tarihî anı bekliyoruzf» «Italya Avrupa ve Afrikadaki arazisini genişletmek kararındadır. Avrupa harbinin neticesinden evvel karekete geçeceğiz» Cebelüttarıkta harb hazırlığı Şehir tahliye edilerek halk Afrikaya gönderiliyor Cebelüttarık 21 (a.a.) Röyter: Cebelüttarıkta kadınlar ve çocuklar tahliye edilmektedir. İlk grup. bu gün Cebelüttankı terketmişlerdir. Diğer gruplar, yann ve muteakıb günler Cebelüttankı terkeyliyecektir. Tahliye edilenler Fransız Fasma gönderilmektedir. Bu tedbir, neşredilen bir tebliğ üzerine alınmıştır. Bu tebliğde, Cebelüttarık umumî valisinin, harb kabinesinden, lüzum hissettiği takdirde Cebelüttankı tahliyede serbest olduğuna dair talimat almış bulunduğu bildirilmektedir. Tahliye, şehir meclisinin, hava hücıjmlan murakabesi komitesile iş birliği halinde tertib edilmiş olan program mucibince yapılmaktadır. Ciano'nun gazetesi diyor: Romada gene nümayişler talya. gerek millî arazisinin ve gerek Imparatorluğu arazisinin tevsii emelindedir. İtalyanın bu emelleri Kont Cianonun 30 teşrinisani 1938 tarihli nutkunda tarif edilmiştir. Mumaileyh bu nutkunda bir takım coğrafî isimler zikretmiş ve şiddetle alkışlanmıştır. O tarihte, demokrasiler, bu sarih mutfllebeleri nazan itibara almamışlardır. Hali hazırda demokrasilerin bu muta lebeleri pek başka bir şekilde karşılama[Arkası sahife 4 sütun 1 de] İtalya Hariciye Nazın Mareşalimize vekâlet etmekte olan Genel Kurmay ikinci başkanı Orgeneral Asım Gündüz Mareşal Fevzi Çakraağa, Genelkurmay ikinci başkanı Orgeneral Asım Gündüz vekâlet etmektedir. Kont Ciano