5 Eylül 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 8

Büyük misafirimize dün kavuştuk! IBojîara/ı 1 inct sahtfede) CUMHLTJYET 5 Eylul 1936 ve Kadıköy taraflarını tetkik eden bir zat: Yat göründü! diye seslendi. Biitün gözler derhal bu istikamete döndü. Uzaktan hafif bir sis altında gittikçe büyüyen ve irileşen gölgeler görünüyordu. Az sonra iki harb gemisinin ortasında ilerliyen Nahlin yah daha bariz bir şekil aldı. On dakika sonra, yat Kızkulesinin önüne varmış bulunuyordu. S^n bacalı, iki direkli, beyaz Ingilız amiral bayrağını taşıyan uzun ve beyaz bir yat. Boğazm mavi sulannı bir marti hafifliği ve zarafetile yararak ilerliyor. Kızkulesi önünde kılavuz kaptan alan yat süzülerek ilerlemekte devam etti. Arkasından evvelâ Grafton ve Glorworm îngiliz torpitolan, bunların arkasından da Adatepe ve Kocatepe torpitolanmız geliyorlardı. Nahlin yatı doğruca Dolmabahçenin önüne geldi. Ve tam saat 11 de Dolmabahçe camisinin hizasına demirledi. Bu esnada Sa Majestenin doğrudan doğruya Dolmabahçe nhtımına çıkacağı şayi olduğundan gazeteciler Dolmabahçeye kadar gittiler. Fakat bu rivayetin doğru olmadığının anlaşılması üzerine gazeteciler tekrar Tophane nhtımına döndüler. Atatürkü görülmemiş bir heyecan ve coşkunlukla alkışlıyordu. Sa Majeste ingiliz Kralı halkın kendisine karşı göstermiş olduğu bu derin saygı ve tezahüre mütebessim çehresile ve elinde tutmakta olduğu bahriyeli kasketile mütemadiyen selâm vererek mukabelede bulunuyorlardı. Avrupada telâkkiler Berlin, bu ziayretin büyük siyasî ehemmiyeti olduğunda ısrar ediyor Sa Majeste Rusyaya mı davet ediliyor? Yüksek misafirimiz S. M. Kral Edvardın memleketimizi ziyaret leri münasebetile Londra, Berlin ve Paris radyoları dün gece aşağıdaki neşriyatta bulunmuşlardır: Londra 4 (Hususî) S. M. Kral Sekizinci Edvard bugün İstanbula muvasalat etmiştir. Kral, Türkiye Cumhur Reisi Kamâl Atatürkle kabine azası tarafından karşılan mıştır. Halk, Kralı görmek üzere bütün geceyi Boğazıçinin iki tara fmda geçirmiştir. Sokaklar ve bütün evler Türk ve İngiliz bayrak larile süslenmiştir. Sokaklarda ingilizce hoş geldiniz, Kral Edvard ibareleri yazılı levhalar asılmıştır. S. M. Kral Edvard yattan çıkar çıkmaz Atatürkle beraber İngiliz sefaretıne gitmiş ve öğleden sonra Türkiye Cumhur Reisine iadei ziyarette bulunmuştur. S. M. Kral Sekizinci Edvard bu gece yatından Türk donanmasınm ve şehrin tenviratını seyredecek lerdir. rağmen İngiltere Kralınm Türki yeyi ziyareti büyük siyasî ehem miyeti haizdir. Paris 4 (Hususî) İngiliz Kralı Sekizinci Edvard bugün İstanbula muvasalat etmiş ve Cumhur Reisi Atatürkle İstanbulda bulunan bü tün Vekiller ve halk tarafından karşılanmıştır. İngiliz Kralınm Türkiyeyi ziyareti münasebetile bütün gazeteler Türk îngiliz dostluğu hakkında hararetli yazılar yazarak İngiliz dostluğunun son Montrö konferansında Türkiye içih ne derece kıymetli olduğunu tebarüz ettirmektedirler. Gazeteler, İngiliz Türk dostluğunun sulhun idamesi için de büyük ehemmiyetini haiz olduğunu yazmaktadırlar. Gazeteler, halkı İngiliz Kralım hararetle