5 Temmuz 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

BUGÜN 2 nci sahifemizde: Siyasî İcmal. 3 üncü sahifemizde: Uluslaşma Devletleşme Receb Peker. 5 inci sahifemizde: Terbiye bahisleri Selim Sırn Tarcan. 6 ncı sahifemizde: Spor haberleri. uıl MUI • >IQC1 Jll Sayi. 4001 u m h u riyet İSTANBUL CAĞALOĞLÜ Telgraf ve mektub adresi: Cumiıuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul, No 246 0 Hayat Ansiklopedisi 10 cildi tamam olmuştur Her eve ve herkese lâzımdır p i n r3Z3F J İBffllîlUZ l9dO Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366 Tahrir heyeti: 24298 İdare ve matbaa kısmile Matbaacılık ve Neşriyat Şlrkett 24299 . 24290 Boğazlarda Türkiyenin Hakimiyet ve emniyeti Mevzuu bahistir abiî başka memleketlerin bazı kayıdlar ve şartlar altında serbest geçiş haklarına halel vermemek üzere. Enine ve boyuna Türk topraklan ve Türk sulan olan Boğazlarda Ingiltere anlaşmayı imza edecek ve iTürk hakimiyetinin söz götürür hiçbir yerî yoktur. Orada başka milletlerin bizden Akdeniz filosunu kuvvetlendirecek îstiyebilecekleri şey onların Akdenizle Karadeniz arasındaki bu geçidlerden istifade eylemelerinden ibarettir. Biz onlara aid olan bu hakkı (emniyet içinde geçiş serbestisi) admı taktığımız bir prensipe bağladık. Bizim için emniyet, onlar İçin geçiş serbestisi. Ticaret gemileri ve sulh hali için geçiş Berlin 4 (Hususî) Vayhalinde kalıyor. serbestisi mutlaktır. İşin emniyete taal marın 926 da geri alınmasının Ben mılletıme fenalık ya luk eden kayıd ve şartları harb gemileri yıldönümü münasebetile ak parsam veya iyilik yaptığımı ne, harb içinde ticaret gemilerine ve Ka tedilen toplantıda M. Hitlc one sürerek herkesi aldatırsam radenizde sahildar olan ve olmıyan dev mühim bir nutuk söylemiştir büyük Alman mılletinin bunu letlere göre muhtelif şekiller ve şartlar Sözlerine: derhal anlıyarak beni doğru almaktadır. Bütün şekillerin ve şartlann « Bu ana kadar bize sul yola götüreceğınden hıç kımse yanında münakaşaya tahammülü olmıyan hu bahşetmiş olan Cenabı Hak üphe etmemelidir ve bunu ben esası unutmamak lâzımdır: Türkiyenin ka arzu şükran ve bu sulhun de le böyle biliyorum. emniyeti, Tükiyenin istiklâl ve emniyeti vamı için dua ederim. Fakai Bana bugün «niçin Almanhesabına Boğzlar üzerindeki kat'î haki şunu hatırlatmak isterim ki bi vayı sen idare ediyorsuun?» Montroden bır manzara: Solda konfe ransm tovlandığı Montropalas binası miyeti. zim için şerefsiz ve hürriyetsi dıye soranlar olabilir. Onlaferansmın Emniyet bakımından Boğazların tah sulh olamaz.» ra milletimin bazı işlerine yar îngilizler muaddel bir toplantıdanheyeti umumiyesinin yapacağı evvel muvakkat bir ıtilâf'elDiyerek başlıyan Almar J^imine lüzum görülmiyen bir zamanda dım ettiğımi, fakat onu idare de edilmesi icın Cenevrede gayriresmî Türkiyenin o hususta verilmiş olan mun devlet reisi demiştir ki: edenin bizzat kendisi olduğu konvansiyon projesi görüşmeler yapılacaktır. TüTkiye, Bo « Fransada söylenen söz2am teminatı da nazan dikkate alarak Bonu söyliyebilirim. ğazlar üzerindeki hukuku hükümranisini verecekler M. Hitler nutuk söylerken ğazlann gayriaskerî bir vaziyette kalma ler hep gayet kısa ve manasız Bütün suallere ve iddialara kayıd ve tahdidi tazammun eyledıği zansına m.uvafakat etmiş olduğu malumdur. kalıyor. Bizim sözlerimiz ise benim değil, 1 cevab benden değil, milletimden alına milletimin