18 Ekim 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 6

Ege Manevralarında : 1 Modern gazetecilikte çalışma tarzı Emrinde yıldırım gibi bir tayyare de olsa gazeteci manevra sahasında ne gibi müşkülâtla çarpışır? Yazan: ABİDİN DAVER Resmigeçidden intıbalar Bu resimler manevra sahasından « Cumhuriyet » tayyaresile getitilmiştir 18 Birindteşrîn 1937 Cumhuriyet, Ege manevralarında nın birinci günü alacağımız resimleri de tam manasıle modern şekilde gaze tayyareye yetiştirmek istiyoruz. Fakat, tecilık yaptı. Muharrir, muhabir, fo j en babayiğıt şoför bıle, bizi, iki buçuk üç to muhabir, ve sinemacı ve bayi saatte Sökeden Cuma ovasına götürmeği lerden mürekkeb ekıpimiz, Devlet kat'ıyetle taahhüd edemiyor. Yolsuzlu Havayolları tayyarelerinin de yardı ğun ilk darbesi. mile hem günii gününe okuyuculanna haBuralarda yalnız yol değil; muhabere ber ve resım yetıştirdi; hem de Cumhuri vasıtaları da noksan. Jandarma ve de yet nüshalannı İzmir, Sbke, Kuşadası, miryolu telefonlarından kendıleri zor isAydm, Nazilli ve civarı halkma İstanbul tıfade ediyorlar. Telgraf telleri, yıldırımMareşal Feyzi Çakrçak Orgeneral Fahreddin ve Ali Said resmigeçid esnasında karilerile ayni günde okuttu. dan başkasını büyük teahhurlarla nakle Mareşal Feyzi Çakmak resmigeçid balkonunda o günün «Cumhuriyet» ini oknyoi Fakat bu iş, tayyare gibi seri bir va diyor. Demiryolu istasyonları da yıldırım sıtanın yardımına rağmen kolay olmadı. almıyor. Her yerde telgrafhane yok. Ege manevralarına dair yazacağım yazıTayyare bekliyor; fakat biz gidemiların başmda, uğraştığımız, bazan yendi yoruz. Ne yapalım, resimleri yarın gö ğimiz, bazan da yenemedığimız müşkülâ türürüz; dıyoruz. Böylece, bir kısım tı hikâye etmek isterim. modern vasıtalann yokluğu, diğer bir 7 birinciteşrin: Saat 4 te İzmirdeyiz. modern vasıtadan istifademize mâni oluOrada Cumhuriyet namına manevrala yor. nn sesli bir fılmini yapacak olan RemziManevranın birinci günü Istanbula, nin ekipini buluyoruz. Manevra kuman vaktinde gitmedığini sonradan öğrendi danı ikinci ordu müfettişi Orgeneral Ça ğim telgraflanml verdikten sonra yattım. lışlar ve Kurmay başkanı General Rüştü, Gece bir yıldırım, tayyarenin İstanbula gazetecilerle sinemacılara, ayın 9 uncu geldiğini, fakat hiç resim getirmediğini giinü Sökede randevu verdiler. haber vermiyor mu? Tam otomobillerle Sökeye hareket eDemek ki o lutufkâr genc de vadini deceğemiz zaman İzmir muhabirimiz bi tutmamış ve Nazilli fabrikasının açılma ze ayın 9 uncu günii, Atatürkün Nazilli törenine aid resimleri tayyareye vereme fabrikasının açılma törenine şeref verece miş. Tabiî, delikanlıya hayır dua etmiyoBüyük resmigeçidden diğer bir intıba ğini bildirdi. Manevralar ayın 10 uncu ruz. giinü başhyacaktı. O halde Büyük Şefin Besmigeçidde bir piyade alayı Ertesi sabah, manevranın takibini foşeref vereceği merasimi görmek, oradan to muhabirimize bırakarak resimleri biz da manevralara yetişmek lâzımdı. Bina zat götürmek karannı verirken o günkü enaleyh: Cumhuriyet'i tayyareden alıp getiren