1 Haziran 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r HENRI BERAUD Çeviren : Şükrü Kaya Fiatı 50 kuruş DUnya muharrirlerinden tercümeler serisi: 25 Ş i Ş K O Remzi Kitabevi I jfll • RfMG S3]fl ! DU4o umhuri Teıefon Başmuharrir ve evl: 22366 Tahrir neyetl: 24298. " tSTANBUL CAGALOGLÜ Telgraf ve mektub adresl: Cumburlyet, Istanbul Posta mrtusn: İstanbul No 246 tdare ve matbaa feismı 24299 24290 P o h 1 y3r§3IIlü3 I Her eve tâz$tn olan çok faydatı bir eserdir. 4 Dün gene kanlı çarpışmalar 3 kişi oldürüldü Hatayda örfî idare Lise müdürüne saldıran talebeler Celâl Bayar şehrimizde Büyük Şefimiz, dün Başvekili kabul ederek kendisiU uzun müddet devlet işleri etrafında görüştü Üç küstah gene, dün Buca bağlarında yakayı ele verdiler Türk köyleri Arablar tarafından yağma ediliyor İzmir 31 ( Telefonla ) Buca Kültür lisesinde müdür Haydarı tasdikname vermesi için tabanca ve bıçaklarla tehdid eden cür'etkâr talebelerden Ahmedle arkadaşları Sabahaddin ve Zeki, bugün Buca bağlarında saklandıkları yerde yakalandılar. Adliyeye teslim edildiler. Af lâyihası Adliye Encümeninde Müzakerelerde Dahiliye Vekili de bulundu Dün gene kanlı hâdiselere sahne olan Antakya çarşısı ile sokaklarda dolaşan Fransız asker ve zırhlı otomobilleri Ankara 31 (Te lefonla) Büyük Millet Meclisi Ad liye encümeni bu günkü toplantısında af kanunu lâyihasını müzakereye başladı. Encümenin toplantı sında Dahiliye Ve kili ve Parti Genel Sekreteri Şükrü Ka Dahıhye Vekilı y? da bulundu. Şükrü Kaya Dün bütün esaslannı bildirdiğim bu Iâyihanın esbabı mucibesinde şu satırlar vardır: Dün Atatürke mülâki olan Başvekil Celâl Bayar, Saraydan çıkarken... Başvekilimiz Celâl Bayar, dün sabah muz namına Riyaseticumhur Umu * Ankara ekspresine bağlanan hususî va mî kâtibi Hasan Rıza, Seryaver Celâl, gonla refakatinde hususî kalem müdürü meb'uslar, Vali Muhiddin Üstündağ, îsBaki Sedes bulunduğu halde Ankaradan tanbul Kumandanı General Halis Btyıkşehrimize gelmiştir. tay, Merkez Kumandanı General Ihsan, Başvekil istasyonda Reisicumhuru [Arkası Sa. 3 sütun 6 da] eçen gün bir Fransız muharririnın Hataya aid yüksekten atan bir yazısmda Ermenilere tahmil edilmek istenilen nankör bir rolden bahsetmiştik. Fransız muharriri aklınca Türk davasını zayıflatabılmek için Hatay havalisinde ledelhace otuz bin müsellâh Ermeninin çete harbi yapabıleceklerini ileri sürüyordu. Bu çok mübalâğa edilmiş bir rakam olmakla beraber bız makalemızde Fransanm Ermenileri kurbanlık koyun gibi kullanmağa hakkı olmadığını yazdık. Otuz bin değil de, hatta on veya beş bin Ermeni bile ne diye can yakalım derken canlarını yaktırsmlar? Bu adamları sılâhlandırarak öldürmeğe ve nihayet ölmeğe sevketmek hakikaten kasablıktan başka birşey olamazdı. Fransız müstemleke memurlarının müracaat ettikleri bu kanlı vasıtaları hakıkî medeniyetin alelitlâk ve kat'î surette itham edeceğine şüphe yoktur. Hatay davası, Fransanm bu Türk bölge için Türkiyeye karşı üzerine aldığı taahhüdleri ifa etmekte müşkülât çıkarmasmdan doğan bir meseledir. Uç buçuk yerli veya mülteci Ermeniyi bu davaya canla başla, hele silâhla ve kanla karıştırmağı düşünmek hakikaten ve ancak zalimhğin ve insaniyetsizliğin modern şekli olarak karşılanmak lâzımdır. Yirminci medeniyet asrında ne yüz kızartacak bir hareket tarzıdır ki resmî Fransız makam ve şahısları akıllarınca Hatay Türk davasını suya ve hiç olmazsa şüpheye düşürmek için müracaat ettikleri binbir gayriinsanî teşebbüs arasında Ermenüerı de kendi maksadlarına alet olarak kullanmağa bılhassa ehemmıyet vermektedirler. Bunun için her ırk ve dine mensub kımselerden olduğu gibi Ermenilerden dahi müsellâh icra vasıtaları istihdam edıyorlar, ve