28 Haziran 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

BUGUN 2 nci sahifemizde: Siyasî lcmal. 3 üncü sahifemizde: Meseleler Peyami Safa. 5 ind sahifemizde: Kanferans Intıbalaları Muhiddin Berken. 6 ncı sahifemizde: Spor haberleri. Duymadıklarımız ve bilmediklerimiz. u m h ur\ yet Sflyi.' 4354 Telgraf ve mektub adresl: Cumhurlyet, İstanbul Posta kutusu: İstantral, No 246 P3Z3r 2 8 HSZİrflfi 1936 Telefon: Başmuharrir ve evl: 22388 Tahrir heyeti: 24298 İdare ve matbaa kısmlle Matbaacılık ve Neşriyat Şirketl 24299 . 24290 Hayat Ansiklopedisi 10 cildi tamam olmuştur Her eve ve herkese lâzımdır Hariciye Vekilimiz dün Cenevreden Montröye döndü Atatürkün Partiye yüksek hediyeleri Dün Büyük Şef in resimleri merasimle konuldu Cenevreden artık ümid kalmadı! Zecrî tedabir aleyhine kararlar tevali ediyor Yarın Konsey, salıya Asamble toplanıyor. Evvelâ Cemiyetin ıslahı görüşülecek. Necaşi hukukunda ısrar ettiğini ilân etti Konferansta, murahhasîanmızdan Londra sefiri Fethi, Parls sefiri Suad, solda Hari ciye Vekilimiz Montröpalastan çıkarlarken Montrö Lozan'ı İkmal ediyor Delegelerimiz dün hususî bir toplantı yaptılar Teknik Komite salı gününden itibaren tekrar çalışmalarına devam edecek T ürk tarihinde Lozan'ın mevkîi büyüktür. Adına kurtuluştan ziyade İstiklâl Harbi demek daha doğru olan son Türk milleti cidali, Başkumandan Atatürkün dahiyane sevk ve idaresile tam ve kat'î zafere vardıkıan sonra bu şerefli muvaffakiyeti Türk milletinin azim ve iradesine mutabık bir netice ile bağlamak gerekti. Türk milleti azim ve iradesinin İstiklâl Savaşile teminini istediği gaye o zamanın hal ve şartlarına göre şöyle böyle bir kurtuluştan ibaret değildi. Türk milleti lmparatorluğun yapamadıklanm da yapmağı, daha doğrusu bozduklannı da düzeltmeği gözönüne alarak kendisine tam ve kat'î bir istiklâl istiyordu. Bu maksad uğrunda hatta Sevre'i yıkmak kâfi değildi. Ondan daha ileri giderek kapitülâsyonları kaldırmak lâzımdı. Montrö 27 (Sureti mahsusada giden arkadaşımızdan) Cemiyeti Akvam Konsey içtimalarında bulunmak üzere Cenevreye gitmiş olan Hariciye Vekilimiz ve heyeti murahhasamızm reisi Dr. Tevfik Rüştü Aras bugün akşam üzen buraya döndü ve murahhas heyetimiz tarafından karşılandı. Hariciye Vekilimiz, Akdeniz anlaşmasmm yorgun, fakat memnun görünüyordu. Ofeshini istiyecek ve Botele gelir gelmez murahhaslanmız Tevfik Rüştü Arasın riyaseti altında hususî ğazlarda tahkimata bir toplantı yaptılar. itiraz edecekmiş! Konferans bugün çalışmadı. Yarın da V s hiçbir toplantı olmıyacaktır. Pazartesi Milâno 27 (A.A.) Gazetta Del günü hususî bir celse akdedilecektir. BunPopolo, zecrî tedbirlerin kaldırıl dan sonra müzakerelerin daha kolaylıkmasile beraber İngılterenin Fran la ilerliyeceği kuvvetle tahmin edilmeksa, Türkiye, Yunanistan ve Yugostedir. lavya ile yaptığı Akdeniz anlaşmaİstiklâl Harbine takaddüm eden (MilTeknik komite salı günü sabahın larmın feshini taleb etmektedir. lî Misak) ı unutmıyahm: Orada arazi dan itibaren tekrar toplanarak çalışma İtalya, serbest bir Akdeniz istiyor Itibarile hudud şöyle böyle tarif olunurlanna devam edecektir. ve Akdenizde serbestî ve muvaze ken kayıdsız şartsız millî istiklâle kat'î nenin İtalya aleyhine değişmesine Rutya ile tngiltere anlaşacaklar bir kararla sanlınmış bulunuyordu. müsaade edemez. Eğer yeni anlaşCenevre 27 (Hususî) Verilen bir Filhakika Lozan'ın başlıca farık vasfı malar yapılırsa, İtalya bunlara işhabere göre Türkiye Hariciye Vekili Türk istiklâline verdiği ehemmiyette tetirak etmeyi istemektedir ve bu Tevfik Rüştü Aras, M. Eden ve Litvi bilhassa Boğazlar hakkmdaki mukâsüf etmiştir denilebilir. O kadar ki Lokavele için böyledir. zan'a Türk istiklâlinin milletlerarası bel nof bugün burada hususî bir