27 Ağustos 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

BUGÜN 2 ncl sahifede: Siyasî İcmal îngilte re ve Yunanistan. 5 Inci sahifede: Terbiye bahislerl Se lim Sırrı Tarcan, Mavi kurdelâ yanşı. 6 ncı sahifede: Spor haberleri, Duymadıklanmız, bilmediklerimiz. umhuriyet Sayi: 4414 jjii " ISTANBÜt • CAĞALOĞLU V. J Telgrai ve mektub adred: Cumhurtyet, Istanbul . Posta kntraî: tstanbnl, No 246 n PerŞemDe 27 AflUSÎOS 1336 •n 7 .. , i n . . Kadın Hanri, kalk, karyolanın athnda hırsız var... Koca Haydi camm, orada çalınaeak blfrey yok ki! Teleîon: Başmuharrir ve evl: 22366 Tahrlr heyeti: 24298 tdaıe ve matbaa fcumlle Matbaacılık ve Neşrlyat Şirketl 24299 . 24290 Dil Kurultayının üçüncü günü Şimalî ispanyada çok şiddetli İspanyol hâdiselerinin Diğer rejimlerle Alâkaları derecesi ivayetlere inanmak ve zahirî şekillere kıymet vermek lâzım gelse İsp'.nyada komünizmle faşizmin gırtlak gırtlağa kanh bir kavgaya tutuşmuş olduklanna hükmetmek lâzım gelir. Bundan dolayı da guya Avrupa iki muharib tarafmdan birini tutmak suretile iki büyük ordugâha aynlmış gibi imiş. ^ göre: *•• 1 Komünist Rusya bütün kuvvetile ispanyol komünistlerini tutuyor, onlann 7aferlerine yardım etmeğe çalışıyormuş. Fransadaki sosyalist hükumeti ve teşkilâtı da İspanyadaki halk cephesi hükumctinin içine düştüğü, badıreden muvaffak çıkmasmı istiyormuş. 2 Faşist İtalya ile Almanya da asileruiltizam ederek onlann muvaffakiyetierine ellerinden gelebilen yardımı esirgememek yojunda yüriiyorlarmış. Fılhakika İspanyada kan gövdeyi götürmektedir, dahilî harb olanca şiddetile devam ediyor. Fakat İspanya hâdiselerine nisbetle ileri sürülen faşist vç, komünist iddialannda ihtimal ve imkân hududlarını çok geçen mubalâğalar bulunduğunda şüphe yoktur. İspanyadaki isyan hareketi ispat eder ki orada komünistlik değil, mutedil sosyalistlik bile hal ve vaziyete hâkim olacak bir kuvvette bulunmaktan çok uzaktı. İspanyada komünistlik değil, olsa olsa anarşistlik hüküm sürebilirdi. Nitekim halk cephesi adını taşıyan intihabatm hükumetini yıkmak istiyen isyan dahi askerî bir hareketten ibarettir. İspanyada bundan evvel de bir diktatörlük misali görülmüştür: General dö Rivera ile. Generalin kurduğu ve birkaç seneler yaşattığı idare askerî bir diktatörlük idi. Bu şeklin bile yürümiyeceğine kanaat "getirdiği gün General iktidarı terkederek kenara çekilivermişti. Faşizm, îspanyanm anladığı ve hele tatbik edebileceği bir sistem değildir. Nitekim komünizm dahi Avrupada sökmemiştir ve sökmiyecektir. O halde İspanyada ortalığı kanlara boyayarak cereyan etmekte olan hâdiseler nedir, diyeceksiniz? Bizce bu yeni çe§id bir boğa dövüşünden başka birşey değildir. İspanyollar nasıl kendilerine has bir eğlence olarak kanh boğa dövüşleri yapıyorlarsa şimdi de gene kendilerine has ihtilâl ve isyan hareketleri yapıyorlar. Bu hareketler karşısmda Avrupa faşistleri beyhude malihulya ediyorlar, nitekim komünistlerin bu memleketten bekliyebilecekleri büyük ve hele kat'î neticeler yoktur. Faşizm bütün millî idarenin devlet mefhumunda toplanmasını ve bunun da tek el tarafmdan yürütülmesini istiyen bir şekil olduğu halde İspanyadaki isyan hareketlerinin elemanları içinde sosyalistlerden monarşistlere varıncıya kadar kilise unsurları da o meyanda oldukça ehemmiyetli bir mevki işgal etmek şartilebeş altı zümre vardır. Bunlar şimdi isyan etmekte birleşmiş olduklanna göre muVaffakiyet halinde ilerinin idaresinde dahi birleşmeği şimdiden kendi aralarında kabul etmişler demektir. Bu kadar müteferrik elemanlann ancalc bir temerküz hükumeti yapabilecekleri pek tabiî bir şeydir. îspanyada İngiltere ile Fransanın anladıklan manada bir demokrasi tesis olunamıyacağına göre isyan halindeki îspanyol elemanlannın yalnız kuvvetli bir millî idare tesisi ihtiyacı etrafında birleşmiş