3 Temmuz 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
BUGÜN 2 ncî sahifede: Siyasî icmal 3 iincü sahifede: Konferans etrafında tetkikler Abidin Daver 5 inci sahifede: îsviçre mektublan 6 ncı sahifede: Spor haberleri, Yaşadığımız korkunç macera İSTANBUL CAĞALOĞLU p « T tr.rn 1 0 Sayi! 4uO9 Telgraf ve mektub adresl: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: tstanbul, No 246 UUHIfl 0 leiHmUZ lO Telefon: Başmuharrtr ve evl: 22366 Tahrir heyeti: 24298 İdare ve matbaa kısmlle Matbaacüık ve Neşriyat Şirketi 24299 . 24290 umhuriye IV.' Hâkim Kaç" yaşındasınız ? thtiyar kadın 26 Hâkim Âlâ, şimdi herşeyi doğru I ceğinize yemin ediniz ! soyliye Cenevrede Canlı bir hareket Habeş Imparatoru Haile Selâse dün ingiltere, Rusya için gazetemize mühim beyanatta bulundu bu hakkı tanımış Boğazlardan serbest geçiş enevrede Milletler Cemiyeti Asamblesinin müzakereleri henüz dünkü düşüncelerimizi tamamen tadıl etmetniş olmakla beraber arayerde Cemiyetin daha kuv\'etli bir hale konulması için çok samimî sözler söylenmektedir. Bunlar meyanında bilhassa Fransız Başvekili M. Leon Blum'ün nutku, Leman gölünün durgunluğunu dalgalandıran çok canlı bir hareket teşkil etmiştir. Fransız sosyalistleri reisi ihtilâlci Fransaya pek yakışan nutku ile umumun ve hiç şüphesiz bütün dünyanın hayranlığını ve takdirlerini tahrik etmiştir. Cenevrede Cenevre 2 (A.A.) Milletler Ce ' çoktanberi bu kadar idealist ve bu kadar canlı bir nutuk dinlenilmemiş olduğu miyeti asamblesinin dün öğleden sonra doğrudur. Leon Blum'ün Cemiyeti anla kdetmiş olduğu celsede M. Eden ez mak ve yükseltmekte müteveffa M. Bri cümle şu sözleri söylemiştir: Cenevre 2 (Sureti mahsusaZecrî tedbirler kalkmalıdır yan'ı fersah fersah geçmiş olduğu teredda giden arkadafimızdan, Telsiz «Şayed İngıltere hükumeti zecrî ted düdsüz iddia olunabilir. le) Habeş İmparatoru Haile Yeni Fransız Başvekilinin Cenevre birlerin muhafazası veyahud bunlann Selâsie bugün beni kabul edekararsızlıklan içinde bu parlak zaferi ka kuvvetlendirilmesi Habeşistan vaziyetini rek, Habeş davası hakkında şu. yanyacağına kail olmuş zanmak için prensip sahibi bir adam ol kurtarmağa mühim beyanatta bulundu: ması ve sözlerinde ise samimiliği kendisine olsaydı Habeşistan lehine böyle bir « Habeş halkının mütearnz kılavuz yapması kâfi gelmiştir. M. Leon iyasetin takibini müdafaa ederdi. Fa İtalyan işgal kıtaatına boyun iğBlum'ü kuvvetli kılan başlıca amil sulhu kat İngiltere hükumeti biliyor ki böyle mesi ve onu kabul etmesi gayritutmak için icabında göz kırpmaksızm bir tq>ebbüste bulunmak bir harbi göze kabildir. Milletim haksız yere 1harbi göze almak lâzım geldiği prensipini almaksızın kabil değildir ve böyle bir talyan boyunduruğu altında eaçıkça ve çok kesin olarak ifade eylemiş harbi derpiş etmek te müşküldür. Binnezilmeğe tahammül etmiyor ve olmasıdır. Fransız Başvekili bir kere sar ice ingiltere hükumeti zecrî tedbırlerin etmiyecektir de. sılmaz bir kaya parçası olan bu prensipe devamınm faydalı bir netice vermiyeceği dayandıktan sonra diğer bütün mütalea kanaatindedir.» Eğer Milletler Cemiyeti, Halannda bittabi hep kuvvetli görünmüştür. beş davasındaki bugünkü âciz M. Eden nutkunun bidayetinde Ne îcabında harbe gitmeği kabul etmenin caşinin beyanatından