1 Haziran 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

CUMHURİYET 1 Haziran 1938 Izmitte yapılan son ( Şehir ve Memleket HaberlerTj Devlet Demirvollarmda Evkaf Belediye 19 dükkân sahibi hafriyahn neticeleri Yolcu ücretlerine Müzeler Umum Müdürünün izahaîı Müdürü Aziz O Siyasî icmal Çekoslovakyadaki milliyetler ütün Avrupayı heyecan ve endişe içinde bulundurmakta olan Çekoslovakya meselesinin tekrar tehlikeli bir hal almaması herşeyden evvel nahiye hususî idarelerinin 12 hazirana kadar devam edecek intihablannın hâdisesiz ve sükunet içinde geçmesine bağlıdır. Fakat meselenin tamamile bertaraf olması için Südet Almanları partisi lideri Henlein'le Çekoslovakya Başvekiii • Hodza arasında başlıyan ve şimdi liderin muavini iki Alman meb'usile Başvekil arasında devam etmekte olan müzakerelerin Alman, Macar ve sair milliyetleri memnun etmesi elzemdır. Çekoslovakyada ekalliyetler değil, milliyetler vardır. Bilâkis kendisini hâ kim millet sayan Çek unsuru diğer un surların mecmuuna nazaran ekalliyettedir. Ekalliyet adını, Almanlar, Macarlar, Lehliler ve diğer milletler kat'iyyen ağızlarına almak istemezler. Bunlardan herbiri Çek milliyeti gibi kendisini Çe koslovakya camiası içinde ve müsavi hukuklu siyasî, harsî ve idarî birer varlık ve tam muhtariyeti haiz birer cemaat ve aza saymaktadırlar. Binaenaleyh Çekoslovakya Başvekilile Almanların yaptıkları müzakerelerde Alman unsurunun bir ekalliyet değil, bir milliyet ve Çeklere muadil bir unsur sayılması ve milliyetler anayasasının bu esas üzere tanzim edilmesi Prag'daki gorüşmelerden müspet bir netice çıkması için zaruridir. Çekoslovakya Başvekiii milliyetler anayasası esaslan üzerinde Alman, Macar ve diğer milli yetlerle anlabildiği takdirde 15 haziranda içtımaa davet edilen parlamentoya bu anayasanın kanun lâyihasını verecektir. Çek unsuru, kendisi gibi Slâv ırkmdan bulunan ve nüfusu 3,330,885 kisi tutan Slovak unsurile birleşmek suretile ekseriyeti temin etmeği, bu yeni devleti kurmak için ilk defa yapılan hazırlıklar esnasmda düşünmüş ve bunun için Çekler ve Slovaklar devleti manasını ifade eden Çekoslovakya ismini kabul etmişti. Lâkin Slovaklar kendi adlannm devletin adına sokulmasına rağmen, Çek unsurundan ve bunun hükumetinden asla memnun değildirler. Slovaklar hiçbir zaman Çeklerle bir idare altında yaşamadıkları gibi dil, kültür ve medeniyetleri büsbütün başka bir yolda inkişaf etmiştir. Slovaklann âjimleri ve siyasileri bu farkı daima gözönünde bulundurdukla nndan Çekoslovakya devletini kurmak için 1917 de Amerikada Pittsburg'da toplanan kongrede Slovak murahhaslan imzaladıkları kararnamede yeni devletin camiası içinde Slovakyanın tam bir idarî muhtariyete sahib olmasını şart koşmuşlardı. Çekler böyle bir kararın mevcudiyetini inkâr ettiklerinden şimdi Slovaklar mezkur kararnamenin aslını Amerikadan getirtmişlerdir. Bu vesikayı getiren heyet Lehistanın Gdinya limanında Slovakyadan gelen muhtelif partilerin rreyetleri tarafından karşılandı. Bu münasebetle Lehistanın hükumet matbuatı Slovakların muhtariyet davası lehinde neşriyatta bu» lundu. Geçen pazar, Slovak mıntakasında yapılan intihablarda tam