karşılamağa davet et mektedirler. *** Dün İstanbuldaki ecnebi gazetelerinden birine gelen bir telgrafta, Türkiyedeki Sovyet elçisinin S. M. Kral Edvardı Rusyaya davete memur edildiğini ve bu daveti kabul edildiği takdirde Kralm Yaltaya gideceği haber verilmiştir. Salâhiyettar mehafilde yaptığı mız tahkikata göre. bu haberin asıl ve esası yoktur. S. M. Kral Edvard buradan Viyana yolile Lon draya hareket edeceklerdir. rışlan yapılacaktır. Bu yanşlar için bü tün hazırlıklar yapılmış, davetiyeler dağıtılmıştır. Çanakkalede Gazeteciler için bir kolaylık 6 eylul pazar Modada yapılacak de niz yarışlarında îngiltere Kralınm şeh rimizi ziyaretleri esnasında vazifelerini kolaylaştırmak için Emniyet Direktörü nün imzasile Türk gazetecilerine verilen beyaz, yabancı gazetecilere verilen kırmızı kartlar da muteberdir. Bu kartları ellerinde bulunanlar da Moda deniz kulü bünün davetnamesini hâmil olanlar gibi yarışa iştirak edebileceklerdir. *** [Baştarajı 1 inci sahlfede] Sefarethanede Otomobil yavaş yavaş Dolmabahçe, Beşiktaş, Akaretler, Maçka, Nişantaşı, Rumeli caddesi, Osmanbey, Pangaltı, Harbiye, Taksim, Galatasaray yolile doğruca İngiliz sefarethanesine gitti. Bu otomobili deylet erkânımızla İngiliz Büyük Elçisinin ve diğer sefarethane erkânının bindikleri otomobiller takib ediyordu. * ıt ı Büyük misafirimize refakat eden zevat Büyük misafirimiz Sa Majeste Sekizinci Edvardla ayni yatta seyahat eden zevat şunlardır: Lord ve Leydi Montboton (Kral Edvardın yeğeni), Lord Atli. Lord Seph ten, ingiliz Harbiye Nazınnın kansı Leydi Duf Coper. ni ve Atatürkün taarruzu muvaffakiyetle intaç ettikten sonra Conkbaymnda muharebeyi nasıl idare ettiğine, tepede İngiliz siperlerinde hâlâ kuvvet dururken taarruzlarında kendini tutamıyan Türk askerlerinin gerilerinde kalan düşman kuvvetlerini de nazarı dikkate almıyarak nasıl ilerlediklerini tafsilâtile anlatmış, Atatürkün kurşun isabetile yüksek şahsiyetini bu rhillete bağışhyan saatine kurşun isabet eden yeri göstermiş, halen Meclis Reisi Sanisi bulunan Nuri Conkerin bugün duran betondan yapılmış tarassud siperini göstermiştir. Conkbayırı muharebelerinin harbin esas neticesine ne kadar mühim tesir yaptığını takdir buyuran Kral Hazretleri bu izahatı çok dikkat ve alâka ile dinlemişlerdir. Oradan avdet edilirken kendilerine tahsis edilen Atatürkün otomobillerini tetkik buyurmuşlar ve bu nezaket eserinden ayrıca mütehassis olmuşlardır. Dönerken Kilye iskelesinde kendilerine iştiyakla intizar eden halk ile ve bazı İngiliz tebaasile konuşmuş ve motöre binerlerken Vilâyet Valisine halkın gös terdiği tezahürattan ve asarı samimiyetten dolayı tekrar tekrar teşekkür etmişlerdir. Kralm yatı simdi saat 22 de maiyetlerindeki iki İngiliz ve iki Türk tor pitosu ile İstanbula hareket etmiştir. îngiliz »efaretinde Otomobil İngiliz sefarethanesine tam saat 12,35 te varmıştı. Burada Atatürkle büyük misafirimiz bir müddet görüşmüşler ve saat 12,55 te Atatürk Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Arası otomobillerine alarak Başvekilimiz ve diğer devlet erkânımızla beraber