21 Ocak 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 8

CUMHURÎYET 21 îkincikâmm 1938 Fiî* itinde Ingiliz Arab Yenî Fransız Kabinesi Mısırın genc hükümdarı dün Kahirede evlendi mucadelesi hararetlendi Chautemps bugün hükumetin Ingilizlerin en kuvvetli tethiş siyasetlerine rağmen Arablar mücadeleye devam ediyorlar programmı okuyacak (Baj tarafı 1 inci sahifede) sonra hükumet deklârasyonunu hazırla makla meşgul olmuştur. Metni bugün öğleden sonra arkadaşlarına bildirecek ve yarın sabah toplanacak olan nazırlar mec lisi de kat'îî metni tespit edecektir. Başvekil Alsas Loren işlerini üzerine almıştır. Sarraut, şimal Afrikası komitesindeki vazifesini muhafaza edecektir. Senatoda memnuniyet Paris 20 Yeni kabine, azasının ekserisi radikal sosyalist olan senatoda büyük bir memnuniyetle karşılanmıştır. Ekseri senatörler ekonomik ve finansal kalkınma siyasetine, para serbestisi ve sosyal banş fikri içinde devam edilmesinden memnundurlar. Bunlar Delbos'un hariciyede kalmasını tasvib etmektedir ler. hattı hareketinin yeni kabinenin kat'î vaziyetini tayin edeceğini kaydediyorlar. Temps gazetesi yazıyor: «Halk cephesinin artık milletin men faatlerine uygun bir idare ile telif edilebileceğini ispat etmek şimdi sosyalistlerin elindedir.» Paris Soir yazıyor: «Yeni kabinenin programı evvelki hükumetin programına benziyecektir. Frankın müdafaası, sosyal barışın muhafazası, M. Chautemps buhrandan evvel ikmal etmek üzere olduğu iş ana kanununu süratle kabul ettirmek istiyor. Başvekil keza ihtiyar işçilerin tekaüd lüklerini de kabul ettirmek arzusundadır. Bu kanunlar kendisine, mecliste büyük bir ekseriyet temin edebilir.» Nikâh merasimi saat 11 de Kubbe sarayında yapıldı ve hâdise 101 pare topla ilân edildi IBaştarafı 1 inci sahıfedei rayında akdolunmuş ve hâdise, halka ve memlekete, 101 top atışile bildirilmiştir. Izdivac evrakını, kendi tarafından bizzat Kral, Bayan Feride tarafından da vekil olarak babası imzalamıştır. Şahidlik leri, Kralın kabinesi şefi Ali Mahir Paşa ile Başmabeyinci Zülfikar Paşa yapmışlardır. Genc Kraliçe, bugün öğleden sonra, Kralın teyzesi tarafından evinden alına* rak Heliopolis sarayına getirilmiştir. Genc Kral ve Kraliçe, öğleden sonra Heliopolis sarayında, iki aile azasına bir çay ziyafeti vermişlerdir. Kralın arzu ve emrile çocuklar için hususî eğlenceler tertıb edılmiştır. Çocuk bahçeleri zengin, fıkara çocuklarile hıncahınc doludur. Musıkinın ahengile oynayıp eğlenmekte bulunan küçük misa firlere çaylara, şekerlemeler ikram edil miştir. Parklarda bütün ahali gece sa bahlara kadar eğleneceklerdir. Yann sabah Mısır ordusu, Kralın huzurunda bir geçid resmi yapacaktır. Akşam, sarayda resmî bir ziyafet verilecek tir. Cumartesi günü kordipiomatikle Mı sırda bulunan ecnebi kolonileri tarafın dan Kralın şerefine bir ziyafet verilecek, gece Komedi Fransez heyeti tarafından Kahire tiyatrosunda bir temsil gösterile cektir. Pazar günü Kralla Kraliçe bal aylarını geçirmek üzere Kralın malikânesine çekilecekler ve 10 şubata tesadüf eden Kralın doğumunun yıldönümü günü Kahireye döneceklerdir. tepsidir. Bu çok kıymetli tepsinin ya nında gene