4 Ağustos 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İÇ SAHİFELERDE 3 üncüde: Derdlerimiz: tival. Sergî ve fesD. N. 4 üncüde: Hikâye: Hayat ve kadın. Murad Sertoğlu 5 İBCide : Ankara mektubu Mekki Said Büyük Harbin mes'ulleri Ondördüncü yıl sayı: 4751 umhuri Hayat siklopedisi lâzım olan cok 4 AfjUSTOS Ibül İSTANBUL CAGALOĞLU Telgraf vo me\tub adresi: Cumhurlyet, tstanbul Posta kutusu: tstantul, No 248 Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366. Tahrlr heyeö: 24298. tdare ve matbaa fasmı 24299 24290 ydalı bir eserdir J Izmirdeki infilâk faciasının tüyler ürpertici tafsilâtı 13 amele alevler içinde yanarak can verdi, 5 kişi de hastaneye kaldırıldı Orta Avrupada Facianın bir dikkatsizlik neticesi olduğu anlaşudı öyle görünüyor ki bugün mevcud şartlar içinde Avrupa hartasının altını üstüne getirmeği göze almaksızın merkezî Avrupanın tek taşını yerinden oynatmağa imkân bulunamıyacaktır Viyana: Temmuz acaristan, muahedelerin tadilile kendisine yapılmış olduğunu iddia ettıği haksızlıklann telâfisi fıkrinden asla vazgeçmemış olmakla beraber bu hususta zaman zaman sağdan soldan verilmış olan muzaheret vaidlerinin o kadar sağlam ve samimî ol madığını görmekten mütevellid bir ihtiyat ve basiret sıyasetine avdet eylemiş bulunmakta ve bu işlerin belkı uzun bir zaman meselesı olacağım kabul ıle harekât ve sekenatını bu gbrüş esasına uydurarak yürütmektedir. Bılhassa M. Musolini idi ki birkaç defa Macar iddıalannın haklı lığını açıkça ıfade eylemişti. O zamandanberı İtalyanın başka sıyasetler lakib eylemesi, Macanstan lehındeki müdafaaların İtalyanın kendi menfaatleri ıcabına gore soylenmış sözler olduğunu Macarlara anlatmıştır. Bununla beraber Macarlar İtalyaya karşı dostluk vaziyetlerini Belgradda yapılan millî maç Yangın dün söndürülebildi, enkaz altından başka ölüler çıkacağı tahmin ediliyor Millî takımımız maça başlanmadan evvel İstiklâl marşını dinliyor [Belgraddaki maçlara aid bütün resimler ve dün şehrimizde yapılan Galatasaray Admira maçının tafsilâtı 6 ncı sahifemizdedir.] Dost Yunanistanda Çindeki boğuşma bir yıldönümü Iki taraf da korkunc harb Yeni rejim geçen sene bugün başlamıştı Facianın vuku bulduğu Bayrakhdan bir sahne Hastanedeki yaralılardan bazılarının va> ziyetlerinden korkuluyor. Görünüşe na • zaran, diinkü telgrafımda bildirdığim gıb: ölenler yirmiyi bulacaktır. hazırlıklarile meşguldür Japonya takviye kıtaatından başka 160,000 kişiyi seferber etti. Nankin'de bir Japon Sovyet harbine muhakkak nazarile bakılıyor îzmir 3 (Telefonla) Bornova Bayraklı arasmdaki benzin deposu iştıali faciası dehşet ve teessür uyandırdı. Şimdiye kadar ikisi hastanede, on biri yangında olmak üzere 13 kişinin ölümü tesbıt edildi. Ateş bugün saat 11 de söndürüldü. Deponun kenarında kb'mür haline gelasla değiştirmeıınşlgrArıBu dostlugun miş 7 cesed bulundu. Diğerlerini aramak devamında kendileri için ancak menfaat için ateşin tamamen sönmesi bekleniyor. bulunduğu kanaatindedirler. Buna mukabil Macanstan Tuna havzası hükumetlerile daha itılâfçı ve dostluk arayıcı bir siyaset takibine başlamıştır. İdealın yüksek kıymeti neden ibaret olursa olsun günün havatî bütün icablarıle yürüyebü melıdır. Bu realıst bir pohtıkadır. Macaristan ayni zamanda Almanya ile de dosttur, daha doğrusu kendısıle bıiyük ekonomık münasebetler idame eden bu büyük devletle düşman değıldır ve düşman olmak fıkrinde de değıldır. Nasyonal sosyalızmin merkezî Avrupaya ve bılhassa Macaristana doğru genişleyip tasmasına asla göz yummaksızın... Komünizmi bir tehlıke telâkki eden Macanstan ıhracat mah olarak haricden kendisine otoriter bir rejim ithal edilmesini hiç muvafık bulmuyor ve buna karşı tedbirlerini almıs