4 Temmuz 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün 12 sohife 2 nci sahifede: Siyasî icmal 3 üncü sahifede: Uluslaşma Devletleşme Receb Peker 5 inci sahifede: Konferans etrafmcta tetkikler Abidin Daver, Otobüs facialarımn mahiyeti V. Birson 1 nci sahifede: Çocuk sahifesi umhuriyet SHyi! 4oOU ( Hayat Ansiklopedisi 10 cildi tamam olmuştur fler eve ve herkese lâıımdır jınftfk İSTANBUL CAĞALOĞLU . , , . .«» . J Telgraf ve mektub adresi: CumhTiriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul, No 246 ÜUIliSnBSI 4 I6MIM1Z lOOD Telefon: Başmuharrlr 7e evl: 22366 Tahrlr heyetl: 24298 İdare ve matbaa bsmile Matbaacüık ve Neşriyat Şirketl 24299 . 24290 Boğazların tahkimindeki Gayemiz, samimî olarak Selâmetimizin teminidir e bu dava bilhassa bundan dolayı ve ona ilâveten mese lenin arzında ve müdafaasında adeta titizlikle iltizam ettiğimiz dürüstlük itibarile bütün dünyanm teveccühünü kazandı. Komşulanmız Balkan devletlerile büyük dostumuz Sovyetler İt tihadı Cumhuriyetini bu meselede bize Cenevre 3 (Sureti mahsusada giden teveccüh gösterenlerin başında kaydet mek bizim için her zaman tatlı bir vazi arkadaşımızdan) Burada Türkiye, fedir. Büyük garb devletlerinden îngil îngiltere, Rusya ve Fransız delegeleri atere ile Fransayı gene bu meselede ha rasında hususî mükâleme ve temaslar yayırhahlanmız dışında sayamayız. pılmaktadır. Bu mükâlemeler, Boğaz Müzakeresine dokuz devletin iştirak ar konferansmda bazı ihtilâfları mucib ettiği bir meselenin teferruatında bazı olan noktalar üzerinde olmaktadır noktainazar farklan çıkmasını ise ta Bu konuşmalarda pürüzlü meselelerin biî görmek lâzımdır. Buna rağmen tek halledıldiği ve müsbet neticeler alındığı nik komitede bütün farklan telif eden kuvvetle söylenmektdir. lîeticelere varılmış olduğuna ve konfe Ingiliz Sovyet murahhasları araransm önümüzdeki hafta içinde müzakesında bir anlaşma hdsıl oldu relerini süratle ve müspet olarak intac eMontrö 3 Montrö konferansmda İ3ebileceğine dair haberler almış bulunu Boğazlardan geçecek harb gemileri hakyoruz. Bu haberler ayni zamanda kon kında İngiliz ve Sovyet Rusya murahhasferansın ilk günlerinde arzettiği bazı müş ları arasında bir prensip anlaşması hasıl külâttan dolayı sinirlenen bazı komşula olmuştur. Bu suretle konferansın mesa nmızı da tatmin edecek mahiyette sayıl isini güçleştiren en mühim engel ortadan malıdır. Filhakika Pravda gazetesinin kalkmış oluyor. dünkü gazetelerde münderic bir makaleSovyet Hariciye Nazırı M. Litvinof isinde Rus tezinin Türkiyece de vaktile Sovyetlerce düşünüldüğü gibi iltizam ve bu itilâftan memnun olduğunu ve yeni tervic edilmemiş olmasından şikâyet e mukaveleyi imzalamağa hazır bulundu idilmekte idi. Karadenizi ona sahildar ğunu beyan eylemiştir. îngiliz Başmu idevletlerin iç denizi sayan ve binaen rahhası Lord Stanhope bu anlaşma hak«leyh oraya haricden başka milletlerin kında hükumetine izahat vermek için bulıarb gemileri