30 Ağustos 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Kemal Atatfirk Ruzvelt Mussolini Birleşik Amerika hükumetinin eski Ankara sefiri 1 ukçeye çeviren: Cemal BUkerman Fiatı 100 kuruştur. ÜÇ ADAM Yazan: General SHERRILL Her kitabcıda bnlunur. Hitler'in teklifleri geç vakit Londraya gitti, Hariciye Nezareti bunları sabaha kadar tetkik etti Almanyanın cevabı I . K/10C İSTANBUL CAĞALOGLÜ İ Ğ O G Ü yil Sflyi! 0 4 3 0 Telgraf ve mektub adresl: Cnmuuriy«t tstanbul Posta kutusu: tstanbul No 248 ^ Teleîon: Başmuharrlı ve evl: 22366 Tohrlr heyeti: 24298. tdare ?o matbaa fcısmı 24299 24290 umhuriyel ABIDÎN DAVER'in "YARININ TÜRK DONANMAŞI,, Başlığını taşıyan çok dikkate şayan frıakalesmi Türkiyenin en nefis m olan On AtjUSÎOS IUo9 0 0 10 OU A" • YENİ MECMlHtSa Yann mutlaka oku Varşovadaki seferberlik ilânından intıbalar: Halk merakla hükumetin neşrettiği emri okuyor Varşovada mühim bir toplanı Polonya hukumeti Almanyayı protesto etti Leh siyasî mahfillerine göre, demokrasilerin sarsılmaz azmi karşısında tehlikenin atlatılması ihtimali kuvvetlidir rettiği resmî bir tebliğle bu neşriyatı ağır bir lısanla tekzib etmiştir. Burada bulunmakta olan bitaraf memleketlere mensub bir çok gazeteciler, bu moyanda cenubî Amerikalılar, Alman [Ârkası Sa. 3 sütun 1 de\ Varşova 29 (Lehistanda bulunan arkadaşımız bildirivor) Alman matbuatı tarafından Lehistandaki Alman ekalliyetlerinin zulüm ve itisafa maruz kaldıklan hakkında mütemadiyen yapılmakta olan menfi nçşriyat üzerine Leh hukumeti neş Moskovada Sovyet Alman paktı imzalanırken: Molotof paktı imzalıyor ve Staiin imzayı müteakıb Fon Ribbentrop'la göriişüyor. (Ortadaki (Ciri*Aa\c\zat Moskovadaki Alman elçisidir) t.at Mnskovadaki Alman elcisidir) Tecrübenin Balkanlara Verdiği büyük ders sasında çok güzel ve adeta ideal bir teşekkül olan Balkan Antantı, büyük Avrupa trizi önünde kendi bünyesindeki bazı noksan teşekküllenn zayıf noktalarını apaçık gördü, ve bu zayıf noktalann acılannı bir zehir içer gibi tattı. Bu noktaları bellibaşh iki esasta toplıyabiliriz: 1 Antant devletleri, bütün Balkanları ve bütün Balkanlıları bir araya toplayarak bu yarımadadan yekpare bir kardeşlik kıt'a veya kalesi çıkarmak hususunda kâfı anlayışla çahşmamışlardır. 2 Balkanlılar, yarımadanın haricî tecavüz ihtimallerine karşı müşterek ve rrüttehid müdafaasını iâyık olduğu büyük ehemmiyetle derpiş edememişler, tedbirlerini ona göre alamamışlardır. Balkan Antantına dahil olmıyan iki Balkanlı memleket vardı: Bulgaristan ve Arnavudluk. Bulgaristanın Balkan Antantına ahnması azçok zor bıle olsa herhalde muhal birşey değildi. Antanta dahil olmanın büyük ehemmiyetini takdir edeceğinde şüphe olmıyan Bulgaristan, gittikçe müphem vaziyetini kaybeden hissî taleblerinin şurasında burasında makul tatminlerle Balkan kardeşliği camiasına çekilebilirdi. Italya ile ittifak muahedeleri akdeden küçük Arnavudluğun anormal vaziyeti Balkanlılann gözlerinden kaçmamış olsa bile onunla kâfi bir itina ile meşgul olunduğunu iddia etmeğe maarteessüf imkân yoktur. Günün birinde o muahedelerin tabiî neticesi gelip çathğı zaman herkes şaşakaldı. Hakikatte bunda şaşılacak bir tek cihet varsa o da bizzat Balkanlıların ve bühassa en