elmas kakmalı iki testi bulunmaktadır. Uçüncü hediye daha küçük diger bir altın tepsidir. Tepsinin içinde çok süslii ve pek san'atkârane işlenmiş kahve fin canları vardır. Hanedanın verdiği dördüncü hediye de Osmanlı Padişahlarından Sultan Azize aid bir tesbihtir. Kahire Musevî cemaati Kral Faruğa takdim edilmek üzere kıymetli bir hediye hazırlamıştır. Musevilerin bu hediyesi cok san'atkârane yapılmış bir sandıktır. Sandığın içinde altından bir tada Kral ve Kraliçe isimlerinin ilk harfleri yazılıdır. Altın tac dört köşe ve gene altından mamul bir tepsi üzerinde durmaktadır. Tepsinin ucları da bir çok kıymetli kır mızı ve yeşil yakut, zümrüd taşlarla süslenmiştir. Saray damdönörleri Kraliçeleri için pek meharetle işlenmiş dantelâlarla süslü bir yelpaze hazırlamışlardır. Yelpazenin iskeîeti kaplumbağa kabuğundandır. Üstünde de Kraliçenin isminin ilk harfi bulunan F, elmasla yazılıdır. Mısırda çalışan yerli ve ecnebi bütün fabrikatorlann dahil bulunduklan sanayi birliği en güzide Mısır ağaclarından ya pılmış ve muhtelif parçalan Mısır san'atkârlarının elinden çıkmış bakırla birbirine merbut bir sandık hazırlamışlardır. Sandığın içinde altın yazılarla birliğin tebrikâtı yazılmıştır. İhtilâlci tspanyada tefsirler M. Bonnete'in mühim bir nutku Filistindeki hâdiseleri teskin için İngilizler tarafından gönderilen zırhh otomobiller Paris 20 M. Georges Bonnet, endüstri, ticaret ve ziraat cumhuriyetçi komitesinin öğle ziyafetinde söylediği bir nutukta, Amerikada büyük elçi iken hangi ahval ve şerait altında evvelki Chautemps kabinesinde Finans Bakanlığım deruhde ermeğe çağırıldığını bildirdikten sonra demiştir ki: « Geçen müddet zarfında katedilen yola bakıyorum da, başanlan hakikî terakkileri görmekle seviniyorum. Bütçe tevazün halindedir. Hazinemizde yılbaşmda 3 milyar safi ve ilâve olarak da banka tarafından devlete yapılan 5 milyar yani bütün vade tediyatım karşılıyacak miktarda para mevcuddur. Altın ihtiyatına gelince, bu ihtiyat, altı ay evvel iktidarı ele aldığımız zamandan daha mü himdir. Bu altı aydanberi Fransaya ne kadar sermaye girdiğini gösterir. Bu vaziyet içinde, son buhran nasıl vukua geldi? Son günlerde telâş neden?» Bonnet, söylediği nutuklarda müte madiyen teknik neticelerin kâfi olmadığım, zira bu neticelerin devam ve inkişafı için normal hava lüzumunu bildirmiş olduğunu hatırlatmış ve demiştir ki: « Son haftalar zarfında efkârı u mumiyede hasıl olan esrarlı itimadsızlık hareketlerini intac eden zorluklarla karşılaştığımız muhakkaktır. Yalnız en müteyakkız kimseler de değil, ayni zamanda mevduatını tasarruf sandıklannda ve jankalarda bulunduran halk kütlelerinde de endişe hasıl olmuştur. Kambiyoda bazı sarsıntılar ve telâş hareketi hissettik ve ermayenin çekilmesini gördük, o zaman vazifem ne idi? Bu vazife, sabırla top adığımız bütün ihtiyatların hazinede geçen dramdan kimsenin şüphesi olmadan, ükenmesine müsaade mi etmek, yoksa bilâkis memleketi haberdar etmek için tehlike çanını mı çekmekti? Zannederim ki, memleketi en kat'î bir surette vaziyetten haberdar etmek ve istediğimiz malî düzeltmeyi ne hududlarımız içine otarşi rejimile çekilerek