21 Ağustos 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 8

CUMRTJRtYET 21 Ağustos 1399 ERZURUM MEKTUPLARl Erzurumda belediye işleri yeni bir safhaya giriyor Şimendiferin bu tarihî şehre varması, Belediyeye de büyük vazifeler tahmil edecek İzmir ve Fuar I Başmakaleden devami disini dolduran insanlar itibarile bu halıta halinde bulunmakla beraber o zaman da esasen memleketin müstahsil unsurunu teşkil eden Türkler kendi millî ve müslüman hususiyetlerını muhafaza ederek müstakil bir mevcudıyet teşkil eylerierdi. İktısaden şu farklarla: a) Istihsali ekseriyetle Türkler femin ettıkleri halde al'm satıtnı, hususilc ihracat ve ithalât tavassutunu o halıta cemaati yapardı. Bu marifette onların şeytana taş çıkartan ilen bir kabıliyet sahibi bulunmuş olduklannı kabul etmek lâzırndır. b) Halitayı zengitı ve müreffeh kılan bu tavassut binnetice Izmiri mamunaştı! rıyor, fakat müstahsil Türk hınterland nı kemiriyordu. c) Ne Avrupalı, ne Asyalı olmıyan İzmir halita cemaati kapitülâsyonlardan istifade ederek icabmda Avrupalıdan fazla Avrupalılık iddialarile küstah çehreler gösterebiliyordu. Ve yerli, yabancı herkes öyle zannetmeğe başlamıştı ki Izmırin ekonomik faaliyeti ancak bu mutavassıt halita cemaatinin becerıklilığile yürür bir meseledır. Memleketin istiklâlini istirdad eden millî rejim, izmir hayatını da millileştırerek onu o kemirici halita cemaatinden kurtardı. Fazla olarak harbde İzmir yanıp yıkıldı. Şinıdi Türklere iki vazife birden terettiib ediyordu: 1 : Harab İzmiri imar etmek, 2 : izmir ve hinterlandı iktısadiyatını artık bundan sonra Türk ellerile yürütmek. Türkün en yüksek kabiliyet derecelerini ispat etmek üzere îzmir ve hinterlandında, işte mucize sanılan bu keyfiyet pek az bir zamanda gerçekleşerek basbayağı bir hakikat olmuştur. Nüfusundan çok kaybeden izmir, henüz eski şenliğini bulmamış olmakla beraber bu şehirden geçen hinterland mahsulleri Izmirin eski zamanlarını aratmıyan bereket ve mebzulıyetle elde edilmiştir. İzmir hinterlandı bellıbaşlı mahsullerinde gerek nefaset, gerek miktar itibarile istirdaddan evvelki zamanları geçmiştir. Bu kadar mı? Harb zamanınm yangınlarıle kocaman bır harabezara ddnmüş olan îzmiri, Türkler, dünyanm en mamur \e en modern bır ^ehri haline kalbetmekte ve hatta kalbetmiş bulunuyorlar. İzmir Fuarının bedıî ve medenî mahiyet ve manzarasına gelınce, esenn böylesini eski İzmırın halıta cemaati, hatta hatır ve hayalinden bile geçiremezdi. İzmir Fuarı kendisiie hemen hemen îzmir kadar iftıhar ettiğimiz bir eser olmuştur, ve bu eser rnütemadi tekâmüllerile Türkün medeniyet ve irfan kabiliyetinı yükseltip gitmekte ilânihaye devam edecek bir abidedir. îzmirin güzelliği... O Akdenizin kenarına bağdaş kurmus en güzel şehirlerımizden bıri ve belki birincisidir. Bütün tarih boyunca hep güzel olagelen îzmir, yeni rejimin Türkleri elinde güzeîliğinin en yüce şekil ve manzaralarile parlay;p gidecektir. İzmırde. bu güzelliklerile