13 Temmuz 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

13 Temmuz I93î» CDMHÜRÎYET yükYeni meydana çıkan Bir adamın yaşını yakseltmek onu ölüme Fransız vesikalarına göre laştırmak değil midir? Bütiin dünyayı ateşe veren bu cinayet, Kosova meydan muharebesinin yıldönümünün heyecanlı günlerine tesadüf ettirilmişti Muhterem Hakkı Sühaya, Yeni Mecmu adaki değerimden aşkın iltifatlarınızı okudum. Mukabil mahçub teşekkürlerimi arzediyorum. Yalnız fazla teveccühü nüzden doğan bir sebeble maruz kal dığım sorguların karşısmda cevabımı şaşırdım. Bosnasaray faciasının içyiizü HÜSEYtN RAHMt'nin BİR MEKTUBU: Avusturya arşidükü Fransova Ferdinand 1914 te Saray Bosnada Bundan yirmi beş sene evvel, 28 ha«Avusturyanın Sırbistan aleyhinde deziran 1914 te, Arşidük Fransova Ferdi vam eden ve bu küçük kraliyetin mevnand ve karısı Düşes dö Hohenberg'in cudiyetinden ziyade büyük imparatorluölümile neticelenip dünyayı ateşe veren ğun şüpheli istikran bakımından tehlikeli Saray Bosna suikasdi etrafında, her sene olan amansız ve manasız mücadelesi, yeni birtakım ifşaatta bulunuluyor. Bü Arşidük ve zevcesinin katli üzerine, her yük Harbin ilk kurşununu atan Gavrilo iki taraftan daha büyük bir şiddet gösPrinçip, o tarihî günün muhtelif cephe terilmek suretile yeniden tutuşmak ve ulerini anlatan binlerce kitaba mevzu teş raumî sulhu tekrar tehlikeye koymak ihkil etti. Fransa Hariciye Nezareti arşi timali vardır. vinde mevcud bazı vesaik, Saray Bosna Avusturya Macar hükumeti, başkafaciasmı, başka bir cepheden aydınlat larını itham etmeden evvel kendi orgamaktadır. nizasyonundan şüphe etse belki daha maBüyük Harbin arifesi tarrniriîn en kıy kul harekette bulunmuş olurdu. Saray metli mehazlerini teşkil edebilecek olan Bosna'da alman tedbirlerin intizamsızlıbu vesaik, o zaman Fransa Hariciye Na ğını ileri sürmek hususunda, matbuat buzırı bulunan Viviani'ye, orta ve şarkî gün müttefiktir. «Brovning istimali müsAvrupadaki Fransız sefirleri tarafmdan tesna, herşey yasak edilmiştir» deniliyor. çekilen telgraflardır. Bomba parçalan isabetile yaralandığı Bu vesaikın en başında, Fransanın söylenen Reich isminde birisinin, büyük Belgrad sefiri tarafından gönderilen tel Sırbistan partisine mensub bir tahrikâtçı graf geliyor ve bu telgrafı okurken görü ken, Avusturya zabıtasına dehalet etmesi yoruz ki dünyayı ateşe boğan Saray Bos üzerine, eski arkadaşlarını ihbar etmek na faciası, herşeyden evvel bir basiret vazifesile mükellef kılındığı ve zabıtanın sizlik neticesi, yani Arşidükün, Saray son derece itimadmı kazanarak, ArşidüBosna'ya muzafferane birfc^riş yaj5mak kün arabasınm geçeceği yollarda tertibat için, Sırb efkârı umumiyetİBİn en heye almaya memur edildiği söyleniyor. İddia canlı ve en buhranlı bir gününü intihab edildiğine göre, bu adam, bu vaziyetten etmiş olmasının tevlid ettiği bir akıbet istifade ederek, alayın geçeceği yol üzetir. rinde muayyen noktalara, zabıta memurBelgrad sefiri, Fransa Hariciye Na arı yerine suikasdcileri yerleştirmiştir.» zırına çektiği telgrafta şöyle diyor: Fransa Hariciye müsteşan Abel Fery, HÜSEYİN RAHMl GÜRPINAR «Önümüzdeki pazar günü, Vidovdan Sırbistanın