sefarethaneyi terkederek Dolrr.abahçe sarayına avdet buyurmuşlardır. Biraz sonra da Sa Majestenin emirlerine tahsis edilmiş olan Atatürkün kapalı otomobilleri sefarethaneye gelmijtir. Bütün güzergâhta olduğu gibi sefarethanenin önüne de binlerce kişi yığılmıştı. Buoa rağmen gayet iyi bir şekilde idare ve tatbik edilen inzibatî tedbirler hiçbir karışıkhğa imkân vermiyordu. Dün gece yapılan muazzam fener alayı Aziz misafirin îstanbulu teşrifleri münasebetile dün gece muazzam bir deniz fener alayı yapılmıştır. Bütün liman, Sarayburnu ve Selimiyeden itibaren Kuzguncuğa kadar olan sahil baştan aşağı tenvir edilmişti. Limanda ve açıklarda demirli bulunan bütün vapurlar direklerine varıncıya kadar e lektriklerle donatılmış bulunuyordu. Köprünün elektrik direklerinde ve Sarayburnu nhtımında yapılmış olan elektrikli tenvirat şehriâyinin ayn bir cazibesini teş kil ediyordu. Hava çok güzeldi. Saat sekizden itibaren güzel mehtab ortalığı nura boğmuş İstanbulun tabiî güzelliğini bu fevkalâde şehriâyin manzarası içinde bir kat daha artırmıştı. îki büyük milletin, Kral Sekizinci Edvardın teşrifleri münasebetile bir kat daha tebarüz eden tarihî dostluklan böyle cidden harikulâde bir dekor içinde tes'id edilmiş oluyordu. Sokaklar fevkalâde günlere mahsus bir kalabahk taşıyordu. Halk, şehrin muhtelif semtlerinden akın akm Köprüye iniyordu. Fener alayını şehirden seyretmek isti yenler Sarayburnunu, Cihangir, Tophane sırtlarını, Tophane, Şemsipaşa, Dolma bahçe sahillerini doldurmuştu. Her ta rafta kırmızı renkli Türk ve îngiliz bayrakları dalgalanıyordu. Şenliklere iştirak edecek olan halkla erkenden dolan Akay, Şirketihayriye ve Halic vapurlan saat yirmi bir buçukta Köprüden kalkarak Dolmabahçe saati önünde bulunan Nahlin yatının açığında demirlemişlerdir. Bu sırada fener alayının nâzım vapur culuğunu yapan Kalamış vapurundaki mızıka güzel parçalar çalıyor, halk şarkı «öylüyor, bu kutlu ziyaret vesilesile kalbden kopan bir sevincle tezahüratta bu * lunuyordu. Saat ona doğru tezahürata iştirak edecek Boğaziçlileri muhtelif iskelelerden alan Şirketihayriyenin iki vapuru daha buraya gelerek demirlemişlerdir. Şehrin muhtelif sahillerinden gelen yüzlerce motör, romorkör ve sandallar da Dolmabahçenin önünü doldurmuştu. General Fahreddin ve maiyetinin Adatepe torpidosundan çıkmaları Tophane rıhtımındaki heyecan gitgide artıyordu. Artık dakikalar herkese çok uzun gelmeğe başlamıştı. Saat 11,20 de Adatepe torpitomuzdan hareket eden bir motör nhtıma yanaştı ve içerisinden büyük misafirimizi Çanakkalede karşılıyan, kendisine harb sahalarım gezdiren, Orgeneral Fahreddinle gene karşılayıcılar heyetinden Bülend Uşaklıgil, deniz miralayı Lutfi ve diğer kimseler çıktılar. Bu sırada salona tstanbul Kumandanı Korgeneral Halis te muvasalat etmiş bulunuyordu. Kralm bir muhaveresi ve sözleri Sa Majeste yatlarına avdet ediyorlar Atatürk İngiliz sefarethanesini terkettikten yirmi dakika sonra; saat 13,15 te Sa Majeste de sefarethaneyi terkettiler. Atatürkün kapalı otomobillerile Tophane nhtımına, oradan da motörle yatlanna avdet ettiler. Büyük misafirimiz öğle yemeklerini Nahlin yatında yediler. Berlinde telâkkiler Berlin 4 (Hususî) İngiliz Kralı Sekizinci Edvard bugün öğleyin İstanbula muvasalat etmiş ve Türkiye Cumhur Reisi Atatürk tara fından karşılanmıştır. Diplomatik mehafilde temin e dildiğine göre ,hususî mahiyetine Atâtürk geliyorlar Hazırlanan programa göre saat 12,15 te îngiltere Kralı Sa Majeste Edvard nhtıma ayak basacaklardı. 