bütün Türk yüreklerini sevincle dolduran bütün İzmirlilere bızden en samimî selâm ve sevgi! Oslo konferansı ve Atatürk Oslo (Hususî muhabirimizden) Parlamentolar bırliği konferansı ağustosun on beşinde açılmıştır. Beynelmilel teşekküllerin birincisi olan birlik, bu sene ellinci yıldönümünü kutluladığı için sulh ve demokrasi umdelerine sadık bütün dünya milletlerinin mümessilleri Oslo'ya koşmuş bulunuyordu. Norveç Kralının huzurile yapılan merasim pek parlak ve samimî olmuş, meshur Kont De Wiart'ın söylediği açma nutkuna, Norveç Haricıye Nazırı tarafından cevab verilerek dünya vaziyeti ızah edilmiştir. Türk murahhas heyeti namına söz alan Fazıl Abmed Aykaç ezcümle şunları « Malumdur ki dünya, siyasî tekâmülünün tehlıkeli ihtımaller gösteren bır merhalesinde bulunuyor. Bir taraftan ideoloji savaşlarmın kelime muharebesi ol maktan çıkarak masum milletlere tecavüz ettiğini görüyoruz. Diğer taraftan da insaniyeti ümidlendirecek bir manzarayla karşıkarşıyayız. Filhakika dünyanm büyük demokrasileri adalet ve hakkaniyeti müdafaa için hem maddî, hem manevî bir mlh cephesi kurmuş bulunuyorlar. Böyle bir vazivette Türkiyeye düşecek mevkiden şüphe edilebilir mi? Evet, cihan efkârı umumivesi önünde =öyleriz ki biz barış ve demokrasi safında bulunuyoruz. «Yurdda sulh, cihanda sulh» prensipine daima sadık kalan politikamız, senelerce bu gayeyi, her millete dost ve dürüst bir bitaraflık takib etmekte buldu. Ancak Av rupada bugün büsbütün yeni bir siyasî kılima hasıl olmuştur. Badema harbden kaçınmak için ondan yalnız nazarî surette nefret etmek kâfi gelmiyeccği ve bilâkis sulhun fedakâr bir amili olmak icab eylediği kanaatine vardık. Siyasetimiz bilumum ahidlerimize sadık kalarak ve hiç kimseye karşı tecavüz fikri beslemiyerek ilerlemektedır. İdealimiz açık ve kısadır: Sulhun müdafaası. Ve her milletin yaşamak hakkına malik oldugunun bilinmesi.» Murahhasımız Atatürkün ebedî üfulü münasebetile Türk milletinin uğradığı matemden ve bunun en samimî tesellisini millî Sef ve Reisicumhur îsmet İnönünde bulduğundan bahisle demiştir ki: Manevralar bugün bitiyor Milli Şef, Kırklarelindeki göçmen mahallesinde Erzurumda yeni mahallenin maketi Erzurum (Hususî) Bu hafta Erzurumu alâkadar eden en mühim mesele Belediyedeki değişiklik olmuştur. Üçüncü Umumî Müfettişlik mıntakası teşkil edilip Tahsin Uzer de bu vazifeye getirilince, Erzurumun kalkınmasını kolaylaştırmak bakımmdan, müntehib Belediye Reisi sistemi mahzurlu görüldü; Heyeti Vekileden alınan bir kararia bu sistem değiştirilerek, Erzurum da mansub Belediye Reisile işlerini tedvir eden bir Vilâyet haline ifrağ edild. îki senedenberi bu vaziyet, böyle devam ediyordu. Mansub Belediye Reisi eski Havayolları Umum miidürü Şevket An, iki sene bu vazifeyi gayretle başardı. Ve Belediyecilik bakımmdan Erzurumda Kayli yenılikler yaptı. Belediye Reisliğinin mansub olması icab eden sebebler zail olmuş olacak ki, Erzurumda bu prensip