4 Eylül 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi Her eve lâzım olan çok faydalı bir eserdir OndördüncO yıl sayı: 4781 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Pıımarfocl  CulM 1QQ7 Telgraf ve mektub adresl: Cumhurlyet, tstanbul Posta kutusu: fstanbnl. No 246 UulHarTESI 4 tjlUI lîJOI Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366. Tahrlı heyetl: 24298. tdare ve matbaa tasmı 24299 24290 Herkesin okuc Beğendiği esen Vıyana DŞagşu M. Turht Fevkalâde taril Akdeniz Avrupayı nereye sürüklüyor? Misafirler Taksim abidesinde Dün bir Sovyet gemisi daha torpille batırıldı Ne Valâns, ne Burgos! İspanya ve yalnız İspanya! Oynamlan saklambaç oyunldrı *onunda bugün bütün Avrupa uçu • rumun ta kenarına kadar ilerlemis bulunuyor. Harb ve sulh davalarında fazla korku daima daha büyük felâketlerin anast olmuş • tur, olur ve olacakttr. spanya işinden bir Avrupa harbi çıkmamak için yapılacak iş karrçmamak siyaseti değil, belki karışmak siyase tiydi. Çünkü îspanyol meselesinin esası başkalarmın îspanya işlerine karışmasından doğmuştu. Başka memleketlerinin haricî siyasetleri, iki ideolojinin çarpış ma«ı perdesi altmda îspanyada futbol oynarken esasen bitaraf ve Avrupa sul hunda çok alâkalı diğer devletlere göre îspanyol işini dahilî bir îspanyol meselesi sayarak neticeye intizar etmekte bittabi isabet olamazdı. Onun içindır ki biz ötedenberi devletlerin îspanyol kargaşalık lanna müessir bir müdahale yaparak Ispanyayı îspanyollara iade etmekte yegâne selâmet bulunduğunu ısrarla söyliye gelmiştık. Zamanla hâdiseler bu nokUİ nazara hak vererck İnkişaf eylfimiştir. Elğer pek çok geç kalınmamışsa hâlâ gidılecek yol ondac ibaret olsa gerektir. H II Akdeniz konferansı haftaya toplanıyor Ingîlterenin Beynelmilel filo teşkili talebinde bulunacağı söyleniyor Abide önünde bir ihtiram vakfesi ve Amiral Wells defteri imzalarken Îngiltere Hariciye Nazın M. Eden Fransa Hariciye Nazın M. Delbos Londra 3 (Hususî) Akdeniz kon deniz konferaneı mümkün olduğu kadar feraosı gelecek hafta Cenevrede topla • süratle toplanacakbr. Akdeniz mesele aacakür. tngiltere ile Fransa, îtalyayı. sinde Ingiltere ile Fransaıun beraber haIspanyayı, Türkiyeyi, Yunanistanı ve reket etroesi konferansm muvaffakiyetle Mısm bu konferansa iştirake dsvet ede neticelenmesine yardun edeceğine delil addediliyor. Konferansa îtalyanm da ceklerdir. Londra 3 (Hususî) Salâbfyettar davet edileceği temin edilmektedir. îspanyol işleri ilk günden itibaren dalArkası Sa. 5 sütun 4 te\ hilî değaldi ki ona müdahale etmek caiz mehafılden alınan malumata göre Ak olmasın. Ortada bir hakikattir ki mutedil ve müıfrit sollan birleştirerek îspanyada Halk cephesi birleşmesini enternasyonal komünist merkezi tasavvur ve temin etti. Uçüncü enternasyonali Rus idaresinden tefrik edemiyenler îspanyol kargaşalığının bir Moskova tertıbi olduğuna hük mettiler, ve Moskova elıle îspanyada bir komünist idare teessüs etmesini hoş bul mıyarak bunun aksini ilbzam edenler de görüldü. îşte adına dahilî îspanyol cidali denilen îspanyol kargaşalığının gözle görülen ve elle tutulan haricî elemanlan Bükreş 3 (Hususî muhabirimiz tele1 şılanan bir etüdünü okumuştur. bunlardır: Bir tarafta üçüncü enternas fonla bil<Kriyor) Bugün bütün mat Bayan Afetten büyük bir hayranhkla yonalle sosyalist Soviyebk Rusya devleti, buat, Bayan Afetin dünkü konferansın uzun uzun bahseden gazeteler arasında diğer tarafta Italyan faşizmile Alman nasyonal sosyalizmi. Bütün bu işte olmı dan büyük sitayişle bahsetmektedir. Ba Universul müdekkik bir âlim olan Türk yan biri vardır: ispanya. O zavallı kendi yan