bahsetmiş ve bu vaziyetinden sonra devrilecek oharbci bir zihniyeti değil, bilâkis en kuv beyanatın bütün dinliyenler üzerinde bülursa, artık dünyada mevcud büvetli sulhçuluğu tebarüz ettirdiği Leon yük bir sempati uyandrrmış olduğunu tün milletler yarmı endişe ile Blum'ün nutkunda olanca açıklığile ne söylemiştir. Ahval ve şerait herkes için beklemek mecburiyetinde kalagüzel görülüyor. caklardır. Fakat bu böyle olmıelimdi. Bununla beraber Milletler CemiGuya kabahat Cemiyetin teşkilâtında yeti ekonomik zecrî tedbirlerin varmak yacaktır. imiş gibi son zamanlarda Cemiyet misa stediği gayeye ulaşamamış olduğunu Habeşistan tamamen fethe kınm tadil ve ıslahı lüzumu etrahnda tebyin etmek mecburiyetindedir. Bil dilmiş değildir. Orada Habeş çokça sözler işitilegeldiği malumdur. Le mukabele İngiltere hükumeti şu fikirdemilletinin adlî, mülkî ve siyasî on Blum yalnız âcizliğin ifadesi olan bu dir: işlerini gören ve her zaman göhareket tarzına şiddetle hücum ederek: Habeşistamn ilhakı tanınmıyacak recek olan bir hükumet vardır. « Harbin önüne geçmek için en iyi «Milletler Cemiyeti asamblesi hiç Ben burada bu varlığm ve Haçare Milletler Cemiyeti mukavelenamesi[Arkası Sa. 1 sutun 1 de] nin yeniden gözden geçirilmesi değildir, bu mukavelenamenin iphama mahal bırakmıyacak surette tatbik edilmesidir.» Demiştir. Leon Blum harbin ve sulhun esasen meşruiyete ve milletlerarası makbul bir ahlâka istinad etmesi lüzumunda çok hâkim bir fikri ileri sürmüş ve emrivakileri tevekkülle kabul aleyhinde de çok sarih olmuştur. Leon Blum'e gb're Milletler açtı Cemiyeti alelâde akademik bir istişare mahiyetli vazifeler görmek derekesine inEdirne 2 (Hususî muhabirimizden te yaretten sonra müfettişlikte toplanan dirllemez. Fransa namına böyle bir vazi lefonla) Dahiliye Vekili Şükrü Kaya, Trakya valilerile uzun bir hasbihalde buyeti asla kabul etmiyen sosyalist Başvekil yanmda Parti idare heyeti azalan oldu lundu. Vekil, bundan sonra şehrin gö bu mevzudaki mantıkî istintaclannda çok ğu halde buraya geldi. Dahiliye Vekili rülmeğe değer yerlerini dolaştı ve Ordu kuvvetlidir. Diyor ki: miz Koraağaç kışlası önünde umumî mü Evinde istirahat etti. « Eğer beynelmilel taahhüdleri ka fettiş General Kâzım Dirik, Edirne ve Şükrü Kaya akşam saat 19 da Trakya bul etmiş olan devletler, bu taahhüdleri Trakya Valileri, Parti mümessilleri, bir genel enspektörü, saylavlar ve ilbaylarla sonuna kadar tutmağa azmetmiyecek askerî kıt'a, jandarma ve çok kalabalık birlikte emniyet müdürlüğü tarafından olurlarsa bunlara karşı meydan okunur bir halk tarafından istikbal edilmiştir. hazırlanan polis parkına gitmiş ve Atave bunlar akamete uğratıhr. İşte bundan Şükrü Kaya, umumî müfettişliği, Vi türk büstünü açma törenini bizzat yap dolayı taahhüdlerimizi sonuna kadar ifa Iâyeti, Belediyeyi ve Parti merkezini zi[Arkast Sa. 3 sütun 1 de] etmeği ve icabında harb tehlikesini göze ııııııııııııııııııııııııııııınıııınııııııııııııııı lilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllilllllllllirilmillllllllllMIIIIIIIIIIIIIIMIinilllllll almağı kabul ediyoruz. Sulhu kurtarmak için harb ihtimalini kabul etmek gerektir.» Okuyuculanmiz bilirler ki bu fikir bizım ötedenberi müdafaa edegelmiş oldugumuz fikirdir. Harb için