17 Mayıs 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Haziranda çıkar umhuri ISTANBUL CAĞALOĞLU I 5 7 5 2 Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: istanbuL No. 246 Telefon: Başrouharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı: 24299 24290 esl Iskenderun RE Cuma 17 Mayıs 1940 Acentamızda mevcuddur. 29 939 Model ROLE PARÇALARI adresl: ŞEVREM osta kutusu: 21 Müttefiktayyareleri dün Alman ileri hatlarım, demiryol ve tahkimatını saatlerce bombaladılar Tchdid altUfkOd Diğer bitaraflar Bu milletler, sonra çok geç kalmi} olmaktan dolayı dizlerini dövmemek iizere şîmdiden hiç olmazsa kendi aralannda, adeta canhavli musaraatile, tedafüî ve tecavüzî bir anlaşmanın temellerini atmıyacaklar mı? Derhal hiç olmazsa bu kadarını yapmıyacaklar mı? elçikada ve Fransada dünyanın talihini tayin edecek hayati ehem miyetli harbler cereyan ediyor. Harbin yeni şekli Almanyanın bitaraflığa sımsıkı bağlı Holanda ve Belçikaya taarruz etmesile başladı. Holanda daha evvel esaslı karar ve tedbir almamanın cezasını iiç dört gün zarfında acı bir teslim olma faciasile ödedi. Belçika ve Fransada boğuşma devam ediyor. Nihayet bu kanh haileye dayanan biribirinden feci hâdiselere karjı jimdiye kadar bitaraflıkta bir cankurtaran simidi malihulya etmiş bulunan tehdide maruz diğer küçük ve orta milletlerin bilhaasa ;u Holanda ve Belçika istilâsından sonra kendi hayat ve istıklâlleri için ne düşündüklerini anlamak cidden merak olunacak birşeydir. Sıra kendilerine de gelsin de ondan sonra vazifeleri ne i»e onu yaparlar diye mi düşünüyorlar acaba? Son misali Holanda ile Belçika olmak üzere diğer bitaraflar da hep böyle düşünmüşlerdi: Kat'iyyen bitaraf olmak, sıra kendilerine gelince tabiî hap diye teslim o'uvermiyerek hiç olmazsa millî jerefi kurtarma hesabma müdafaa çarpışmaları yapmak.. Holandanın ilk beyannamelerinden birinde: Son damla kanımızı akıtıncaya kadar uğraşacağız ve vuruşacağızl Deniliyordu. Aradan üç dört gün geçti geçmedi, bir de ne görelim: Holanda orduları kumandanı müdafaanın memleketi tahribden başka birşeye yaramıyacağına kani olarak askerlerine: Silâh kesl Kumandasını ve henüz Alman kuvvetleri gitmiyen yerlerde onlar gelinceye kadar asayişin muhafazası emrini veriyordu. Hani son damla kan ve hangi son damla kan? Bereket versin, Belçikalılar daha iyi askerdirler ve müttefiklere daha yakındırlar, oradaki müdafaa cidden canla başladır. Fakat şurası acı bir hakikattir ki Holanda gibi Belçika dahi müttefiklere memleket tecavüze uğradıktan, yani Almanlar Belçika topraklanna girdikten sonra müjacaat etmiştır. Bu müracaat derhal kabul olunmu; olsa dahi Almanlann Belçika topraklanna girmiş olmalanna mukabil müttefiklerin Fransadan alelâcele Belçikaya geçerek ve mesafe katederek imdada yetişmeleri ne olsa zaman isteyen bir işti, ve sıkı yapışılan bitaraflık sayesinde Almanlann daha evvel Belçika topraklanna girmiş olmaları onlara bir takaddüm menfaati temin etmiş oluyordu. Holanda ile Belçika hakikaten bitaraf idiler ve cidden sımsıkı bitaraf. Öyle iken ne diye taarruza uğradılar? Almanya bu yeni istilânm mucib sebeblerini ilân etti: Çünkü Holanda ile Belçika zahiren bitaraf görünmekle beraber elaltından lngilizler ve Fransızlarla anlaşmışlarmış: lngiliz ve Fransız askerleri Belçika ve Holanda topraklanndan geçerek elbirliğile Almanyaya buradan taarruz etmek üzere!.. Almanya beş altı maddede tafsil olunan delillerle buna kani olduktan sonra iyisi mi, demiş, onlar taarruz edeceğine daha evvel ben taarruz edeyim de tehlikeyi önliyeyim!.. Zavahiri kurtarmak için ileri sürülen bu sebeblere başta Almanlar olmak üzere hiç kimsenin inanmayacağı şüphesizdir. Nitekim