29 Haziran 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

3 üncüde : Yurddan yazılar ? , Ismaıl Habib 5 iincide : Vapur kazasına dair tahkikat henüz bitmedi. Tifoya karşı harb. Murad Sertoğlu 6 ncıda : Avrnpada okuyan Türk genclerinin vaziyeti. M. Nermi İÇ SAHİFELERDE Onüçuncö yıl sayı: 4715 umhuri •> l lopedisi Her /eve lâzım olan çok faydalı bir eserdir. V tSTANBUL CAĞALOĞLÜ „ . Q n , 1 Q Q 7 Telgraf ve mektub adresl: Cumnuriyet tstanbul Posta fcntusu: tstanbul, No 246 udll ZO ndilldll 1901 Telelon: Başmuharrlr ve evl: 22366. Tahrlr beyeti: 24298. tdare vo matbaa fcısmı 24299 24290 Tunceli (Dersim) meselesinde hakikatle üü yüzyüze £si 2000 2500 kilometro nmrabbaı yerde oturan çekirdek Dersimlilerin temdini, bunların mederiî insanlar arasında yaşattlmasile mümkiin olabilir u yara tekrar açılmıştır. Ufunetlenni saçıyor.. •~ Herkes sanıyor mu ki Dersim rai içinde bir şekavet ocağıdır? Ha.Orası, kıvılcımlan r'esleri Sıvastan, 'atyadan, Bayburddan ibaret bir Ilesin her tarafına saçılan bir hırsızngınıdır. mlileri Türk sananlar var.. 'e onları hiçbir zaman Türk sanrkte bedevilık, iptidailik, vahşet, .fcametsizlik ve kan içicılik setiye haxde mevcud olamaz... Bundan başka antropolojik evsafile Türk başkadır, Dersimli başkadır; türkçe başkadır, Zaza dıli başkadır... Bunlar benim kanaatimce tarihin pek eski zamanlanndanberi o sarp dağlarda •bannan, ve kimse el değdirmediği için münkariz olmıyan hususî bir ırktandır. Birkaç köy isminin türkçe olması, bir kaç aşiretin Türk ismi taşıması olsa olsaTürklerin enerjilerinin yüksek devirlerinde bazı sergerdelerin buralardaki Dersımjileri aşiret halinde, kabile halinde dare etmiş olmasındandır denilebilir. )nlarda zekâ denilen şey, şikânnı çesinden kaçırmamak, yahud şikâr lAığu pençeden kurtulmak için bazı aftavarlarm gösterdikleri insiyakî halden •aşka şey addolunmamalıdır. Teneffüs ve kan cihazlan tuncdan saglam ve kemik ve adaleleri çelikten farksızdır: Ben altmış okkalık tuz çuvahnı sırtlıyarak, ağasının tms giden katırınm arkasından, iki bin metroluk bir dağa, ağasile konuşa konuşa tırmanan ve taşıch« yüz okka yükün üzerine yetmiş okkaak bir adam oturtup sel gıbi akan bir deieye beline kadar girerek sarsılmadan gesen Dersimliler gordüm... üen Erzincanda İzmirin istirdadı dolayısile şenlık yapıldığı gün bir yolculuk etrruş ve (Acemoğlu köpriisü) nün başında oradan geçecek yolculardan havadis almak için bekliyen Dersimliler görmüştüm. Onlar şehirdeki şenlığın sebebini öğrenince meyus olmuşlardı... Nekadar mütecessis ve nekadar müteheyyic idıler.. Anlatamamü Nıçin??.. Çünkü zaferden sonra sulh devri başlar... Sulh devrinde hükumet, inzıbatı temin eder; kuvvetlenir... Şekavet müşkülleşir, çapulculuk güçleşir... Ben Kuzucanda Nohudlu isminde bir kpyceğizde bir Dersimlinin evinde eşya olarak, ocak başmda asılı şişirilmiş bir keçi tulumu... Yerde yorganlık eden bir keçe, duvarda gayet temiz tutulmuş bir harb tüfeği görmüştüm... Bu tulum neydi acaba? Bakınız tulum ne işe yarar?.. #** Tuncelinde ihata çemberi mütemadiyen daralıyor Seyit Rıza ağır yaralı HATAYDA TETKİKLER Bilhassa giden arkadaşımıztn mektubları «Türklerie anlaşmak yegâne gayemizdir» Bunu Hataydakl bir Arab lideri söylüyor Fakat gene ayni lider Hatay için kabul edilen şekli kat'iyyen kabul etmiyeceklerini