değil, bilâkis sulh hesabına!... Filhakika Milletler Cemiyeti kendi kanununu yürütmek için icabında harbi göze almadıkça sulhu tutmağa muktedir olmaktan uzak kalmağa mahkum olur. Ne hacet, bu davanın misalleri ortadadır. Insanlıgm sulhu en büyük ihtiyac olmak işriyakile iltizam etmekte bulunduguna şüphe yoktur. Onun temini çarelerini ise Leon Blum en salâhiyetli bir yerde en salâhiyetli bir dille en kuvvetli surette îfade etmiş bulunuyor. Ümid olunabilir ki son hamleler Milletler Cemiyetini kendi gayesine doğru sevketmiş bulunsun. Leon Blum prensip ifade eden kuvvetli sözlerinde hiçbir tarafa karşı husuM. Eden, Ingilterenin Paris elçisi Sir Corc Klark, Fransız Başvekili hıet fikri izhar etmiş değildir. O yalnız M. Blum ve Fransız Hariciye Nazırı M. tvon Delbo bir arada harbin ve sulhun davasile bunlann tevakPariste çıkan L'intransigeant gazetesi noktasındayız. Dün akşam Leon Blumu, kuf ettiği şartlan çok hâkim bir eda ile Cenevreye sureti mahsusada gönderdiği Yvon Delbosyu ve Anthony Edeni bir îzah etmekten ibaret bir vazife görmüşmuhabirinden gelen şu telefon haberini sofrada birleştiren akşam yemeği esna tiir. Kendisi ayni nutukta Italyaya sında hakikat sahasına çıkan Fransız Almanyaya karşı cemilekâr sözler neşrediyor: Cenevre 29 haziran Hiç şüphesiz, İngiliz anlaşması, Cenevrede yapılacak YUNUS NADÎ lArkası Sa. 3 sütun 4 te lAşkast Sa. 3 sütun Z tel beynelmilel siyasetin mühim bir dönüm Negüs « Habeş milleti ve HabeşistanBir gazete; Londranın M. Litvinofa bir cemilesi telâkki edilen bu karara Tevfik Rüştü Arasın da mevcuddur, zecrî tedbirleri kaldırmak muvafakat etmiş olduğunu yazıyor değil, şiddetlendirmek lâzımdır dedi Zecrî tedbirler tarihe karışıyor M. Eden «Zecrî tedbirleri idame için harbetmek lâzımdır ve bu gücdür. Asamble Habeşistamn fethedilmiş olduğunu asla kabul edemez» dedi. Meclis bugün dağılacak Negüsün gazetemize beyanatı beş milletinin mümessili olarak bulunuyorum. Milletler Cemiyeti umumî heyeti haksız ve mütecaviz Italyaya karşı tatbik edilmekte olan zecrî tedbirleri kaldırmak için karar vermek üzere. Ne yazık. Dünya milletleri haksız mütecavize bir ceza tertib etmekten acız mi? Benim kanaatimce zecrî tedbirleri kaldırmak değil, şiddet lendirmek lâzımdır. Aksi takdirde mütecavizin istilâ siyasetine mâni olmağa imkân kalmaz. Vatanlarmin istiklâli için merdce dövüşen Habeş askerleri düşmanın silâh üstünlüğü ve gayriinsanî harekelleri yüzünden mağlub oldu. Fakat bu mağlubiyet tam bir mağlubiyet değildir. Biraz evvel de söyledieim gibi Habeş milleti ve hükumeti ve Habeş yurdu mevcuddur.. Kuvvetlerimiz bugün hâlâ italyan kuvvetlerile karşı karşıya Daily Expressin . ™• ;• Cenevre muhahi ri, gazeies'me ge çen pazar güniı çektiği telgrafta şun ları yazmakiadır: «Dün M. Lit vinofla M. Edeı başbaşa konuşmuş lardır. İngiltere ile Rusyanın Boğaz lardan harb gemile rini Karadeniz geçirmek hususun da bir anlaşmanı esas noktalannı mu zakere etmişlerdir. M. Litvinof, M. Titülesko, M. Politis başbaşa İstihbarıma göre varılan iptıdaî anlaşFıkrıne müracaat edilen Tevfik Rüştü ma bilâhare yeni muahedeye dercoluna Aras ta bu plâna muvafakat etmiştir. caktır. [Arkast Sa. 7 sütun 4 tel Lokarnocular içtimaına Almanya da çağrılıyor! M. Hitler Rayiştagı alelâcele içtimaa