17 Haziran 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
BUGÜN 2 n d sahifede: Siyasî îcmal. 3 üncü sahifede: Yurddan yazılar İsmail Habıb. 5 inci sahifede: Kültür ve terbiye Salih Murad, Trakya mektubları. 6 ncı sahifede: Lord Kiçnerin ölümü Abidin Daver. jfll u m h u riyet İSTANBUL t \ .. J& **• • ^A |\ M 3J\'( • CAĞALOĞLU PflrMmha 17 Sayi! 434ü Telgraf ve mektub adresi: Cumhurtyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul, No 246 yai$ailiua II 1300 KSye giden şehirli kadın Acaba su için hangi tarafa çevinneli? sıcak Tevfik Rüştü Aras doğru Parise gidiyorDevletlere Habeşistanın Ren meselesine dair tngilterenin harb Alman cevabı Ve sulh karşısında ((Türkiye umumî sulh ve sükun için Yeni anlayışı Londraya gönderilmek böyle bir anlaşmıya hazırdır» illetler Cemiyeti teşkilâtında vücude getirılecek ıslahlann manası İngilterenin müşterek emniyet paktında soldan geri bir hareketi manasına dahi alınabılır. Tecrübe İngıltereye Milletler Cemıyetinin dünya sulhunu temin edecek veçhıle toplu bir yürüyüş kabıhyetinden mahrum olduğunu ispat etmiştir. Konservatör Baldvin kabinesinin en nüfuzlu erkânından Maliye Nazırı Nevii Çemberleyn 1900 kulubünde irad ettiği nutukta açık olduğu kadar sert sözlerle işte bu noktai nazarı müdafaa etti. Vaktile, yani daha üç dört ay önce müşterek emniyet hesabına zecrî tedbirlerin kuvvetli bir taraftarı olan Mister Nevil Çemberleyn son nutkunda müşterek emniyeti iltizamda devamla beraber şimdıki Boğazlar konferansı Turk heyeti azasında n General Asım dun tsabah Haydarpaşa şekille müşterek hareketin imkânsızlığı garında karşüayı cüarı arasında üzerinde ısrar etmiştir. Zecrî tedbirlere Sofya 16 (Telefonla) Hariciye gar Başvekili ve Hariciye Vekili gelince onların şiddetlendirilmesini delilik Vekilimiz Dr. Tevfik Rüştü Arasla re İvanof, Kralm müşavirleri, Hariciyt diye tavsif etmiş ve hiçbir işe yaramadığı fakatindeki heyet bugün saat 14 te başkâtibi, kısım siyasî "müdürü, teşrifat ugörülen ve artık devamında sebeb ve ekspresle Sofyaya geldi. Istasyonda Bul[Arkast Sa. 7 sutun 1 dej hikmet kalmamış bulunan bu tedbirlerin ilgası lüzumunda tereddüde mahal görmemiştir. Nevıl Çemberleyn diyor ki: « Zecrî tedbırler harbin öniine geçmeğe ve onu durdurmağa yaramadığı gibi tecavüz kurbanını kurtarmağa da hizmet edememiştir. Onlan şiddetlendirmekte ve hatta sadece idame etmekte yeni bir harbin sebebi veya hiç olmazsa korkusu Vardır. Zecrî tedbirler asıl görmeğe müekkel olduklan vazifeleri görememiş olunca bir de onlar yüzünden yeni bir harb çıkmasına göz yummak akıllı i|i olur J Telefon Başmuharrir ve evi 22366 Tahrir heyeti: 24298 Idare ve matbaa kumUe Matbaacılık ve Neşnyat Şırketl 24299 . 24290 Bir diplomasi manevrası Hariciye Vekilimiz, konferans kararının Milletler ilhakını tanıtmak için Cemiyetince tasvibe ihtiyaç olmadığını söyledi Yeni Italyan elçileri itimadnamelerini «Imprator Akdeniz misakı Sofyada hararetli bir istikbal... • I t l l l l l l I I • •!