4 Eylül 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün 12 sahife 2 nci sahifede: Siyasî İcmal 3 üncü sahifede: Cumhuriyetin büyük Avrupa anketi Peyami Safa 5 inci sahifede: Siyasî tarih notları Enver Zıya, İzmır vapurunda mülâkat lar Fuad Duyar jfll S3fîî 4422 umhuriyet Telgraf ve mefctub adresl: Cumüurtyet, İstanbul Posta kntusu: Istanbul, No 246 GlMtö 4 E]flul 1936 r Kral Edvard ve Ingiliz Imparatorlugu Bu miihim yaztları bugün 6 ve 7 nci sahifelerimizde okuyunuz Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366 Tahrlr oeyetl: 24298 fdare ve matbaa fasmlle Matbaacılık ve Neşriyat Şlrketd 24299. 24290 Ingiliz Kralı Edvard bugün Istanbula şeref verecekler Sa Majeste dün Çanakkalede harb sahalarını, mezarlıkları gezdiler ve yatile Istanbula hareket ettiler Ingiliz Türk Atatürk, büyük misafiri Dostluğunun bizzat karşılıyacaklar Yeni tarihi Ingiliz milletile Türk milleti arasında mesud bir dostluk devresi başlamış olduğunu Türkiyede herkes biliyor S ngiltere Kralı Sa Majeste Sekizinci I] Edvard bugün şehfîmize şeref verecekler ve burada dost bir milletin en candan tezahürlerile karşılanacaklardır. Cumhurreisimiz Atatürk Sa Majeste Kralı İstanbulda toprağa ayak bastıklan noktada karşılıyarak kendilerini ikametgâhlarına kadar götürecektir. Sa Majeste Kral da bir müddet sonra Türkiye devleti Şefini Dolmabahçe sarayında ziyaret edecektir. Sa Majeste Kral Istanbula çıkarken ve şehrimizde bulunduğu müddetçe halk kütlelerimizden en yüksek devlet tabakalarımıza kadar bütün memleketten Türk misafirperverliğinin en samimî hürmetkârlık hislerile ihata edilmi? olduğunu görecektir. Sa Majestenin kıymetli şahıslarında îngıliz milletini selâmlıyan bu dostluklann ayni zamanda bütün memleketimize şamil bulunduğunu muhterem Krala en kat'î ifademizle temin ederiz. Misafirperverliği adeta tabiî hasletleri arasma koymuş olan Türk milleti dostlukları ayırd edip anlamakta da süratli olduğu kadar hiç şaşmaz bir kavrayışa malıktir. Hiç şüphesiz Sa Majeste İngıltere Kralı kendi müşahedelerile derhal takdir buyuracaklardır ki kendilerini Türkiyede derağuş edecek olan sevgi ve saygı kucağı, dost bir milletten dost bir milletin saym hükümdarına açılmıştır. Türkün gözünde Ingiliz milleti, ilkönce kıymetjj meziyetler sahibi büyük bir millettir. Bu milletin cemiyet olarak diğer dünya milletleri arasında en yüksek payeyi işgal etmekte olduğuna aid samimî ve kat'î bir kanaatimiz vardır. Fazla olarak Ingiliz milletile Türk milleti arasında mes'ud bir dostluk devresi başlamış olduğunu şimdi Türkiyede herkes biliyor. Ingiliz milletile dostluğumuz hayli eski olmakla beraber şimdiki Türkiyenin kendi inkılâblanndan çıkan yeni rejimi sayesinde eski Türkiyeden başka birşey olduğunu hatırlatmaklığımıza müsaade buyurulmasmı rica ederiz. Osmanlı İmparatorluğunun dostluğu belki bazan oldukça ağır bir yüktü. Cumhuriyet Türkiyesi kendi dostluklannm kimseye yük olmamasını esas prensip olarak kabul etmiştir. Biz varlığımızı kendi kudretimizle muhafazaya muktedir olmak kanaatinde yepyeni bir