toplantı yapmışlardır. gesi unvanını vermek bile caiz, hatta böyBu toplantıda Montrö konferansın Roma, Çanakkalenin tahkimine lesi daha doğrudur. muartzmış Lozan'da Millî Misakm işaret ettiği da, Boğazlardan geçecek harb gemileri hakkında Sovyet Rusya ile Büyük Bri Deyli Telgraf gazetesinin Monhududu çizmek zor olmamıştır. Zaten tanya murahhaslan arasındaki mevcud trö muhabiri 24 haziran tarihli telLozan'a bu hududlar filen çizümiş olarak grafında diyor ki: fikir farkı mevzuu bahsolmuştur. Sovyet gitmiştik. [Arkası Sa. 1 sütun 4 te~[ Rusya ile Ingilterenin bu meselede pek Lozan'da kapitülâsyonlan kaldırmak ve 'akında anlaşacaklan umulmaktadır. bu kaldmşm milletlerarası kararile konuIIMIIIIIMIIIIIIIIIllllllllllllHlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllimilllllllMIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIıııııııııılllllllllilllllllllllllllllHHIIIIIII lan mahdud müddetli ve muvakkat mahiyetli bazı şartlarını muvaffakiyetle atlattık. Milletlerce kapitülâsyonlann kalkmasını takib edecek zamana aid olarak beslenilen ufaktefek şüpheleri Türk inkılâb hareketlerile karşıladık. Devletlerin tahakkukunu lâzım gibi saydıklan bazı jartlar yerine biz inkılâb hamlelerimizle cevab vererek o şartlann çizer göründüğü pek mahdud sahaları fersah fersah ileri geçtik. Bu hareketlerimizde şunu bunu memnun etmekten ziyade kendimizin bundan sonra artık insanca yaşamak azmimizi hal ve mevkie hâkim kıhyorduk. Taymis gezetesinin Montrö muhabiri Lozan'da kalan başlıca pürüz BoğazIara taalluk eden kısımdır. Hakikatte o yazıyor: «Boğazlar hakkmdaki îngiliz noktai zaman bizim nazarımızda bu kısım da nazarı, buralardaki Türk hâkimiyetini pek yoktu. Çünkü gayriaskerî halile Boğazlar milletlerarası teminatma bağlanı tanımakla beraber, Boğazlann beynel yordu, ve bu takdirde dahi bittabi Türk milel bir geçid olmasını da gözden uzak milletinin bütün dikkat ve cevvaliyetini tutmıyarak bir nevi beynelmilel bakıma kendi üzerinde topluyordu. Nihayet her tâbi tutulmasını ve bu sebebden dolayı hangi bir noksan veya tehlike emaresi 5 Boğazlar komisyonunun ilgasını muva nünde Türk milleti sesini yükselrir ve fık görmediği merkezindedir. Bundan kuvvetli elini uzatırdı. Nitekim türlü va maada Lord Stanhope diğer bütün nok Eİyetlerin her icabında Türk milleti endi talar üzerinde mutabakat hasıl olduğu jesini ve isteğini ileri sürmekten hiç fariğ takdirde îngilterenin esas itibarile Boğazlann tahkimine karşı bir itirazi olmadığını olmamıştır. Nihayet dünya ahvali milletlerarası te söylemiştir. Fakat Türkiyenin. Boğazlari gene bir JstanbuldaH Boğazlar Komisyonu Reısi ttînatınin daha ziyade menfi ve mefluc beynelmilel komısyonun kontroluna bırakaelegesi Amiral Mehmed Ali Türk sayılmak lâzım gelen son mahiyetini ortaTürk taleblerinin bir hulâsasmı yaptık jra koyunca en kat'î teşebbüsümüzü al mıyacağı anlaşılmaktadır.» Teklifimizde Rus tesiri varmif tan sonra mütalea olarak şunlan ilâve ^ YUNUS NAD1 Deyli Jelgrafın Montrö muhabiri etmektcdiri •. lArkası Sa. 4 sütun 4 tt\ lArkast Şa, 2 sütun 6 da] ttalya Konf eransa gelecekmiş amma Cenevre 27 (A. A.) Milletler Cemiyeti konseyi, Habeşistan mümes sili, Ras Nasibu hazır bulunduğu halde, Habeş me selesini, asamble nin bu hususta görüşmeler yapacağı tarihe kadar tehir etmiştir. Şili delegesi M. Rivas Vicuna bundan sonra Millet ler Cemiyeti nizamBüyük Önder Atatürk bütün Parti namesinin reformu teşkilâtına ve Halkevlerine imzalı birer hakkmdaki gÖrüş portrelerini hediye buyurmuşlardır. Bu meleri açarak bu kıymetli armağanlar her teşekkülde, bü meselenin asamble yük merasimle ihtiram mevkiine konul nin gelecek toplantımaktadır. Resmimiz dün Beyoğlu Parti sında veya eylulde merkezinde, kaymakam Daniş tarafından münakaşa