sözü ve milletimin cevabıdır. Deyli Telgraf gazetesinin diplomasi nedilebilecek her türlü fikir ve telkinlere Ancak zamanla dünya işleri Umumî Hücum kıt'aları bilir. Benim cevabım, onun; onun cevabı muharriri Cenevreden son çektiği telgraf karsı hassasiyetini muhafaza etmektedir. Harbden sonra beşerin beslediği sulh ide Ortada bir sual ve cevab meselesi var. benimdir. Boğazların beynelmilel bahrî güzer Dantzigde toplanıyor ta Boğazlar anlaşmasının hangi safhalaralini tahakkuk ettirmekten uzaklaştıkça Halbuki esas dava şudur: O halde kim sual soracak ve kimden da bulunduğunu şu suretle izah etmiştir: gâh olduğu prensipinın muhafaza edile lızaklaşmasına karşı büyük devletlerin Suali kim soracak, ve cevabı kimin cevab alacaklar? Dantzig 4 (A.A.) lyi ma [Arkast Sa. 4 sutun 4 te] sarih taahhüdler aldıkları vaziyetlerdeki vermesi lâzım? Biz buna cevab verecek kadar kuv «Cumartesi Montröde Boğazlar kon lumat almakta olâ> mehafil, mezun garantilerin de işlemediği hayret ve dehZihniyeti kat'iyyen değişmiyecek olan vetli ve hazır değil miyiz? (Hazınz sesbulunan bütün Nazi hücum kıt'ala şetle görüldükten sonra artık Türkiyenin koca bir millet daima benimle beraberdir leri). nnm Dantzige çağınlmış olduklarıBoğazlar rejimini kendi emniyeti bakı ve biz cevabımızı çoktan vermişizdir. Ne Biz kendilerini münakaşalara kaptını beyan etmektedir. mından her türlü endişeleri bertaraf ede yazık ki bunu anlamak istiyen yok! ranlardan ve gazete münakaşalarına ceDantzig âyan meclisi reisi M. Biz gizliden ziyade açık konuşan ve cek bir şekle ifrağ etmesinden daha tabiî vab vermekle uğraşanlardan değiliz. Biz Greisser, Dantzigin şimdıki vaziyetı böyle yapmayı ilk vazife bilenlerdeniz. ve daha zarurî birşey olamazdı. kendısini askerce idare edenlerden ve hakkında Alman hükumeti erkânı Esbabı mucibesi çok kuvvetli olan da Biz daima açık açık evet veya hayır dikuvvetini askerlik kudretinden alanlar ve parti liderleri ile görüşmek üzere vamızı kendi kendimize halle kalkısmıya yeceğiz. Alman milleti böyledir ve dairaa damz! Berline gitmiştir. rak onu Lozan zamanma aid ilk Boğaz böyle kalacaktır. Delice hareketlerin hayranı olmıyan Dantzig 4 (A.A.) Dantzig lnsanlar vardır ki kendi korkaklıklarmlar mukavelesini imzahyan devletlerin Almanlar şimdi en zor zamanlarım ya Meclisi Reisi M. Greiser, Cenevtetkik ve müzakerelerine arzetmeği tercih dan kendi gölgeleri arkasmda saklanır şıyorlar. Endişe dünyayı günden güne reye hareket etmiştir. ettik. Bu düriist hareket tarzımız her ta lar. Biz onlardan değiliz. Biz kendi mudaha fazla sarmaktadır. Fakat biz her rafta hüsnü telâkki olunurken umumî su kadderatını yalnız kendi idare eden bir anlaşılmazsa veya anlamak istenilmezse zamankinden daha metin ve kaviyiz. rette davamızın Boğazları tahkim etmek milleriz. O halde ortaya atılan bir mese niçin meydana konulur? Bunlar işte bu Vayman, bizden alanrdan geri aldığıliğimizden ibaret esası dahi kabul olunu leyi açık konuşmak isteriz. Bir mesele ki sebebden dolayı küçük ve neticesiz işler [Arkası Sa. 7 sütun 3 te] yordu. Hakikati halde Montröde Boğazlara verilmek istenilen yeni rejimin cereyan etmekte bulunan müzakereleri esastan ziyade teferruata taalluk eylemektedir. Boğazların tahkimine karşı ileri sürülebilen hiçbir itiraz yoktur. Hatta ticaret gemilerinin Türk emniyetile mukayyed serbest geçişleri bile münakaşa mevBuğday