Afet, kongrenin tek kadm azasıdır. kadm profesörünün asrî hayatta emniyetdahılinde parçalanarak sadece bu haricî Bu itibarla profesörümüz Rumen kadın le Türk kadmlığını mtrvaffakiyetle tem sil ettiğini yazıyor. elemanlarm elinde oyuncak olmuştur ve lık âleminin de alâkasmı celbetmiştir. Dün gece kongre azalanna büyük bir Duninuotsa'da Bayan Afetin kongreolmaktadır. ziyafet verdi. Bu ziyafette Bayan Afet, de çok büyük bir alâka uyandırdığını kay Başhca elemanlan haricî kuvvetler o yüksek şeref yerlerinden birini işgal etti. detmekte ve Türkiyedeki arkeoloji faalilunca dahilî îspanyol cidaH ne netice ve Yann Rumen Maanf Nazın da bir ziya yeti haklundaki konferansile ilim âlemine rebilirdi? Hüsnüniyet sahibi bazı devlet fet verecektir. Profesör Afet, bugün kon değerli bir hizmette bulunduğunu ilâve ler bekliyorlar kı adına dahilî denilen îs grenin bir seksiyonunda çok takdirle kar etmektedir. Adnan Galib panyol cidah Valâns veya Burgos taraflanndan birinin, yani ya hükumet ve ya Franco tarafının kazanmasıle nihayet bulsun da ondan sonra işler yoluna gir miş bulunsun. îspanyol kargaşalığının tpuçlan dışarıda oldukça beklenikn bu netice tabiî husul bulamazdı ve husul bulamaz. Çünkü haricî kuvvetler işin böyle bir akıbette karar kılmasraa müsaade etmemektedırler ve etmiyeceklerdir. Eğer hükumet tarafı galib gelirse îtalya ile Almanya bunu kabul etmiyerek bilâkis kargaşalığm nisbetini artısacaklardır. Franco tarafı galib gelirse o vakit de îngiltere ile Fransa Ispanyaya iki Avrupa devletinin çullandığını görerek telâşa düşeceklerdi, düşmektedirler ve daha da düşecekler dir. Bir Avrupa harbı çıkar, aman dikkat edelim dedıkçe bu devletlerin daha şamil ve daha şiddetli bir Avrupa harbine sürüklenmekte olduklannda şüphe yoktur. Nitekim oynamlan saklambaç oyunlan sonunda bugün bütün Avrupa uçurumun ta kenanna kadar ilerlamiş bulunu yor. Harb ve sulh davalarında fazla korku daima daha büyük felâketlerin anası olmuştur, olur ve olacaktır. Bayan Afetin Bükreş kongresindeki nutku Çanakkale haricinde iki îspanyol gemisinin torpillenmesinden sonra hüviyetleri meçhul denizaltı gemilerinin Akdenizdeki faaliyetleri yer yer diğer gemilerin batırılmalan şeklinde haki kat olarak devam ve tevali ediyor. Buna mukabil Türk iç sularında ilk bir denizaltı gemisinin görülmesi şüphesi hasıl olduğundanberi bu keyfiyet heniiz şüphe derecesini geçecek yeni bir delille teeyyüd edememiştir. Öyle ki insanda bu meseleye aid ilk görüşün dahi yanlış bir görüş olacağı fıkri bile kuvvetle uyanıyor. Bununla beraber hükumetin velevki şüphe şeklindeki bu haber üzerine vaziyeti bütün ehemmiyetile gözönünde tutarak her ihtimale karşı her türlü tedbiri almış olduğunu sovlemeğe bile lüzum yoktur. Hükumetin tedbirleri yanmda bütün sahiller halkımızın mücessem dikkat kesilmiş olduğunu da ilâve etmeliyiz. Gün geçmiyor ki sahillerdeki muhabirlerimiz bizi bu hususta en hurda dedikodulardan haberdar etmesinler. Böylelikle yalnız uçan ku^lardan değil, nerede ise kanadım kaldıracak sinekler den haberimiz olacak. [Arkası Sa. 7 sütun 4 te\ Dün Yavuzda verilen öğle yemeğinden sonra İlk şüpheyi teyid edecek Despatch kruvazöründe tertib edilen Amiralin hiçbir emare yoktur resmi kabulü çok parlak oldu Şehrimizde bulunan misafir ve dost Ingiliz bahriyelileri dün sabah saat 10,25 te Taksim abidesine merasimle çelenk koymuşlardır. Merasimde bir Ingiliz bahriye silâhendaz bölüğile mızıkası ve bir bölük Türk deniz askerile bandosu hazır bu lunmuştur. Filo kumandanı Amiral Wells çelengi bizzat abide önüne koymuş ve müteakı ben evvelâ Türk bandosu tarafından Ingiliz marşı, ondan