10 Kasım 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün 1 2 Sahife 2 nci sahifede: Siyasî icmal . Araba transıt yolları M. Aslan. A üncü sahifede: Yurddan yazılar Ismail Habib. 5 inci sahifede: Terbiye bahısleri Selim Sırn. 6 ncı sahifede: Amerika muhaliî arıyor 7 nci sahifede: Kuçuk Avusturya Avrupa siyasetinin gene büyuk mevzularından biridir . Muharrem Feyzt. Sinema. umhuri I 4489 Telgraf ve mektub adresl: Cumnurlyet, tstanbul Posta kutusu: tstanbul, No 246 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 . 24290 l 10 İkİfiCÎteŞrİfi 1936 Silâh fabrikatoru Allah razı olsun şu tspanya harbini çıkaranlara. Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366. Tahrlr heyetl: V J Suriyede seçim başlarken Antakya Türklerini zorla intihaba iştirake sevketmekle kazanılacak birşey yoktur r Montrö mukavelesi dün resmen meriyete girdi Fransa hariciye nezaretindeki merasim Musaddak nüshalar Fransız evrak hazinesine konuldu ve buna dair hazırlanan zabıt varakası merasimle imzalandı Londra 9 (Hususî) Türkiyeye Boğazları tahkim etmek hakkını veren Montrö mukavelenamesi bugün resmen mevkii meriyete girmiştir. Mukavele nin âkid devletler tarafından musad dak nüshaları bugün Fransız hazinei ev~ rakına konulmuş ve Hariciye Nezare tinde buna dair hazırlanan zabıt vara kası merasimle imzalanmiştır. Fransa namına, Hariciye Nazırı M. tvon Delbos, Türkiye namma da Türkiyenin Paris büyük elçisi Suad Davaz imzalamışlar dır» Pariste ki tngiliz, Sovyet, Bulgar, Yunan, Rumen ve Yugoslav sefirleri de zabıt varakasını imzalamışlar dır, t Arkası Sa. 5 sütun 4 te] Cumhuriyet bayramımızda Antakya Türklerinin yaptığı bayramdan intıbalar Mesele, Suriyeden önce Türkiye ile Fransa arasındadır Hatay Türklerinin kararı Fransadan cevabın hakkı tanıyan yeni bir anlaşmada ka Kız lisesinin kapatılması hâdisesinden doğan teessür ve heyecan devam ediyor. Fransız rar kılacağına şüphe delegesi Beruta gitti etmiyoruz' ürkiye Cumhuriyeti hükumetinin İskenderun, Antakya ve havalisi için Fransa hükumetine vermiş olduğu notadan sonra meselenin iki hükumet arasmda aldığı cereyana dair esaslı malumatımız yoktur. Bidayette notamızm Pariste iyi karşılanmış olduğuna aid haberler almış ve bunu da pek tabiî bulmuştuk. Cenevrede Fransız delegelerinden M. Vienot ki Fransa namına Suriye istiklâli müzakerelerini yapmış olan zattır Dış İşleri Bakanımız Doktor Tevfik Rüştü Arasın bazı miilâhazalarına karşı iki defa beyanatta bulunarak bunların her ikisinde ve ezcümle ikincisinde Fransanm Suriye istiklâli dolayısile İskenderun, Antakya ve havalisi için Türkiye ile müzakereye her zaman hazır olduğunu açık söylemişti. İki devlet arasında ergeç böyle bir müzakere vukuuna intizar olunabilirse de bir taraftan onun ne zaman ve nerede olacağına dair haberler almıyoruz, diğer taraftansa Suriyenın pek yaklaşüğı anlaşılan intihabları dolayısile Fransız manda memurlarınin Türklere de teşmil etmeğe çalıştıkları bazı faaliyetlerinden haberdar oluyoruz, ve bu şartlar içinde vaziyetin biran evvel tavazzuhunu pek lüzumlu görüyoruz. Son günlerde îskenderun, Antakya ve havalisine aid olarak o taraflardan gelen malumat şu merkezdedır: Sancak Türkleri kendılerini alâkadar etmiyen Suriye teşriî intihablanna iştirak etmemeğe karar vermişlerdır. Buna mukabil Fransız manda memurlan bu intihablara Türklerin de iştiraklerini temin edebilmek için bazan tehdid, bazan taltif yollarile fazla ölçüde bir faaliyet göstermeğe koyulmuşlar ve umumî surette Türkleri tazyik