muhtariyet taraftarı bulunan Hlinka'nın partisi kazanmıstır. Alman mıntakasındaki intihablarda verilen 307,000 reyin 282,250 reyini tam muhtariyet taraftan Henlein'in Südet Almanları partisi almıştır. Bu partî umumî âranm yüzde 92 den fazlasmı kazanmıstır. Komünistlerle sosyalistler ise her tarafta mağlub olduklarından umumî âranın ancak vüzde 7 sini alabilmişlerdir. Önümüzdeki iki pazarda dahi intihablar, hâdisesiz geçerse sulh ve sükunu tehdid eden ilk tehlike zail olacaktır. ihtilâfı halledildi itirazda bulundu «Izmitte şimdiye kadar toplanan eserler, orada mütevazı bir müze kuracak kadar çoktur» Müzeler Umum gan'ın Izmıt civarında Iıizumlu göriilen bir kazıya nezaret etmek üzere, İzmite gittiğini yazmıştık. Aziz Ogan dün, şehrimize avdet et miştir. Müzeler Umum Müdürü; kendisile görüşen bir arkadaşımıza, İzmit hafriyatı hakkında şu izahatı vermiştir: « Izmitin ötedenberi, Asya Avrupa yolu üzerinde bulurrnıasmdan dolayı, arkeoloji noktai nazarından mühim bir şehir olduğu şüphesizdir. İzmit Vilâyetinin teklif ve müracaati üzerine, arkeolo jik araştırmalar yapılmas» takarrür etmiş ve bu iş Kültür Bakanlığınca uhdeme tevdi olunmuştu. Yapılan bu işler, müstakbel İzmit hafriyatına esas olmak üzere, preliminer mahiyettedir ve on beş gün kadar devam etmiştir. Bu araştırmalann biri, lzmitin en yüksek bir mevkii olan ve Bizanslılar tarafmdan etrafı bir surla çevrilerek iç kale haline konulan, Niko medya Krallan devrine aid sahaya, diğeri de, sahile yakm ve kâğıd fabrikası memur evlerinin arka tarafma isabet eden mevkie teşmil edilmiştir. Her iki mevkideki hafriyatta memnuniyeti mucib neticelere varılmıştır. Bu ameliyelere, şehir imar plânmın tatbikına, geçilerek geniş sahalar meydana gelinciye kadar, zaman zaman muhtelif mevkilerde, küçük son dajlarla devam edilecektir. Evkaf idaresi, Belediyeye 86 bin lira verecek Mezarlık olan yerlerin Belediyeye devri hakkındaki kanurıa göre, Ayaspaşa mezarlığınm da Belediyeye geçmesi lâzımgelirken buralarının daha evvel Evkaf idaresi tarafından arsa kalinde satılmış olmasmdan dolayı Belediye ile Evkaf arasında çıkan ihtilâf, hakem heyeti tarafından tetkik olunuyordu. Bu husustaki tetkikat bitmiştir. Hakem heyetinin verdiği karara göre, satılan kısmın bedeli olan seksen altı bin lira Evkaf idaresi tarafından Belediyeye verilecektir. Fakat, istimlâk için dün îkinci tebliğ yapıldı Haydarpaşa Ankara Valide hanının yıkılma yakmda bihattında da tenezzüh tecektir. Hanın orta kısmıişitamamile yıseferleri tertib olunuyor kılmış, etrafma çekilen tahta perdeler de Tenezzüh trenlennin büyük rağbet gördüğünü gözönüne alan Devlet De miryolları idaresi, büyük hatlar arasında da ucuz tenezzüh seferleri tertibine *ka rar vermiştir. Bu seferlerin en başında, Haydarpaşa Ankara hattı gelmektedir. Demiryolları idaresi, hükumet merkezimizi halka tamtmak gayesile büyük feda kârhklar yaparak, Haydarpaşa ile An kara arasında, pazar günleri işliyecek olan tenezzüh trenlerinin ücretini, yarıdart çok daha aşağıya indirmek kararmdadır. Bundan başka, Samsun Ankara, Izmir Ankara, Kayseri Ankara, Sivas Ankara, Adana Ankara, Samsun Ankara hatlarında da tenezzüh