girmemesine mukabil Ka gün Londraya gidecektir. Montrö kon radeniz devletleri harb gemilerine Bo gazlardan girip çıkmakta tam bir hare feransmın yakın bir zamanda işini bitirket serbestisi istiyen Rus tezi bazı mua mesi ve yeni Boğazlar mukavelesinin imzalanması bekleniyor. raza ve münakaşalara uğramıştı. Dört devlet murahhasları arasında hususî görüşmeler Sovyet gazetelerinin yanlış neşriyatı tzvestiya ile Pravda, Boğazlar meselesinde Rusyanın menfaatlerini düşünmediğimizi ve bunun dostane bir hareket olmadığını yazıyorlar Sovyet gazetelerinin neşriyatı hilâfma Boğazlar hakkındaki teklifimizin Sovyet menfaatlerini tamamile koruduğunu ispat eden Abidin Daverin yazısı 5 inci sahifemizdedir. Cenevre kararını verirken Habeşistan harbetmek için para istiyor İmparator milletlerden kat'î cevab beklediğini bildirdi. Asamble zecrî tedbirlerin kaldınlmasına dair bir karar hazırlıyor ^I^^^İSftMtk' Cenevrede Türkiye, Ingiltere, Rusya ve Fransa murahhasları pürüzlü meseleleri konuşuyor Moskova 13 (Hususî muhabiri mizden telsizle) Dünkü İzvestiya gazetesi «Sovyetler lttihadı ve Boğazlar rejiminin tetkiki» serlevhasile uzun bir başmakale neşret miştir. tzvestiya, bu makalesinde, Boğazlar meselesinin bir tarihçesini yaptıktan sonra bir asırdanberi ayni meseleden dolayı Çarlık Rusya ile Ingiltere arasında zuhur eden ihti lâflan, Kırım Harbini izah ederek 1917 ihtilâlinin Boğazlar ve istanbul meselelerine kat'ivven hitam verdiğini söylemekte ve garb dev letlerinin tazyikile 1923 senesi Lozanda imzalanan Boğazlar mu kavelenamesini tenkid ve bu mua hedenin tekrar tetkiki hakkmda Türkiyenin arzusunu Sovyetlerin hararetli bir surette müdafaa ettik lerini kaydediyor. Lâkin Izvestiya, ayni zamanda Montröde heyetimiz tarafından ibraz edilen yeni Boğazlar mukavelesi projesinde Sovyetlerin Karadeniz\Arkası Sa. 8 sütun 3 te~\ Habeşistan heyeti reisi Ras Isasıou Mılleîler Cennyeti korıdorunda Hariciye Vekılımızle goru?üyor Cenevre 3 (A.A.) Sabah celsesi, mamış olduğunu beyan etmiştir. Muma ileyh, mütecavize karşı müessir ve amı saat 10,30 da başlamıştır. Portekiz murahhası M. Monterio, zec tedbirler alınması lüzumunda ısrar et rî tedbirlerin Portekiz için ağır bir fe miştir. îspanyol murahhası M. Barcia, on dakârlık teskil etmekte olmasına rağmen [Arkası Sa. 8 sütun 1 de} memleketinin bu tedbirleri henüz kaldır Yeni bir skandal daha! Başlıca Japonyadan gelen bu itiraz ve mukavemetin anlaşılmaz birşey olma dığı malumdur. Ancak Pravda gazetesinin makalesinde Rus tezinin Türkiyece dahi kâfi bir dostlukla iltizam edilmemiş olmasmdan şikâyet edilmektedir. MoskoCenevre 3 (A.A.) Fotograf mu' valı arkadasımız Sovyetlerin Boğazlar habirlerinden Stefan Lex, bu sabah sa •îşinde Türkiyenin istediğini tervic eyle at 1 1,35 te İspanyol murahhası M. Barmiş olmasma mukabil Türkiyenin ayni cianın nutkunun tercümesi okunurken meselede Rus menfaatlerini gözetmemiş kendısıni öldürmeğe teşebbüs