11,45 te Atatürkün hemşireleri Bayan Makbule ile Profesör Bayan Âfet Tophane salonuna vardılar. Saat tam 1 1,50 de de Bijyük Önder Atatürk refakatintleki zevatla bir'ikte nhtıma geldi. Büyük misafirimiz Dolmabahçe Sarayında Öğleden sonra saat 14,45 te Haşmetpenah misafirimizin Dolmabahçe sarayında Atatürkü ziyaret etmeleri takarrür etmişti. Atatürk yanlarında Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Aras, Dahiliye Vekili Şükrü Ka?af •tkmdra Büyük elçimiz Fethi ve diğer zevat oldukları hade saraydan çıkBu zevat arasında Başvekil îsmet Inö tılar ve nhtıma doğru ilerlediler. Ayni nü, Hr iye Vekili Tevfık Rüştü Aras, motör Kralı gene Nahlin yatından alaDahili; Î Vekili Şükrü Kaya, Millî Mü rak Dolmabahçe nhtımına yanaştırdı dafaa Vekili Kâzım Özalp, Londra Kralla beraber ayni motörde kendisini Büyük Elçimiz Fethi göze çarpıyordu. biraz evvel yatlarında ziyaret eden ÎngilAtatürk lâciverd bir kostüm giymişlerdi tere elçisi Sir Persy Loren de bulunu ve ellerinde koyu yeşil bir fötr şapka tu yordu. tuyorlardı. Atatürkle Sa Majeste ikinci defa olaSa Majeate yatlarından rak müsafaha ettiler ve samimî bir sohhareket ediyorlar bet içinde saraya doğru ilerlediler. Saat tam 12 yi 3 geçe, Grafton torMajeste Sekizinci Edvardın koyu, pitosundan hareket eden ve Nahlin ya parlak san saçlan altında güneşten yantından Sa Majesteyi alan küçük, fakal mış ve esmerleşmiş tenleri Adriyatik ve seri bir motör yattan aynldı. İki tarafa Yunan denizlerinde iyi bir spor hayaü köpükler saçarak nhtıma doğru ilerleme geçirdiklerini gösteriyordu. ğe başladı. Bu küçük motörün arkasınBüyük Önderle büyük misafir sara dan da Sakarya motörü geliyordu. yın denize bakan büyük salonuna geçtiAtatürkle Sa Majestenin ler ve orada 40 dakika süren bir hasbı halde bulundular. Bundan sonra Kral karşuaşması Büyük misafirimizi yatlarından geti tekrar Atatürke veda ederek yatlanna ren motör görünür görünmez Atatürk döndüler. Sa Majeste ile Atatürkün yüzlerin ve maiyetindekiler sajondan. nhtıma çıktılar. İngiliz bahriyelileri motörü büyük den, bu telâkiden çok memnun kaldık bir ustalıkla nhtıma yanaşhrdıklan anda lan ve yekdiğerlerine karşı büyük bir Atatürk ilerlediler. Ve motörde ayakta sempati ve sevgi ile mütehassis olduklan duran necib misafirimiz Sa Majeste In açıkça belli oluyordu. Samimî mülâkat sırasında kendilerini giliz Kralım ellerinden tutarak biraz yatta bir kokleyl partisine davet etmiş yüksekçe olan nhtıma çıkmalarına yartir. Atatürk bu daveti meserretle kabul dım ettiler. etmişlerdir. Sa Majeste İngiliz Kralı beyaz çizgili 5a Majestenin gezintiteri koyu gri renkte bir kostüm, açık gri bir Necib misafirimiz