3 Eylül 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İÇ SAHİFELERDE 3 üncüde: Japonya karşısında Çin Madam Chan Kai • Chek 4 üncüde: Hikâye: Öbür dünyada Cevad Sadık 5 incide : Büyük davalar Lloyd George 7 ncide \ : Çocuk sahifesi n ıi" fin • ı • Mion UndOrdÜnCU yil SSyii 4 l ö u umhuri .^«3g«*»= BOGi^JÇl Mecmuasının Eylul sayısını okuyunuz! Her yerde 10 kuruştur. ISTANBUL CAĞALOĞLÜ «, o r IAI Telgraf ve mektub adresl: Cumburtyet tstanbul • Posta kotosu: Istanbul, No 240 UUIT13 ü t y l U l Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366 Tahrtı heyetl: 24298 tdare ve matbaa tasnu 24299 24290 Akdenizde bir Ispanyol, bir Rııs gemisi daha batırıldı İngiliz kabinesi, donanmayı tak^iyeye ye bir Akdeniz kongresi toplamağa karar verdi ngiliz filosu, limanımızda En doğru şeklile gözönüne alınabilen Küçük ve Balkan Antantları mecmuunu orta Avrupadan Asyaya müntehi geniş sahada sulhun müdafii 75 milyonluk büyük bir devlet saymakta hata yoktur. üçük İtilâf devletlerinin Hariciye Nazırlan son hafta zarfında daimî konseylerinin içtimaını Romanyada, Bükreşın sayfiyesi ve R o manyalı dostlanmızın gururlu gözlerinde haklı ve hakıkî olarak Karpatlar incisi Sınaya'da toplandılar, İtilâfı alâkadar eden meseleleri ehemmiyetle gözden geçirdiler. Dünyanın en karışık ve milletlerarası münasebetlerinin çok nazik ve ıstırablı bir devre geçirdiği günlerde yapılmış olan bu içtima Avrupa havasını ihata eden şüphe bulutları içinde elbette husıısî bir ehemmiyetle görülecekti. Memnuniyetle kaydedelim ki dostlanmızın bu toplantısı zaten antantın tesisi sebebi olan sulh fıkrıne azamî kuvvet ve kat'iyetle hızmet eden neticelerde karar kılmışür. Bir kere içtima en ufak piirüzden ari çok büyük bir samimiyet içinde vuku bulmuştur. Sınaya'da hakıkaten birıbirlerini seven ve bıribirlerine kalblerinden bağh devletlerin muhterem mümessıllerinin adeta birıbirlerini kucaklarcasma bir ıştiyakla toplandıkları uzaktan bile ayan beyan farkolunuyordu. Ve derhal görülmekte gecikilmedi ki orada toplanan adamlar ne yaptıklarını ve ne yapacaklarını bilen millî ve müşterek menfaatleri kadar sulh davasında da derin mes'uliyetlerinı hakkile takdır eden kimselerdır. Sınaya içtimaında bütün dünyanın sarahatle hıssettiği bu samimiyet ve ciddiyet havası Avrupayı istilâ eden bedbinlik karanlığını yırtan bir sabah parlaklığı ve serinliğı tesirini yapmıştır. Küçük Antant manzumesi Avrupa devletlerinin türlü bakımlardan fazla ehemmiyet verdikleri bir teşekküldür. Bu manzumenin zayıfhyarak inhilâlini istiyenler ve bu maksadı temin edecek surette çalışanlar bulunduğu gibı bu antantın muayyen bazı maksadlara hizmet etmesini arzu edenler de yok değildir. Küçük Antant büyük devletlerden her biri ve gruplan karşısındaki sempati dereceleri mahfuz olarak dış siyasette istiklâlinı muhafazaya da itma eden bir varlık olduğunu göstermekten geri kalmamıştır. Küçük Antant devletlerinden her birinin ayrı ayrı ve hepsinin birden