söylüyor Antakya • Haziran 1937 Hataydalci Arablara hükmettiği soylenen tek millî teşekkül, merkezi Şamda bulunan (Usbetülümemi Kavmi) Cemiyetidir. Burada hemen hemen müstakil bir şekilde çalıştıklannı söyliyen ve: «Benim haberim ve muvafakatim olmadan köylü olsun, şehirli olsun burada tek Arab hiçbir harekette bulunamaz.» diyen reis Zeki Arsusî ile karşıkarşıyayım. Yüksek tahsilini Pariste bitirmiş ve felsefe hocası olan muhatabım Suriye Vatanilerine mahsus cokeylerin serpuşlannı andıran siyah takkesini yazıhanesinin üzerine bıraktıktan sonra konuşmağa hazır olduğunu anlatan bir tavırla kollarını devşirerek gülümsedi. Ve ilk sualimin silip götürdüğü bu gülümseme yerine yüzünü kaplıyan ağır bir ciddiyetle cevabını verdi: [Arkası Sa. 7 sütun 1 dc] Tuncelinin meşhur dağlannda nöbetçiler ve tarassıt mahalli Şakiler perişan halde Askerî harekât; takib edilen zayiat vermeden ilerleme prensipîne uygun şekilde inkişaf etmektedir Atatürk Diin Başvekille beraber Floryaya gitti Dün Cumhurreisimiz Atatürk refakatinde Başvekil îsmet înönü ve şehrimizdeki Vekiller olduğu halde Floryaya giderek Deniz Köşkünde istirahat etmişler ve deniz banyosu almışlardır. Başvekil bundan evvel saraya gî\ derek Atatürke mülâki olmuştu. Antakyada Ulucami NAllMtvE , i Hauriciye Vekilimiz ~ Tahrana Irak Iranla da yeni itilâflar imzalıyacak Goering dünyaya ilân ediyor Mamasa TUNCEÜ "Almanya bugün müthiş surette silâhlanıyor,, Nazır yeni bir nutkunda, memleketin mübrem ihtiyacları tatmin edilmedikçe müstemleke talebinden vazgecilmiyeceğini de söyledi Berhn 28 ( A . A.) Beynelmilel Ticaret Odasmın dokuzuncu kongresi bu sabah Hitler'in ve bütün Alman nazırlarıle sefirler heyetinin huzurunda açılmıştır. Kongrenin fahrı reisi ve Alman kısmının reisi For wein, kongreyi a çarken insanlığın menfaati namma istihsalâtm çoğaltıl ması lâzım geldiğini söylemiştir. Goering, nasyo Almanyanın modern silâhlarından: Son sistem bataryalar nal sosyalizmin muvaffakiyetlerinden manyanın ittihaz ettiği hattı hareketin b n bahsederek Alman milletinin sulh ar arzunun bir ifadesi olduğunu kaydettik • zusunu tebarüz ettirmiştir. Hatib, kızıl ten sonra şunlan ilâve etmiştir: İspanyanın son tahrikâtı karşısmda Al İArkast Sa. 4 sütun 3 tel Harekât sahasını gösterir harita Hozat 28 (Hususî surette harekât sa şekilde inkişaf etmektedir. Kutu deresini hasına giden arkadaşımızdan) Bu kuşatan çelik çember mütemadiyen da gün aldığım müsaade üzerine harekât ralmakta ve sıklaşmaktadır. Otede berisahasına geldim. Ilk müjdeli haber Der de dağmık ve perişan bir halde bulunan sim hâdısesinin artık tamamile bitmek ve şakilerde kuvvei maneviye namma birşey tarihe intikal etmek üzere olduğudur. kalmamıştır. Askerî harekât takib edilen «zayiat Yakalanan şakilerin itiraflanna göre vermeden ilerleme» prensipine uygun bir [Arkası Sa. 6 sütun 4 te] Dr. Rüştü Aras Bağdad istas\onunda Fırat Tercanın Götür köprüsünden Keban madenine kadar Dersimi saran tabiî bir haildir. Fıratın, Götür köprüsünden başlıyarak Erzincan ovasına açılan maruf vadisinde 40 kilometro süren boğazda nehrin sulan sel gıbi akar... Bundan geçmek güçtür... Fakat ovaya açılan ağızda yatak genişler ve oradan suyu yürüyerek ve yüzerek geçmek mümkün olur... O noktada ben her zaman hükuAnkara 28 (A.A.) Sıhhat ve İç | r