satışları devlet zuu teşkil etmiyor. Bir kısım harb gemilerinin Boğazlardan geçiş tarzlandır ki inhisarına almdı Habes Imparatoru Tiegus [X ısaretli] Mılle tler Cemıyeti asomblesınde, aza arasında bazı devletler için bir aralık bir nevi izParis 4 (A.A.) Cenevre 4 (Sureti mahsusada giden vecibeleri hatırlattı. Mületler Cemiyetizetinefis meselesi halinde ihtilâf manzaraMebusan meclisi, arkadasımızdan) Asamble son içti nin Habeşistanı kurtarmağa mecbur ol, sı arzedebildiği görlümüstür. Ancak son millî bir buğday o maını bugün akdetti. Toplantı çok hazin duğunda ısrar etti. Lâkın müdafaasının haberlerden tamamile teferruat sayılacak fisi ihdas eden ka oldu. Herkeste, azçok evvelden maîum incelığine ve kıymetıne rağmen meclısin ,] mahiyette olduğuna şüphe olmıyan bu nunu 215 reye karolan bu sondan, dolayı bir teessür sezilı verdığı kararı değiştirtmeğe muvaffak onoktai nazar farklannın dahi zail olduşı 457 reyle kabul lamadı. yordu. ğuna hükmedilmek lâzım geliyor. etmiştir. Bu ofis fiAsamble Habesistan istiklâlini tanı Habesistan hükumetinin müdafii olan Şark ve garb memleketlerinde tektük bulunmıya teşebbüs edilmesinin ve atlerin istikrarını teyan, fakat istenilen istikrazı reddeden Bellibaşlı mes'uliyeti hatta bulunulmasımn tevlıd ettiği hâ min maksadıle buğprofesör Jeze söz aldı ve bütün talâkatini bazı gazetelerin bu noktai nazar farklan kullanarak bu memlekete karşı Cemiyet malum kararı kabul etti. Reis M. Van dıse mahkemelere, Şurayı Devlete ve day satışları inhisa üzerinde ileri geri ve herhalde çok yersiz mucib noktalar [Arkası Sa. 7 sutun 1 de\ azası milletlerin deruhde etmiş oldukları Dahiliye Vekâletine intıkal etmiş bu sözler söylemiş olmalanna rağmen biz nna malik olacak lunmaktadır. (Afişaj ücreti) namı altında tama Boğazlar meselesinin hakka ve hakikate tır. Bu mesele hak men kanunsuz, tamamen haksız ve hiç İstanbul Beledivesi, hiçbir kanuna tamamen uygun olan Türk tezi dairesinkında meclisın ak Fransız parlamentc. bir hizmet ve emek mukabili olmadan ıstmad etmiyen (afişaj ücreti) namı alm reisi M de yeni bir rejim esasına bağlanacağmı HerV° ve İstanbul Belediyesinin temin ettiği tındaki tahsilâtı bir (müteahhid) e ver detmiş olduğu celşüphesiz telâhki ediyomz. Bu netice şarkdevlet otoritesinden istifade edılerek dıkten maada, kanunla mahsus surette se, parlâmento tanhinin en uzun celse ta yeni Türkiye ile değişen birşey oldu vatandaşlardan her nevi vergi tutar salâhivet ve cevaz olmadığı halde ayni Ierinden olmuştur. Filhakika meclis he ğunu bütün dünyaya bir daha göstermiş larının çok fevkinde yüzlerce ve bin müteahhıde bir de Belediye resminin men hemen fasılasız olarak 26 saat içtiolacaktır. [Arkası Sa. 5 sütun 4 te] ma halinde kalmıştır. lerce lıralık cebrî taleb ve tahsillerde ııııııııiMiııi ıııııiMMiıııııııııııt ı ıı Mi ı tt ııııııı •• ııı > ı ıı ı ıı ı • ı ıı ı ıı • • ııııııııııııııııımııııııııııııııııııımııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııı Filhakika Boğazlar meselesi denilince f Arkas* Sa. 3 sütun 6 bazı zihinlere bu meselenin oldukça uzun Yeni kabineyi de siyasî teşekküllere istinad bir maziyi dolduran tarihî hatıraları teAtatürkün Beyoğlu Halk ederek Köse Ivanof kurdu, yakında Belediyej hacüm ederek onlann bazıları bu hatıralann tufanı içinde ortadaki yeni Türkiye evine büyük hediyeleri ve meb'us intihabları yapılacak realitesini