çok ehemmiyet verdikleri bu istiklâl dahi türlü tefsırlere yol açmaktan hâli kalmamışsa da şimdiki gıbi en sıkışık bir zamanda Küçük Antantın hakıkî maksad ve gayelerinin bütün açıklığile ve bütün kuvvetile ortaya konması bu siyasî manzume etrafındaki malıhulyaları bfrtaraf ederek herkesi hakikatin sert olduğu kadar sevimli çehresıle karşıkarşıya koymuştur: Bu bütün bir azimle sulha hâdım olan çehredir. Büyük Harbın sulhları fena mı yapılmıştır? Bu iddia vardır, ve olabılir de. Ancak her hatayı kılıcla tashihe kalkışmak dünya yüzünde harb haline ebediyet vermek demek olacağı cihetle eğer varsa hatalann tashihini daha başka usullerden beklemek insanlığın menfaati ve aklın zarureti icabıdır. Irktaşlanmız Macarlar muahedelerin tadıli fıkrini ekalüyetlerin daha insanca muamele görmeleri şekline ifrağ etmekle ilk akılhlık alâmet ve ferasetini göstermişlerdir. Macarlara temin ederiz ki bu mutedil ve makul fikir frgeç işitilecek ve yürüyecektir. Nitekim Küçük İtilâfın sulhsever zimamdarlan Avusturya gibi Macaristanm da bazı şartlar dahilinde tam silâhlanmasına muvafakat edebileceklerini bu Sinaya içtimaında beyan etmiş bulunuyorlar. Bu şartlarm ne olduğunu bilmeksizin onların Kücük itilâfın Sinaya Ingiltere matbuatı son ictimaından sonra taarruza ateş püskürüyor Cenubî Amerika hükumetİeri Franco hükumetini tanımağa karar veriyorlar Filonun, Yavuz dretnotumuzla beraber, uzaktan görünüşü Başvekilimiz Izmirin 9 eylul şenliklerinde hazır bulunacaklar Aldığımız malumata göre. Istanbulda bulunan Başvekil înönü, 6 eylulde ailesile birlikte İzmire gidecektir. Bu suretle îzmirin 9 eylul kurtuluş şenliklerinde bulunacak ve beynelmilel fuarı gezecektir. Misafirlere yapılan istikbal merasimi ingiliz ve Türk Amiralları birbirlerini ziyaret ettiler, gece bir ziyafet verildi, dost bahriyeliler bugün abideye çelenk koyacaklar ve muhriblerimiz olduğu halde, filo tam saat 9 da limana girmiştir. Misafir îngiliz filosu Amiral Wells'in kumandası altında Dispatch, Delhi kruvazörlerile Inglefield filotillâ önderinden ve îlex, îsis muhriblerinden mürekkeb dir. lArkast Sa. 6 sütun 4 te] îstanbulda bulunan Dahiliye Vekili Limanımızı ziyareti mukarrer bulunan ve Halk Partisi Genel Sekreteri Şükrü lngilterenin Akdeniz donanmasına menKaya, bir iki gün içinde Ankaraya gi sub beş gemiden mürekkeb filo dün saİspanya sularında beynelmilel kontrolun merkezi Cebelüttanktan bir görünüş decek ve orada birkaç gün kalacaktır. bah limanımıza gelmiştir. Dost memleket gemilerini Marmara aLondra 2 (A.A.) Lloyds Ajan tır. Malakia adını taşıyan Sovyet gemisi çıklannda Zafer ve Adatepe muhriblesı, Woodford petrol gemisi patronunun Yunan sularında meçhul bir denizaltı gerimiz karşılamış ve önJe îngiliz Amiral Banicarle Valencia eyaleti den gön misi tarafından batmlmıştır. Tayfilardan gemisi, arkasında diğer îngiliz gemileri dermiş olduğu aşağıdakı telgrafı almıştjr: biri boğulrnuş, diğerleri kurtarılmıştır. Dahiliye Vekili 600 genc zabit Woodford vapuru, Cokımbertes a^a larile İspanya sahili arasında torpillen miştır. İkinci çarkçı telef olmuştur. Ya ralanan dığer altı kişi, Benicarlo'da ka raya çıkanlmıştır. 