edici bir sürü tedbirler almışlardır. Bu cümleden olarak her türlü toplantı Türklere yasak edilmiş ve üç dort kişinin bir arada sokaklarda yürümeleri bile fazla görülmeğe başlamıştır. Üç dört kişinin sokakta beraber gezmelerini bile meneden bu hareketin yavaş yavaş engizisyon tazyiklerine benzer bir mahiyet arzedeceğini söylemeğe hacet bile yoktur. Bu yüzden birçok Türklerin haklı haksız, yani daha ziyade haksız olarak gelişigüzel tevkif edilmeleri için atılacak tek adım kalmış olduğu açıktır. Manda memurlarının bu tutumları tehdidin son kertelerine alâmettir. Ayni memurların bazı Türkleri bol bol vaidlerle avlamağa çalıştıkları da öğreniliyor, ve kendilerine bu bol bol vaidler ibzal olunan bu Türkler şayed kendilerinden istenilen şeyi yapmazlarsa neticenin haklarında hayırlı olmıyacağınm ihtarile tehdid olunuyorlar. Ve bunların hepsini biz burada öğrenerek bir çok cihetlerle müteessir oluyoruz. Fransa namma yapılan bütün bu hareketler muahedelerle beraber haklara ve hürriyetlere kıymet verdiğini bildiğimiz Fransaya hiç yakışmıyor. İskenderun, Antakya ve havalisi Türkleri Suriye intihablanna iştirak etmemek kararını vermişlerdir. Manda Suriye intihabatına kat Biikres Konferansında beklediğimiz iyen girmiyecekler 5 devletin müttehit askerî programı Beş orduda da ayni silâhların kullanılacağı zannedilmektedir Yıllardan sonra ilk defa Donanmamız Akdenize çıkmıya hazırlanıyor Dost memleketlere yapılacak ziyaretler Amiral Şükrünün kumandasındaki filomuz pazartesi günü Maltaya hareket edecek, ve dönüşte Yunanistana uğrıyacak T Londra 9 (Hu susî) Bükreşte toplanan Balkan mensub Paktına devletler erkânı reisleri harbiye konferansında çok mühim meselele rin görüşülmekte olduğu haber ve riliyor. Konferans bilhassa Küçük Antantm askerî prog Büyük Erkânıharbi ramlarını tetkik et ve Reisimiz Mareşal Antakya Alevileri, Cumhuriyet bayramımızda, Türk mektedir. Bu mü Fevzi Çakmak yurddaşlarının tezahüratma iştirak ediyorlar nasebetle Balkan misakile Küçük An Antakya 9 (Hususî) Antakyada Kız lisesinin kapatılması üzerine Er tanta mensub beş devletin müttehid ashalka hitaben Sancağın Suriyeden ayrıl kek lisesi talebeleri de grev ilân ederek kerî bir program hazırlamakta olduk maz bir cüz olduğu, bütün vatandaşlann bu karar geri alınmadan mektebe gitme ları ve bu program mucibince Türkiye, ittihad ederek yakında yapılacak intiha meğe karar vermişlerdir. Yugoslavya, Yunanistan, Romanya ve Çekoslovakya ordularmda ayni sistem bata iştirak etmelerini tavsiye eden arabtntihaba dair Antakyaya da silâhlar kullanılacağı zannedilm»kte ca beyannameler dağıtılmıştır. Türk halgönderilen emir dir. kı bu beyannamelere asla ehemmiyet verSuriyede meb'us intihabı ayın on dörmemekte ve intihabata iştirak etmemeğe dünde başlıyacaktır. Ayni günde intihakat'î şekilde karar vermiş bulunmakta batın birinci derecesinin yapılması Türk dır. Antakyaya da bildirilmiştir. Türkler taFransız delegesi Beruta gitti rafından kabul edilmiyeceği şüphesiz buAntakya 9 (Hususî) Buradaki lunan bu emrin suretini aşağıya dercediFransız delegesi Doryo, Suriye fevkalâ yoruz: de Komiseri M. Matelle görüşmek üzere Antakya kaymakamligina: Beyruta gitmivtir. Bu seyahatin AntakSuriye meclısi meb'usanının birinci deya Türk Kız lisesinin kapatılması hâdise rece intihabatı teşrinisani 936 mahınm on sile alâkadar olduğu zannedilmektedir. [Arkası Sa. 4 sütun 4 te] Ankara 9 (A.A.) Büyük Millet Meclisi bugün Fikret Sılayın başkanlı ğında toplanarak Meclis İhtisas