Paris sefiri Vesniç'in kendisiyortusuna ve Kosova muharebesinin yıl ni ziyareti münasebetile sureti hususiyede ADLİYEDE dönümüne tesadüf etmektedir. Bu uğur söylediği §u sözleri muhtıra halinde kaysuz gün, bütün Sırbistanda tes'id edilir dediyor. Satie işinden dolayı eski Deve her sene büyük millî tezahürlere ve «Vesniç, Arşidük aleyhindeki suikasnizbank müdürlerinden vesile teşkil eder. Bilhassa, Onyedinci di, Bosna'nın ilhakına bir mukabele teCemal dinlendi asır nihayetindeki Sırb muhaceretinde, âkki etmektedir. Diğer taraftan, prens, Eski Denizbank, müdürlerinden Cemal Çar Lazar'm tabutunun bırakıldığı, Slo «yumruğu kuvvetli» bir şahsiyet olarak venyadaki Ravaniça manastırında mera etrafa korku vermişti. Sırb hükumeti, bir İkiz, dün dördüncü sorgu hâkimliği tasim yapılır ve Bosna'nın ilhakmdan son suikasdden şüphelendiğini Avusturya hü rafından celbedilerek Satie meselesi hakkmda malumatına müracaat edil ra Sırbistanda tesis edilen Narodna Od kumetine haber vermiş bulunuyordu. miştir. brana ismindeki bir nevi vatanperverler Vesniç, ihtiyar imparatorun vefatı haSatie suiistimaline aid tahkikat, Adcemiyeti, bu münasebetle iane toplar. Bu inde tahtm kolayca varis değiştireceğini, liye mehafilinde tekemmül etmiş sayılsene, Kosova'da yıldönümünün, ümidli Yugoslav meselesinin yavaş yavaş inkişaf maktadır. ve heyecanlı, yepyeni bir şekil aldığı i ettiğini ve kendi fikrine kalırsa, MetterBir kundakçı mahkum oldu zahtan varestedir. nich'vari bir siyaset veya herhangi bir Sahibi bulunduğu benzinci dükkânını Narodna Odbrana uzun bir beyanna zulüm bu inkişafın seyrini değiştiremesigorta parasma tamaan yakan Bekirin me neşrederek Kosova'nın intikamı ta diği takdirde, ancak otuz sene sonra işin Ağırceza mahkemesinde üç sene altı ay mamile alınmadığı ve Türkler borcları nihayetlenmiş olacağım söylemektedir.» müddetle hapsine karar verilmiştir. nı her nekadar ödemişlerse de, daha başAyni hâdise suçlularmdan bulunan ve Ayni günlerde, Viyanadaki Fransız ka borclular mevcud bulunduğunu beyan elçisi Dumaine, sarayda dönen entrikalar ilk tehkikat sıralannda şehadetlerini ketmeden Eminle Şakir, birer buçuk seetmiştir.» hakkında şu haberleri veriyor: ne hapis cezasma mahkum olmuşlardır. Fransız sefirinin bu telgrafı 27 haziran «Arşidük Fransova Ferdinand, hayatarihini taşımaktadır. Ertesi gün, saat onu Kuşgöz Niyazi 15 seneye tında birçok korku salıp birçok düşman yirmi beş geçe, suikasdcı Şarbrinoviç, mahkum oldu kazandıktan sonra, ölümünde bile endiArşidükün arabasına ilk bombayı atmış, Edirnekapı surlarında sarboşluk yü şe uyandırmaktan ve tehdidden hâli kaltesirsiz kalan bu suikasdi, az sonra, Prinmıyor. Kurban gittiği suikasd Sırbistana zünden çıkan kavga neticesinde Mükerçip'in kurşunlan tamamlamış bulunuyorve hatta Rusyaya karşı olan adavetleri rem admda bir genci bıçaklıyarak öldürdu. mekten suçlu Kuşgöz Niyazi ile Piç Hacanlandırmıştır. Bu cinayetin intikamını Fransız sefiri Descos'nun, Belgrad sanın duruşmalan dün Ağırcezada netialmak bahanesile, hemen bütün Balkancelenmiş ve katil Kuşgöz Niyazi 15 sene gazetelerinden keserek gönderdiği yazılar lar meselesi yeniden