milletiz. Dostluklarımızla insanlığın daha büyük menfaatlerine ve bilhassa sulh idealine hizmet edebiliriz: Hiç kimseye yük olmıyarak, bilâkis müşterek yükleri hafifletmeğe ve taşmması kabil bir hale koymağa yardım ederek. Sa Majeste İngiltere Kralı hususî surette seyahat ediyorlar. Buna ilâve olarak Ingiliz anayasasına göre orada mesuliyetler hükumetlerin omzunda toplanır. Binaenaleyh Sa Majeste Sekizinci Edvardm memleketimize uğramak nezaketinde bulunmuş olmalanndan filhal amelî siyaset neticeleri beklenemiyeceği meçhulümüz değildir. Şurası var ki Türk milleti bu dostluk siyasetinin zaten başlamış olduğunu ve devam edeceğini çoktan olanca ehemmiyetile anlamış bulunuyordu. En son olarak Montreux konferansında Boğazlar meselemizin en makul hal şeklini bulmasmda bu dostluğun büyük yardımı olmuş olduğunu bugün en ücra köyümüzdeki Türk köylüsü bile biliyor, ve bunu bütün ehemmiyet şümulile takdir ediyor. Türkün nazarında bu dostluk ta bizim Festivalin en şerefli gecesi Çanakkaleye konulan toplar ilk defa Kralı selâmlamak için atıldı Atatürk zeybeklerin oyunlarım seyrediyorlcar Beylerbeyindeki toplantıya büyük Şef, huzurile şeref verdi Atatürkün evvelki akşam Beylerbeyi lanmıştır. Yugoslav gencleri Cumhurreisarayında tertib edilen Balkan festivaline simizin iltifatına mazhar olmuşlardır. Onşeref verdiklerinden dünkü nüshamızda dan sonra Yugoslav heyeti Atatürkün bahsetmiştik. Bu kıymetli ziyaret Bey huzurunda millî danslarını oynamışlar, lerbeyinde bulunanlan fevkalâde müte Büyük Şefin bilhassa takdirine mazhar hassis ve bahtiyar etmiş, Büyük Şef da olarak pek çok alkışlanmışlardır. kikalarca alkışlanmıştır. Atatürk sarayda Yugoslavlan müteakıb Bulgar heyeti halk arasında oturmuşlardır. Bu sırada millî danslarını oynamış ve beğenilmiştir. Yugoslavya festival heyeti «Yaşa AtaBulgarlardan sonra millî danslannı türk» şarkısını söylemiş ve çok alkış oynıyan Rumenler de ayni şekilde Ata türkün iltifatına mazhar olmuşlardır. Bu yüksek iltifattan fevkalâde heyecana gelen Romanyalı bir genc, belindeki Ro men işi, işlemeli kuşağını çıkararak Atatürke takdim ve kabulünü istirham etmiştir Büyük Şef Rumen gencinin bu hediyesini lutfen kabul ederek bu kuşağı almışlardır. Bundan sonra da sıra ile Istanbul amatör zeybek takımı, Çoruhlu lArkası Sa. 4 sütun 4 tel Rumen Hariciye Nazırı M. Antoneskonun mühim beyanatı Ç Necib misafirimiz Sa Majeste Kral Edvard j «Romanyanın gayesi büMançuride Sovyet konsoloslukları şiddetli bir tün memleketlerle dost nezaret altına alındı. Terek vâpuru meselesi olmaktır» büyüyor. Japonya Çin sularına bir filo yolladı Bükreş 3 (A. Sovyetler, Japonyayı tekrar protesto ettiler Yalon Şarkta gerginlik Bugün şehrimiz ve bütün Türkiye büyük bir misafiri selâmlamakla mübahi oluyor. Haşmetlu Ingiliz Kralı ve Hindistan Imparatoru Sekizinci Edvard, saat on bire doğru Istanbula şeref verecektir. Majeste Edvardm rakib olduklan Nahlin yatı dün sabah Türk sularına girmiş ve iki torpitomuzla, Orgeneral Fahreddin Altayın reisliğinde buunan Türk heyeti tarafmdan karşılanmıştır. Öğleye