bulunuyor. Kral Naibi olan Antakya 28 Temmuz 1937 devlet reisi kuvvet ve salâhıyetlerinm siine saık olan fıkir bu yoldaki tedbırler Soğukoluk kongresinin entrika ve da cümlesinden sayılabılır. lavere sahasına birer kahraman gibi atMacaristanın Avusturya ile münase betleri gayet dostanedir. Fakat Avusturyadaki Habsburg davası kendisine tamamile yabancıdır. Avusturya Habsburg saltanatınm iadesini ıltızam ettiği nısbette Macaristan bu aıleden uzaklaşıyor. Evvelâ vaktile olduğu gıbi Habsburg ailesinden bir hükümdarın hem Vıyanada, hem Macaristanda hâkim olmasma Macarlar artık taraftar değillerdır. Bu kadar can ve kan pahasına elde edilmiş millî istıklâli feda etmeğe rıza gö'steremiyorlar. Sonra da Habsburg işi Alman muhalefetini davet etmek tehlıkesile ayrıca bir gaile de sayılabilir. Merkezî Avrupa işlerinin dikkate lâyık en ince bir noktası: Gerek Macaristan, gerek Avusturya İtalyan dostluğunu asla terketmemekle beraber kendi memleketlerinin talikine büyük garb demokTasilerinin alâkalarını teşnk etmeğe en büyük ehemmıyeti atfedıyorlar. Galiba bu maksadladır ki Macaristanın silâhlanma serbesrisini almak istediği şimdiye kadar birçok defa söylendiği halde Macanstan bilhassa Ingilterenın hatırını rencide edebileceği düşüncesile bu teşebbüsten tevakki etmiş bulunmaktadır. Gerek Avusturyanm, gerek Macaristanın garb devletlerile ahenkli yaşamakta siyasî olduğu kadar iktısadî ve malî menfaatleri bulunduğunu iyice anlamış olduklanna inanmak lâzımdır. Ehemmiyetli nokta şuradadır ki büyük garb demokrasileri Avusturyanm ve Macaristanın kendilerinden istediği alâkaya lâkayd kalmamışlArkası Sa. 3 sütun 3 ie] tığı kodamanlar faaliyetlerini artırdılar. Tekrar edeyim ki; bu kongre Hataym tertemiz Türk ekseriyeti karşısında, yolunu şaşırmış bazı adamlarla Alevî Türkleri, Arabları, Ermenileri, Rumlan, Yahudi, Çerkez ve saireyi toplıyarak bir cephe kurmak ve böylece intihabatta kazandıktan sonra Hatayı Suriyeye peşkeş çekmek gayesini gütmüştür. Şimdi, bu yolda şöyle yürüyorlar: Bir taraftan düzme meb'uslardan, Adalı Mehmed, Mustafa Kuseyrî ve Sadık Maruf Müslüman partisi kurarak bütün müslümanlan bu tuzağa düşürmek hevesindedirler. Bunun için kaç gündür köylere adamlar göndererek: (Bizi kurtaracak dindir. Onun etrafında toplanalım ve elele verelim) propagandasma başlamışlardır. Bir yandan da bu üç düzme meb'us Antakya Belediye reisi Hacı Etem, Maarif reisi Ahmed Mithat ve daha birkaç kişinin iştirakile hergün Adalının köşkünde geç vakitlere kadar içtimalar yapmakta ve buraya avlıyabildikleri köy muhtarlannı ve büyüklerini getirterek onIarı ifsada çalışmaktadırlar. Bunlara aldandıklannı sabahleyin işittiğim dört kişiyi, biraz evvel, otelin ö nünden, başlarında yepyeni, kıpkırmızı feslerile geçerlerken gördüm. Bu sabaha kadar şapka ile gezen bu zavallı Türkler düştükleri çukurun farkındaymışlar gibi şaşkm ve süklümpük lüm, adeta sendeliyerek yürüyorlardı. lArkast Sa. 7 sütun 1 de] Hastanede ölenler ve ateşte yananlar Hastanede ölenler Dursun oğlu Ah • med, Osman oğlu İsmaildir. Ateşte ya> nanlar İtalyan tebaasında» depo müdurü. lArkası Sa. 3 sutun 1 de] Dost memleketin değerli Başvekili General Metaksas Müslüman Partisi, Sancak statüsü aleyhine geniş bir faaliyete girişti Hatay Türk Halk Partisi resmen tanındı, yeni statüye uymıyan diğer partiler lâğvedilecek Hatayda dönen fırıldaklar (Yazısı 2 nci sahifemizdedir) Kendi kendimizi tenkid: Viyana üzerine çek Sıhhî sebeble veya başka bir mecburiyetle Avusturyaya gitmek istiyen vatandaşlara Cumhunyet Merkez Barikamızca klering hesabı üzerine verilen havaleler orada kolaylıkla ödenmiyor. Bu yüzden bir kısım vatandaşların çektikleri ve diğer bir ktsmımn hâlâ çekmekte