10 Aralık 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

DUnya müharrirlerinden turcümeier serisi 16 ÖLÜM KADAR AGI MUHiDDiN BiRGEN Fiah 50 kuruş MAUPASSANT REIVıZi KİTABEVİ , '§ .Q7C Jfll S3yi ! 4010 umhuriyet tSTANBUL CAGALOGLD Telgral ve mektnb adresl: Cumburiyet, Istanbu] Posta fcutusn: îstanbul No 246 YÜCEL MEMLEKET MüNEVVERLERiNDE Posta kutusu 576 istan ilkkânun sayısında sorduğu şuallere Cuma 10 Birincikânun 1937 Cevab bekliyor TeJeron: Başmuharrlr ve evl: 22366 Tanrlr beyetl: 24298 tdare ve matbaa tasmı 24299 24290 Italya Milletler Cemiyetinden alevler içinde yanıyor çekilmek üzere bulunuyor Japonlar, şehrin öğleye Büyük Faşist Meclisi toplanarak kadar teslimini istediler buna dair kararı hazırlıyacak Devlet endüstfisinde rasyonel çalışma Kurulan endüstriyi yaşatacak olan, ilelebed devamına imkân bulunmıyan yardımlar değil, rasyonel çalışmadır. ayın Başvekilimiz Celâl Bayar, bır ıki gün evvel İstanbul gazetecilerile hasbıhal ederken endustri hayatımızm mühim bir noktasına şöylece temas etti: «De%letçılığin muvaffakiyeti için devlet fabrikaları, mutlaka rasyonel çalışmalıdırlar. Devlet fabrikaları, tam ticarî bir zihniyet ve faaliyetle rasyonel bir tarzda çalışamazlar ve hususî fabrikalardan geri kalırlarsa endüstri sahasında devletçilik prensipımiz ıflâs etmiş olur. Onun için, bu cihete fevkalâde itina ediyoruz. Sümer Bank, kendi fabrikalannın rasyonel çalışmasını temin için, arasıra mütehassıslar getirterek bu müesseselerin rasyonel bir şekilde çalışıp çalışmadıklarını tetkik ettiriyor, mütehassısların verdikleri raporlarda rasyone' çalışma bakımından eksikler ve yanlışlar mevcud olduğu anlaşılırsa bunları düzelttiriyor. Devlet fabrikalannın, tam bir ticaret müessesesi gıbi rasyonel çalışabilmeleri icin, onların işlerini devlet dairelerinin tâbi tutulduklan kontrol şeklinden başka bir tarzda kontrol etmek lâzımdır. Muhasebat Divanının devlet dairelerinde tatbik edilen usulıin, fabrikalardaki çalışma t a r zının ruhuna uygun olmadığını gördük. Fakat, kontrolsuz bırakılan bir işin suiistimale doğru gitmesi tabiî olduğu için, devlet endüstrisinin de esaslı surette kontrol edılmesi lâzımdır. Yalnız, bu kontrolun kendi bünyesine ve ihtiyacma uygun bır şekilde yapılması lüzumuna da kaniiz. Bu maksadla Muhasebat Divanı reisini devlet fabrikalannın kontrolu için yeni bir kanun projesı hazırlamağa memur ettik. Bizde, mevcud sistem herkesi, suiistimal yapar, telâkki ederek ona göre, bir kontrol koymuştur ve daha ziyade eşkâle ehemmiyet veren bir kontroldur. Ruhtan ziyade şekle. formalitelere verilen bu ehemmiyet, görüyoruz ki en çalışkan, en beceriklı ve en emniyetli bazı arkadaşları bıle tereddüde ve mes'uliyetten kaçmağa sevketmektedir. Bir direktörün başında bulunduğu müessese için yüzde yüz faydalı olduğuna inandığı bir işi, bugünkü formalitelere uymadığı için yapmaktan kaçmması, o müessese için tabiî zararlı olur ve rasyonel çalışmağa uymaz. Şimdi biz, «herkes suiistimal yapar» esasına, yani suizanna dayanan bir kontrol usulü değil, «hiç kimse suiistimal yapmaz, fakat biz kontrol ederiz, suiistimal yapan bulursak onun kafasını ezeriz» prensipine, yani hüsnüzanna istinad eden bir kontrol usulü koymak istiyoruz. Bu tarz kontrol, bilhassa devlet sanayiinde, rasyonel çalışma esasına uygun bir kontrol olacaktır. Tekrar ediyorum; sanayide devletçlik umdemizin muvaffak olması için, devlet enJüstrisinin mutlaka rasyonel çalışması ve böyle çalışan eşhasa ve şirketlere aid fabrikalardan aşağı değil; üstün olması lâzımdır.» Muhterem Celâl Bayarın söylediklerinin hukbası budur. Başvekilimiz, bu işlerdeki derin bilgi ve ihtısasına dayana•rak daha canlı ve daha güzel söylediyse de sözlerini aynen not etmediğimiz için, izahatını, ruhuna mümkün olduğu kadar sadık bir tarzda hulâsa etmeğe