trenleri tahrik edilecektir. Bu tenezzüh seferlerine iştirak etmek üzere bilet alanlar, aynca para vermek sizin Ankara otobüslerinden de istifade ederek dolaşabileceklerdir. aşağı indirilmiştir. Arka kısma tesadüf eden yirmi dokuz dükkândan başka Balıkpazarına giden caddenin sağ tarafında istimlâk edilecek yirmi dükkâna da kıymet konmuş, sahiblerine teblıgat yapılmıştır. Bunlardan yalnız bir tanesı komısyonun koyduğu kıymeti kabul etmiş, diğerleri itiraz eylemışlerdir. Fakat ıtirazen yapılan tetkikler neticesinde konulan kıymetle rin kanunî olduğu anlaş.larak dün ikinci defa bunlara noter vasıtasile tebligat yapılmıştır. Yakmda bu kısmm da istimlâ kine başlanacaktır. Gene Balıkpazarına giden caddenin sol kısmına tesadüf eden ve istimlâki lâzımgelen dükkân sahiblerine de bueünlerde tebligat yapılacaktır. aid yeni tenzilât ADLlYEDE ölüme sebeb olan şoför yakalandı Müzeler Umum Müdürü Aziz Ogan Geçen hafta bir gece Taksimde Al tmbakkal tramvay durağında ağır yaralı olarak bulunan ve kaldınldığı Fransız hastanesinde ölen eski Beledive tahakkuk kâtiblerinden içki müptelâsı Nuri Aykanın vesaiti nakliyeden biri nin çarpması neticesi yaralandığı anlaşılmış, tahkikat da bu nokta gözönünde tutularak yapılmıştır. Vak'amn faili tesbit edilmiş, bunun 2737 numaralı taksi şoförü Gümüşaneli Rahmi Demiroğlu olduğu tahakkuk etmiştir. Suçunu tamamen itiraf eden şoför, bugün Adliyeye teslim edilecektir. kadar çoğalmıştır. Bir taraftan da çoğalmaktadır. Bilhassa, İzmit Valisi Hâmidin eski eserlere verdiği ehemmiyet, takdire lâyıktır. Bu sondajiarın icrası sıralarında gbsterdiği geniş mikyastaki alâka ve kolaylıklar, işimizi çok tesri etmiştir. Kâğıd fabrikası, bir âsarı atika mmtakasıdır. Buradaki hafriyatta, topraktan ve maden1 den mamul bir hayl kandil de bulunmuştur. Fabrika müdürünün de, hafriyat es nasında yardımlarda bulunduğunu söy Altın lira hırsızı tevkif edildi Topal Münir adında sabıkalı bir hırlemeliyim. İzmit gibı medenî bir muhitte, sız bir müddet evvel Sirkecide Bolu oyakın bir âtide mahallî bir müze vücude teline girerek Ramazan isminde biri Izmitte, şimdiye kadar toplanan eser getirilmesi çok şayanı arzudur. Vilâyet, nin odasmda asılı bulunan yelekten 9 ler, orada mütevazı bir müze kurulacak bu hayırlı işe başlamak üzeredir.» altın lira çalmıştı. Bu azılı hırsız, yatağın altında serili ve istif halinde bulunan iki bin lirayı görememişti. Vak'ayı müteakib yakalanacağmı anlıyan To pal Münir, altınları abdesaneye atarak kaçmıştı. Suçlu dün yakalanarak Adli yeye getirilmiş, birinci sulh cezada yapılan sorguyu müteakib tevkif edil mistir. ŞEHÎR ÎSLERİ tnşaat işleri için talimatname hazırlanıyor Şehir Meclisinin son içtima devre sinde kabul edilen bir talimatnameye nazaran, bundan sonra yapılacak inşaatın mes'uliyetini ancak mimarlarla mühendisler üzerlerine alabilecektir. Kalfalara inşaat ruhsatiyesi verilmiyecektir. Bundan dolayı Belediye Fen heyeti tarafından da kalfalarla inşaat iş çilerinin vaziyetlerine dair yeni bir talimatname hazırlanmasına başlanmış tır. İstanbuîda iki bin kadar kalfa vardır. îşçilerle beraber bu yekun on bini bulmaktadır. Prens Bibesko