ve Istikamet Nazilli marş marş! 8 birinciteşrin: Nazilliye giden trene atlıyoruz. Mahşer gibi kalabalık. Birin ciler de dahil olmak üzere bütün vagonlarda yolcular geçid yerlerinde, hatta bir birinin kucağmda ve kanapelerin kena nnda oturuyorlar. Demiryolu memurlan bu kalabalığı görüyorlar da, trene bir vagon eklemeği, veya ikinci bir tren tahrikini düşünmüyorlar. Kırk dakikadan fazla bir teahhurla Nazilliye varıyoruz. Bu hatta böyle gecikmeler gündelik ve olagan işlerdenmiş. Trendeki saylavlar, Ankara İstanbul trenlerinin intizamını tahassürle anıyorlar. Halbuki trenlerin hepsinde ayni marka var: T . C. D. D. marka ayni amma malzeme ve en fenası ruh ayni değil. Bu hattan aynca bahse deceğim. Onun için kısa kesiyorum. Sökede satan müvezzi îzmirli Hayri aklıma geldi. Geceyarısı, onu buldum. Bin sıkı tenbihle manevra resimlerini ona verdim. Trenle Cuma ovasına götürüp tayyareye vermesini söyledim. Öteki resimlerin de İzmir muhabirimizde olduğunu yıldırımla sorup öğrendim; onlann da tayyareye götürülmesini gene yıldınmla bildirdim. h •L •r W W •L ^f Sr Biz de ertesi günü otomobille Mare şalın peşinden Aydına hareket ettik. Acaba resimler gitti mi? Akşam Aydmda bizim îzmir ve havalisi bayii Hasan sevinc içinde yanıma geldi. O günkü Cumhuriyet'leri aldıktan sonra iki günün resimlerini tayyareye vermiş. Sonradan öğreniyorum ki müvezzi Hayrı da Selçuk istasyonunda yemek yerken treni kaçırmış, fakat bir kamyona binerek İzmire Nazillide if^e atsan yere düşmüyor. güçbelâ varmış. Allah dostları eksik etmesin. Fabrikanın Bayiimizin himmetile iş yoluna giringüzide müdürü Fazlı çektığim telgrafı ce galiba beddua eden âciz kıskanclar almış; bize, kendi evinde yer hazırlamak olacak ki bu defa da hava işe karıştı. Bir lutfunda bulunmuş. Kendi yatağını bile gün yağmurdan ve fırtmadan tayyare misafirlerine veren konuksever bir zat. gelemedi. Geçid resmi günü, tayyareyi 9 birinciteşrin: Fabrika açılıyor. Me Aydın askerî hava meydanına indirttim. rasim esnasında îstanbuldan beklediğim Gelen binlerce Cumhuriyeti resmigeçid §u yıldınm telgrafını alıyorumı meydanında toplanan askerler ve halk «Tayyaremiz, 10 birinciieşrin günii, kapıştı. Mareşal Fevzi Çakmak, hava Haüayollan İzmir istasyonunun bulun servisile manevra sahasmdaki askerlere duğu Cuma ovasma gelecek. En son iki gazete yetiştirdiğimiz için, bizi takdir ve buçuğa kadar resimleri yeüştinniz.» taltif buyurdu. Fakat, resmigeçid fotoğ Sevincim üç katlıdır. 1 Atatürkün raflannı cumartesi günkü Cumhuriyet'te ilk defa şeref verdıği bir fabrika açma gene size takdim edemedik. Çünkü res töreninde çalışmak, 2 Bu törenin re migeçid sahasından Aydın tayyare meysimlerini de ertesi günü gazeteye yetiş danı 40 kilometro kadar uzakta idi. tirmek, 3 öteki gazetelerin şimdiye Tayyare, hava kararmadan hedefine kadar yapmadıkları bir yeniliği yapmak, varmak için üçte kalkmağa mecburdu. hususî bir tayyare ile resim göndermek. Kıt'aların geçişi 2,30 da başladı. AldığıNazilli ile Cuma ovası arasında uzun ve mız ilk resimleri hemen