etmiştir. ve gözetmemekte olmasmı acılığı hisso Reis M. Van Zeeland, celseyi bir lunan bir tenkid mevzuu yapmıştır. Bu çeyrek saat tatil etmiştir. tenkidin hiç yerinde olmadığını tebarüz Celse tekrar açıldığı zaman M. Van ettirmek vazifemizdir. Hele Boğazlar Zeeland, teessüre şayan olan bu hâdise £ > J * 1 ]mMW ^^*IM\ rejimindeki hattı hareketinde Türk siya Meşhur İngiliz gazetecilerinden Lord nın asamblenin müzakerelerıle ne doğruLondra 3 (A. setinin Sovyetlere aleyhtar cereyanlar Rothermere Daily Mail (Deyli Meyl) dan doğruya ve ne de dolayısıle bir guna dan müteessir olmuş olduğu ıddiasını as A.) Salâhiyetgazetesinde îngilterenin Fransa ve Rusalâkası olmadığını söylemiştır. la ve kat'a kabul edemeyiz. Bız Boğaz tar bir membadan yadan yüz çevirerek Almanya ve ItalMatbuat mehafılinde Stefan Lexin gö lann tahkimi isinde esasen Türkiyenin b'ğrenıldiğıne ya ile teşriki mesai etmesini taleb eden aklî melekâtmm kâffesine malik olma re Alman Hariciye •selâmetini istihdaf eden bir gayeyi dünşu mühim yazıyı neşretmiştir: dığı söylenmektedir. ya ahvalinin şimdiki şekillerinden çıkmış Nezareti, İngiliz suArtık hakikatleri gözden kaçırmamak Cüzdanında İngiltere Kralına, Tımes bir zaruret olarak takib ediyoruz. Bu iş alnamesine verile icab ediyor. Avrupa vaziyeti süratli ve ve Manchester gazeetlerine hitaben yate tek ve basit olan gayemizi muhtelif cek cevab projesini vâsi mikyaslar üzerine değişmektedir. zılmış mektublar bulunmuştur. düşüncelerle dallandınp budaklandır M. Hıtlere vermiş Beynelmilel kıymetler dünküne nazaran Mılletler Cemiyeti genel sekreteri M. mağa gidemezdik. Nihayet muhtelif a tir. M. Hitler, bu çok farklıdır. Zayıf devletler kuvvetlen Avenola hitaben yazmış olduğu bir mek Hergun yeni bir hâdıseye sahne olmağa lâkalarla teferruat farklan olsa olsa mü projeyi tetkik et bashyan Mıüetler Cemiyeti binası miş, kuvvetliler zayıflamış bulunuyor. tubda Stefan Lex, çıkarasağı kargaşa zakerelerin cereyanı sırasında kendıliğin mektedir. Bu vesiBir taraftan gitgide kuvvetlenen Alman lıktan dolayı özür dılemekte ve bu hare mektedir. den çıkar ve elbet makul ve mümkün hal ka, M. Hitler taralArkası Sa. 8 sütun 6 da] ketinin hedefi, dünyanm nazarı dıkka Stefan Lexin kendisi de Yahudidir. suretlerini buluTİardı. Nitekim olan da fından tas\ib edıl tini Almanyadaki Yahudilerin vaziyeti Viyanada doğmuş olup Çekoslovakya diği takdirde, önü işte bundan ibarettir. üzerine celbetmek olduğunu beyan et tabıiyetine girmiştir. müzdeki hafta içinLokarnocuların geçen seferki toplantılannda Franstz Boğazlar meselesinin şimdiki şekli bu de Londraya gön IIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIinilllUlllillltllliilitllMltltHIHIIIIIIIIIIIIllllllllllllifllllllllllMllllllllllllllinnillllltilltMiniltlltlHlllllllllllMllilllllillllIMIIItlllll geçidlerin Türk emniyet ve selâmeti ba derilecektir. delegeleri M. Flandin ve M. Korbin kımmdan tahkimi zaruretinde toplanıyor. Aksi