olduklarına hükmedilmek zarurî olur. Olsa olsa bu isyanın muvaffakiyeti takdirinde askerî bir diktatörlüğe müntehi olabilir, faşistliğe değil. Kilisenin bu hareket içindeki kuvvetli mevkii dahi faşistliğe mânidir. İsyan hareketi bariz olarak cumhuriyetçi olduğunu ilân etmektedir. Hareketin vatanperverliğinde ise şüphe yoktur. Binaenaleyh General Frankoya, isyanın muvaffakiyeti takdirinde, Balear adalarmdan bir kısmını başka bir devlete peşkeş çektiren rivayetlere inanmak gücdür. Meğer ki îspanyanm zayıflığından istifade olunarak gerek bu adalardan, gerek Atlantikte Kanari adalarından bazılanna bazı devletler tarafmdan el konulmak istenilsin. Bu takdirde de meselenin çabucak milletlerarası bir hâdise mahiyetini ahverecegi şüphesizdir. Komünistliğin de îspanyada yürüme3iği ve yürümiyeceği şimdiye kadar kâfi bir sarahatle anlaşılmıştır. îsyanın zuhu Prof. Hasan Reşidin tezi Bir genc talebemizin etüdleri GüneşDil teorisine göre dil tetkikleri büyük takdirlerle karşılandı muharebeler olmaktadır Ihtilâlci kuvvetleri St. Sebastien, Irun ve Oviedoya doğru ilerliyorlar Ulu Önder, Kurultayın iki celsesi arasında Dil Kurumu Genel Sekreterinden, bir tez hakkında izahat alırken... Üçüncü Dil Kurultayı, dün de, Ulu İsmet İnönüile, İktısad Vekilimiz Celâl Önder Atatürkün yüksek huzurlarında Bayar ve Londra büyük elçimiz Fethi toplanarak, çalışmalarına devam etti. Atatürkün locasında idi. Celse, Asbaşkan Nuri Conker tarahn Hasan Resid Tankutun tezi dan, tam saat on dörtte açıldı. Salon, İlk olarak, ikinci celsenin zabıtlan olArkası Sa. 7 sütun 1 de] hergünkü gibi kalabalıkh. Başvekilimiz Sağda trun milisleri her ihtimale harşı Belediye dairesinde kum torbalarından barikadlar hazırlıyorlar, salda ihtilâlcilerin bombardıman ettiği Sen Sebastiyende Alimrante zırhlısımn mermilerile yıkılan binalar İtalya Krallığı İmparatorluk oluyor M. Musolini de imparatorluk Başvekili unvanını alacak Londra 26 (Hususî) İtalyan Başvekili M. Musolini yakında «İtalyan împaratorluğu Başvekili» unvanını alacaktır. Bu münasebetle İtalyan Krallığının İmparatorluğa ifrağ edildiği ilân edilecektir. Kanunu e sasî tadil edilir edilmez İtalyan împaratorluğu resmen kurulmuş ola caktır. Fasta karışıklık çıktı Malaganın asiler eline geçtiğinden şüphe ediliyor. Orta İspanya ile cenubda da kanlı çarpışmalar oluyor Hendaye 26 (A.A.) Royter Ajansından: îrun ve Sen Sebastiene karşı yapılmakta olan taarruz en şiddetli devresindedir. İhtilâlciler, bu sabah fecir vakti, Lapena dağile Irun, Sen Sebas tien ve Pasayesten müşterek bir taarruz hareketi yapmışlardır. Fransa İspanya hududu hemen kapatılmıştır. Muharebeler, kesif bir sis altında yapılmaktadır. îhtilâlcilerin taarruzu, işitilmemiş derecede şiddetlidir. İlk safta Faslı 700 lejyoner vardır. Bunları tanklar ve toplar takib ve takviye etmektedir. İlk hücum dalgasının düşman hatla nnda gedik açamamış olduğu zannolunmaktadır. Şimdi ikinci bir hücum yapılmaktadır. Guadeloupe limanı ihtilâlcilerin uzun Kardeş Mısır nihayet istiklâline kavuştu İngiltere ile muahede dün Londrada imzalandı, Ingiliz kabinesi Mısırın Cemiyeti Akvama girmesine de muzaheret edecek Londra 26 (A. A.) Bugün HaV^^^^^^^^Hl İ! İ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ H f * ,,/ 'tfnAM tarihî Lokarno salonunda îngiliz Mı riciye Nezaretinde sır mümessıllerı yenı İngiliz Mısır mu ahedenamesini im zalamışlardır. Bu muahedename ile Mısırın millî emelleri muslihane bir surette tatmin edilmiş ve uzun müddet münakaşa mevzuu teş kil etmiş olan Ingi liz Mısır meseleleri hallolunmuştur. M. Eden, M. Halifax, M. John Simon, M. Ramsay Mac Donald ve âli komiser Sir Samp son, ve başta Nahas Paşa olmak üzere Mısır heyetinin 13 azası muahedeyi im Yeni Mısır . Ingiliz muahedesini akdetmeğe muvaffak olan Afw Başvekili