bir otomobille yolsuz kilometrolar vardır. Akşamki tren yolladım. Fakat, 40 kılometroyu 80100 Izmirden yedi saate yakm bir zamanda kilometro süratle yarım saat içinde almaNazilliye gelmişti. Otomobil ve trenle ğa müsaid yol yoktu; filimler tayyareye Cuma ovasına gidip fotoğrafları iki bu yetişemedi. çukta tayyareye verip dönmek demek Resmigeçid bittikten sonra, fotoğraflamanevranın birinci gününü görmemek nn bir kısmını Afyon Eskişehir yolile demektir. O halde, İzmire gidecek birini ve trenle İstanbula yolladım. Bir kısmını bulmalı. Arkadaşım Kenanın tanıdığı bir da kendim yanıma aldım. 6,40 ta Gergenc bize bu yardımda bulunmağı kabul mencikten kalkan ve ilâmaşallah 12,30 da Alsancak istasyonuna varan kaplumctti. bağa süratli trenle İzmire geldim. SabahBiz de otomobille Sökeye gitmege hazırlanıyoruz. Sümer Bankın güzide umu leyin şafakla beraber kalkarak tayyare mî müdürü, Nurullah Sumer, «Yollar yi aradım. Cuma ovasında olduğunu öğ iyi değildir. Karanhkta bir kazaya uğrar rendim. Cesur ve gayretlı pilotlarımız, smız. Bu gece de misafirimiz olun, yann Manisadan İstanbula kadar havanın çok sabah şafakla beraber yola çıkarsınız» fırtınah ve yağmurlu olduğunu bildikleri halde, gene hareket ettiler ve yalnız 10 diyor. Fakat, biliyoruz ki Atatürkün hususî dakikacık teahhurla 2 saat 10 dakikada, treni Sökededir. Geceleyin oraya var Cuma ovası istasyonundan Yeşilköy istasyonuna indiler. Yeşilköye vardığımız mak azmindeyiz. Bu defa da, zaman saat biri on geçiyordu. Eğer, lü İsükamet Sbke, marş marş! Aydında kısa bir moladan sonra gece zumlu lüzumsz, ekseriya lüzumsuz ikinci yansmdan sonra, Sökeye vardık. Ata tabı yapmak âdetinde olsaydık, cumar türkün sarı treni istasyonda. Hazım için tesi günü 4 e doğru bir ikinci tabı yaparak dolaşan Receb Pekerle selâmlaştıktan geçid resminin dün gördüğünüz fotoğrafsonra hemen şehre koşuyoruz. Yatacak Iarını size takdim edebilirdik. Tayyare gibi en seri bir nakil vasıtası yer bulmak lâzım. Söke de dolu. Altı ahır, üstü otel; yani kısaca bir han bulu kullandığımız halde bütün gayretimize yor, temizliği meşkuk taş gibi yataklara rağmen, istedığimiz kadar tam bir müuzanıyoruz. Şafakla beraber paz kemmeliyetle çalışamadık. Çünkü bu vandlar (bekçiler), herkesi uyandınyor. modern vasıtalar birbirine bağlı bir külOnlar uyandırmasa Mavinin tayyareleri dür. Güzel yol, seri ve sık tren, telefon, uyandıracak zaten. telsiz gibi diğer modern münakale ve muhabere vasıtaları olmadıkça, yalnız 10 birinciteşrin: Sbke üzerindeki tayyare faaliyetile b^raber bizim manevra bir tanesi aksıyor. ABIDtN DAVER faaliyetimiz başlıyor. Öğleyın, manevra Piyadelerimizin geçidinden bir başka görünüş Ordunun sıhhiye teşkilâtı Büyük resmigeçidden bir başka intıba Resmigeçide iştirak eden tayyarelerimizden bir filo Resmigeçidde zırhlı tugaya mensub tanklar Resmigeçidden evvel Mareşal ve kumandanlar Germencik ilkoktün Sminde Resmigeçidde ağır dağ obüsleri Resmigeçidde motorlü onbeşlik obüsler Resmigeçid meydanını dolduran muazzam kalabalıktan bir koşe