ve kambiyo kontrolu tesis ederek, ne de ampirik usullerle elde edemiyeceğimizi kendisine bildirmek lâzımdı.» Bonnet, kambiyo kontrolunu şiddetle tenkid ederek sözlerini şu suretle bitir miştir: « Finans meselelerine dahi hâkim olan meseleler var. Bunlar istihsal, iş ve sonra da memleketin kuvvei maneviyesi meseleleridir. Memleketin, kendisini tehdid eden tehlikelere gözünü açması ve çok sevkli ve inzıbatlı olan diğer milletlere bakması lâzımdır. Halbuki, kaç defa müsahede ve tesbit ettim, bizde bir finans bakanına maddî istekler bildiril mektedir ki bu bakanın bunlan tatmine iktidarı yoktur. Bu kadar büyük, bu kadar asil ve bu kadar âlicenab olan bu cumhuriyetçi milletin tehlikeyi anlaması lâzımdır.» Kudüs: 15 ikincikânun Içinde, islâm ve hıristiyan dünyasının hertürlü unsurlarını barındıran, bu ba kımdan «Yirminci asnn Bâbil'i» diye, tavsif edilmeğe lâyık olan Kudüs şehri, bugün gene heyecan içindedir. Tam manasile kozmopolit, tam manasile enter nasyonal olan dünyanın mukaddes tarihe mensub bütün dinlerini ve mezheblerini, herbirini bir başka suret ve alâka ile, kendi varlığında temsil eden bu şehrin bugünkü heyecanına sebeb, bir Ingiliz âlimi olan profesör Starkay'ın meçhul bir tethişçi çetesi tarafından öldürülmesidir. Filistinin muhtelif yerlerinde yaptığı tetkikler ve arkeolojik araştırmalarla Kudüsün ve eski Yahudiliğin tarihine büyük hizmetler etmiş olan profesörün katli İngilizler arasmda büyük bir infial uyandırdığı gibi bugün ecnebi ve Yahudi muhitinde de derin bir tesir uyandırmıstır. Arablara gelince, onlar hemen umumiyet Ü7ere memnundurlar. zamandanberi de manda hükumeti bu şiddetten vazgeçmiş görünüyor. 5iddetin aksi şiddeti davet ettiğini gören İngilizler, bugün askerî mahkemeler tarafından dama mahkum olanların birçoğunun cealarını hapse tahvil ediyorlar. Hapisse erkesin alay ettiği bir cezadır; «bu işler eticelenir neticelenmez, hapis cezalarını optan affedecek olan umumî bir af elette ilân edilecektir!» diye kimsenin aldırdığı yoktur. *** Fakat, idam cezalan icra edilse bile iyasî çetecilik mücadelesi duracak mı? Hayır. Arablığın galeyanı o kadar kuvetlidir ki insanm, bunun önüne geçebilmenin imkânsız olduğunu iddia edeceği geliyor. Filistinin taksiminde ısrar eden ngiltere, proj'esini bugünkünden daha üyük bir tazyik altında tatbik etse bile, )ugün her tarafta galeyan halinde bu unan Arablık, ilk vesilede harekete geecek ve yapılan şeyleri yıkacaktır. U mumî kanaate göre, Yahudiler, kendileine «vadedilen toprakların» sahibi ol mak proj'esini tatbikte gecikmişlerdir. Herhalde Filistin için başka tarzda ir hal çaresi bulmak, îngiltere için ol duğu kadar Yahudiler için de hayırlı ;örünüyor. Bu hal çaresini aramak için uğraşanlar da yok değildir. Meselâ, eski rak Hariciye nazırlanndan Nuri Paşa Essaid Samdan geçerek buraya geldi, buradan Aman'a, gitti ve Maverayi Seria hükümdarı Emir Abdullahla gö üştü. Filistin davasını müdafaa etmeği bir r'azife bilen Irak, mütemadiyen îngilizlerle Arablar arasmda bir tavassut çaresi aramaktadır. Nuri Paşanın buraya ziyareti de bu mesele ile alâkadardır. Verilen haberlere göre birkaç güne :adar