çağırdı, mühim bir nutuk söyliyecek Paris 2 (A.A.) Ouvre gazetesinin öğrendığine göre, Lokarno devletleri dün akşam, bugünlerde İtalyaya müracaat ederek bu ayın yirmisinde Brük selde toplanacak olan konferansa işti rak etmesi için davet yapılmasma ka rar vermiştir. Zıkri geçen tarihten bir kaç gün sonra Lokarno devletleri, ye niden ve Almanyanın iştirakile, bir toplantı daha yapacaklardır. Ouvre gazetesi, M. Van Zeland, İtal yanın Brükselde hazır bulunmasım arzu eden Fransa ile Almanyanın iştira kini istiyen İngiltere arasmda gayet mahirane bir manevra çevrilmiştir. Rayştağ toplanıyor Paris 2 (A.A) Ouvre gazetesi, Cenevreden istihbar ediyor: M. Hitlerın Rayiştagı âcilen toplan mağa çağırmış olduğu haber alınmıştır. Fuhrer, pazar veyahut pazartesi günü mühim bir nutuk söyliyecektir. Dığer taraftan, hali hazırda Cenevrede, bu lunmakta olan siyasî müşahidler, BrükflllMIIIIIIHIII • ••< ıııiıiMi ••••tııııı ı ı R Dahiliye Vekili Trakya Valilerile görüştü Şükrü Kaya dün Edirne polis parkını ve mühim bir nutuk söyledi ((Bütün milletler Atatürk gibi bir şefe muhtacdırlar» Fransız muharriri Mm. Eyland böyle söylüyor Fransanın bir asırdan fazla yaşa rnış en eski mec mualarından biri olan «Revue des deux Mondes» muharrirlerinden Madam Claud Eyland, yeni Türkiyeyi tanımak ve memle ketimiz hakkında eser yazmak için İstanbula gelmış, Mm. Eyland dün de Ankaraya gitmiştir. Madam Claude Eyland bundan evvel Almanyada, Yugoslavyada, İtalyada yaptığı tetkikatı da neşretmişti. Pek yakından tanıdığı müteveffa Yugoslavya Krah Birinci Aleksandr hakkında da bir kitabı vardır ve M. Hitler, M. Musolini ile de mülakatlar yapmıştır. [Arkası Sa. 7 sütun 3 tel M. Hitler nutuk söylerken selde, toplanacak olan Lokarno devletleri konferansına iştirak etmesi için Almanyaya davet yapılması ımkânı do layısile duymakta oldukları sevinci gizlememektedirler. iıiMtııiiııııı mıiııııiii ııııııııııııtıııııııımııııminııııiMtnıl Büyük bir teşebbüs ^^m ımıt Ankarada, kömür yakan vesait ve teshin aletleri sergisi açılıyor Hazırlıklarile bizzat Iktısad Vekilimizin meşgul olduğu bu beynelmilel sergiye pek çok ecnebi firmalar iştirak ediyorlar Fransız Ingiliz siyasî rabıtası kuvvetleniyor Zecrî tedbirlerin iflâsı ve Almanyanın İngiliz suallerine cevab bile vermemesi bu yakınlaşmayı mecburiyet haline getirdi ((Harbi tayyare sayesinde kazandık!» Italya Hava Müsteşarı Habeşistanda 300 tayyare bulunduğunu söylüyor Hitlerle Italya arasında yapılan hava andlaşması müzakeresini idare etmiş olan Italya Hava Nezareti Müsteşan General Valle Le Journal gazetesinin bir muharrirıne Italya hava kuvvetleri ve istikbal harbi hakkında beyanatta bulumuştur. General Valle evvelâ Habeşistandaki [Arkası Sa. 6 sütun 3 te] Sergi için haztrlanan broşürlerdeki fotoğraflardan biri: Ankara Sergievi Ankara 2 (Hususî) Memleketi kikinden geçen büyük hazırlıklar «kömür mizde, beynelmilel mahiyette, ilk resmî yakan vesait ve teshin aletleri» sergisi sergi, ikincikânunun 16 sında Ankara nin, beynelmilel sergiler arasında iyi bir Sergi Evile, Sergi Evinden istasyona ka isim ve mühim bir mevki alacağmı, şim« dar olan geniş arazi dahilinde açılıyor. diden göstermektedir. Hergün, birçok [Arkast Sa. 6 sütun 6 da] Iktısad Vekili Celâl Bayann bizzat tet J