şözden kaçırmışlardır. Meselâ Sofya 4 (Hususî muhabirimizden) maruf bir İngiliz mecmuası olan Ekono Haydelberg Universitesi Başvekil Ismet Inönüne Bulgar Başvekili Köse Ivanof bu sabah mist 27 haziran tarihli nüshasmda Monİktısad Bilgileri fahrî doktoru unvanını verdi saat 11 de Krala kabinenin istifasını vertrö konferansından ve Boğazlardan bahdi. Kral, yeni kabinenin teşkıline gene seden makalesinde guva Boğazlann tahÜniversite, Başvekilimizi Büyük önderin sadık iş Köse Ivanofu memur etti. Köse Ivanof kiminden en ziyade Soviyetler İttihadı yeni kabineyi şöyle teskıl etti: arkadaşı ve Türkiyeye kültür sahasında yeni bir yol Cumhuriyetinin istifade edeceğini ima Başvekil ve Hariciye Nazm: Köse açan kurtarıcılardan biri olarak selâmlamaktadır eden bir muhakeme tarzını takible ezîvanof, Dahiliye ve Sıhhiye Nazm: cümle: Elyevm Divanı Muhasebat reisi bulunan « Boğazlara hâkim olabilmek îçin Haydelberg 4 (A.A.) Teessü Krosnoski, Maarif Nazırı: Mıkailof, Çarlığın asırlarca beslediği emeli Stalin sünün 550 inci yıldönümü münasebetile Adliye Nazın: Elyevm Temyiz reisi Rusyaya, kendisine peyk olan Türk dev Haydelberg Universitesi Başbakan Isbulunan Karagözof, Maliye Nazırı: leti vasıtasilemi tahakkuk ettirecektir?» met Inönüne İktısad Bilgileri fahrî dokBunef, Harbiye Nazırı Gçneral Cukof, Diyor ve Ingilterenin böyle birşeyden torlugu ünvanım vermiştir. Bununla üniTicaret Nazm: Valef, Nafıa Nazırı: korkarak ona elinden geldigi kadar muversite îsmet înönünün şahsiyetinde bü ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ a * * ^ » , Ganef, Ziraat Nazm: Ziraat Bankası halefet edeceğini anlatıyordu. yük bir askeri ve devlet şefinin sadık bir K H ^ ^ ^ ^ ^ ^ K ^ B fl Atatürkün Beyoğlu Halkevine hediye umum müdürü bulunan Vanliyef, ŞimenHalbuki birkaç gündenberi yeni Boiş arkadaşı olarak milletine yeni bir yol f a ^ B ^ ^ ^ ^ ^ ^ | ^ H m ettiği imzalı fotografları dün büyük me difer Nazm: Elyevm Slova gazetesi Bulgar Başveküı Kose Ivanof ğazlar rejimi için takib ettiğimiz davamüdürü bulunan Kopukaroftur. açan ve ulus tarihinde görülmemiş bir rasimle Halkevinin büyük salonuna talık cla guya Rusyanın menfaatini ve dostluliye, Maarif, Adliye, Ziraat ve Şimenkültür rönesansına götürmüş olan yeni edilmistir. Yeni kabinede; Başvekil, Haridiye, diferler Nazırlan girmislerdir. ğunu nazan dikkate almamıs olduğumuzlArkast Sa. 3 sütun 6 dai Türkiyenin kurucularmdan birini selâmYukariki resim, Büyük Şefin fotograf Harbiye, Maliye ve Ticaret Nazırlan Yeni kabıne, siyasî teşekküllere isti [Arkası Sa. 7 sutun l de\ ları salona talık edilirken almmışür. YUNUS NADt eskilerdir. Kabineye yeni olarak, Dabilamaktadır i Başveküımiz Ismet înönü T Italya, verilecek karara "Biz cevabımızı çoktan verdik, muhalif kalırsa... Hitler şiddetli bir nutuk söyledi Boğazlar davasında yeni safha lâkin anlamak istiyen yok • „ Alman devlet reisi şöyle diyor: ((Biz kuvvetini askerlik kudretinden alanlardanız ve sorulan suale cevab verecek kadar kuvvetli ve hazırız!» Asamblenin kararı Habeşistanın tamamiyeti tanmıyor, fakat istediği istikraz verilmiyor Afişaj skandalı Mültezim, Belediyeyi de feci vaziyete soktu! Dahiliye Vekâleti yalnız hukukî bakımdan değil, başka cephelerden de süratle tahkikata geçmelidir Fransız Meclisinde 26 saat süren celse Bulgar kabinesi, dün Krala istifasını verdi Güzel bir kadirşinaslık •• ** t