sonra da Ingiliz bandosu tarafından Istiklâl marşı çalınmıştır. Bu merasimde Donanma Kumandanı Tümamiral Şükrü Okan, Merkez Ku mandanı, Ingiliz sefareti erkânı ve birçok mümtaz zevat hazır bulunmuştur. Marşlar çalmdıktan sonra, îngiliz ve Türk silâhendazlan Amiralların önünden geçmiş, merasime bu suretle nihayet ve rilmiştir. Havanm yağmurlu olmasına rağmen, merasimi takib eden büyük bir halk kütlesi, misafirlerimizi alkışlamış • tır. [Arkast Sa. 6 sütun 1 dei Meçhul denizaltı gemisi hakikat veya hayalleri Amiral Wells abideye merasimle çelenk koydu Klering hesabları Iktısad Vekilimiz dün mühim beyanatta bulundu ve haricle olan ticaretimize aid listeler aynen efkârı umumiyeye arzedildi Ankara 3 (A.A.) Iktısad Vekili Bay Celâl Bayar Anadolu Ajansı mu harririne dış ticaretimizin bugünkü vazi yeti hakkmda aşağıdaki beyanatta bu lunmuşlardırt « thracat mevsominin başında bulunuyoruz. VatandaşUrımızm dış ticareti mizin içinde bulunduğu vaziyeti yakın dan bilmelerine ihtiyac vardır. Buna binaen, Cumhuriyet Merkez Bankasınca tutulan klering hesablarımızın vaziyetini umumî efkâra muntazaman arzetmeyi kararlaşbrdık. Okuyucular bu hesablan bütün tafsilât ve teferruatik cetvel ha linde göreceklerdir. Bundan böyle ayni hesab vaziyetleri Vekâletin çıkardığı enformasyon bülteninde her on beş günde bir neşrolunacağı gibi aynca Türkofis lubelerine, Ticaret Odalarına ve matbuata da bildirilecektir. {Arkast Sa. 7 sütun 1 de] Bütün Rumen matbuatı Profesörümüzün kazandığı muvaffakiyetten takdirle bahsediyor Başvekil bugün İzmire gidiyor İsmet İnönü Zonguldak mıntakasında da tetkikat yapacak Başvekil Ismet înönü bugün öğleden evvel saat 11 de limanımızdan kalkacak olan îzmir vapurile, büyük biraderi ve ailesile birlıkte îzmire gidecektir. Ismet înönü îzmirin 9 eylul şenliklerinde bulunduktan sonra Ankaraya hareket edecek, bir, iki gün Ankarada kaldıktan sonra Kastamonu, Zonguldak, Ereğli mıntakalannda bir tetkik seyahati yaparak tekrar şehrimize gelecektir. Başvekilimiz Nazilli fabrikasmm açı lış törenini teşrinievvelin 15 inden son ra yapacaktır. Iktısad Vekili Celâl Bayar Hariciye Vekili dün Cenevreye hareket etti Dr. Rüştü Arasın Milletler Cemiyeti asamblesinde altı devlet namına nutuk söylemesi mukarrer değildir. Vekil Mısıra kışın gidecektir Japonya Şanghaya yeni kuvvetler getiriyor Japon Hariciye Nazın Hirota, Çin hareket tarzını değiştirdiği takdirde Japonyanın askerini geri çekeceğini söyledi Maarif Vekili tzmire gitti Ankara 3 (Telefonla) Maarif Vekili Saffet Ankan bugün 19,50 trenile izmire hareket etti. Filistin meselesi Irak hükumeti müzaheretimizi rica etti Irak elçisi Naci Şevket dün bir muharririmize şu beyanatta bulunmuştur: « Filistin meselesinde Türkiyenin müzaheretini rica ettik. Irak hükumeti Filistinin taksimini kabul etmemektedir.» Elçi müteakıben demiştir ki: « Eski Irak Başvekili Hikmet Sü leymanın benim yerime Ankara elçili ğin« tayin edildiği yanlışbr. Suriye ga zetelerinde Irak hakkmda çıkan haberler daima ihtiyatla kaydedilmek lâzımdır. Filhakika eski Başvekilimiz Hikmet Süleyman, bir müddettenberi şehrimizde bulunan refikasına iltîhak etmek üzere yakında Istanbula gelecektir. Fakat bu ziyaret tamamile hususî mahiyeti haiz bulunmaktadır.^ Devletler fazla korku ile Milletler Cemiyetini batırdılar. Öyle ki bu müesseseyi şimdi yeniden kurmak ihtiyacı karşısında bulunuyoruz. YUNUS NADI [Arkası Sa. 7 sütun 3 te] Hariciye Vekili dün Rodi vapunma binerken <Yazısı 7 ncl Şanghayda Japon Amiral gemisi İdzumo'mm (ok işaretile gosterilmiştir) Çin tayyareleri tarafından bombardıraanı (Yazısı 5 ncl sahifede^