Suriyeli lider doktor Abdurrah man Sehbender de buraya gelecektir. O da 3am civarında Beludanda akdedil miş olan, büyük Arab kongeresinin mümessili sıfatile, Filistin meselesinin Arabık lehinde halli için teşebbüsler ve ta vassutlarda bulunacaktır. Salamanka 20 Franco hükumetine mensub mühim b;r şahsiyet Havas ajansının muhabirine aşağıdaki beyanatta bulunmuştur. « Yeni Fransız kabinesinde ekseri bakanların yerlerini muhafaza etmeleri Fransız haricî siyasetindeki istikran göstermektedir. Fransız kabinesinin pek yakında, îspanyanın üçte birini elinde bu lunduran Franco'yu tanımağa imkân verecek bir formül bulacağını ümid ediyoruz.» Hükumetçi Ispanya memnan Hükumet ve bittabi İngilizler çeteyi yakalamak üzere gavet sıkı ve şiddetli tedbirlere tevessül etti. Burada zabıta hizmetlerinde kullanılmak üzere îngiltereden hususî surette getirilmiş bir hayli polis köpeği vardır; bunlar hemen harekete getirildi. Bunların yardımile polis ve asker tarafından takib edilen izler neticesinde, köpekler memurları Hebron civarında Tharas isminde küçük bir köye kadar götürmüşler ve burada yapılan araştırmalar neticesinde bir evde bir hayli silâh ve cepane bulunmuştur. Fakat, şu dakikaya kadar çeteye mensub olmak üzere kimse ele geçmiş değildir. Kudüs, aylardanberi sıkı bir askerî inzıbat içinde yaşıyor. Buna rağmen, hergün irili ufaklı hâdise eksik değildir. Bütün Osmanlı İmparatorluğu devrinde sükun ve huzur içinde yaşıyan bu şehir, yeni idareye girdiği tarihtenberi, guya daha rahat ve mes'ud yaşıyacakken, refah ve huzurunu kaybede ede bugünkü haline gelmiştir. Bugünkü hali ise, baş tanbasa bir hapisane nizamı altında yaşıyan bir beldeden, başka birşey değil dir. Kudüsün eski huzur ve sükununu hatırlıyanlar, bilhassa bunların Arab oVaziyet henüz sarahat bulmaktan ulanları, «bizi bu hale getirmeğe sebeb o zaktır. İngilizler taksim projesini tatbikte lanların gözleri kör olsun!» diye geçmişi ısrar eder görünüyorlar. Ancak, onların hasretle yadetmektedirler. arasmda da yavaş yavaş ihtilâflar çıkı îjî îjC 3s» yor. Filistin Arablarının kanaati o merÖte taraftan mücadele de devam edi kezdedir ki kendileri tarafından yapılan yor. Birkaç gündenberi Filistinin her ta bugünkü mukavemet devam ettiği müdrafında yeniden hareketler uyandı. He detçe, taksim projesinin tatbikine imkân men her tarafta Arab çetelerinin Yahu olmıyacaktır. «Zaman bizim için çalışıdilerle İngilizlere hücumlan kaydedili yor!» diyorlar ve zaman kazanmağa yor. Son haftanın başlıca vukuatı Nab gayret ediyorlar. Zaman kazanmanın lus mmtakasında cereyan etmiştir. Fakat, şartı ise silâhı, bombayı, baskını elden Kudüsün içinde, Kudüs kapılarında, Tel bırakmamaktır. Avivde, hulâsa her tarafta vukuat eksik Eoğrusunu söylemek lâzım gelirse, değildir. Nablusta iki gün evvel çeteler, Arablar da bunu hayret edilecek Bî? birkaç Arabı da öldürdüler. Bunlar da ingilizlere casusluk etmiş olmakla maz kahramanl kla yapmakta devam ediyornun Arablardır ki siyasî çeteler bu su lar. retle onlan cezalandırmış oluyorlar. Kudüsün eski hayatını bilenler, Arabların eski sükunetini ve bu nevi mücadeleleri se\Tneyislerine vâkıf