yakm alâkadarlarının vaziyeti vaktile görüp takdir etmemiş olmalarından ibarettir. Arnavudluk ihtiyanna malik müstakil bir mıllet değil, himaye altında bir memJeketti. Dünkü bu filî himayeye birşey demiyenlerin bugünkü filî idareden fazla hayrete düşmeğe hakları olmasa gerektir. Çünkü mesele, şekil farkile ayni meseledir. Aralarında kuv\'etli bir tesanüd tesisi için harekete geçmiş olan Balkanlıların bu yol ' ı kâfi bir ilerileyiş temin edememiş olduklarıru ortaya cıkaran hâdiseler bunlara münhasır desüdir. Merkezî Avrupanm altı üstüne seldikten sonra muhtelif tarafİ3idan Ba'kanlar istikametine teveccüh edebilecek istilâ ku\r"°t'<";"'n hu *V<n'ar Ruslar garb hududlarında asker tahşidatına başladılar ingiliz kabinesi bugün toplanıyor Hâdiselerin huli Beynelmılel vaziyet, gerginliğini muhafaza etmekle beraber, ihtilâfın diplomatık müzakereler yolile halli umidteri henüz kat'i surette zail olmamıstır. ingiltere Başvekili. dün Avam Kamarismda irad ettığı nutkiie vaziyetin vahım olduğunu, îakat sulh veya harb ıçın henuz bir karar verılmemış bulunduğunu bıldırmış ve İngilterenm Lehistana karşı deruhde ettıği taahhudlerı yerine getireceğini kat'iyetle tekTar etmiştır Alman başkumandanlığı da Slovak Bitaraflık kanununun tadiline aleyhtar olanlar son hâdiseler üzerine Cumhur Reisine Leh hududunda kuvvetler yığdı hak vermeğe başladılar Amerikada efkârı umumiye değişiyor Almanyada Hitler Çemberlaynin nutkunu dinledıkten sonra, ingiliz notasına verlceğı cevabı hazırlamış ve dun akşam ingiliz elçisine tevdi etmiştir. Mahiyeti henüz anlaşılmıyan bu cevabın bugun Londraya varacağı zannolunuyor. A^kerî sahada Almanyada hazırlıklar tamamlanmış ve Alman ordusu Slovakyanın istiklâhni mudafaa et mek bahanesile Slovakyaya girmiştir. Fransada hamalJarının hemen hepsi seferber edilen garlarda yolcular kendi eşyalarını kendileri taşıyorlar Lehistanda Leh hukumeti, Alman ordularının Slovakyayı ısgalinı doğrudan doğraya Lehistana karşı bir tehdid telâkkı edereıc şiddetle protesto etmiştir. Varşova hukumeti ayni zamanda Danzıgdeki Alman makamları tarafından Leh trenlennin musaderesini de protesto etmış ve Danzig statusunu ihlâl eden vaziyete nihayet verilmedıği takdırde şıddetli tedbirler almak mecburiyetinde kalacağını bıldırmiştır. Amerikanm Londra elçisi Kennedy son defa Lord Halifaks'la görüştükten sonra Hariciye Nezareti binasından çıkarken halk tarafından alkışlanıyor Vaşington 29 (Hususî) Mezunen Londrada buiunan Maliye Nazın Morgenthau Cumhur Reisinin daveti üzerine bu akşam Nevyork'a hareket etmiştir. Kongre toplanıyor Vaşington 29 (a.a.) Kongrenin derhal toplanması için tanzim edilen davetnamenin metni hazırdır. Davetname • KIMIIMMI II1II Çemberlayn'ın mıtku İngiliz Başvekili, hükumetin bütün taahhüdlerini ifa edeceğini bir kere daha teyid etti Londra 29 (Hususî) M. Hitler, İngiltereye verilecek cevabı hazırlamak üzere başlıca müşavirlerini öğleden sonra Başvekâlete davet etmiştir. Hitler, bu münasebetle İngiltere Başvekili Çemberlayn tarafmdan bugün Avam Kamaraşında irad edilen nutku ariz ve amik tetkik ettikten sonra, cevabını kat'î şekilde tespit etmiştir. Hitler, bu cevabı İngiliz elçisine tevdi etmiş ve Henderson'la 25 dakika