edilmesi levha yerine vazedilirken alınmıştır. lâzım geldiğini söylemiştir. Yeni Milletler Cemıyetınin bugünkünden daha iyi olmaması muhtemeldir. Cemiyetin Londra Habeş elçiliğinde Necaşile mulâkattan çtkarken iflas Mnızamnamesı etmemiş, fakat bu nizamnamenin kendi nazarına iştirak ederek, nizamnamenin lerine verdiği silâhlan Cemiyet azaları değil, fakat insanlann reforma tâbi tutulmalan lâzım, geldiğini söylemiştir. Ro kullanamamışlardır. [Arkast Sa. 7 sütun 1 de\ M. Titulesko, M. Litvinofun noktai ((Avrupaya zâf değil, kuvvet getirmek istiyoruz!» Hariciye Vekilimizin mühim beyanatı Pariste çıkan L'intransigeant gazetesi, Montrödeki miıhabirinin, Hariciye Ve kilimiz Dr. Tevfik Rüştü Arasla yaptığı mülâkatı neşretmektedir: Muhabir, Hariciye Vekilimizi yüksek bir devlet adamı olarak tasvir ettikten ve Montrö Konferansının, birçok güçlükleri yenmek suretile onun tarafından hazırlandığını söyledikten sonra kendisile yaptığı görüşmeyi şöyle kaydediyor: « Boğazların tekrar askerileştirilmcsinin şimdi zaruret kesbettiğini düşünmenize sebeb nedir? Şu sırada, bütün umumî şartlar değişmiştir; bu şartlara uymak lâzımdı, bi Ribbentrop Almanyanm dış siyasetini anlatıyor «Fuhrer, Avrupa devletlerinin teşriki mesaisi için pratik teklifler yapmıştır, fakat...» «Baldvin yalan söylüyor!» Lord Londonderi, Başvekil için ağır sözler kullandı Münih 27 (A.A.) Büyük elçi von Ribbentrop, Alman ulusal sosyalist matbuat kongresinde Alman dış siyasası hakkında bir nutuk söylemiştir. Hatib, evvelâ Umumî Harbin başı na kadar olan dış siyasayı anlatmış, harb esnasındaki siyasanın idareden mahrum [Arkası Sa. 7 sütun 3 U] olduğunu söylemiş, bunun müthiş neticelerinden, lüzumsuz yere mütarekenin ve Versay muahedesinin imza edildiğinden bahsetmiş ve bundan sonra Adolf Hitlerin dış siyasasmdaki liyakatini tasvir etmiştir. Hatib 30 kânunuevvel 1932 den ev velki durumu teşrih ederek demiştir ki: « Dişlerine kadar silâhlı bir Avrupa ortasında, Almanya tamamen müdafaasız bir halde bulunuyordu. İşte o [Arkast Sa. 3 sütun 1 dej Almanyanm dtj siyaseti hakkında bir nutuk soyliyen lltllllltlllltllltirfttlilllllttllllllf lltlttf lltllllttllllttliaillf Iltlllltllf llf llltlf llllf lilltlillllflllf llltllllllltlf lltlllf •llllıtılltl lllltlltltllilllliltlillilftlltfftltKlllt Von Ribbentrop Yeni bir mesele daha! Ingilterenin Boğazlar Komisyonunu ipkaya taraftar olduğu söyleniyor Mısırda Yeşil ve Mavi gömlekliler kavgası Dün Kahirede çarpışmalar oldu Gazeteler bu haberin Türkiye tarafından, hükümranî hukukuna bir tecavüz addedildiğini yazıyorlar. Diğer meseleye gelince... M. Baldvin Lord Londonderi Filistindeki ihtilâl gittikçe büyüyor. 60 bin Arabın Filistin üzerine yürüdüğü haber verilmektedir Londra 27 (A.A.) Nevvcastlede söylediği bir nutukta, • Lord Londonderry M. Baldvinin, Almanyanm yeniden silâhlanması hakkında müsbet malumat elde edemediğine dair geçen sene vermiş olduğu beyanatı alenen yalanlamış ve demiştir ki: « Böyle bir beyanat hakikaten şayanı hayrettir. Çünkü M. Baldvinhiçbir zaman yanlış yola saptınlmamıştır. Ben [Arkası Sa. 7 sütun 3 lc] Yaşadığımız korkunc facia! Yazan: Habes Imparatoru Haile Selasie Bugün 6 nct sahifede Dün hâdıseler olan Kahirede, Fi listın Arabları tçin iane toplanıyor Kahire 27 (A.A.) Vefd taraf tan «Mavi gömlekliler» ile «Yeşil göm lekliler» arasındaki bir çarpışmada on beş kişi yaralanmış ve «Yeşil gömlekli lere» mensub altı kişi yaralanmıştır. lilerin bir tezahüründen sonra bu teşkilât taraftarlarile Vefd taraftarlan arasmda olan Mavi gömleklilerle şiddetli kavgalar olmuştur. Yeşil gömleklilerden birkaç hatib kendilerinin bir yabancı devlete saArbedeler tılmış oldukları hakkında Nahas Paşa Kahire 27 (A.A.) .Ye§il gömleklArkası Sa. 3 sutun 4 te}