metin kuvvetini nöbet bekler görmüştüm. timaî Muavenet Vekili doktor Refik Sayîstanbuldaki tifo hastalığı hakkın Fıratın Kemaliyeye doğru kavis pey dam da bir muharririmize aşağıdaki beyanatda ettiği (İliç) te bir köprü vardır... Bu köprünün iki yanmda Kurunuvustadaki ta bulunmuştur: şatolann köprülerini andıran cesim ka« Istanbulda son zamanlarda tifo pılar ve orta yerinde blokhavz görülür... vak'alarının arttığını biliyorsunuz. Tifo tfurada da hükumetin kuvveti nöbet bek hastalığı her sene yazın başlamak üzere ler... Fıratın geçid veren her yerinde jan sonbahara doğru artar ve kışın azalır. darma oturur... Lâkin Dersimli tulumunu Bu sene adetten erken başlamış ve vak'ar |îşirince Fıratın en kabargm zamanında lan geçen senelerde görülmiyen miktara bile bir yakadan diğer yakaya geçer... çıkmıştır. Vekâletimiz İstanbul tifosu ile senelerdenberi meşgul olmaktadır. Fakat .Yapacağı işi gene yapar... (Nohudlu) köyünde gördüğüm boş maatteessüf şehrin su ve lâğım tesisatı fennî bir şekle getirilmedikçe bu hastalığa tulum işte bu işe yarar... karşı halkı aşılamaktan başka yapacak Ben Dersimi herkesin anladığı gibi bir tedbir yoktur ve bu tesisat bu halde anlamam..T Benim nazanmda: kaldıkça Istanbulda her sene bazan az ve Bir çekirdek Dersim, bazan çok tifo vak'alarınm çıkmasını da Bir et Dersim, beklemek lâzımdir. Yalnız şurasım da ilâY. MAZHAR ÂREN [Arkast Sa. 4 sütun 4 te] Sıhhiye Vekilimiz Dr. Refik Saydam lArkası Sa. 4 sütun 4 tc\ «Istanbulda tifo geçen senelerde görülmiyen miktara çıkmıştır» Sıhhiye Vekili diyor ki: . Tahran 28 (A.A.) Tevfık Rüştü Aras ve maiyeti bu sabah Tahrana geldiler ve şehrin dışında Hariciye Veziri ve Hariciye erkânı ile dığer zevat tarafından karşılandılar. Tevfik Rüştü Aras ve maiyeti Şim randa Sahibülkerami sarayına misafir edildiler. Saray kapısında bir askerî kıt'a selâm resmini ifa etti. Irak hükumetinin diplomasi faaliyeti Bagdad 28 (A.A.) Türkiye ile Irak arasında yapılan müzakerelerden sonra Irak hükumeti, büyük bir diplomasi faaliyetine girişmiştir. Irakla İran arasındaki münasebetlerin heyeti mecmua sını tarif ve tayin edecek bir itilâflar ve mukaveleler projesi akdetmek üzere Tahrana gidecek bir heyet tayin olun muştur. Bu heyetin Irandaki ikametinden bilistifade şark misakmın akdmden evvel, Iranla Irak arasında bir itilâfname imza laması muhtemeldir. Diğer taraftan Irak hükumeti, Irakta büyük iska işleri yaptırmak için Mısırlı mütehassıslara müracaat etmiştir ve Irakla Mısır arasındaki dostluk münasebetlerinin Nahas Paşanın önümüzdeki ilkteşrin ayında yapacagı bir ziyaretle takviye edilmesi ihtimal dahilindedir. «Şehrin su ve lâğım tesisatr bu halde kaldıkça her sene az veya çok tifo vak'alarının çıkmasını beklemek lâzımdir» CUMHURİYET Yarınki sayısından itibaren Bir gecenin çılgmlığı Meşhur romanci VİCKİ BAUM'un Beş altt gün sürecek büyük hikâyesini tefrikaya başlıyor. Derin alâka uyandıracak olan bu güzel hikâyeyi kıymetli romanct ValiCahid davası Üstündağ da davasından feragat etti îzmit 28 (Telefonla) Muharrir Hiiseyin Cahidin İstanbul Vali ve Belediye reisinin aleyhine açtığı davadan vazgeçmesi üzerine Muhiddin Üstündağ da açmış olduğu mukabil davadan vazgeçtiği anlaşılmıştır. MAHMUD YESARİ'nİn DAĞ RÜZGÂRLARI... tsimli en son edebî ve içtimaî romanı takib edecektir