doğru Çanakkale sahillerine yaklaşılmış ve Sa Majeste harb sahala rile mezarlıkları ziyaret etmiştir. Çanakkaleden Istanbula hareket eden Majestenin yatı iki Ingiliz, iki Türk torpitosu tarafından takib olunmaktadır. istanbulda istikbal Nahlin yatı bu sabah on bire doğru limanımıza vâsıl olacak ve karşılana caktır. Majeste Edvard mütenekkiren seyahat etmekte olduklan için hazırlanmış bir merasim programı yoktur. Fakat kuvvetle tahmin edildiğine nazaran aziz misafirimizi Büyük Şefimiz Atatürk bizzat Top hanede istikbal edecek ve ikametgâhla nna kadar götürecektir. "•"• ı ııııııuıııııııııııııııııııııııııııııııııııınıı ı Bir müddet sonra Kral Edvard, Reisicumhurumuza iadei ziyarette buluna caklardır. İstanbulda ikametlerinin bundan son • rası kendi arzulanna bağhdır ve hiçbir programa tâbi değildir. Yat tstanbula hareket etti Çanakkale 3 (Sureti mahsusada gönderdiğimiz arkadaşımızdan) Nahlin yatı refakatindeki torpitolarla birlikte bu gece saat 22 de Istanbula doğru hareket etmiştir. Sa Majeste Kralın refakatindeki Lorlardan baziları öğleden sonra Truva harabelerini gezdiler ve akşam üzeri yata döndüler. Sa Majeste Edvard Türk sularına girerlerken Kocatepe distroyeri 3 (A.A.) Anadolu ajansınm hususî muhabiri bildirr yor: İngiltere Kralı Sa Majeste Edvardı karşılamağa memur Orgeneral Fahred din Altaym bulunduğu Adatepe distro yeri ile ona refakat etmekte olan Koca tepe bu sabah saat sekizde İmroz açık lannda bulunuyorlardı. O dakikada da [Arkası Sa. 8 sütun 3 tej ı UMIIII IIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIMIIII Moskova 3 (A.A.) Tas ajansı A.) Matbuat bildiriyor: erkânını kabul eden Japon Mançuko otoriteleri Sovyet yeni Dış İşleri Bakonsolosluklanna karşı küstahça hare kanı M. Victor ketlerde bulunmakta ve hiç şüphesiz, bu Antonesco demiştir konsolosluklann Mançuride kalabilme ki: lerini imkânsız kılacak bir rejim tesis et« Romanya meğe çalışmaktadırlar. nın dış siyasası şimMedenî memleketlerde hiçbir zaman diye kadar tatbik görülmiyen bu tarzdaki hareketin yeni edilmiş olan prenbir misali de Tsitsikar Japon Mançu sipin haricine çıkmıM. Antonesko yacaktır. Bu siyasa, Büyük Harbde bize otoritelerinin Sovyet konsolosluğuna kar j zaferi temin eden ittifaklann bir devamı şı takındıkları vaziyettir. Bu otoriteler, olup tabiî hududlanmız dahilinde millî konsolosluğun hademe ve ahçılannı vabirliği kurmak imkânmı vermiştir. Sulh zifelerini bırakmağa mecbur etmekte ve muahedeleri meşru dileklerimizi tamamile bu emre itaat etmiyenleri tevkif etmektetatmin etmiştir. Şimdi bize düşen iş, ta dirler. Polis, Çinli tüccarlara Sovyet biî hududlarımız dahilinde ve bir sulh konsolosluğuna hiçbir mal satmamak emJapon Başvekili M. Hiroto [Arkast Sa* 4 sütun 4 te\ havası içinde dahilî işlerimizi tanzime ça ıııııııııııııııııııııııııtıııııııııııııııııııııııııııtıııııııııuııııııııııııııııııınınııııııııııın ııniMiııııııııııiııınnıımııııııııııııuııııııınıiMimıınıııiHiııı hşmaktır. M. Jean Bratiano ile birlikte kurmuş olduğumuz ve o tarihtenberi bhrbirini takib eden hükumetlerin