kaldırılmış ve yeniden müntehib Belediye Reisligi sistemine dönülmüştür. Geçenlerde toplanan Belediye Meclisi Erzurumun tanınmış şahsiyetlerinden avukat Mes'udu Belediye Reİ3İiğine seçmıştir. Erzurum ımar '"humması içinde çırpmırken ve başarılnuş beledî vazifelerin yanında daha bırçok işlerde mevcud olduğu için, metnleketini seven avukat Mes'udun hatır gönül dinlemiyerek icraata girişeceğini beklemek hakkımızdır. Demiryolu ferşiyatı Aşkaleden Karabıyığa doğru ılerlemektedır. Ayın sonunda ilk lokomotifin düdükleri, Inönü siyasetinin yeni bir zaferini müjdeliyecektir. Halk, Belediye, Haİkevi, Parti, bu muazzam bayramı tes'id etmek için hazırhklara başlamıştır. Vilâyet matbaa müdiirü Ferid, o günü yaşatacak brosürleri bastırmak, daha birtakım hazırlıklan ikmal etmek üzere İstanbula gönderilecektir. Tren Erzuruma geldikten sonra ayakkabıcılık, abacılık, tabakhk gibi bazı sanatların bundan mutazarrır olacakları şiiphesizdir. Daha bir iki sene evvelinden bunlara yapılan irşadlar ve yeni vaziyete intıbak etmeleri için yapılan teşebbüsler, semere vermemiş olduğundan, zarar görecekleri mrhakkakhr. Istanbuldan ve memleketin diğer sanayi merkezlerinden sevkedüecek mallara rekabet edemıyecekleri aşıkârdır. Trenin gelmesi bu gibi san'atlar üzerinde fena tesir yapması ihtimali varid olurken, diğer taraftan da, hayvancılık, ve hububat bakımmdan memlekete faydalı olacağı muhakkaktır. Sevkedilemediği ve pazar bulamadığı için ekilmiyen ve fazla miktarda istihsal edilmiyen zengin glütenli Pasin ovasının buğday mahsulâtı bütün memlekette kendisine mahrec bulacaktır. Erzurumun üzerinde duracağı mühim bir mesele de otelcilik işidir. Trenin Erzuruma gelmesi, yeni otellerin açılmasını icab ettireceği gibi eskilerin de artık kendilerini bir hale yola koymalarını zarurî kılacaktır. Erzurum otelleri, kötü binaları ve kalabalık kahvelerile, rahat etmek istiyen müşterilerini ağıriamaktan uzaktırlar. Temizliğe olan riayet de temizlik mefhumile kabili telif olmıyacak derecededir. Her halde Erzurum Beîediyesi trenle gelen ve ondan sonra ardı arkası kesilmiyecek olan misafirlerini ağırlamak için, temiz ve ucuz otellerin kurulmasına ve eskilerinin de otel haline gelmesine şimdiden himmet etmelidir. Tren Erzuruma geldiği zaman yüksek tahsil genclerimizin mektebleri henüz açılmamış olacaktır. Bu tarihî beldeyi gbrmek ve zıyaret etmek istiyen genclerimizin, şarkın bu en tipik şehrine bir kafıle halinde gelmelerini beklıyoruz. Teşebbü<*ta şimdiden başlarlarsa, ilk trende devletimizin büyüklerile, genclerimizin bir arada şehrimize şeref vermeleri, biz Erzurumluları fevkalâde sevindirecektir. Erzurum, İstanbulda ve başka yerlerde yeni yeni tatbik edilen kamp hayatını, çok eskidenberi yaşamaktadır. Temmuz sonundan ağustos nihayetine kadar şeçen müddet zarfında şehir hemen yarıyarıya boşalır, bütün aileler ya mükemmel l:aplıcaları olan Ilıcaya, ya Boğaza, ya Abdurrahmangaziye giderler. Orada