Nahas Paşanın geçen sene gazetemiz için im~ zalamışlardır. zaladığı bir resmi: Yazıâa «Bür/ufc Gaziye hayranhğvnla.j) Muahedename ibaresi vardır metni henüz ele ge çirilememisse de ana hatları malumdur. muahedenamesinin imzası münasebetile M. Edenin ve Nahas Pasamn bir nutuk söyliyen M. Eden, ezcümle şu sözleri söylemiştir: nutukları lArkast Sa. 7 sütun 3 te] Londra 26 (A.A.) İngiliz Mısır K ^ ^ ^ ^ ^ H B I l^T •^•^^•İi./1/L Alman tehlikesine karşı hazırlık Fransada Âli Komite, Almanyaya karşı bir cephe hazırlıyor Paris 26 (A.A.) Sağ cenah ve merkezin naşiri efkân olan Matin, Journal ve Excelsior, Almanyada askerî hizmet müddetinin artırılmasmı endişe ile karşılamaktadırlar. Sol cenah gazeteleri olan Petit Journalla Humanite, azimkârane bir hattı hareket takib edilmesi tav[Arkası Sa. 8 sütun 4 te\ ihtilâlcilerin kumandanı General Franko; General Mola ile beraber Burgosta menzilli topları tarafmdan bombardıman edilmistir. İhtilâlcilerin yeni gelen kuvvetleri Hendaye 26 (A.A.) Havas A İArkası Sa. 8 sutun 1 de] Orta Avrupada yeni dava Almanyanın kontrol edeceği bir Tuna bloku Hitlerden sonra Musolini ile görüşecek olan M. Ruzvelt Amiral Hortinin Küçük Antanta karşı bu bloku hazırladığı iddia ediliyor Gene Reisicumhur olursa bir sulh konferansı toplıyacak Nevyork 26 (A. A.) Nevyork Times gazetesi yazı yor: M. Ruzveltin teş rinisani aymda tek rar Reisicumhur luğa intihab edil diği takdirde İngiltere Kralı Sekizinci Edvardla M. Sta line, M. Hitler ve M. Lebrünün davet M. Ruzvelt edilecekleri bir sulh konferansı akdetmek tasavvurunda olduğu haber verilmektedir. Japonya ile Çinin ve diğer memle ketlerin mümessilleri de bu konferansa davet edileceklerdir. M. Ruzveltin bu tasavvurundan bazı samimî arkadaşlarına bahsetmiş olduğu söylenmektedir. Kral Edvardın seyahati ingiliz Kralının memleketimizde de bazı tarihî mahalleri ziyareti ihtimali var Adriyatikten başlıyan deniz tenez zühlerinde Yunanistana uğramış olan ve şimdiki halde o sularda bulunan Samajeste Sekizinci Edvardm bu seyahatinde memleketimize de uğrıyarak tarihî bazı mevkileri ziyaret etmesi muhtemel bulunduğunu öğreniyoruz. Şayed bu ihtimal tahakkuk edecek olursa şimdiki halde onun ne zaman vaki olacağı ve Samajeste Kralın nerelere uğrıyarak hangi mevkileri ziyaret edeceği henüz kat'î surette taayyün et miş bulunmuyor. Yeni blok için çalışan devletlerin ricali; sağdan sola doğru Von Papen, M. Hitler, * Amiral Horti, M. Musolini, Von Şüşnig M. Hitlerle Amiral Horti mecburî askerlik işini görüşeceklermiş Varşova 26 (A.A.) İyi bir membadan öğrenildiğine göre M. Hitlerle Amiral Horthy, Trianon muahadenamesi ahkâmı hilâfına Macaristanda mecburî askerlik hizmetinin ilânı meselesini görüşeceklerdir. Kralın Atinada gezintileri Atina 26 (Hususî) İngiltere Kralı Sekizinci Edvard dün buraya geldi ve ahali ve hükumet memurlan tarafın dan büyük hürmetle karşılandı. Kralın râkib olduğu Nahlin yatı Faler limanma girerken sahilden top atı LArkası Sa. 8 sütun 3 tej Moskovadaki muhakeme Çok meraklı tafsilât bugün üçüncü sahifemizde Majeste Edvard yatı guvertesinde^ Nahlının YUNUS NADt İArkası Sa. 3 iütun 6 J Seyahat M. Hitler için de sürpriz olmus p Hinteriss Tirol 26 (A.A.) Hayas Ajansı muhabirinin öğrendiğine göre İspanya vakayii, yakında M. Hitlerle Macaristan Naibi hükumeti Amiral Horthy arasında Berchtesgadende vukubulacak görüşmenin mevzuunu teşkil edecektir. Macaristan Naibi hükumetinin avlan mak için bu seyahate çıkmış olduğunu ileri sürmek sadece bir bahane bulmak değildir. Filvaki, Amiral Horthy, dağkeçisi avlamakta büyük bir zevk duyar. Şimdiye kadar dört tane dağkeçisi avlamıştır. Herhalde bu siyasî görüşmeler, hazırlanmış değildir ve Amiral Horthynin ziyareti, bizzat M. Hitler için de bir sürpriz olmuştur. [Arkası Sa. 6 sütun 5 te\