açılmak isteniyor gi ağır hapse mahkum olmuştur. Piç Hasaarasında, Piemont gazetesinin, katile dabidir. Arşidükün tabutu etrafında da, ye na da kavgaya iştirakinden dolayı 7 gün ir olarak su izahatı verdiğini görüyoruz: isten ziyade sukutu hayale uğrıyan taraf hapis cezası verilmiştir. «Gavrilo Prinçip, Ondokuzur.cu asrın tarlarile, memnuniyetlerini fazla açıkça son nısfında büyük bir millî iğtişaş ocağı meydana vuran hasımları arasındaki ihgrafta, Arşidük ve zevcesinin cenaze aolan Livno nahiyesinin Gralovo kasabatilâf devam ediyor. layında Hofburg kilisesindeki dinî âyinsında dünyaya gelmiştir. Hürriyet aşkıAltes, veliahd, askerî ve bahrî bütün den sonra, birkaç saray memurundan ve nm ve daima kanla nihayetlenen isyan hatıralannın oldugu gibi muhafaza edil kuvvetlerin başkumandanı sıfatile Arşi süvari efradmdan başka hiçbir kimse budiei bu ufak muhitte, Gavrilo Prinçip'in, düke yapılması icab eden cenaze merasi lunmadığmı, Düşes de Hohenburg'un bir anarsist risalesi okuyup asi ruhlu bir mine, etiket namına, zevcesinin cenazesi kardeşi Kont Chotek'in, bu yakışıksız cegencle konuşur konuşmaz tethişçi ve suı ni de dahil edip etmemek meselesi etra naze merasimine itiraz ettiğini okuyoruz. kasdci olması, her türlü mantık kaidele fında münakaşalar yapılmaktadır. Bu suArşidükün cenazesi ebedî istirahatgârıne uygundu. Katil 19 yasında olması retle, Habsburg hanedanı azasmdan hiç hına giderken, Viyana'da, Sırbistana vena rağmen, Saray Bosna zabıtası tarafm kimsenin, suikasd kurbanlarma refakat rilecek olan ültimatom hazırlanmaya bidan yapılan tahkikat esnasında, çoktan etmek üzere, Saray Bosna'dan Viyana le baslamıştı. Lâkin, gene o arada, Saberi büyük bir şahsiyeti öldürmek niye ya kadar zahmet etmesine lüzum kal ray Bosna'ya gönderilen \Viesner ismintinde bulunduğunu, bu maksadının da maması temin edilmiş oluyor. de Avusturyah bir yüksek memur, suiOrdu, cenaze alayma hiç iştirak etmi kasd hakkmda yaptığı tahkikahn neticemillî sebbelere istinad ettiğini söylemiştir. Demek oluyor ki, Arşidük Fransova yecektir. Cenaze alayına şahsan iştirak sini Viyana'ya bildirirken, bu işte SırbFerdinand'ı öldürmekle, nüfuz ve ira etmek istiyen hükümdarların ve prensle ların suçu olduğuna dair bir delil elde desi bütün kardeşlerinin muhitini hükmü rin teklifleri, ihtiyar imparatorun mate etmek imkânı bulunmadığını yazmıştı. altında tutan diğer herhangi bir şahsiyet mini tazelememek bahanesile reddedilPrençip'in eline silâh veren gizli ceö'Hürmek arasında, onca bir fark yoktu.» mistir.» miyetler, Sırbistandan resmen yardım Viyanadaki Fransız sefiri Dumaine Bu telgrafı, gene Viyana'daki Fran görmüş olamazlardı. de, 30 haziran tarihinde, Hariciye Ne sız sefirinin 10 temmuz tarihli diğer bir Wiesner'in raporuna Viyana hükumet zaretine şu telgrafı çekmişti: hiçbir kıymet vermedi. telgrafı takib ediyor. Dumaine, bu tel Diyorlar ki: Biz sana yetmiş yaşını bile vermiyorduk. Meğer sen seksen beşinde imişsin. Hakkı Süha bu hakikati apacık ilân etti. Şaştık. Kendime güldürmeden bu müstehzilere verilecek cevabı arıyorum. Evet muhteAmerika Hiçhland Park'ta bir mekteb, ders programma otomobil