takdirde bu cevabm tadili için dilmektedir. Herhalde Alman cevabı, bu Bu bizim için çok kuvvetli bir zarurettir. bir müddet daha gecikecektir. aym yirmisinde Brükselde toplanacak oBu zarureti olanca ehemmiyetile tebarüz Siyasî mehafıl, evvelce Almanyanın lan Lokarno devletleri arasında yapıla ettirmiş ve bütün dikkatimizi onun etra cevabın geciktirilmesi için ileri sürmüş cak müzakerelerin başlıca unsurunu teşfında toplamış bulunuyoruz. Muayyen olduğu sebeblerin halen mevcud olma kil edecektir. maksadla takib olunan bir meselenin dığını beyan etmektedir. Bu mehafil, bu Almanyanın vereceği cevab, Berlinle başka türlü salim bir akıbete isal edile sebeblerin şunlar olduğunu hatırlatmak müzakerelerde bulunmağı mümkün kıla"miyeceğini Rus dostlarımız bilmez de tadır: cak şekilde olduğu takdirde Almanyanın Paris 3 (A.A.) ğillerdir. lşin bize aid cephesi ancak bu konferansın ikinci içtimaına davet e Meb'usan meclisi, Zecrî tedbirlerin muhafaza edilmesi böyle teşekkül eder ve ancak bu şekil ve ve Fransadaki vaziyetin ve Fransız siya dileceği beyan olunmaktadır. gürültülü bir cel surette takib edilebilir. Alttarafı diğer çetinin kararsızlığı. seden sonra 193 reLondra gazetelerinin neşriyatt ye karşı 282 reyle alâkadarlann ileri sürecekleri türlü istekLondra 3 (A.A.) İngiliz gazeteAyni mehafil, Almanyanın halihazır lerdir ki onlar nihayet esası herkes tara da cevab vermek mecburiyetinde bulun leri, şimdi Habeş meselesinden ziyade M. Chiappein intifından kabul olunan Türk tezine zarar duğunu, çünkü geçenlerde Avam kama Alman meselesile meşgul olmaktadırlar. habını feshetmiş tir. vermiyecek şekillerde birer hal ve telif rasında yapılan bir müzakere esnasmda Deyli Telgraf, diyor ki: Bu celsede söy sureti bulurlar. bu cevabı vermeğe Ingiltere tarafından Bütün alâkamız, şimdi Almanyaya lemiş olduğu bir Türkiye samimî olarak kendi emniyet alenen davet edilmiş olduğunu ilâve et müteveccih olmalıdır. Almanyanın İngi nutukta M. Chi ve selâmetine taalluk eden bir meseley mektedir. liz sualnamesine vereceği cevab, büyük appe, Halkçılarr cep takib ederken muhtelif devletlerin türlü Bununla beraber Almanyanın vere bir ehemiyeti haiz olacaktır. Almanya, hesine ve bilhassa düşüncelerinden bazılannı iltizam ediyo: ceği cevabın memnuniyete şayan olmıya Avrupanın endişelerini teskin etmek için komünistlere şid detle hücum etmişM. Chiappe vaziyetinde görünerek tarafgirlik ediyor cağı ve birçok noktalarda tavike sebebi halihazırda îsviçrede yapılmakta olan tir. [Arkası Sa. 5 sütun 6 &a\ manzarasım göstermek zayıflığına dü§ yet verecek mahiyette olacağı tahmin eMumaileyh, bu nutkunda şöyle de memekte mazurdur. Maamafih Türk te IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1II1IIIIIII1IMIIII11IIIIIIIIIIM1IIIIIIIIMIIIIIMIII1IHIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIII1IIIIIIIIIK miştir: zinde Karadenize sahildar devletlerle yan bu halin sahildar olmıyan