Encümenlerine aşağıdaki zevat seçilmişler dir: llllllllll * Malta, Faler ve Selâniğe gidecek olan donanmamızın Amiral B, M. Meclisinin Donanmamız, İngiliz donanmasınm manda edecektir. Bu gemisi Yavuz seyahate Yavuzla limanımızı ziyaretini iade etmek üzere dört torpito ve dört denizaltı gemisi işdünkü toplantısında önümüzdeki pazartesi günü Maltaya tirak edecektir. İhtisas Encümenleri azaları seçildi hareket edecektir. Donanmamıza Do nanma Kumandam Amiral Şükrü ku Son alman Erkin ismindeki denizalta [Arkası Sa. 5 sütun 6 da] Ispanyada son vaziyet Duçe, «ingiltere ile anlaşabiliriz» diyor Viyana kongresi dün toplandı Kont Ciano, Macaristan ve Avusturyayı, Habeşistanın ilhakını tanımağa ikna için çalışacakmış Viyana 9 (Hu susî) İtalya Hariciye Nazırı Kont Ciano dün akşam buraya gelmiş ve istasyonda Başve kil tarafından is tikbal edilmiştir. Viyana 9 (Hu susî) Roma protokoluna iştirak eden İtalya, Avus turya ve Macaristan Hariciye Nazırla rı bugün öğleden sonra Viyanada ilk toplantılarım yapmışlardır. Salâhi yettar mehafilden alınan malumata göre, konuşmalar iktısadî meselelere münhasır kalmı yacaktır. M. Ciano İtalya Hariciye Nazırınm Berlin seya.natvn.de Alman Harbtye Almanyadan sonra Nazırı Mareşal Fon Blumberg ve Hariciye Nazırı Baron Macaristanla A Nöyratla beraber alınmış resimlerinden... vusturyanm da Habeşistanm İtalyaya ilhaKinı tanımalarıM. Musolininin Ingiltereye nı temine çalışacaktır. dair beyanatı Viyana 9 (A.A.) M. Şüşnig, İtalya Londra 9 (A.A.) Daily.Mail .gazeHariciye Nazırı M. Cianoyu kabul et tesi M. Musolininin îtalyan • İngiliz miştir. [Arkası Sa. 6 fütun 6 da] Madrid, milislerin ihtilâlci orduyu geri püskürttüğünü bildiriyor Madrid düşerse Almanya ve Italya Franko hükumetini resmen tanıyacaklarmış Adliye Encümeni Münir Çağıl (Çorum), Salâh Yargı (Kocaeli), Raif Karadeniz (Trabzon), Mümtaz Ökmen (Ankara), Numan Aksoy (Antalya), Tevfik Ancan (Antalya), Örge Evren (Balıkesir), Osman Niyazi Burcu (Balıkesir), Atıf Akgüç (Bursa), Sadeddin Ferid Talây (Bur sa), Şeref Aykut (Edirne), Abdülhak Fırat (Erzincan), Dr. Saim Ali Dilemre (Erzurum), Fuad Sirmen (Erzu rum), Ömer Asım Aksoy (Gazi An [Arkası Sa. 8 sütun 2 de] M. Stoyadinoviçin mühim sözleri «Avrupa sulhu ancak mıntakavî misaklarla temin edilebilir» tspanya hükumetinin naklinden sonra Valansiya Londra 9 (Hususî) Madrid bu gün de düşmemiştir. Milliyetperverler Manzanares nehrini bir türlü geçeme • mişlerdir. Mılis kuvvetlerile Madrid gar nizonu payitahtın her tarafında şiddetle mukavemet etmektedirler. Milis kuvvet lerine iltihak eden 2000 gönüllü bugün Madrid sokaklarını dolaşmış ve halk Ur rafından hararetle alkışlanmıştır. İlk toplantı sokakları YUNUS NAD1 Madriddeki İngiliz sefiri bugün öğ leden sonra Londraya, Hariciye Nezaretine telefon ederek Madridin el'an mukavemet ve muharebelerin dünkü noktalarda cereyan ettiğini, vaziyette hiçbir değişiklik olmadığım bildirmiştir. Diğer taraftan Valânsiyadan bildıril' diğine göre, Ispanyanın birçok yerlerin[Arkası Sa. 6 sütun 1 de] lArkası Sa. 3 sütun 3 te] Belgrad 9 (Hususî) Başvekil M. Stoyadinoviç Londrada çıkan Sandey Taymis gazetesinin muhabirine şu be yanatta bulunmuştur: « İngiltere ile bilhassa Akdenizde müşterek menfaatlerimiz vardır. îngiltereye karşı daimî sevgi besliyoruz. Kanaatimize göre Avrupa sulhu ancak mıntakavî misaklarla temin edilebi lir. Bundan dolayıdır ki Balkan Misakile Küçük Antanta bağlı bulunuyoruz. Bu iki teşekkül arasında tam bir itilâf vardır.» i