tatbik ettikleri siyasa bu merkezde idi. Hükumetin idame ettirmek istediği ve bunun için [Arkası Sa. 9 sütun 2 de\ Italya, Katalon sularına donanma yolluyor Fransa da hududlarında tedbirler aldı. Irun cephesinde günde iki bin kişi ölüyor Irak Hariciye Nazırı Nuri Paşa Filistinden şehrimize geldi •ınınııııııııııııııını İstiklâl Cidalimizin zaferle bitmesinden içinde zor nefes alınan kasvetli ve sıkınbaşlar: Vaktaki muzaffer Türk ordulan tılı bir hayat yaşadığmı bilmiyen yoktur. süratle İstanbula ve Boğazlara doğru Bu yeni fırtmalar alâmeti önünde yalnız ileriledi, o zaman buralardaki işgal kuv kendi gemisini kurtaran değil, sulhun vetlerinin başmda olan İngilız askerleri gemisini kutraran en mahir kaptan sayıTürklerle çarpışmağa tutuşmaktan bile lacaktır. Avrupada bu ulvî gayeyi temin rek ve itina ederek sakındılar. Türk aske etmek kaygısında asil ve büyük milletler ri Çanakkaledeki nöbetçi İngiliz neferini yok değildir. İngiliz milletinin bunlardan göğüslemiyor, onu dolaşıp ileriliyordu. biri olduğunu biz pek iyi biliyoruz. Kenİngiliz neferi de dur demiyerek başka di imkânlarımız dahilinde bu yüksek inyoldan Türk neferinin ilerisinde bir yer sanhk idealine hizmeti ise biz Türkler almağa gidiyordu. Saklambac oyununa kendimize şerefli vazife sayıyoruz. benziyen bu hareketler iki taraftan da Muhterem İngiltere Kralınm Türkiyeçarpışmağı bertaraf edici şuurlu bir dik de niçin bu kadar candan dostluk tezakatin mahsulü idi. Loid Corc hükumetini hürlerile ihata edilmiş ve edilecek olduişte bu iki taraflı şuurlu dikkat yıkmıştır. ğunu yukarıki pek kısa izahlar kâfi vuBu netice iki millet arasında dostluğun zuh ve sarahatle anlatmağa yeter sanırız. pitoresk bir yeni başlangıcı idi. Dünya O halde sözü daha ziyade uzatmıyarak ahvalinin çok değil, yalnız on dört yıllık saym misafirimizin kıymetli şahıslarında inkişafı Loid Corca değil, İngiliz ve Türk büyük ve asil İngiliz milletini bir daha neferlerine hak vermiştir. selâmlamakla iktifa edelim. Avrupanın boğucu ıstırabh bir hava YUNUS NAD1 Irak Hariciye Nazm Nuri Paşa Es said dün Toros ekspresile şehrimize gelmiş ve Haydarpa şadan doğruca Irak elçisi Naci Şevketın Emirgândaki köşküne gitmiştir. Nuri Paşaya hastalığmdan iyileş miş olan oğlu Sebah refakat etmektedir. Nuri Paşa Essaıd Filistindeki Arab komitesi nezdinde ta Şimali tspanyada ihtilâlciler, milislerden bir grupu teslim alıyorlar vassutta bulunan Nuri Paşanın bu meİspanyadan gelen telgraflar vaziyette yorlarsa, Toledoda Alkazar saraylanna sele hakkmda İngiliz Kralı S. M. Ed esaslı bir tahavvül olmadığını göstermek iltica etmiş olan milliyetçiler de hükumet varda şifahî izahat vereceği söyleniyor. tedir. İrun ve Malaga cephelerinde mil kuvvetlerinin şiddetli hücumlanna ayni Nuri Paşa bir hafta kadar şehrimizde liyetçilerin bütün hücumlarına hükumet enerjile karşı koymaktadırlar. kaldıktan sonra oğlile birlikte Londraya taraftarı kuvvetler nasıl muannidane ve îrun cephesinde ihtilâlciler şehre hâkîm gidecektir. [Arkast Sa, 3 sütun 1 nevmidane bir şekilde mukavemet edi