Bükreşe gitti Güzel bir müessese Maruf havacı, ayın ortalarma doğru tekrar memleketimize gelecek £1 arabalarî talimatnameleri mer'iyete girdi Mersinde Isıyuva okulu ismi verilen ana mektebinde 100 den fazla yavru dikkat ve itina ile yetiştiriliyor Beynelmilel Hava Federasyonu reisi Prens Bibesko, dün sabah saat yedide tayyaresile Bükreş'e gitmiştir. Prens Bibesko, istasyonda kadın tayyarecimiz Sabiha Gökçenle, Hava Kurumu îstanbul şubesi başkanı İsmail Hakkı Başak, HaGÜMRÜKLERDE va istasyonu müdür ve erkânı tarafından uğurlanmıştır. Sabiha Gökçen, misafirlere Başmüdür Düzcede birer kutu Türk şekeri hediye etmiş, miGümrükler Başmüdürü Mustafa Nuri Anıl. dün sabah Düzce gümrüğünü tet safir ve maiyetindekiler de müteşekkir kalkik için Düzceye gitmiştir. Başmüdür, mışlardır. bugün şehrimize dönecektir. ,, „ ,„,, Prftnjs. lıududdan aynlırken tayyare deki telsizile muhabere etmiş, güzel bir Antrepolarda tetkikat vadjŞ^seyahat «rtiğini bildireifek. sçiâm Gümrükler Umum müdürlüğü ikittci larını yollamıştır. kısım müdürü Raik Erkut, Ankaradan Prens Bibesko, haziran ortasına doğru şehrimize gelmiştir. Raik Erkut, yolcu salonile antrepolardaki muamelâtı tet tekrar şehrimize gelecek ve Ankaraya kik etmektedir. giderek Nafia Vekâleti ile mutabık kalınan hava servisleri işi üzerinde son görüşSirkeci ambarları meleri yapacaktır. devrediliyor Yeni hattın Bükreş îstanbul AnkaSirkecideki Gümrük ambarlarmm Devlet Demiryolları idaresine devri işi ra Suriye Kahire yolu üzerinde tesis dileceği umuluyor. ne dünden itibaren başlanmıştır. El arabalarî hakkında Belediye tarafından tanzim olunan ve Şehir Meclisinin son içtima devresinde tasdik edilen yeni talimatname, bugünden itibaren tatbik edilmeğe başlanacaktır. Bu tali matnamenin seyyar satıcılarla hamal bölüklerine şümulü yoktur. Bunun haricinde kalan ve eşya taşıvan bütün arabalar kabul edilen son nümuneye göre olacak. elli kilodan fazla eşya nakledilemiyecek ve arabalar ancak bir kişi tarafından sevkolunacaktır. MÜTEFERRÎK Malî sene başı Bugün, malî sene başıdır. Malî mü esseseler, bugünden itibaren yeni def ter tutmağa başhyacaklardır. Kasala nn tadad ve devir muamelesinin icrası için Defterdarlıkça malî müesseselere heyetler gönderilmiştir. Hamiyetli esnafımızın teberru taahhüdleri îstanbul tuğla ve kiremidcıleri sat tıkları her bin tuğla için Hava Kuru muna 10, kiremidciler 15, taşçı ve değirmenciler de Belediyeye verdikleri re simlerin dörtte birini Türk Hava Ku rumuna teberru etmeğe karar vermiş lerdir. Bu paranın Belediye hissesi olarak Hava Kurumuna venleceği doğru değildir. Hamiyetli esnafımız, bu te berruu doğrudan doğruya kendileri taahhüd etmislerdir. Beledive, kendi rü sumunu tahsil ederken bu parayı da tahsil etmek suretile Hava Kurumuna Izmirde bir gencin cesedi denizde bulundu İzmir (Hususî) Bir haftadanber? ortadan kaybolmuş olan Ahmed oğlu Yusuf namındaki 33 yaşmda bir gen cin cesedi, dün, Konak vapur iskelesi dibinde, vapurun dümen faaliyeti es nasında meydana çıkmıştır. tşin hazin tarafı şuradadır: Ayni dakikada, zavallı Yusufun kardeşi Bekirle annesi de oraya gelmiş bulunuyorlarmuş. Yolcular ve sahildeki