devletlere sasına koyarken diğer devletlere taalluk « Meclisten çıkıp gideceğim, fakat sahildar olmıyan devletler arasında hiç göre nisbetsiz büyük bir fark teşkil etti eden vaziyetlerde ancak imkân kayidle gitmeden evvel iki enternasyonalin fark gözetilmemiş te değildir. Karade ğini kabul etmek lâzımdır. Bu hakikat rile mukayyed olarak cemilekârlık gös mümessilleri ve onların şeriklerine şu sözleri söyliyeceğim: Hakaretlerinize, nize sahildar olmıyan devletlerin ziyaret ortada iken Pravdanın gene şikâyetçi bir termeğe itina eylemiştir. Bu zarurî ha maksadile Karadenize oöndermek istiye dil kullanması için Moskovalı refikimi reket tarzını hem de eksik malumatla tehdidlerinize rağmen bütün kuvvetimVali Muavini Hüdai Sekizinci Yerli Mallar Sergisini açarken cekleri harb gemilerinin tonaj mecmuu zin mesele üzerinde tam bir fikir edinecek Türk Sovyet dostluğuna mikyas tutmak le sizinle mücadele edeceğim. Çünkü sizleri Fransanın ve Fransızlarm en büSekizinci Yerli Mallar sergisi dün ak kurulan sergi umumiyet itibarile geçen 28 bini ve ikamet müddeti de 15 günü surette etraflı malumat alamamış oldu doğru olmaz. Türk Sovyet dostluğunun yük düşmanları addediyorum. şam büyük merasimle açıldı. Bu suretle seneler Galatasaray Lisesinde kurulan ğuna hükmetmek mecburiyetindeyiz. geçemez demekli|imize mukabil Karadekadrosu daha çok büyük ve daha çok geSabık polis müdürünün dostları, munize sahildar devletlerin yalnız 25 bin Açık söyliyelim ki Türkiye Boğazla niştir, ve bu dostluk Boğazlarda Türki maileyhi, M. Lasteyrilin vefatı yüzün Sanayi Birliği sekiz yıl evvel başlıyan bu sergilerden daha güzel olmuştur. Görütonluk harb gemileri için müsaade şart rın tahkimi işinde ilk gaye olarak kendi yenin tahsil edeceği emniyetten ancak den ınhilâl eden on altmcı Arrondis çok hayırlı propaganda politikasında ayni lüyor ki sanayiciler açık havada kurulan sergilerde mallarını teşhirde ve dekor«t> man meb'usluğunt namzed göstermek hızla yürüdüğünü meydana koydu. koymuşuz. Sahildar devletlere vaziyetin emniyet ve selâmetine müteallik bir dava fayda görür, zarar asla. {Arkası Sa. 6 sütun 5 te] Bu sene Taksim Belediye bahçesinde tasavvurundadırlar. yı olanca samimiyetile milletlerarası ma* tabiiliginden çtkma büyük bir hak tanı YUNUS NAD1 Londrada sabırsızlık Onun fikrince İngiltere, İngiliz gazeteleri, M. Hitler İngiliz sualnamesine Almanya ve Italya ile müsbet cevab verirde içtimaa iştirak ederse Ceanlaşmalıymış! nevre mesaisinden daha iyi iş yapılacağı fikrinde Almany anm jyeteçeği cevab bekleniyor Yahudi bir fotografçı, Asamblede Lord Rotermir * kendini öldürmeğe kalkıştı İngiliz siyasetinin Herifin aklından zoru olduğu anlaşılıyor değişmesini istiyor Fransız Meclisinde gürültülü bir celse Yerli Mallar sergisî Sabık Polis müdürünün dün Taksimde açıldı meb'us mazbatası feshedildi Küşadı Vali Muavini Hüdai yaptı. Bu sene sergide yüzden fazla millî müessese mamulâtını teshir etmektedir