görüsmüştür. Hitlerin cevabı bu gece Londrada beklenmektedir. Cevabın mahiyeti hakkında henüz malumat alınamamıstır Hitler, Henderson'la gönhtiikten birkaç dakika sonra İtalyan elçisi Attohkoyu kabul etmiştir. nun bugünkü toplantısı 55 dakika sürmüştür. Kesif bir halk kalabalığı parlamento binası etrafında toplanmış ve Başvekil Çemberlayn'i meclise girerken şiddetle alkışlamıştır. Başvekil Çemberlayn, Avam Kamarasında, Lord Halifaks da Lordiar Kamarasında zeynelmilel vaziyet hakkında ayni mealde birer nutuk ırad etmışlerdir. Çemberlayn, Avam Kamarasına girdiğı zaman uzun uzun ve hararetle alkıslanmıştır. Tribünler ağzına kadar dolu idi. Çemberlayn, perşembe günündenberı büyük bir değisiklik olmamış olduğunu söylemek suretile söze başlamıştır. Başvekil demiştir ki: « O gün söylediğim gibi, başımızm üzerinde bir felâket dolaşıyor. Bugün bu İArkası Sa. 7 sütun 1 cie] Reisicumhur tarafmdan kendi tabiri veçhile «ihtilâf kâfı derecede kat'iyet kes « bettiği zaman» imza edilecektir. «Amerikalılar mücrimin kim olduğunu biliyorlar» Nevyork 29 (a.a.) Gazeteler, AImanyanm İngiliz notasına vereceği ce [Arkası Sa. 3 sütun 4 tel IIMMIIIIIIIIIIIIH >•>•••>• 11 > 11 rl 1111111111 • I r • 1111II1111111111 > 1111 > M • 1111 • I t l II11 > I t i 11111 • I | 111111111 • 111M111111111111111111 • IF11111M11 • I Rusyada Şundiye kadar hareketsiz kalan Rusya dun Leh hududunda tahşidata başlamış ve garb cephesme 300 bm kışilık takvıye kuvvetlerı gondermiştir. Bugun toplanacaJc olan Sovyet parlamentosunun ıctımaı da tehir edılmıştir. Yazan: Abidîn Daver Milletlerin tarihinde zaferler vardır ki onları kazananlara sadece askerî şeref verir. bu zafer milletlere kahramanlık tacı giydirir. Gene zaferler vardır ki onları kazanan milletlerin tarihinde, bu zaferler sadece parlak bir şeref ve kahramanlık destanı olmakla kalmaz, bir devri kapayıb yeni bir devir açar; yalnız muzaffer millet için değil, bütün muhili için Ties'ud ve nurlu bir inkılâbın başlangıcı olür. İste Türkün 30 ağustos zaferi, böyle uğurlu ve mabarek bir zaferdir. Dumlupınarda galib gelen Türk süngüleri. İstanbulu fetheden Türk kıhclan gibi, insanhk ve medeniyet tarihinde yeni bir devir acmışlardır. 30 ağustos 1922 de 29 mayıs 1453 gibi, Çağ değistirten bir hâdise olarak tarihe geçecektir. Fatih Sultan Mehmedin ordusu, Bizans surlarınf devirip İstanbula girdiği zaman 395 ten itibaren devam edegelen Orta* Zamanı kapamış ve Yeni Zamanı acmıştı. Atatürk İsmet İnönü Fevzi Caknıak kumandasındaki Türk ordusu da, Dumlupınarda istilâ ordusunu inıha ettiği vakit, Türkiye ve Yakınsark için, zulmet devrini kanamış, nur devrini açımştır. 30 ağustos zaferi, böyle mubarek bir zaferdir. {Arkası Sa 6 sütun 2 del Fransada Alman Fransız hududu tamamen kapanmıstır. Daladye General Gamelin ile tekrar goruşmuş, General Veygand da hususî memuriyetle Yakınşarka taym edilmiştır. YUNUS NAD1 l Arkası Sa 3 sutun 3 del Bugün : Diğer memleketlerde Ordu terfi listesi (8)"lncl sahifede İngiliz parlnmentosunun dünkü toulantısı Londra 29 (Hususî) Parlamento' Diger memleketlerde harb hazırlıklarma devam edilmektedir. Belçıka Kralı ile Holanda Kraliçesi de sulh lehine son bir teşebbuste bulunmayı teklif etmışlerdir 1