iki ay kadar ve havalarm müsaade ettiği nispette çadırlarda otururlar. Bu kamp ve sayfiye hayatını, sekiz ay evlerinden çıkamıyan Erzurum halkı çok severler. Ihca, Erzurum Trabzon şosesi üzerinde ve Erzuruma 15 kilometre mesafededir. Bu güzel nahiye, şifa verici kaplıcalarile ve yeni yapılan otellerine çok şirin bir yer olmuştur. Bütün havalide güzel bir dınlenme yeri haline getirilebilecek olan Ilıcaya Erzurum Vilâyeli lâzım gelen ehemmiyeti vermiştir. Abdurrahmangazi, Erzurumu ayakları altında bulunduran ve Palandöğen dağlarının sırtında bulunan hâkim bir yamaçtır. Buraya yalnız hava almaja değil, biraz da murada ermeye giderler. Boğaz, sükun ve serinlik yeridir. Şınl şırıl akan ufak bir nehrin kenarında, hiç eksik olmıyan rüzgâriV, yorgun başları dinlendirir. Burasını, Istanbuldaki okuyucularıma bile tavsiye edersem fazla ileri gitmiş olmam. YUNUS NADİ Mısır askerî heyeti f , Evvelki gün şehrimize gelen kardeş Mısır hükumetinin Tlımgeneral Hasan Husnü Ezzeydi Paşanın riyasetindeki askerî heyeti, dün öğleden ev\el saat 10 buçukta Gülhane hastanesine gelerek merhum emekli Orgenera! Galib Pasinerle, Dr. Tümgeneral Avni Sanalm cenaze merasimde bulunmuş ve cenazelere Lrer çelenk göndermiştir. Saat 11,15 te Gülhane hastane«inden aynlan hevet otomobıllerle Ayazağadakı Süvari Binicıhk mektebini ziyaret etmistir. Misafirler bir saat kadar tetkikatta bulunmuşlard.r. Hüsnü Ezzeydi Paşa Süvari Biuicilik Mustafa Fuad okulundan ayrılırken intizam ve disiplinden dolayı mekteb müdürünü hararetle tebrik etmiştir. Misafirler buradan Bebeğe giderek b'ğle yemeğini Mısır sefarethanesinde yemişler ve bir müddet istirahat etmişlerdir. Saat 15,30 da otomobıllerle sefarethaneden aynlan misafirler, abideye çelenk koymak üzere saat 16 da Taksime gelmiş tir. Bu saatte Taksim meydanı binler ce halk tarafından çerçevelenmiş bulunuyordu. Taksim durak mahallinde askerî bando ve bir müfreze asker mevki almıştı. Misafirler Taksimdc otomobillerden inerek resmi selâmı ifa eden askerin önünden geçmişlerdir. Bu sırada Ezzeydi Paşa «Nasılsın asker» diyerek hatır sormuş, bölük hep bir ağızdan «Sağol» cevabile mukabele etmiştir. Abideye çelenk koyma merasimini müteakıb evvelâ Mısır ve müteakıben Türk millî marşlan çalınmıştır. Bundan sonra evvelâ Elzeydî Paşa ve daha sonra da sırasile Mısır Ticaret ve İktısad Nezareti şube müdürlerinden Ahmed Seli m ve Ispanya General Franko Vekülenn yemininden sonra yeni kabinenin ı Harbive Nezareti Bütçe müdürü Osman ilk içtimama riyaset ediyor. | Tevfik Efendiler defteri mahsusu imzala Cumhur Reisimiz Kırklarelinde trendep iniyor [Baştai'afı 1 inct l e r c j e m ühim bir faaliyet kaydediîmemîştir fakatinde olduğu halde Kıyık yolundan Harekât, karşılıkh bir ievakkuf devresi geotomobille Edirneyi şereflendirdi. Yol ü çirmektedir. Öğleden sonra bazı mevziî fa zerindeki karakolda Edirne Valisi, Be aliyetler olmuştur. Fakat asıl büyük harelediye Reisi, Müfettişi