çalıştık. Türk devlet endüstrisi, şahısların zengin olmasmı istihdaf eden kapitalist bir endüstri değildir. Başvekilin tersanemizin ihyasından bahsederken işaret ettikleri gibi memleketin esaslı ihtiyaclarına cevab veren bir endüstridir. Devlet, yeni fabrikalan kurarken bunlardan büyük kârlar teminini düşünmüyor; fakat memleketin Büyük faşist meclisinin bellibaşlı azaları: M. Mussolini, Mareşal Balbo, M. Grandi, Mareşal de Bono Çinliler, anudane mukavemet ediyor Japon kıt'aları, Nankin kapılarmdan birini aldılar. Harekât, şehrin sukutundan sonra dahi devam edecek Tokyo 9 (A.A.) Nankin'in etrafındaki muharebe ler, bütün gece büyük bir şiddetle devam etmiştir. Hari cî hatlarla ikinci hattın müda faa mevzileri arasında çok çetin muharebeler olmuştur. Ecnebiler, Çin memurlarınm «bitaraf» ilân etmiş oldukları mmtakaya gitmektedirler. Japon lar, muhasara toplannı yerleştirmekle meşguldürler. Japon tayyareleri, Nankin'in bazı varoşlarını bombardıman etmiştir. JLy Ç A U A R f Iardan birinden içeri girmiftir. Anudane mukavemet adilivor Şanghay 9 (A.A.) Çin müdafaa hattını yararak Nan kin'e on beş kilometro kadar mesafede kâin bir sayfiye olan Lisnhoushan Daşgını zaptet mişlerdir. Japonlar, kazandıklannı arttırmağa gayret etmekteler ise de anudane bir mukaveme* te maruz kalmaktadırlar. Japon kuvvetleri, Taochao • daki Çin piyade mektebi ile Nankin'in şarkındaki tayyare meydanını da zaptetmişlerdir. Karara sebeb, Habeşistan ilhakının tanmmamasıdır İçtimaı müteakıb Mussolininin söyliyeceği nutuk yeniden bazı şayialara yol açtı Londra 9 (Hususî) Romadan gelen haberlere göre, İtalya yakında resmen Milletler Cemiyetinden çekilecektir. Buna sebeb olarak Habeşistan ilhakı nm iki senedenberi tanınmamış olması ileri sürülmektedir. Diğer taraftan İtalyanm komünistler aleyhindeki paktı imzaladığı Japonya ve Almanyayı takib etmek istedıği de söyleniyor. Büyük faşist meclisi, cumartesi günü toplaaarak bu mesele hakkında kat'î kararını verecektir. Büyük faşist mec lisinin bazı diğer mühim meseleleri de görüşeceği haber verilmektedir. Bu içtimadan sonra Başvekil M. Mussolini, Palazzo Venezia'nın balkonundan halka hitaben çok mühim bir nutuk irad ederek kararm sebeblerini izah edecektir. Büyük faşist meclisinin bundan evvelki toplantılarmda sadece resmî bir tebliğ neşrile iktifa ediliyordu. Bu sefer M. MussolİBİ'nin nutuk söylemesi mü him hâdiselere delil addedılmektedir. Resmî îtalyan mehafilinde bu haberler tekzib edilmemiştir. İtalyamn Londr* büyük elçisi ve büvük faşist meclisi azasmdan M. Grandi bu mühim içtimaa iştirak etmek üzere tArkası Sa. 7 sütun 3 tel Japonlar bugün Çinlilere bir ültimatom vererek Nankin'in yann öğleye kadar teslimini istemişlerdir. Japon ordulan «Mareşal iş başından Başkumandanı General Matçekilemez» zui'nin imzasını taşıyan ültimaŞanghay 9 (A.A.) Matom Japon harb tayyareleri taNankin üzerine Japon taarruz istikametlerini ve Çinli reşal ŞanKayŞek, haliha rafından Nankin'e atılmıştır. zırda ordusunun ve hava filo lerin yeni tahaşşüd mıntakalannı gösterir harita Çin kıtaatı, gecenin hululünsunun kuvvei külliyesini Nantden sonra düşmana melce teşkil edebile muştur. Yeis içinde olan ahali, aile ocak chang ve Kioukiang mıntakasında tahşjd cek bütün mebaninin tahribine devam et larının merhametsizce tahrib edilmesini elmektedir. mişlerdir. Nankin, hâlâ alevler içinde kederli nazarlarla seyretmektedirler. Hankeou'dan bildirildiğine göre Çindrr ve kesif bir duman buluru ile ihata Nankin'e cenubdan hücum etmekte olan liler, Kioukiang civannda Yangtze üzeedilmiş bulunmatadır. îstasyonun etra bir Japon kuvvetinin pişdarlan, şehrin rinde kuvvetli bir baraj vücude getirmekfındaki mahalleler de alevlere kurban ol haricî surunun cenubu şarkisindeki kapı tedirler. lArkası Sa. 3, sütun 1 dej Hatay întihabatını