24 Ağustos 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

24 Ağustos 1939 CUMHURÎYET Şehrin içinden Hava hücumundan korunmak için Dün yapılan ikinci tecrübe de tam bir muvaffakiyetle neticelendi Hava Müdafaa Komutanı Istanbulluların soukkanlılığını ve süra'tini takdirle karşıhyoı (Baştarafi 1 Inci sahitede) navar düdüğü taşıyan motosikletli polisler de faaliyete geçerek caddelerin bo şalması için tedbir aîmışlardır. Emniyet teşkilâtı da tam kadrosile harekete geçip halkm muhafazası hususunda süratle tedbir almağa koşmusîardır. Şehrin en mütekâsif noktalanndan birini teşkıl eden Eminönü meydanile köprü üzerini ihtiva eden saha dünkü tecrübe sırasında da birkaç dakika içinde boşa Iarak buradaki halkm hepsi civarda bulunan muhtelif sığınaklara girmistir. Tehlike işaretinden tam yirmi dak'ka sonra, yani saat ona yirmi kala ilk filo Adalar istikametinden görünerek köprü üzerinden geçmiş ve Halicle Bevoâlunu tarayarak semada turlar yapmağa başlamıştır. İlk filonun görünmesile beraber Anadolu istikametinden çıkan diğer bir filo yu Boğazdan gelen üçüncü bir filo takib etmiştir. Bu suretle bir an içinde şehir üzerinde muhtelif filolar uçmağa ve bombalar atmağa başlamıştır. Dünkü tecrübelerde hücum tayyare leri Üsküdar İskele meydanile, Topha ne, Aksaray ve Eminönünde tahribat yapmışlardır. deki vapurlar yerlerinde kaldığı gibi Şirketi Hayriyenm sefer üzerinde olan vapurlanndan 63 le 11 Küçüksu plâjına, 76 Yeniköye, 67 Beylerbeyine, 66 Kabataşa, 60 Büyükdereye, 57 Ortaköye, 55 Usküdara, 54 Rumelikavağına, 47 Beykoza yanaşarak yolcularını boşalttı. Bu vapurların yolcuları olduklan yer Ierdeki sığmaklarda muhafaza altına alınmıştır. Tecrübe nihayet buîduktan sonra ayni vapurlar tekrar yolcularını alarak yollarma devam etmişlerdir. Saat onu yirmi geçe kulelerdeki dü dükler tehlikenin geçtiğini haber vermişlerdir. Bu işaret üzerine şehirde tabiî hayat avdet etmiştir. Bombalar ISTANBUL altında Yazan: SALÂHADD1N GÜNGÖR Cağaloğlu köşesîni henüz dönmüştüm. Belediyenin çöpçü onbaşısı Salih, boyBirden uzun uzun ötmeğe başlayan dü lu boyunca yere uzanmış, yatıyor: Üstüsdük seslerile yerimde sarsıldım. Bereket e çalınan imdad düdükleri... versin ki hâdiseleri tespit etmek mecbuBir imdadı sıhhî otomobili, köşenin bariyeti, ezeldenberi Allaha sığınmış olan, nda belirdi. Gaz temizleyici memurlar, biz gazetecileri yeni bir sığınak aramak öpçü Salihin başına üşüştüler. Zavallızahmetinden kurtarıyordu. n tepeden tırnağa beyaz bir toza buladıKolumdaki beyaz bandın salâhiyetine ar! (Losantin). Fakat adamcağıza ıngüvenerek geüşıgüzel Ankara caddesine anın çöpçü demeğe dili varmıyacak. doğru yürümeğe başladım. İhtiyar bir a Deyme aktör rolünü bu kadar muvaffadam kulaklan düdük seslerinde, ansızın iyetle yapamaz. Kıpırdanmak değil ya, önümde durdu ve gözlerini gözlerime di adeta nefes almıyor! Bir hayli uğraşılakerck: ak, hele şükür çöpçü Salih, yeniden dün Günler de ne çabuk geçiyor! dedi, asına kavuşturuldu. Fakat bu arada, ayi gazdan bayılan bir başka çöpçü, zasaat on iki olmuş... alh Kâmil, bo&ulmuş farzedılerek, düşGüldiim: Saat on iki düdüğii değil o... Fa üğü yerde kendi akıbetine terkedildı. kat bir yer bulup sokulmazsan, senin öm Bütün bu işlerin son derece büyük bir iddiyetle yapıldığını ilâve etmeğe bilhasrüniin saat on ikisi çalabilir! a meoburum. İlk hava taarruzundan alıAnlamadığına görünce ' ' tmeğe