olduklan sıkıntılar çok ağır ve acıdır. ı Peiking'de sokak muharebelerine hazırlık Daha şimdiden askerî harekât sahnesine birçok Japon fırkaları gelmiştir. Psk yakmda Kore'den de takviye kıtaatı gelmesi beklenilmektedir. Kore'de 1 ağustostanberi demiryolu münakalâtı inkıtaa uğramıştır. Chungking, Sriasi ve lchang'daki Japon konsoloshanelerinin kapatılması ve Çinin birçok şehirlerindeki Japon tebaasının bu şehirlerden müfarakati, büyük mikyasta bir ihtilâfın alâimi addedilmektedir. lArkası Sa. 7 sütun 4 te\ Şanghoy 3 (A.A.) Tokyodan alınan haberlere göre Japonya hükumeti, birkaç gün evvel diyetten alınmış olan 100 milyon yenden başka ayrıca 300 milyon munzam tahsisat istemek tasavvurundadır. Bu da Japonyanın şiraalî Çindeki askerî harekâtı tevsi etmek tasavvurunda olduğunu göstermektedir. Japon takviye kıtaatının mütemadiyen vürudü ve 160,000 ihtiyat efradının sef erber edılmesi, Japonyanın uzun bir harbi idame etmek tasavvurunda bulunduğuna alâmet addedilmektedir. Şeyh Mahmudun Hatayda alınmış bir resmi Maruf bir Alevî reisi şehrimizde Şeyh Mahmud «Türk ve Alevî kardeşliği bozulamıyacaktır» diyor Antakyamn Harbıye nahiyesinde ikamet eden ve Hatay Alevileri üzerinde büyük bir nüfuz sahibi bulunan Şeyh Davud (Efendi) nin oğlu Şeyh Mahmud dün şehrimize gelmiştir. Çok munevver, açık fikirli ve tam manasile inkılâbcı bir ruh taşıyan ve bunun en bariz bir misali olmak üzere [Arkası Sa. 1 sütun 3 te\ YUNUS NAD1 Bunun sebebi açıktır: Avusturyanm klering hesabı mevileketimıze karşı jazla aktijtır. Viyana daha ziyade alacakh vazıyete geçmemek için dıkkatli ve ihtiyatlı hareket etmek istiyor, ve nihayet rTiırkiyeyi karştlığı olmıyan yere çek göndermekle tenkid ve muahaze ediyor. Klering mukavelesinin hükümlerini bilmiyoruz. B'ızim gördüğümüz ve elbette Merkez Bankamızın da gördüğü vaziyet şudur ki, şimdiki şartlar içinde Viyana havalelerimizi kolay kolay ödemiyor. O halde niçin ödenmiyeneck, miyor. O halde niçin ödenmiyecek, çekleri şuna, buna verip o zavalhların başlannı belâya sokuyoruz? Viyanaya gitmek istiyecek herkese hdkikati açık söylemek kabil değil midır? Bu suretle bir takım vatandaşların Isveçin Ankara sefiri W . Winther kendi paralarile başlarına belâ satın al İskandınavya gazeteleri muhabiri M. malarının önüne geçilmiş olurdu. Hâlâ Fischer'e Türkiye ile Isveç arasındaki bu i§te tutulacak ilk kestirme yol budur. münasebat hakkında şu beyanatta bulunmuştur: « Isveç, pek eskidenberi Türkiyede sefaret bulunduran Avrupa devletlerin den biridir. Fakat Türkiye ile Isveçin birçok noktada menfaatleri müşterek bulunduğundan aralannda çok sıkı münasebat teessüs ermiştir. Hatta bir zamanlar Türkiye ile îsveç arasında ittifak bile yapılmıştır. Bundan bahsetmek için Isveç M. Turhan Tanın üçüncü yazısı Kralı Onikinci Şarl'ı hatırlamak kâfi dır. Sefaretimizin çok eski olması Türve kiye ile İsveç arasında ötedenberi iktı sadî anlaşma bulunduğunu da isbat eder. Seleflerim, zemini mükemmel surette hazırlamış olduğundan ben Türkiyede en samimî münasebatı tesiste zorluk çekmedim. Yeni Türkiyede muazzam de roiryolu inşaatı projesinin hazırlanması da selefimin devrine tesadüf etmıştir. Bu Peyami Safanin güzel bir makalesi projelerin tahakkukuna takriben 10 ilâ 12 sene evvel başlanmıştı. Bir sene evvel Isveç Sefiri, Türkiyeden sitayişle bahsediyor Türkiye, şarkla garb arasında bir köprü vazifesi görmektedir Yarın: Istanbulun Taşları Bir imlâ kongresinde neler konuşulabilir? İsveç elçisi M. W. Winther iki tarafın memnuniyetini mucib bir surette hitam bulmuştur. Bu iş iki yüz milyon İsveç kuronu tutan bir teşebbüstür. Bu muazzam işi başarmak için 50 Nory.eçlijinühendis çalışmıştır. 1 , lArkası Sa. 7 sutun 5 ie] J