•• Kral» namına takdim edecekler Italyanlara gore asıl mütecaviz Habeşistanmış! üzere Hitlerin tasvibini bekliyor *Londra 16 (A.A.) Berlinden bildirildığıne göre, Almanyanın İngılız sual muhtırasına vereceği cevab hazırlanmış olup M. Hitlerin tasvibini beklemektedır. Ingıliz mehafıli bu cevabin metni hak kında hiçbir malumata sahıb değıldır. Milletler Cemiyetinin toplantısından önce mi, sonra mı Londraya tebliğ edıleceğine dair de henüz bir malumat yoktur. Almanyada mtmparatorluk Müstemleke Birliği» Berlin 16 (A.A.) Berlinde bir «Imparatorluk müstemleke birliği». vii cude getirilmiştir. Bu birlık nosyonal sosyalist partisinin feshini ilân etmiş olduğu «Alman müstemlekât cemiyeti» yerine kaim olacaktır. Bu birlık, General von Eppin idaresindedir. Birliğe şimdiye kadar müstemlekeler lehinde çalışan büttin teşkilâtlar gisecektir. Habeşistan İmparatoru ilân edilen Italya Kralıle Habeşistan jatihı Maresal Badoglıo bir merasım esnasında Zecrî tedbirler kalkacak îngiltere bu kararmr gizli bir nota ile Parise de bildirmiş! M. Makdonald de Milletler Cemiyeti Paktının tadili lüzumundan bahsediyor 16 (A. Ölüm tehdidi! Sofysı muhabirimizi ölümle tehdide başladılar Roma 16 (A.A.) Havas ajan | sından: Yeni Avusturya elçisi M. BergerValdeneg, bu sabah Romaya gelmiîtir. Elçi «İmparator Kral» a itimadnamesini takdim eden ilk diplomat olacaktır. M. Suvich, Vaşingtonda M. Au gusto Rosso, Moskovada ve Baron de Valentino da Varşovada «İmparator Kral» namına itimadlarını takdim ede ceklerdir. Siyasî mehafil, Italya hükumetinin bu vasıta ile devletleri Habeşistanın ilhakını zımnî olarak tanımağa sevketmek yolunu takib etmekte olduğu mütaleasın dadır. Diğer taraftan, Italya hükumetinin Cenevre meselesinde hakıkatte müteca viz devletin Habeşistan olduğunu ispat eden bir vesika tevdi edeceğine dair bir şayia deveran etmektedir. İArkası Sa. 7 sütun 3 te] mu: «Milletler Cemiyetinin şimdıki teşkilâtile işliyemiyeceği kâfı sarahatle anlaşılmış bulunmaktadır. Bız Cemiyet fıkrini bilkülliye terketmekten uzağız, ancak işler bir hale irca olunmasını isteriz ve istemeliyiz. Dünyanın muayyen sahalannda müşterek menfaatlere malık olan devletlerin müşterek hareketleri esasma müstenid bir ıslah ameliyesine ihtiyac vardır, ve bu da gene Milletler Cemiyetinin nüfuz ve hakimiyeti altında olarak * böyle yapılır. Bu suretle Milletler Cemiyeti belki dünya sulhunu tutmamış olur amma mıntakavî birleşmeler sayesinde sulhun nisbî bir muvaffakiyetle muhafazasına muktedir olmuş bulunur. Bu da büyük bir kârdır. Şimdiye kadarki hata Cemiyete uhdesinden gelemiyeceğimiz kadar büyük vazifeler yükletilmesinden ileri gelmiştir.» Londra A.) İngiltere hükumetinin zecrî tedbirlerin kaldırıl masına karar vermiş olduğu artık şüphe götürmez bir hakikat olduğun dan gazeteler, kabinedeki ihtılâflarla M. Edenin istifası hakkında mütalea lar yürütmektedir ler. News Chronicle gazetesi diyor ki: «Zecrî tedbir ler kalkınca İngiltere hükumeti, Rhin ile