bir kısım ltalyan matbuatı vaziyeti büyük devletler civar veya güzergâhındaki küçük milletlerin icabında çiğnenebilmeleri önüne geçilemez bir zaruret olduğu şeklinde tefsir ve izah etmekle daha âdil değilse bile hiç olmazsa daha makul bir hüküm vermişlerdir. Hususile totaliter cephenin baş mümessili olan nasyonal sosyalist Almanyası için vaziyet elbette 1914 kâğıd paçavrasından daha kuvvetli olarak böyle idi ve böyle olacaktı. Çocukların dahi takdir edebilecekleri bu hakikat karşısında Holanda ile Belçikanın baş kabahatleri Almanlar tarafmdan kendilerine isnad olunan anlaşma hareketini yapmamış olmalarından ibarettir. Onlar günün birinde başlanna Müthiş ha va akınları oluyor Taarruzlarda yeni inklgaf yok! Ruzvelt Nussoliniye İsviçre dağlannda Alman hududunu bekleyen İsviçre nöbetçileri Paris 16 (Hususî) Fransız erkânı harbiyesinin bir mümessih Meu se muharebesi hakkın da aşağıdaki izahatı vermiştir: < Meuse Möz muharebesi derınliğıne devam etmektedir. fılüttefikler Alman zırhh fırkalarının taarruzunu kırmak için tertibat almışlardır. Almanlar yalnız Sedan'm batı şimalinde Sedan'la Namur arasında zırhh kıt'alar sevkine muvaffak ola bilmişlerdir. Nefsi Sedan bölgesinde Fransız mukabıl hücumları dıin akşam üzeri vaziyetı tekrar tesis etmiştir. Sedan ile İsviçre arasında Msginot hattı tamamer. masundur. Namur'un simalinde Escunt'da iki taraf küllî kuvvetleri temasa girmişlerdir. Bütün Alman hücumları püskü rtülmüştür. Fransız Başkumandanlığı büyük bir taarruza hazırlanıyor. Hava ordusunun hücum ettiği mıntakada 8 kilometrelik bir saha tank enkazı ve ölülerle dolu harb harici kalmasııu tavsiye etti İtalya Mısırdaki tebaasını çekiyor Yugoslav hududunda hasmane nümayişler yapılıyor, bir İtalyan askerî tayyaresi düşürüldü Amerikan matbuatı Almanyaya harb ilân edilmesini isteyor Londra 16 (Hususi) Amerika Cumhur Reisi Ruzvelt, Romadaki Amenkan buyük elçısi vasıtasıle Mussolini'ye şahsî bir mesaj göndermiştır. Amerikan Hariciye Nezareti mehafilinden alınan malumata nazaran, Ruzvelt, Mussolini'den İtalyarun harb harici kalmasını istemiştir. Mussolıni, Ruzvelt'in mesajına henüz eevab vermemiştir. New^'ork Times gazetesinin Vaşingtondaki mu habiri, Ruzvelt'in Riyaseticumhur sarayında yapılan bir toplantı sonunda «İtalyanın 14 mayısta harbe girmesi muhtemel olduğuna dair ortalıkta telâş uyandıran bir rapor. üzerüıe Mussolini'ye bir mesaj göndermiş olduğunu haber almıştır. Gazete muhabiri diyor ki: «Ruzvelt, bu mesajmda Avrupada harbin etrafa sirayet etmesi endişesini izhar etmiştir. Çünkü İtalyanın harbe iştiraki böyle bir netice tevlid edecektir ve Romaya gönderilen mesaj, İtalyayı sulh halinde kalmağa davet etmek deAmerika Reisicumhuru Roosevelt mektir. Bu haber üzerüıe Amerika Reisicumhuru, Gazete, Ruzvelt'in bu kararı İtalyanın harbe hükumet erkânını toplamıştır. Resmî hiçbir girmesi tehlikesinin artmış olduğuna dair olan tebliğ neşredilmemiş olmasına ragmen bu tophaberle rüzerine ittihaz etmiş olduğunu yazmak lanü herkesçe malum olmuştur. Bu mesaj m tadır. (Arkası Sa. 5 $utun 1 de) Cephelerde vaziyet Paris 16 (a.a.) Havas ajansı askerî harekât hakkmda saat 15 te şu malumatı vermiştir: Dün bütün gün Almanlar Sedan bölgesinde şimal cenub istıkatne tinde hücum etmişlerdır Sedan'm tazyikın daha şiddetli olduğu bu bol gesinde Fransız kıt'alaBu günkü harb sahasında umumî vaziyeti gösterir harita (Açık renkli yerler rı Alman hücumunu Alman kuvvetleri tarafmdan işgal edilen kısmdır) durdurmuş ve hatta Sedanın Meuse boyunca bir mukabil hücumu da ri sürmüşlerdir. Daha şimale Namur'la Anvers bölgesinde dirsek dirseğedir. Burada Almanlar, müsaid şekilde inkişaf ettirmişlerdir. Fransız