olanlar, ay lardanberi devam eden ve bütün resm takib ve tethise rağmen çetecileri yıldırmıyan hâdiseleri gördükleri zaman hay ret ederler. Arabların nekadar büyük bir cesaret ve tevekkülle mücadele ettikleri ni görmek hakikaten de hayret edilecek bir hâdisedir. Ingiliz zabıtası ve askerle ri birer tazı, Arab çetecileri de birer tav şan! Onlar kovalıyorlar, ötekiler kaçı yorlar: Kâh bir tazı bir tavşanı yakalıyor, kâh bir tavşan silâhlı tavşan! hi<; beklenilmiven bir yerde birkaç insanı, bi: otobüsü, bir treni vuruyor! İngilizlerin takibi, Arablara karş hertürlü şiddeti gösterdi. Hakh ve hak sız aramıvarak, rasgele süphe ettiği yer lerde şüphe ettiği insanların evlerini yık tı; rasgeldiği insanı yakalayıp idam et ti; hapse attı, Kudüsten binlerce mil uzaktaki Okyanus adalarına sürdü; fa kat, bunların hiçbiri para etmedi. Bi Barselon 20 Siyasî mahfiller yeni Fransız hükumetine müsaiddirler. Bu mahfiller Fransız dış politikasının değişmediğini kaydediyorlar. Komünistler yeni Chautemps kabine Hitler'in hediyesi sine hücumdan sakmıyorlar. Berlin 20 Hitler, Kral Faruğa, evlenmesi dolayısile bir spor otomobill Millî iş federasyonunun Katalonya Kral ve Kraliçeve verilen hediye etmiştir. (a.a.) organı, Chautemps kombinezonunun da hediyeler ha ziyade siyasî bir tarzı hal teşkil ettiMısır Kraliçesi peçe taşımıyacak Kahire (Hususî) Mısınn genc ğini yazıyor. Kahire 20 Kral Faruk yanında kaBu gazeteye göre, yeni kabine Fran Kralına, düğün münasebetile çok kıy rısı ve tek bir yaveri olduğu halde bu aksız cumhuriyetinin hakikî çehresini akset metli hediyeler gönderilmiştir. Hediye şam otomobille şehirde dolaşarak donangönderenlerin başında hanedan azası tirmektedir. (a.a.) mayı ve şenlikleri seyretmiştir. Bundan gelmektedir. Deklarasyonun ana hatları Verilen hediyeler Kral Faruğa karşı polisin bile haberi olmamıştır. Paris 20 Chautemps kabinenin bu gösterilen bir nezaket eseri olmaktan ziKraliçe Feride peçe taşımıyacaktır. gün yaptığı ilk toplantıda hükumetin par yade Kral ailesine mensub olanların Kraliçenin peçesiz resimleri izdivac dolalamentoda okuyacağı deklarasyonu izah yekdiğerine karşı samimiyetini göstermek yısile çıkan hususî pullann üzerinde bile etmiştir. Bunun ana hatları, Chau itibarile dıkkate şayandır. resmen vardır. Halk, bunu büyük bir metemps kabinesinin teşekkülünü müteakıb serretle karşılamıştır. Bu hâdise, Mısır Kraliçeye verilen birinci hediye Brükneşredilen tebliğin aynıdır. selde fevkalâde san'atkârane işlenmiş bir kadınının açılışına doğru mühim' bir merDeklarasyon, Blum'ün halk cephesi gelin feracesidir. Vaktile işlenmesi • sener haledir. l(r. I ' elrafında bir millî birlik kabinesi teşkili lerce süren bu ferace Fransız împaratoiçin yaptığı gayretleri metettikten sonra riçesi Eugenie'nin 1869 da Süveyş kanaMısır konsolosluğunda \e evvelki hükumetin istifasının bir sosyal lının küşadı münasebetile Hıdiv İsmail süvare doktrin ihtilâfından doğmadığını kay Paşanın kızlanna hediye ettiği feracelerMısır Kralı Majeste Faruğun evlen deyledikten sonra şimdiki hükumetin bun den biridir. mesi münasebetile dün gece şehrimiz dan evvelki iki hükumetin noktai naza Kral ailesinin ikinci hediyesi elmas deki Mısır konsolosluğu tarafından bir rmın ayni olduğuna ehemmiyetle işaret kakmalı ve üstünde Kral ve Kraliçenin resmi kabul tertib edilmiş ve bir suvaedecek ve evvelki harekete devam edile isimlerinin ilk harfleri bulunan bir altın re verilmiştir. ceğini bildirecektir. 