aan dersler sayesinde şimdiden hükmedimecbur oldum: Kuleler tehlike işareti veriyor: Ne orum: Bu seferki büyük taarruz, ötecinden çok daha muvaffak neticeler veredeyse, tayyareler gelecek! Benden bu kara haberi almca adamca ecek! Halk, pasif korunma vazifesini, lemen de kusursuz başardı, denilebilir. ğızm yüzü kireç rengini aldı: Deme Allahmı seversen... Belâya Memurlar da büyük bir dikkatle çalışıyor bak ki, vapurlar da işlemez. Hasta kızı doğrusu... İşte meselâ şu itfaiye erine bir >akın: Maske altında, güçlükle nefes almı görmeğe Usküdara gidiyordum. Usküdan filânı bırak da, bir sığı dığı halde, g«ne her gösterilen yere, yıldırım gibi yetişiyor. Sefer zamanında bu nak ara kendine... Mahalleler arasında dolaşmağa çıkan erin, şimdikinin birkaç mreli dikkatle ayni motosikletli polisler, köşebaşlarmda halkı şi başaracağına şüphe mi var?.. ikaz ediyorlardı: Halicden Marmaraya, Boğazdan, Sa En yakın sığmağa doğru koşun... ayburnuna kadar, İstanbulun saçlarını Vakit yok! zehirli bir tarak gibi tarayarak geçen tayVe halk, çok geçmeden, hakikî bir ha areler, bir ara Yenicamiin minareleri üva tehlikesi varmış gibi şuraya buraya zerinde toplandılar. kaçıştnağa basladı. İki başörtülü kadın, îşte bir kırmızı alev: Yangm bombaEbussuud caddesine doğru yel yeperek ı! Ve işte bir mavisi: Zehirli gaz.. Ve yelken kürek koşaıken birinin ayağından nihayet işte siyah bir duman: Yangın! iskarpini fırladı. Eski bir dükkânın saçaklarını saran aArkasmdan seslendiler: ev dalgası etrafında, on kadar itfaiye ne Bayan... Papucunu ali. erinin bir cankurtaran simidi gibi {oplanDuymadı bile.. H a bre koşuyordu. dığını görüyoruz. Ve gözümüzün yaş'na Hatta biraz sonra, papucunun öteki teki bakmıyarak biz de onların peşinden koni bile fırlattı. uyoruz. Birkaç dakika zarfmda'Ankara cadManzara, hakikîsi kadar heyecanlı .. desi, o meşhur kalabalığını, bir sünger redeyse, tayyareler gelecek! Benden bu parçası gibi içıne çekmiş, ortada, gazete Sağdan soldan haykırmalar duyuluyor: cilerle üç beş memurdan başka kimse kal Yetişin.. Koşun... Hortumu tut... mamıştı. Kaçan kaçana, saklanan sakla Merdiveni al!.. nana, kepenklerini indiren indirene!. Ve bu keskin heceli emirlerin, en kesŞoförün biri, inik bir dükkân kepengi kin bir kat'iyyetle arası bir saniye geçmenin arkasından, karşıki şerbetçiye sesleni den yerine getirildiğinı görmek, yürekleyor: re ferahhk veriyor. Yüreğime baygınlık geldi yahu... Emniyet Müdürü Sadri Aka, polis Suradan bir bardak şerbet uzat bana! bayrağının sallandığı otomobili içinde, Şerbetçi gülüvor: Beyazıddan Eminönüne, Eminönünden İştihanı sonraya sakla... Sana şer Beyoğluna, Tophaneden Şiş^ye mütemabet vereyim derken, ölüm şerbeti içmeğe diyen gidrp gelıyor. niyetim yok! General Hüsnü Kılkış, General OsBu bir taklid tehlike ama, hakikisi de man Tufan, ahnan müdafaa tertibatına bir şehrin sakinlerinde ancak bu derece nezaretle meşgul... dehşet uyandırabilir. Hiçbir falso yok. Derken bir telefon darbesi: Biitün memurlar, canla başla işlennin ba İmdad otomobilini yetiştirin! Yeşında... Bugünkü hava taarruzunun hedefle miş iskelesinde biri hastalandı! Nesi var?.. rinden biri de Eminönü meydanı... Emlâk Bankasınm önünden itibaren, köşe Kalb! Hemen ölmek üzere... lerde, kendılerinı gizleyen gaz temizleyici, Bir saniye sonra, imdad otomobili tayangın söndürücü ekiplere raslamağa baş bir caizse dolu dizgin