arasında şiddetli bir muharebe başlamaktadır. tank, tayyare ve topçu himayesinde bazı büyuk müdafaa tertibatında teşekkul eden 7 8 kiio Müttefık kuvvetler Zelandda Rhin Waal hücumlar yaptılar. Bütün bu hücumlar püskürmetrelik girinti derinleşmemiştir. Buna muka Meuse Escaut ağzındaki alçak adalarda, rülmüştür. Sedan'm şarkmda vaziyette Monmebil, Sedaîı'ın batı simalinde vaziyet daha cid Escaut üzerinde, Anvers bölgesinde ve dy'den Longwy'ye kadar ve daha şarkta bütün dî görunmektedir. Almanlar burada Möz'ü Brüksel'in şarkında iki muharebe bölgesi Ren boyunca hiçbir değişikhk yoktur. Fıansızgeçrneğe muvaffak olarak zırhlı kuvvetler ile arasında bir menteşe teşkil eden Anvers (Arkası Sa. 6 sütun 1 de) Fransız Başvekllinin beyanatı "Bütün dünya yakında Fransanın nelere kadir olduğunu görecektir „ Reynaud: «Yaşayacağımız zamanlar belki de simdiye kadar gördüğümüz zamanlara hiç benzemiyecek» diyor Mali vaziyetiaüz Bu gün Mecliste Vekil izahat verecek Ankara 16 (Telefonla) Fevkalâde vaziyet dolayıale baa vergi ve resimlerde zam icrasına ve bazı maddelerin mükellefiyet mevzuuna a lınmasına dair kanun lâyihası Meclisin yarınki toplantısında görüşülecektir. Son şeklini dün yazdığımız lâyihanın müzakereye konulması dolayısile Maliye Vekili Fuad Ağralı söz alacak, malî vaziyetimizle bu fevkalâde tedbirlerin alınmasını icab ettiren sebebler hakkmda izahlarda bulunacaktır. Mahud bahane başladı! Alman matbuatı, Alman ekalliyetine zulüm edildiği iddiasile Yugoslavyaya şiddetle hücum ediyor! Rumen hükumeti ve brdusu da hazırhk yapıyor Bükreş 16 (Hususi) Kabine bu gün fevkalâde bir toplantı yapmıştır. Başvekil Tata resko beynehnilel vaziyet hakkında etraflı izahat vermiştir. Kabine aynca Rumanyadaki yabancılann kontrolu meselesi hakkında müzakerelerde bulunmuştur. Cenubî Avrupada tahaddüs eden yeni vaziyet neticesinde orduda her nevi izüılerin lâğvına karar verilmistir. Londra 16 (Hususî) Yugoslavyadaki Al man beşinci kolonu hakkındaki faaliyete dair Yugoslav gazetelerinin neşriyatı üzerine Al man matbuatı Yugoslavya aleyhine şiddetli hücumlar a başlamıştır. Almanlar, bu neşriyata muvazi olarak, şimalî Yugoslavyadaki Alman ekalliyetinin tazyiklere maruz bulundurulduğuOrfî idare kanun lâyihasının da j'arın son nu iddia ediyorlar. müzakeresi yapılacaktır. Almanlann bu tahrikâtı Yugoslavyada bü Ruznamede bundan başka bazı ticaret anlaş yük endişeler uyandırmışnr. malarının temdidi veya zeyil anlaşmalar akdi Kabine bu gün toplanarak seferberük plâ hakkındaki protokollarm tasdikleri vardır. nını tetkik etmiştir. YUNUS NAD1 Urkası Sa. 5 sütun 1 de) M. Faul Reynaud Paris 16 (a^ı.) Fransız; meb'usan meclisi. bugün öğleden sonra, kısa bir toplantı yapmıştır. Başveki! Reynaud, tok bir sesle, müheyyic beyanatta bulunarak demiştir ki: « Meb'usan meclisinin bundan evvelki içtimamdan sonra, Almanya, bütün kozlarını oynamaya karar vermiştir. Abnanya, üç bitaraf memleketi istilâ etmiştir ve bugün nişangâhını Fransanın kalbine çevirmiştir. Hitler, iki ayda harbi kazanmak istiyor. Eğer muvaffak olamazsa mahvolacaktır. Hitler bunu biliyor ve biz de tehlikeyi tam surette müdnkiz. Bu tehlikeyi, İngilterede olduğu gibi Fransada da müttehid bir halde karşılayacağız. Bu gün on asırlık Fransız medeniyeti tehlikededir. Galib şelmek için, bütün fedakârhklara azmetmiş balunuyoruz. Bunu anlamıyanlar, müthiş cezalara çarpılacaktır. Cesaretimiz, gayretuniz ve imanımız, hürriyetleri ve medeniyeti düııyada tam olarak idame edecektir. Önumüzdeki aylar, istikbaldeki asuları do ğuracaktır. (Arkan Sa. 3 tütun 1 de) Fransu geri hatlaxuu müdafaa edea 48 lik ağır toplardan bir grup faaliyete geçmek ü^ere