ler. ilk defa, vapurdan düşen bir adam karşısında bulunduklarını sanmışlar, fakat bilâhare mesele anlaşılmış ve hatta cesedi, sandalla bizzat kardeşi Bekir çıkarmıştır. Anne de feryada başla mıştır. DENIZ 1ŞLERİ «Sus» mürettebatı yarın Almanyaya hareket ediyor İkinci yeni vapurumuz olan cSus> un ilk sefer tecrübesi yapılmış, muvafık netice vermiştir. Susun ikinci tecrübesi 7 haziranda yapılacak ve vapur ağlebi ihtimal, 9 haziranda yola çıkacaktır. Vapurun mürettebatı, yarın şehrimizden Kil'e hareket edecektir. Yuvamn minimini talebeleri ve Yuva müdürü Mürşide Soner Mersin (Hususî) Burada, her yıl bîraz daha tekâmül ederek beş yıldanberi yaşıyan bir ana mektebi vardır. Mü essis ve müdürü Mürşide Soner olan ve adı «Isı yuva okulu» konan bu mektebde bu yıl yüzden fazla yavru, evlerinde ve hiçbir yerde göremiyecekleri itina ile yetiştirilmiştir. Mektebi gezdim. Geniş, ferah bir binadadır. Dershaneleri ve sa lonu çok müsaiddir. Büyük bir bahçesi vardır. Benim ziyaretim esnasında ço cuklar kısmen öğle uykusunda idıler. Minimini şezlonglarında mışıl mışıl uyuyan bu yavruların haline imrenmemek imkânsızdı. Oyuncaklar odasında meşgul olan bir kısım yavrular gördüm ki, paydos zamanı evlerine hemen hemen zorla gönderiliyormuş. Yuvanın cazib muhiti, çocuklar üze rinde umulmaz iyi tesirler bırakmakta dır. Yalnız dıkkatimi çeken bir nokta oldu: Yuvaya devam eden çocuklar, daha ziyade fakır ve kısmen de ortahalli aıle çocuklarıdır. Servet sahibi aıleler, her nedense buraya umulduğu kadar rağbet göstermiyorlarmış. Yu\a idaresi, her talebeden her ay yalnız üç lıra ucret alıyor. Ikı kardeş bir arada de\am ederse, ikisinden alınan ücret beş liradır. Buraya, dört yaşmdan itıbaren çocuklar alınmaktadır. İlkmekteb çağına gıren çocuklar için de bu sene bırinci sınıfı teşkil edılen ilkmekteb devresi vardır. Yıl geçtikce bu müessesenin ilkmekteb devrelermı de ıhtiva etmesi mukarrerdir. Burada çocuklar ıçın oyuncaktan maada, diğer bir çok terbiyevî meşgale mevzulan da vardır. Radyo, gramofon, piyano bulunuyor. Çocuklara kendi arala rında sık sık müsamere ve eğlenceler tertib ettiriliyor. Diğer taraftan yavTuların amelî hayat bilgileri, muayyen usullerle tedricen artırılıyor, zekâ ve kabiliyetleri inkişaf ettiriliyor. Çocuklar toplu yaşama icablannı öğreniyorlar. Hulâsa, eşini maatteessüf birçok büyük şehirlerimzide bile göremediğimiz bu hayırlı müessese, yurda faydalı olmak yolunda övünülecek bir örnek halinde çalışıyor. Mürşide Soner, diğer iki hemşiresile birlikte bu temiz müessesenin hergün daha mükemmel bir hale girmesi için hayatlannı vakfetmiştirler. Bu yıllık mesaisini bitiren yuvanın yapıcısı ve yürütücüsü olan bu üç kardeşi tebrik etmeği kendi me borc bildim. ** «Trak» için yeni kararlar Boğazda yapılacak yenı buyuk plaj Anadoluhisarı kıyıları münasib görüldü Şirketi Hayriye, Altmkum plâjlarının yerıni tutmak üzere, Boğazm Istanbula daha yakın bir sahilinde, geniş ve tabiî bir plâj vücude getirmeğe karar vermiş, bunun için en müsaid yer olarak Anadoluhisarmı seçmiştir. Yeni plâj, Kücüksu ile, Kıbrıslının yalısı arasındaki sahada yapılacaktır. Derenin temizleme ameliyesi, bu sene