1 Bu cümleden olarak Dahiliye Neza retinin faaliyeti tekrar ele alınacak ve cumhuryetin müdafaası yolundaki icraatı idame ettirilecektir. Malî bakımdan, para serbestliği muhafaza olunacak ve Bonnet'nin girişmiş olduğu ıslahata de vam edilecektir. Şimdiye kadar yapılmış olan sosyal ıslahata da dokunulmıyacaktır. Halk cephesi tarafından tesbit olunan program hâdiselerin imkân vereceği nis bette tatbik olunacaktır. Haricî siyasete gelince, Delbos'un Hariciye Nezaretinde muhafaza edilmiş olması hükumetin Fransız diplomasisince an'ane halini alan siyasetten aynlmıya cağına bir delildir. Fransa ademi müda hale siyasetine bağlı duracak ve Avrupa gerginliğinin izalesini Fransız itrifakları nın ve dostluklarının muhafazasında an yacaktır. Fransa akdedilmiş paktlara ve Milletler Cemiyetine sadık kalacaktır. Deklarasyonun en mühim noktalarından biri de millî müdafaanın kuvvetlen dirileceği hususudur. Bu kara, hava, deniz nezaretlerine aid işler Daladier'nin Yeni kabine programı ve yüksek idaresi altında tanzim olunacak Sovyetler Paris 20 Gazeteler sosyalistlerîn tır. (a.a.) İrlanda Başvekili Londradan ayrıldı İrlanda Başvekili De Valera Londraya geldiği vakit İrlandalılar tarafından istikbal ediliyor 11 kisi tevkif edildi Müreftede bir yatı yurdu açıldı Londra 20 De Valera, bu sabah Londradan îrlandaya hareket etmiştir. De Valera gazetecilere, evvelce yaptığı beyanata yeni bir şey ilâve edemiyeceğıni bildirmiştir. (a.a.) Kudüs 20 10 kânunusanide İngiliz arkeologu Starken'in katli münasebetile 11 kişi tevkif edilmiştir. İki Arab askeri idama mahkum oldu Kudüs 20 Reuter bildiriyor: Polise ateş etmekten suçlu iki Arab askeri mahkeme tarafından idama mahkum edilmiştir. Kanlı bir çarpişma Kudüs 20 Reuter bildiriyor: Arab membalanndan çıkan ve henüz teeyyüd etmiyen bir haberde, Erdün Necid hududuna yakm iki bedevî aşireti arasmda mühim bir musademe vuku bulduğu ve 50 den fazla ölü ve bir çok yaralı mevcud olduğu bildirilmektedir. Bu habere göre, Harrus İbn Adal aşiretinin şeyhi Mohamed ibni Miglad tarafından idare edilmekte olan aşirete aid tekmil hayvanları yağma etmiş tir. (a.a.) Murefte (Hususî) Umumî Müfettışlık, köy mekteblerini bit;rdıkten sonra tahsillerine devam edemiyen müstaid talebeye okuma imkânlarını Berlin îspanyadaki dahilî harb yüzünden faaliyetini tatil etmek mecbuvermek için icab eden tedabiri almaktadır. Bu cümleden olmak üzere Mürefri>etinde kalan îspanyol fılim şirketlerinden Hispano, Berlinde faaliyete baştede bir yatı yurdu açılmış ve küçüklerin ibate ve tedrisleri için her nevakıs ikmal edilmiştir. Gönderdığim resim yatı yurduna devam etmeğe başlıyan ta lamış ve ilk filim olarak «Barbier de Seville» ı fılme çekmiştir. Resmımız bu filimden bir manzarayı gösteriyor. lebeyi nahiye müdürü ve arkadaşlarile birlikte göstermektedir.