6987 ton hacmiradeki Woodford pet rol gemisi, Köstenceden Barselon'a ve Valensia'ya gitmekte ıdi. Yukanki telgrafname, vapurun batıp batmadığı ve mürettebatının kurtarılıp kurtarılmadığı ve limana çıkarıhp çıka rılmadıkları hakkmda izahat vermemek tedir. ingiliz kabinesinin kararları Londra 2 (Hususî) Kabine bugün Hariciye Nazın M. Eden'in riyasetinde nühim bir toplantı yapmıştır. Salâhiyet tar mehafilden alınan malumata göre, Uzakşark ve Akdeniz meseleleri inceden inceye tetkik edılmiştir. Kabine, Akdenizdeki îngiliz gemi lerine karşı yapılan hücumlar üzerine garbî Akdenizdeki donanmanuı takvi yesine karar vermiştir. Bunu müteakıb, Akdeniz memleketlerinin iştirakile bir Akdeniz konferansı akdi için Fransız Bir de Rus gemisi batırıldı hükumeti tarafından yapılan teklif tet Londra 2 (Hususî) Akdenizde kik edilerek kabul edilmiştir. [Arkası Sa. 8 sütun 1 de] bugün bir Sovyet gemisi daha batmlmış Bugün İstanbula gelefefe mekteblere dağılacaklar Ankara 2 (Hususî) Hsrbiye okulunu bu sene bitiren 600 dan fazla yarsubay bu akşam saat 20 de Ankaradan kalkan hususî trenle İstanbula hareket etmiştir. tstasyonda burada kalan arkadaşları ve kalabalık bir halk kütlesi tarafından uğurlandılar. Yarsubaylar amelî tatbikat görmek üzere mühtelif mekteblere dağıtılacaktır. 17 nci Antropoloji kongresinde .A». Bayan Afetin çok takdir olunan bir konferansı Değerli profesörümüze bütün kongre namına Fransız murahhası teşekkür ve tebriklerini bildirdi Bükreş (Muhabirimi zin telefonu) On yedinci beynelmilel antropoloji ve arkeoloji kongresi bugün merasimle açıldı. Türk murahhas heyeti namma Bayan Afet bir nutuk söyledi. Değerli profesörümüz tekrar söz alarak, ikinci başkanı bulunduğu Türk Tarih Kurumunun arkeolojik faaliyeti hakkmda büyük takdirlerle karşılanan bir konferans verrahhası M. Louis Marin söz alarak Türk profesörüne kongre namına sürekli alkışlar arasında takdir ve tebriklerini bildirmiştir. Bayan Afet bir öğle ziyafeti verdi. Bu ziyafette Elçi Suphi Tannöver, profesör ve Madam Piton, Elçilik başkâtibi Bay ve Bayan Uşaklığil, Bayan Münire Ergür, dün Sofyadan gelen profesör Hasan Reşid Hataya muhtelit heyet gideceği asılsız Hataydaki vaziyetin yeniden karış ması üzerine mahallinde tetkikatta bulunmak üzere bir Türk Fransız muhtelit komisyonunun Hataya gideceğine dair bazı Avrupa gazetelerinde çıkan haberlerin asılsız olduğu anlaşılmıştır. Salâhiyettar mehafilde bu haber kat'iyetle tekzib edilmektedir. Müthiş bir tayfun Çinde Hong • Kong şehrini mahvetti, binalar yıkıldı, yüzlerce kişi öldü Kendi kendimizi tenkid: Modern bir mesire Bu, Boğazda Sanyerin biraz ilerisinde bütün vadiye hâkim olan Hünkârsuyu mevkiidir. Oraya hepsi dört, beş yüz metro ancak tutar sanılan bir yokuşla çtkılır. Mevki, zaten mesire ola rak, pek marujtur. 