Umumilik baş mü kât yarın yapılacktır. Manevra sahasında şaviri ve kesif bir halk kütlesi tarafından büyük hrtınaların arifesindeki sükuna karşılandı. Millî Şefin Edirneye geleceği ziyen bu nispî duraklama, yarın, şafakla şayı olur olmaz, şehir, yeniden bir bay beraber en kat'î safhaya intıkal edecek oram manzarası aldı. Başlıca caddeler ka lan harekâtın bir mukaddemesi addolunalabalıktan geçilmez bir halde idi. înönü bilir. nün otomobıli görülür görülmez taklar aMareşal Fevzı Çakmak başta olmak üzs rasından bir alkış tufanı koptu. Millî §ef, re Orgeneral Fahreddın Altay ve baş hahalkın tezahürlerine otomobilleri içinde kem Korgeneral Salıh Omurtağ, kurmay gülümsiyerek ve başlarıle selâm vererek heyetlerile birlikte bugün öğleden sonra mukabelede bulunuyordu. Reisicumhur, mutad teftişlerine devam ettiler. İki taraf « Hiçbir prensipimiz değişmedi. ÖKıyıkta tevakkuf etmiyerek doğruca E da mevzilerinde son hazırlıklarla meşgulnümüzdeki düstur şudur: Hürriyete hürdırne Belediye dairesini şereflendirdi. Be dürler. met ve anarşiden nefret! Ondan dolayıMısır askerî heyetile ecnebi devlet atadır ki hergün demokrasiye kuvvet vererek lediye Reisinin odasında 40 dakıka kadar kaldı. Başvekil, Nafıa ve Millî Müdafaa şemihterleri yarın saat beşte buraya geledemagojiden uzak kalmak savaşındayız. Sözlerimi bitirmeden e\vrel, şu noktayı Vekilleri, Umumî Müfettiş\ Edirne Va cek olan hususî trende beklemektedır. Ay arzetmek isterim. İnkılâb Türkıyesi, dün lisi ve Belediye Reisi refakatinde bulun ni trenle İstanbulda münteşir, türkçe, fran yada bir sulh amili ve şarkta bir medeniyet duğu halde, şehrin imar plânı üzerinde sızca, rumca ve ermenice gazete mümessil" unsuru olmak vazifesini görmekte berde tetkikler yaptı. Reisicumhur, şehrin bel leri de Edirneye geleceklerdir. Davetl] vamdır ve daima öyle olmağa azmetmiş kemiğini teşkil eden Edirne İstanbul as askerî heyetler, şehirde kısa bir müddel faltı üzerine düşen yolun iki tarafında is istırahatten sonra har^kât müdürü ve baj tir.» hakem heyetlerinin teşkil ettiği kafileyç Murahhasımız nutkunu bitirir bitirmez, timlâkler yapılmasının muvafık olacağı katılarak doğruca manevra sahasına gideriyaset mevkiinde bulunan Norveçli M. mütaleasında bulundu. Bu mevzu üzerin ceklerdir. Yerli ve ecnebi gazeteler mü« Lykke Atatürkün ebedî ziyaı münasebe de Başvekil ve Nafıs Vekilile konuşma messilleri de ayni kafileye iltihak edecek' tile Türk milletinin duyduğu teessüre lar yaptılar. lerdir. Reisicumhur, ayni zamanda şehrin içparlamentolar birliğinin de iştirak ettiğini Ataşemiliterler manevralar a <:öy!emiş ve bütün azayı, büyük ölünün ha me suyu yüzünden çektiği sıkıntı ile de hareket ettiler tırasım tazizen ayağa kalkmağa davet ey ehemmiyetle meşgul olarak su derdinin kökünden halli çareleri etrafmda alâkalı ve Dün gece saat 8,25 te hareket edeE lemıştır. salâhiyetli zatlara müspet neticeleri görü hususî trenle bütün ecnebi