koşuyor. Hastayı ladık. hemen hastaneye kaldırıyorlar. Eminönü kaymakamı, polis karakoluBu arada, M:sır askerî heyetinin otonun telefonu başmda bekliyor. Ortada mobilleri, köprü üzerinde göründü. Yegergin bir hava var. Neredeyse, kızılca nicamii gezmeğe gelmişler. Fakat tam cakıyamet kopacak. Gözler meydandaki sa mie girecekleri sırada, korkunc bir bomba atte... Aradan böyle yirmi dakika geçti, sağnağına tutuldular. geçmedi, Galata kulesi istikametinde, kuGeneral Hüsrü Kılkış, misafirlerini islağımıza havada dolaşan bir motör ses tikbale koştu ve kendilerine, yapılan tecgeldi. Bu, şehri düsmanca ziyarete ge rübe hakkmda safha safha izahat verdi. len ilk bombardıman tayyaresi idi. Der Biraz sonra da Başvekil Refik Saydam, ken, daha başkaları, üçer üçer, ufkun öte yanmda Vali Lutfi Kırdar olduğu halde, sinde berisinde belirmeğe başladı. Kor Eminönü meydanına geldi. kunc homurtularla, Eminönü meydanmı Başvekilimizin ilk sözü, halkın gizlenyalayarak geçiyorlarüı. Gürültüden deh mek hususunda muvaffakıyet göstenp şete düşen martılar, cıyak ciyak haykırı göstermediğini sormak oldu. General şarak, hiçbir kuşa benzemiyen bu çelik Hüsnü Kılkış cevab verdi: kartallann önünden kaçnıağa çabahyor Netice ümidimizin çok fevkindedir! lar. Başvekil, yang.n bombalarının nerelere Derken, iştt bir tanesi, ilk isabetli yan atıldığı hakkmda da malumat aldıktan gm bombasını, Yenicami kemerinin üze sonra, itfaiye erlerinden birini yanına çarine düsürdü. İtfaiye erleri, bir anda yay ğırarak: la kurulmuş gibi yerlerinden fırladılar Kulandığın maske kaç numaradır? Denize, birkaç hortum birden uzatıldı dıye sordu. Maske altında ses çıkaratnadıkları içın e Bir numaradır efendim. isaretlerile konusuyorlardı. Hele neyse Nasıl iyıce nefes alabiliyor musun? yangın sür'atle söndüıüldü. Fakat, âhı Alıyorum efendim.. zamanın ebabil kusları, durmadan şehre Başvekil, bunun üzerine Hüseyin Hüsölüm saçıyorlardı. Bu sefer kısmetimize nü Kılkışa döndii: bir zehirli gaz bombası isabet etti. Yanan Evet. As'l dava budur. Maskelere Hasan Ecza deposunun önü, dumandan gözgözü görmez bır haide... Sağımda so alışmak ve halkı alıstırmak lâzım!. Sonra, lumda aksıranlar, iperit gazının tesirile bir müddet Mısır askerî heyeti reisi F!gözleri yasaranlar var. Mendille burun zeydi Pasa ile de görüşerek Eminönünlarımızı tıkamaga cahsıyoruz. Fakat ko den ayrıldı. runmak mümkün mü?.. Saat on buçuğa doğru ikinci bir düdük sesi, tehlikenin uzaklastığmı ilân ediyorİleride, bir koşuşma oldu: du. Ne var?.. Salâhaddin GÜNGÖR İki adam bayıldı!.. Başvekilimiz dünkü tecrübeler esnasında Dün iki kaza oldu Beyazıd ve Galata kulelerindeki dü düklerin sesi, şehrin her tarafmdan du yulmadığı anlaşıldığından daha kuvvetli düdükler satın alınacaktır. Dünkü tecrübe esnasında Büyükadada bir kadın bayılmış, Beyoğlunda da bir çocuk tayyareleri görmek üzere pencereden bakarken düşmüş, kolu kırıi mıştır. Tayyarelerden atılan temsilî bombalardan birisi patlamadan Büyükadada bir fundalığa düşmüş, burada bir yangın Eminönünde başlamışsa da büyümesine meydan ve Eminönü meydanına düşen bir zehirli rilmeden söndürülmüştür. gaz bombası üzerine derhal maskeli Harb hali bitti müfrezeler faaliyete geçerek tehlikeli sa İstanbul Vilâyetinden: hayı sarı bayraklarla çevirmişlerdir. Bu İstanbulda aktif ve pasif müdafaa tatsaha Bahçekapıda Emlâk Bankası civa bikatjnın ikincisi 23 8 939 