0nun şimdiki meziyeü. sahibi olan 2atın takdirlere lâ yik bir himmetle orasını tertemiz modern bir mesire haline koymuş olmasındadır. Evvelâ o kısa yokuşta otomobillerin kolaylıkla çıktıkları gayet güzel bir şose yapılmıştır. Bazı yerlerinde yokuş yüzde yirmi, yirmi beş bile meyllli olsa mesafenin kısalığı orasının yaya olarak dahi çıkılmasına mâni değildir. Ve bu yokuşu çıkınca bir cennete kavusmak insanda yorgunluktan eser btrakmamağa ve bilâkis kalbi şevk ve neşatla doldurmacja kâfi geliyor. Ortasında temiz bir havuzun fiskiyesi jışkıran bahçe en güzel çiçek tarhlarile bezenmiştir. Bunun üstündeki geniş sedler muntazam ve mamur olduktan baska onlann da üzerlerine asır ha yatlı ağaclann ilâhî kanadları gerilmiştir. Boğazın tabiatten buzlu en güzel sularından biri orada akıyor, soğuktan buğulanan şişeler ve bardaklarla sebil halinde mebzul dağıtuıyor. Manzara şahanedır. Sedlerin üst tarafındaki or man insana sanki ebediyete ulaşıyor gibi bir his veriyor. Hünkârsuyunu bu kadar muvaffaki yetle güzellestiren medeni himmeti tebcil etmek cidden millî bir vazifedir. Profesör Afet di. Bayan Afet bu konferansında cuın Tanguç, kongre kâtibi profesör Minoviç huriyet devrinde Türkiyenin arkeolo ve diğer zevat hazır bulunmuştur. jıye ve antropolojiye verdiği dhemmiyeli Bayan Afet kongrede gerek nutkunve yapılan taharriyatı, elde edilen netida gerek konferansında güzel telâffuzu celeri anlattı. Bu nutuk uzun alkışlarla ve soğukkanhlığı ile bütün dünya alimve büyük bir sevgi ve alâka ile karşılanlerinin iştira.k ettiği bu ilmî toplantınm mıştır. takdirini vc hayranlığını celbetmiştir. Bayan Afetin nutkundan sonra eski NaAdnan Galib zırlardan ve kongrede Fransız mu Şanghay'da şiddetli muharebeler oluyor Wusung istihkâmlarını elde eden Japonların Çinlileri ihata etmekte oldukları haber veriliyor Hong Kong şehrinden bir manzara HongKong 2 (A.A.) Bu gece, şimdiye kadar misli görülmemiş şiddette bir tayfun çıkmıştır. Rüzgârın sürati, saatte 130 mile varıyordu. Şehir, bu sabah hazin bir manzara arzetmekteydi. Guya şehir bir hava bombardımanına maruz kalmış gibiydi. Sehirdeki telefat miktarının yüze baliğ olduğu söylenmektedir. Bu telefatm limandaki gemilerde daha fazla olması muhakkaktır. Çin mahallesinde bir yangın çıkmış tır. Enkaz altmdan on beş cesed çıkarılmıstır. Sokaklar, yıkılmış duvarların enkazile kapanmıştır. Gemilerin uğramış olduğu zayiat ve hasarların şimdiden tahmin e dilmesine imkân yoktur, zira birçok gemiler liman haricinde Punt Bay'da bulunuyordu. 16,975 ton hacmindeki Simar adlı Japon gemisile birçok yük gemileri li manda karaya oturmuşlardır. Birçok u fak gemilerin sahile atılmış olması ihti mali vardır. Şanghay'la münakalât kesılmiştır Kablo ve telsiz servisleri de inkıtaa uğra mıştır. Urkası Sa. 8 sütun 2 de] YUNUS NAD1 lArkast Sa. 3 sütun 3 2e] Şanghay'ın Japon mahallelerinde Japon kuvvetlert (Yazısı 6 ncı sahifede)