ataşemüıterleı Gösterilen bu alâka ve hürmet duygude hareket etmışlerdir. Ataşemüiterler« sundan pek mütehassis olan heyetimiz na lecek direktifler verdi. mihmandar olarak Kurmay Yarbay CevReisicumhur, bir aralık manevra sahamına Türk grupu reisi General Naci Elsmdan gelen raporlar üzerinde de tetkik det ve Hamdi, süvari Binbaşısı Rıfal deniz teşekkür etmiş ve bütün mevcud heyetler tarafından hatiblerimiz ayrı ayn al lerde bulundu ve saat 18,30 da halkın Yüksel, Kurmay yüzbası İrfan A!pte« alkısları ve «Yaşa!» sesleri arasında Be kin, hava yüzbaşısı Seyfi Aloğ refakal kıslanarak tebrik olunmuslardır. lediye dairesinden ayrılarak şehir istasyo etmektedir. Ataşemiliterlere ve misafiı dün akşam üzeıi İmtiyazlı mıntakada vaziyet nundaki hususî trenine çekildi. Reisicum Mısır askerî heyetine çay ziyafeti verilPerapalas otelinde bir hur, geceyi Belediye binasında kendilerine Tientsin 20 (a.a.) Feyezanlar domiş ve kendilerine manevra vaziyeti izah tahsis edilen dairede geçirdi. îayısile tarlalardaki Çinlilerin ve hayvanYann kat'î harekâtın cereyan edeceği edilmiştir. larının henüz sulann hücumundan kısmen manevra sahasını teşrif etmesi muhtemelrnasun bulunan imtiyazlı mmtakalara girÇanakkale Belediye reisi dir. melerini temin için Japonlar ablukayı kısAnkara 20 (Telefonla) ÇanakkaSalâhaddin GÜNGÖR men kaldırmışlardır. Sular daha ziyade le merkez Belediye reisi Nazım DemirBugünkü neticei kat'iye yükselirse ve bilhassa Japonların mmtaka cioğlunun Belediye riyasetine intihabı Edirne 20 Altı gündenberi devam elrafında tesis ettiği telörgüleri istilâ ederhakkmdaki karar, yüksek tasdikten geçse abluka hususundaki diğer tedbirleri de eden Trakva manevraları yarın nihayet bulacaktır. Bugün kırmızı ve mavi cephe miştir. kaldırmaları beklenebilir. mışlardır. Heyet tekrar esas vaziyette bulunan askerin önünden geçmiş ve Ezzeydi Paşa gördüğü büyük intizam ve disiphnden dolayı bölük kumandanını tebrik etmiştir. Meydanı dolduran binlerce halk, he"yeti geliş ve gidiş esnasında içten gelen bir sevgi ile alkışlamışlardır. Heyet, çelenk koyma merasimini müteakıb oto mobillerle Perapalas oteline gitmiştir. Akşam üzeri heyete Perapalasta bir çay ziyafeti verilmiş, ziyafette bütün ecnebi ataşemiliterler de hazır bulunmuş, misafirlere manevra vaziyeti hakkında izahat verilmiştir. Akşam saat 19,50 de Perapalastan otomobillerle hareket eden misafirler, Sirke ci istasyonuna gelmişlerdir. Kendilerini Edirneye götürecek olan hususî tren saat 20.25 te hareket etmiştir. Kardeş Mısır askerî heyetine, misafirleri Mareşal ad'na selâmlıyan gaz genel kumandanı General Hüseyin Hüinü Unsal ve mihmandarlan kurmay albay HâAmerik. Çelik ciğerli adam namile maruf Fred Smite Şıkaçoda evmid Doğruer ve yüzbaşı Münir Oral re lenmiştir. Yukarıki resimde çelik ciğerli adam nişanlısile birlikte bir muhabbet ânında görünüyor. fakat etmektedir. f Çelik ciğerli adam evlendi ~ J İspanya kabinesinin ilk içtimaı J