sakin Ermeni halkmı tehdidle kendi emellerine uygun yürütebilmek için Ermeni komitelerinin birinci ve ikinci derecedeki elebaşılarını Hataya getıriyorlar. Taşnak fırkasının muhtelif fraksiyonları arasmdaki ihtilâf ve tezadların ortadan kaldırılması dahi Beyruttaki Fransız makamatını son günlerde pek ziyade işgal eden gayretlerdendir. Esas itibarile Fransa ile Türkiye arasındaki bu son davaya tamamıle yabancı olan ve huzurla, emniyetle yaşamaktan başka kaygısı olmıyacağı aşikâr bulunan zavallı bir cemaatın namuslu insanlarını elleri silâhlı eskiya halinde ölümle karşı karşıya bulundurmağa çalışmanm Fransa için şerefli bir hareket olmadığını ne izaha, ne de ispata ihtiyac vardır. Kaldı ki biz Fransanm bu kanlı oyunda düşünebildiği kadar ileri gitmesine müsaade etmiyeceğiz. Cebıne para koyarak eline silâh verdığin her muhtac adama bir dereceye kadar haydudluk ettirebilirsin. Türkiye Cumhuriyetinin itikadında devlet ve millet işleri, haydudlukla hiçbir alâka ve münasebetı olmıyacak kadar yüksek ve mukaddep işlerdir. İcab ederse o işleri insafı, insanlığı, adaleti kendilerine şeref Fransız sömürgeciliği Asayişin temini için tescil insanların hayatile muamelesi beş gün tatil edildi Türk listesine kaydolunmalarına müsaade nasıl oynuyor? edilmediklerini Başkonsolosumuza şikâyet eden beş Türk sokak ortasmda süngülendi Londra 31 (Hususî) Hataydaki iğtişaşat bugün de tekerrür etmiştir. Alınan mütemmim malumata göre, Antakyada kanlı musademeler cereyan etmiş tir. Bu musademeler neticesinde üç kisi ölmüş, dört kişi yaralanmıştır. Fransız makamatı, Hatayda örfî idare ilân ede rek, halkın bir şehirden diğer bir şehre gitmesini yasak etmiştir. Türk • Ingiliz kredi mukavelesi Muammer Eriş dün Londradan döndü Açılan kredi ile istediğimiz Ingiliz firmasından, istediğimiz zaman en miisaid şekillerle mubayaatta bulunabileceğiz Paris ve Londrada bazı malî temaslarda bulunan ve ezcümle Londrada Ingiliz malî mehafilile müzakerelerden sonra muvaffakiyetli b»r anlaşma akdeden malî heyetimiz reisi İzmir saylavı ve I§ Bankası umum müdürü Muammer Erişle refakatinde bulunan Etibank umum müdürü îlhami Nafiz Pamir dün sabah şehrimize gelmişlerdir. Heyete bilâhare iltihak etmiş olan Maliye Vekâleti eski Nakid işleri umum müdürü ve yeni İktısad Vekâleti Müsteşarı Halid Nazmi birkaç gün için ve bazı temaslarda bulunmak üzere Pariste kalmıştır. Bu temaslar Düyunu umumiye borclarının sureti tediyesine müteallik bazı hususlar üzerinde ola caktır. Maliye heyetimizin reisi Muammer E riş, dün öğle üzeri İş Bankası îstanbul Dün Londradan avdet eden Muammer görüşüyor Bes Türkü sokak ortasmda yaraladılar Antakya 30 Anadolu Ajansının hususî muhabiri bildiriyor: Bu sabah Reyhaniyede kayıd bürosu açılır açılmaz Usbeciler Türk listesine rey vermek için ısrar eden Eti Türkleri dövmüşler, bunlar da şikâyette bulunmak lArkast Sa. 5 sütun 1 de] Esbabt mucibe lâyihası «Türkiyeye küçük bir arazi, mahdud bir istiklâl, nisbî sükun getireceği tahmin edilen mütareke ve muahede, Türkiye nin büsbütün haritadan silinmesine ve Türk milletinin istiklâlinin mahvedılmesine bir vesile ve bir mebde oldu. Millî Cidal denilen İstiklâl savaşı, öyle bir hengâmeda ve bu kadar ağır şerait içinde bajladı. Bunun bajlangıcmdaki zorluklarını, devamı anmdaki ıstırab ve güclüklerini anlamak için Atatürkün büyük nut kunu okumak lâzım ve kâfidir. O günü İArkası Sa. 7 sütun 4 te] Südet Alman Partisi dün bir tebliğ neşretti Südetler, malî ve idarî tam muhtariyet istiyorlar. Çekoslovakya, topraklan üzerinde uçuş yapan tayyareler yüzünden Almanyaya yeni nota verdi Prag 31 Südet Almanlar fırkası, Henlein'cıların metalibatını izah ve teşrih