rem edibin bu ifşasına herkesten ziyade kullanmayı ithal etmiştir. Bu dersler gayet modern pedagoji usullerile veben şaştım. İddiasmı üzerine kurduğu te rilmektedir. Resmimizde «nazarî otomobiller» içinde ders yapan talebeler görünüyor. melin güvenilecek bir sağlamlığa istinadına ihtimal veremiybrum. Düşünüyorum İngiltere İngilterede 34,000 kur' bunu bulamıyorum. Bu cehlimi de müdaaskeri üç ayhk talime davet edilmiştiı faamı yapmama mâni saymıyorum. Resmimiz, silâh altına celbedilen efrad aid evrakın tasnifinden bir manzaraj Kendimi bildim bileli nüfus tezkerem;österiyor. deki doğum tarihim şudur: 1864 1280. Bu hakikatin tevatüren de ispatı lâzım gelirse henüz berhayat mekteb, matbuat, kalem ve meclis arkadaşlarıma doğruyu söyletebilirim. Değil yaşımdan 10 yıl gizlemek bu hesabdan bir senelik bir hile tahakkuk ederse maazallah bütün hayatımca bu kayıd üzerine yürütülmüş muamelelerde kanuna karşı mes'ul bir sahtekâr sayılınm. Bütün muharrir arkadaşlanma aharin hayat ve medenî hukukuna taalluk eden nazik hususlarda kalemlerini gündelik lâübaliliğin tetkiksiz, frensiz kcşmasından kurtaracak bir teenniye sahib olmalarını tavsiye ederim. Affmıza güvenerek söylüyorum. Yaşı yetmiş beşe ermiş İngiltere Tamise balıkçılan geçen gün nehrin sakin sularma üç olgun bir ihtiyara defaten 10 yıl daha tane kocaman domuz balığına tesadüf etmişler ve bunlardan ancak bir tazammı her ne mazeretle olursa olsun insa nesini bin müşkülâtla yakalıyabilmişlerdir. Balık 580 kilo ağırlığındadır. fa sığar cilvelerden değildir. Bu tevcihi uzun ömür için hayır fali sayanlar da oldu. Fakat bu himmetin hayatımca tecile mi, tacile mi matuf olabileceğini kestiremiyorum. Yaşı yetmiş beşten seksen beşe çıkarıvermek sahibini ölüme daha yaklaştırmak değil midir? İkimiz de yaşıyal'.m. Almanya Avrupa ağır siklet şampi Ömrüme eklemek lutfunda bulunduğunu' onu Maks Şmeling, Stuttgart şehrind. bu uzun yıllan doldurduktan sonra bir Adolf Henser'le yaptığı maçta hasmın ikinci yazile yanlışlığın tashihini sihirkâr 70 saniyede yenmiştir. Resmimiz, ik joksörü maçtan sonra kol kola gösteri kaleminizin mürüvvetinden beklerim. yor. (Maks Şmeling sağda). Teviden samimî hürmetler... Amerika Liposui isminde bir Çinli Nevyork sergisinin en çok alâka toplıyan simasıdır. Sergide kendini teşhir eden bu adamm yüzü de dahil olmak üzere bütün vücudü uzun kıllarla kaplıdır. Yukarıda sağda Liposui'yi her gün yüzüne takarak gezdiği maskesile ve solda hali tabiide görüyprsunuz. 7 Fransa Maruf sinema artisti Grac Moore'un Parisin Monmarter mahalle ;ini ziyaret etmiş ve hususî merasiml karşılanmıştır. ı. Fransa Korsikaya teftişe giden Fransız Erkânıharbiye Reisi General Gamelin Nis'te Alp kıtaatma mensub bir ihtiram kıt'asmı teftiş ederken. Rumanya Rumanya Sinod mecli haziranm 30 unda toplanarak müte veffa Başvekil ve Patrik Miron Kris teanni yerine Başpiskopos Nikodem Ruman3ra patrikliğine intihab etmişti İngiltere Dahiliye Nezareti bir hava müdafaa mektebi açmıştır. Mek. tebde talebelere yangm bombalarınm tevlid ettiği ateşin nasıl söndürüleceğ Resmimiz, yeni patriği Başvekil Kal nisko ile bir arada gösteriyor öğretilmektedir.