yatlannda bir müdgömlek giymişler, siyah boyunbağı takdet istirahat ettikten sonra saat 4,5 ta mışlardı. Başlarında beyaz bir bahriye fotoğraf makinelerini alarak kendilerine kasketi ve ayaklarında ortası beyazlı, kerefakat eden İngiliz elçisi Sir Persy Lonarları rugan potisiet ayakkabılar vardı. ren ve yatta beraber seyahat ettiklen îki Büyük Adam beşuş bir çehre ıle hususî dostlarile birlikte yeniden şehri yekdiğerlerinin ellerini sıkıyorlardı. Ata mize çıktılar. türk ile Sa Majeste Sekizinci Edvard Kral ilkönce Topkapı sarayı müzesini, arasındaki' konuşmalar fransızca cereyan Hazine dairesini, Sultanahmedde Yereediyordu. batan saraymı ve diğer müzeleri ziyaret Rıhtımda, civarda ve parmaklığın ö ettikten, fotoğraflar çekip, muhtelif nokbür tarafında bulunan halkın coşkun al talar ve şeyler etrafında izahat almış kışlan ve «Yasa!» sesleri ortalığı çınla lardır. tırken Büvük Önder kıymetli misafirine Atatürk İngiliz Kralım Nahlin Başvekil Îsmet înönünü, diğer Vekilleri yatında ziyaret ediyor takdim etti. Muhterem misafirimiz LonCumhuneisi Atatürk saat 18,30 da dra elçimizi iyi tanıdıklanndan kendilerile birkaç cümle konuştular. Sonra kendi refakatlerinde Başvekil Îsmet Inönü, leri sağda, Atatürk solda olduklan hal Hariciye Vekili Dr. Aras, Londra bü de, alkışlar arasında salona girdiler ve yük elçisi Fethi Okyar ve Hariciye Vehiç tevakkuf etmeden açık bir otomobile kâleti Genel Sekreteri Numan Mene Sa Majeste sağda, Atatürk solda olduk mencioğlu olduğu halde Nahlin yatına gitmişler ve yatta Majeste Kral tarafınlan halde binerek hareket ettiler. Asıl büyük tezahürat iki Büyük Adam dan karşılanmışlardır. Yattaki kokteyl partisi derin bir samicaddeye çıktıkları anda vukua geldi. Koca meydanı iğne atılsa yere düşmiye miyet içinde geçmiştir. Atatürk ve Ma cek derecede dolduran binlerce kişi hep jeste Kral bir saatten fazla böyle bir sabir ağızdan coşkun bir sekHde «Yaşa!» mimî hava içinde görüşmüşler ve mütediye bağırıyorlar, büyük misafirknizle akıben Cumhurreisimiz refakfttlerindeki Çanakkale 3 Büyük misafir Mehmedcik abidesinden kapalı, siyah otomobille Kilyeye dönerken kendisini alkışlıyan binlerce kişiyi şapkasile selâmlıyordu. Bunların arasında ingilizce: Yaşa.. diye bağıran bir çok îngiliz gencleri, kadınlar, erkekler vardı. Kral iskeleye doğru yürüdü. Birdenbire durdu. Kalabahk arasında uzunboylu ikî Ingilize uzun uzun baktı. Büyük misafirin böyle uzun uzun baktığı iki uzunboylu îngilizin göğüslerinde bir çok harb madalya kordelâları vardı. Birinin yüzünde derin bir yara izi uzaktan bile farkediliyordu. Kral bu iki zatı geçmişken bu göğüslerindeki harb madalyalannı görünce durdu. Geri döndü. Ve iki eski zabit olduğu anlaşılan iki uzunboylu îngilizi selâmladı. Onlara elini uzath: Nasılsınız eski muharibler? diye hatırlarını sordu ve ilâve etti: Kimlerle müşerref oluyorum... Eski binbaşılardan Cons.. binbaşı Li... Hangi cephelerde bulundunuz>.. Çanakkalede döğüştünüz mü? Yakasında birçok muharebe nişanlari taşıyan eski asker gözlerini Anafartalar cihetine cevirdi: Anafartalarda döğüştüm