nihayetinden evvel neticelenemiyeceği için plâj, ancak önümüzdekı yaz mevsımmde, halka açılabilecektir. Cumartesi akşamlan, Boğazda tenezzüh yapacak vapuriar, haziranın 20 sinden sonra, işlemeğe başhyacaklardır. Bu vapurlarda, incesaz ve orkestra temin edildiği gibi ayrıca ıstekliler için ucuz büfe de bulundurulacaktır. Denizyollan idaresinin yeni Trak vapuruna geçen pazar günü halk tarafından büyük bir rağbet gösterildiğin den vapurun güverte kısmmda daha fazla oturacak yer teminine karar ve Yusufun cesedinin vaziyeti manidar rilmiştir. «Trak> rahatsızlığı mucib olagörülmüştür. Çünkü yüzünde, vücudün cak kadar fazla yolcu almıyacaktır. de çarpmaktan mütevellid bereler vardır. Keza, aradan beş gün geçmesine rağmen, cesedin şişmediği görülmüştür. Otopsi neticesinde de, dimağm kan içinde bulunduğu ve akciğerlere su gitmediği neticesine varılmıştır. Halbuki denize düşen adamda, vazi vet aksine olur. Tahkikat neticesinde, Yusufun beş akşam evvel bazı kayıkçı arkadaşlarile içtikten sonra, onlar ta rafmdan sandal içine yatırıldığı tesbit edilmiştir Fakat bundan sonrası meç huldür. Adliye, bir cinayetten şüphe etmektedir. MALÎYEDE Haziran maaşları Yeni muvazene kanunu esaslarına göre bugün tevziine başlanması lâzım gelen haziran maaşlanmn tediyesi. tebliği beklenen kadrolar dolayısile bugün için geri kalmıştır. ( ilk mekteblerin yaz tatili dün başladı J Muharrem Feyzi TOGAY Kızılay haftası başladı Kızılay haftası bugün başlıyor. Kı zılaym bütün şubelerinde yeni azalar kaydedılecek, müsamereler tertib olu nacaktır. Konyadaki güreş müsabakaları Konya 29 (Hususî) Grup güreş birincilikleri müsabakası bitti. 56 kiloda grup birincisi Eskişehirden Ziya, 61 kiloda Eskişehirden Kâzım, 66 kiloda Aiyondan Mehmed, 72 kiloda Eskişehirden Ali, 79 kiloda Konyadan Faruk, 87 kiloda îspartadan Cemal, ağırda Burdurdan Ahmed birinci oldular. Bu akşam Halkevimiz güreşçiler şerefine zivafet verdi. Smdırgıda bir tecavüz vak'ası Smdırgı (Hususî) Burada garib bir taarruz vak'ası cereyan etmiş, hâdiseye zamanında yetişen zabıta, mütecaviz leri yakalıyarak karakola sevketmiş tir. 302 numaralı kooperatifin kâtibi Hüseyin işine nihayet verilerek yerine başkasının tayin edildiğini öğrenince asabiyete kapılarak meclisi idare ikinci reisi Salâhaddinin dükkânma gitmiş, bir bahane ile evvelâ ağız kavgasına başlamış, nihayet Salâhaddini altma aIarak gırtlağım sıkmağa başlamıştır. Zavallı adamın feryadmı işitenler za bıtaya haber vermiş, bu suretle bir felâketin önüne geçmişlerdir. Dün karnelerini alan sevimli yavrulardan üçü teblere geçeceklerin sayısı taayyün edecektir. > Dün, orta mekteblerle liselerin de kanaat notları verılmiştir. Sözlüye kalanların imtihanlan ayın on beşinden sonra yapılacaktır. Dün, ilk mekteblerde çocuklara terfii sınıf karneleri dağıtılmış ve yaz tatili başlamıştır. Ancak, bu mekteblerin son sınıfları için bugünden itibaren ayın on beşine kadar devam elmek üzere mezuniyet ımtihanları yapılacaktır. Haziranın on beşinde ilk mektebleri bitirerek orta mek Cumhuriyet Nüshası 5 kuruştur. Senelik Altı aylık Üç aylık Bir aylık 1400 750 400 150 Kr. 2700 Kr. > 1450 » > 800 > > Toktuz