eden uzun bir tebliğ neşretmiştir. Bu tebliğ, 23 nisan tarihinde Karlovivare kongresnde meb'uslardan Kunt tarafın dan irad edılip şimdiye kadar gizli tutulmuş olan nutkun bir hulâsasını teşkil et mektedir. Bu hulâsada 14 nokta mevcud olup en mühimleri şunlardır: 1 Südetlere aid arazinin kanunen tanınması, 2 Çek devletinin ve etnik hudud ların yeniden tensiki, her etnik grupun kendisine hâs bir hükumeti bulunacak tir. Devairde mesai saatleri değişiyor Ankara, 31 (Telefonla) Müste şarlar komisyonu haziranın on beşinden itibaren eylulün on beşine kadar dairelerdeki mesai saatlerini sabah saat 8 ile 14 arasında tesbit eden bir karar aldı. KEND1 KENDİM1Zİ TENKİD; Kafa tutmak i Köprünün öte tarafında (îstanbul) isminde fransızca bir gazete çıkar. Her gün başmakalelerimizi sütunla nna geçiren, hususi haberlerimizden istifade eden bu gazete, Hatay davasının aldığı son şekil iizerine Fransız hüku meti aleyhine harekete geçtiğimizdenberi bize küstü ve boykotaj ilân etti. Haberlerimizden gene istifade ediyor, fakat memba zikretmiyor. Başmuharririmizin yazılannı da koymuyor. (îstanbul) un Fransız sermayesile yaşadtğtm biliyoruz. Bizim için bunun birinci derecede bir ehemmiyeti yoktur. Haddini bilmek şartile Çin veya Honolulü sermayesile de geçinebilir. Ancak, bir gazetenin efkân umumiyeden bir parça demek olduğunu düşünürsek, kapitülâsyonlann tarihe kanştığı bu devirde bazı sualleri hayretle sıralamamak elden gelmiyor: Türkiyede Türk davasını güdenlere karşı yabancı bir müessesenin sun'î ve menfi bir efkân umumiye hazırlama sına müsaade edilir mi? Türkiyede yükselen Türk fikirlerine karşı Türkiye hududlan içindeki ya • bancı müesseseler kafa tutabilirler mi, somurtabilirler mi? Fransız parasile Türkiyede çikan bir gazete, Fransız sefiri M. Ponsot'nun hislerine tercüman olmıya kalkarsa bu bir (sottise) olmaz mı? Ve böyle bir gazeteyi köprünün karşı yakasından kaldırıp hududlarımızın ö tesine atmak icab etmez mi? *** Cumhurreisliği yatı Savarona bu sabah Çekmece demirliyecek, yarın limana açıklarında girecek 3 Merkezî idare, bütün etnik gruplar arasında tevzi edilecektir. 4 Südet grupu, mutlak bir malî muhtariyete malik ve kullanacağı parayı intihabda serbest olacaktır, lArkast Sa. 7 sütun i te] Çekoslovakya Başvekili M. Hodza Yarın neşre başlıyoruz : YUNUS NAD1 lArkast Sa. 7 sütun 3 te] Yazan: M. TURHAN TAN Maruf tarihçi edibimiz üstad M. Turhan Tan'ın Almanya, Ingiltere, Fransa ve İtalya gibi biiyük Aurupa memleketlerinde iki aydan fazla devam eden seyahatine aid tetkik ve müşahedelerini yarın okuyacaksımz. 26 bin mevcudlu bir Japon fırkası dün tamamen imha edildi Yazısı 3 üncü sahifede J Cumhur Rıyasetımiz Salonları, kamaraları, için satm alınan Sava banyo dairelerile fev rona yatı, bugün Markalâde güzel bir gemi maraya gelerek Çek olan yatın makineleri mece açıklarında kalaüç bin beygir kuvve cak ve yarm limanımıtinde olup altı buhar za gelecektir. türbınınden mürekkebİsminin Güneşdil o dir. lacağı söylenen yat, Yatın son sistem kadünyanın en büyük ve zanları mazut vakmaken güzel yatıdır. Süvariliğe tayin edilen Said Bugün tngiltereden gelecek tadır. Yalnız ıki kazaolan Savarona yatı ve Özege ile Türk müretnıle 16 mil yapan yat, kaptanı Said Özege tebatı tarafından Al dort kazanile 21 mil sümanyadan getirilen yat, Hamburgda rat temin etmektedir. Blum und Woss tezgâhları tarafından Yatta iki büyük motörbotla bir hizyapılmıştır. met motörü bulunmaktadır. Gemıye, 4800 rejistr tonluk olan yat, bizim yalpa muvazene aleti konulmuştur. Bu Karadeniz vapurundan biraz büyük alet sayesinde yat, en fena havada bıle tür. Boyu 106 ye eni de 16 metredir. yalpa yapmamaktadır. ] \ î ]