Sa Majeste.. Kral: Hayatta bulunduğunuza hem hayret ediyorum, hjem seviniyorum.. Anafartalar bana, gidilince dönülmiyecek bir yer gibi geliyordu.. Doğrusu tanıştığımıza çok memnun oldum. Mister Con ve Mister Li hürmetle eğildiler. Kral onlarla uzun uzun konuştu. Büyük misafir, Çanakkalede General Fahreddin Altayla beraber Kilyeye çıktığı sırada Burada, dedi, dünyanm en büyük, Açıkta demirli bulunan ve tamamen en kahramanca döğüşmesi oldu.. donatılmış olan Denizyollan vapurlan alayın haricinde ışıktan birer duvar gibi karanlıklar içinde dairen madar çevril rr.işti. Balkan festival heyetleri de Liman şirketinin güzel bir tarzda donatılmış olan dubası içinde gelerek Nahlin yatile halk vapurlan arasına demirledikten sonra fener alayı tezahüratı başladı. Halk çıl gınca eğleniyor, festival heyetleri ayn ayn millî oyunlannı oynuyor, etraftaki motörlerden havaya şekil şekil, renk renk havaî fişekleri atılıyordu. Fener alayı burada kısa bir müddet tevakkuf ettikten sonra sıraya gelerek ağır bir rota ile Boğaza doğru ilerledi ve halk Atatürkle çok aziz misafirin bulunduğu Dolma bahçe sarayınm önünden geçerken gö rülmemiş tezahüratta bulundu. Adaıiada bağ bekçileri teşkilâtı Sa Majestenin yatına refakat eden H. 89 distroyeri Çanakkalede zevatla yattan aynlmışlar ve Dolmabahçeye avdet buyurmuşlardır. Muhterem misafirimiz Kral Sekizinci Edvard dün akşam yemeklerini îngiliz sefarethanesinde yemişler, bundan sonra yatlarına giderek yapılan deniz fener alayını seyretmişlerdir. tasyonları bu ziyareti mevzuu bahsede rek büyük ehemmiyetini tebarüz ettir mekte ve iki dost devlet mümgssilinin mülâkatlannın kıymetine işaret etmektedirler. Bize de Avrupanın muhtelif şehirle rinde çıkan birçok gazeteler telefonla müracaat ederek bu mühim ziyaret hakkında izahat istemişlerdir. Sa Majeste İngiltere Kralı Sekizinci Modada yapılacak deniz yarısları Edvardın memleketimizi ziyaret etmeleri Yarın gündüz ilân edildiği gibi büyük bütün dünyada derin akisler uyandır misafirimiz İngiltere Kralı Sekizinci Edmıştır. Avrupanın en mühim radyo is vard şerefine Modada büyük deniz y$ Bu mühim ziyaretin Avrupada uyandırdığı akisler Vapurlar bu tezahürat arasında Beylerbeyine kadar ilerlediler ve oradan dö Adanada muntazam bir hale «okulan bağ bekçilerinden biri nerek karşı sahili takiben Köprüye dönAdana (Hususî) Şimdiye kadar düler. Alay geceyansından sonraya ka dar zevkle ve güzel bir şekilde devam maksada tam manasüe uygun olmıyan bağ bekçi teşkilâtı, son zamanlarda eetti ve bitti. Kralm Foto Süreyyadaki sash bir şekilde ıslah edildi. Eskiden yaya olarak vazife görmeğe çalışan bağ tablosu bekçileri şimdi atlı oldular. Bunlar her Şehrimizdeki birçok müessesler mağa gün jandarma kumandanlığının neza zajarına Sa Majeste Sekizinci Edvardın reti altında talim görmeğe başladıalr. resımlerini asmışlardır. Bu sebeble şehrin şimal ve garbini çevFoto Süreyya, Kralın yağlı boya ile reliyen geniş bağlar mmtakasmda her çok güzel bir surette yapılmış büyük bir hangi küçük bir zabıta vak'ası bile görülmez oldu. tablosunu vitrine koymuştur,