ifsad için açık manevralar Fransa delegesi Garreau her gittiği yerde «Hiç kimse mensub olduğu cemaatten gayrisine rey veremez» diyor Fransız askerî heyeti gelince temasa başlanacak Ankara 9 (Telefonla) Kânunuevvelin 16 sında şehrimizde bulunacak olan Fransız askerî heyetinin istikbal, kabul ve temaslarına aid program hazırlanmıştır. Heyet, dün de bildirdiğim gibi, Suriyedeki Fransız ordulan kumandanı General Hutzinger'in riyasetindedir. Erkânıharbiye reisile General Foger ve hava kumandanı da askerî heyet azasındandır. Temasların ayın \4 ünde başlaması mu" karrerken heyet azasmdan bir kısmmın Suriyeden, bir kısmmın Paristen gelecek olması dolayısile muvasalatlan iki gün teahhı etmektedir. Hatay işi hakkında iki taraf erkânıharbiyesi arasındaki temaslan heyetir Ankaraya vardığı gün baslanacaktır. İArkası Sa. 7 sütun 3 te] Avrupada bulunan Amerika Büyük Elçileri değişiyor Londra ve Berlin sef irleri istifa ettiler Nevyork 9 (A.A.) NewYork Times gazetesinin Vaşington muhabirine gö re, Amerika bahriye komisyonu reisi olup M. Roosevelt'in en samimî müşa virlerinden bulunan M. Joseph Ken nedy'nin Amerikanm Londra sefirliği ne tayinine Reisicumhur tarafından karar verilmek üzeredir. Eski sefir M. Bingham'ın sıhhî sebeblerden dolayı istifa etmiş olduğu zannedilmektedir. Berlin 9 (A.A.) Amerika Birleşik devletleri büyük elçisi M. William Dood dün akşam gazetecileri kabul ederek kendilerini istifa etmiş olduğundan resmen haberdar eylemiştir. Altın fiatları, 19 kuruş birden düştü Ankarada toplanan bir komisyon, fiatların normal hadde ircaı için çalışıyor Son günlerde altın fi atlarında görülen gayritabiî yükselişten sonra hükumetin kat'î bir tedbir almak üzere bulunduğuna ve Ankarada bir komisyon toplandığına dair verdiğimiz haber tahak kuk etmiştir. Evvelki gün 11131114 kuruş üzerinden muamele gören altın, dün öğle üzeri 9 kuruş birden düşerek evvela 11041105 kuruş etrafında kalmış, fakat akşamüzeri süratli Maliye Vekili bir fiat paniğine uğnya rak 1095 kuruşa kadar inmiştir. Bu fiat, satış fiatı olarak takarrür etmiş, fakat ahcı bulunamamıştır. Bu vaziyete göre, altın bir günde fiatından 19 kuruş birden kaybetmiş oluyor. Bu da altın fiatlarının gayritabiî olarak yükseltildiği hakkında ö""•••" ıııııııııııııııııııııııııııııııııııııı ıııııııı ıııııııııı tedenberi yaptığımız neşriyatı teyid etmektedir. Dün Ankaradan ge • len malumata göre, altın fiatlarının normal bir hadde ircaı için Anlarada bizzat Maliye Vekili Fuad Ağralının reisliği altında toplanan komis * yon mühim kararlar itti" haz etmektedir. Bu kararlarla altın fiatlarının 1000 kuruş üzerinde istikrar göstermesi ihti * mali çok variddir. Fuad Ağrah Stoyadinoviç Romadan iyi neticelerle döndü Von Schirach dün Ankaraya geldi tngiliz lirasmda yeni yükseltme Atatürk, kendisini kabul M. Delbos'un seyahati, Rumen kabinesini nazik etti. Maarif Vekili, şerebir vaziyetle karşılaştırdı, Fransız matbuatı fine ziyafet verdi ziyaretlerden pek nikbin görünmüyor Ankara 9 (Telefonla) Tayyare ife Berlinden Tahrana giden, oradan da Bağdad, Şam ve Haleb yolile memleketine dönmekte olan Alman genclik teş kilâtı terbiye dairesi reisi Von Schirach fArkast Sa 7 sütun l de] \ Cumhuriyet Merkez Bankası, dün tngiliz lirasının Türk parasına nazaran kıy* metinde yeni bir yükseltme yapmıştır. Banka bir Ingiliz lirasına, bir Türk lirasma mukabil 625 628 kuruş fiat ver[Arkası Sa. 3 sütun 6 üa\ ıı ı ••••••ıı ııııınııı „ ,•,,,,,,,, ııııııııııııııııııll BUGÜNLERDE Elizabefin hayatı Yazanlar Avusturya imparatoriçesi Mithat Cemal ve Suphi Ziya ABIDtN DAVER Roma mülâkatı sırasında iki devlet nazırı: Kont Ciano.'M. Stoyadinoviç Politika ve aşk maceralarile dolu çok cazib bir roman Bu ayın 15 inden itibaren Her yerde arayınız [Arkast Sa. 3 sütun 5 te} (Yazuı 8 inci sahifemizde)