tarihinde yanna tesadüf eden bir kısmı teşkıl ediyor pılmıştır. Bu tatbikatlar münasebetile 15 du. Burası arazözle yıkandı; kireçlendi, ağustos 939 tarihinden itibaren şehir için kordon altına alındı. ılân edilmiş olan harb hali bitmış bulunYenicami kemerinin yanına düşen bir maktadır. yangın bombası da burada yangm çıkarmıştı. Buna karşı da İtfaiye müfrezesi faaliyete geçerek yangını söndürecek tedbirleri aldı. Bir tahrib bombası da Yenicamiden Mısırçarşısı istikametine kıvrılan nokta daki su yollarını tahrib etmiş bulunuyordu. Tahrib müfrezeleri derhal buraya da yetişerek tamirata başlamıştır. Yaralanmış farzedilenler de sedyelerle cankurtaran otomobillerine konarak hastanelere gönderilmiştir. Bu tatbikatta alınan netice şudur: Halk birinci tatbikatta olduğu gibi ken disine düşen işleri dıkkat ve itina ile yapmıştır. Bu keyfiyet halkımızm ciddî ahvalde karşılaşacağı bütün müşkülâtın icablanna kolaylıkla intibak edebileceği kanaatini kuvvetlendirmek itibarile çok kıymetlidir. Hava bombardımanından ileri gelen hasar ve zararları ortadan kaldırmak ve yaralı ve gazlılerin yardımına koşmak üzere günlerdenberi vazifeye hazır bir halde bulunan pasif koruma yardımcı kuvvetleri (Emniyet, İtfaiye, sıhhî yardım, gaz temizleme, can kurtarma, su, havagazi ve elektrik mecralarını tamire mahsus teknik onarma ekipleri) de bu tat bikatta, evvelkinden daha büvük bir sükunet ve alışkanlık göstermiştir. Bu hal, koruma kuv\ret!erimizde matlub olan nefse itimadı ve sevk ve idare den bekledığimiz mümareseyı göster mektedir. Dünkii tecrübe esnasında görülen manzaralardan Mtsır askerî heyeti tecrübelerde hazır bulundu Şehnmizde bulunan Mısır askerî heyeti de bu tecrübeleri Yenicamiin mer divenlerınde yer tutarak takib etmisler dir. Kendilerine General Ali Rıza da refakat ediyordu. Başvekil Eminönünde Eminönünde pathyan bir bomba Biraz sonra Başvekil Refik Savdam, Dahıliye Vekili Faık Öztrak, Vali ve Belediye reisi doktor Lutfi Kırdar, General Hüseyin Hüsnü, General Tufan Hava müdafaa komutanı Hüsnü. da Eminönü meydanına gelmışlerdir. Kılkışın beyanatı Başvekil Refik Saydam, biüıassa ze« Memleketimizde havaya karşı hirli gaz bombalarının yaptığı tahribatı koruma tatbikatı geniş mikya^ta ilk defa cnlemeğe çalışan maskeli müfıezelerle olarak İstanbulda yapılmıştır. En büyük alâkadar olmus, bunlardan bir kaçıle gö şehrimiz bulunan İstanbulun havaya karrüşerek iyi nefes alıp alamadıkiannı sor ş: korunması tatbikatı diğer şehirlerimiz muştur. Hepsi de «iyi nefes ahyoruz» için bir nümune teşkil edecektır. cevabını vermişlerdir. Bu tatbikatlarda İstanbul halkının gösKöprü üzeri ve Eminönü mevdanın termiş olduğu alâka ve intizam ve yükdaki halk, sığınaklara iltica eyledigi s;ra sek hassasiyet takdire lâyıktır. Tatbikatların intizammı ve muvaffada Boğazın muhtelif noktalarır.dan bir | J kiyetle cereyanını temin için Emniyet iki vapur gelerek yolcularını boşaltmıştır. Bunlarm da bir kısmı Karaköy, bir kıs ' teşekküllerimizin göstermiş olduğu gaymı Istanbul cıhetındekı sığmaklarda mu reti ve pasif korunma teskilâtınm vazifeye bağlılık ve faaliyetlerini de takdir ede hafaza altına alınmıştır. Havdaroa«a ve Kadıköv i=k°'p'erin rım.» İstanbula hiicum eden tayyarelerden bir kısmı Tünel meydanında bir zabıta memuru acele sığınağa gidilmesini söylüyor Zehirli gaza yakalan bir vatandasın hem ilk tedavisi yapılıyor, hem naklediliyor