Akdenize aid taahhüdlerini tasrih eİşte İngilterede husule gelen fikir de debilecektir.» ğişikliğinin büyük çizgileri Mister Nevil Morning Post gaÇemberleynin bu nutkunda açığa vurul zetesi, kabine erkâmuş bulunuyor. Bu nutkun ve onu takib nı arasmda ihti edecek olan İngiliz siyasetinin manasını lâf çıkmış olduğu iyi anlamak için Mister Samuel Horun hakkmdaki haber İngiliz Başvekil muavini M. Makdonald, bir içttmadan çıkarken.. vaktile Cenevrede ve Milletler Cemiye leri kat'î surette tekzib etmekte ve în ti mukavelenamesinin harfiyen tatbik e tinde irad etmiş olduğu meşhur nutku ha gilterenin daima Milletler Cemiye [Arkası Sa. 6 sutun 5 te\ tırlamak lâzım gelir. O zamanki ingiliz ıııııııııııııııııııııiııııııiMiıiııııiıiıııııııiııiııiııiııııııııııııııiıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııifnıııııııııııııııınııııııı IIII1IMMIMMIÎİIII1IIIPIIIIIHI Hariciye Nazırı şöyle demişti: îngiltere her ne pahasına olursa olsun sulhu tutmak için İmparatorluğun tütün kuvvetlerini olanca ağırlığile Cemiyetin emir ve hizmetine hazır bulunduruyor. Ancak bu iş böyle olmak ve böyle görülmek için Cemiyete dahil bütün milletlerin ayni suretle hareket etmeleri lâzımdır. Eğer bu elbirliği tahakkuk edecek olursa İngiltere sulhun muhafazası hesaSofya 16 (A.A.) Millî banka dibına Avrupa karası işlerile yakmdan alârektörü, dün akşam, M. Şahtın şerefine kadar olmağı vazife bilmekte devam edebir ziyafet vermiş ve bu ziyafette Maliye cektir. Aksi takdirde İngilterenin Avruve Ticaret Nazırlarile, bazı endüstriyelpa karasmdan alâkasını kesmesi pek tabü ler ve hususî bankaların mümessilleri habir netice olur.» zır bulunmuşlardır. Elbette büyük ve güzel ideal, sulhun M. Şaht, ziyafet esnasında bir nutuk elbirliğile muhafazasındaydı. Diğer dev söylemiş ve Almanya ile Bulgaristanın, letlerin bu ideale hizmet hususunda İn Cihan Harbinde müştereken savaştıklangiltereyi takviye etmemiş olmalan neticenı hatırlatarak, iki milletin bundan böyle sı olarak şimdi artık sulhun elbirliğile kode dostça münasebetlerine devam ede runmasından umud kesilmiş ve İngiltere cekleri ümidini izhar eylemiştir. Samuel Horun Cenevre nutkundaki iki Kral Alman nazırile görüştii şıktan ikincisine intikal etmiş bulunuyor. Sofya 16 (A.A.) Rayşbank başSamuel Hor Bahriye Nazırı olarak tekkanı doktor Schacht bugün Kral Boris " YUNUS NAD1 Dr. Şaht kızıle bir arada.. lArkast Sa. 1 sütun 1 de] lArkası Sa. 3 sütun 6 dal Sofya muhabiri miz Memduh Tezel Sofyada Haşove na mını taşıyan bir teşkilâttan 12 ha ziran tarihli bir tehdid mektubu alParis Soir gazetesinin bugünkü posta mıştır. Bu mektubile gelen 14 haziran tarihli nüshası, şehda bir aya kadar, rimizden 13 haziran tarihile çekilmiş olan yani 12 temmuz ge şu telgraf haberini neşretmektedir: ce saat 24 e kadar «Brestte casusluk suçile tevkif edilip, Bulgaristanı terket Sofya muh.abirimiz medıği takdirde, bu Memduh Tezel ahiren divanıharb huzurunda sorguya çeteşkılât tarafından kılen casus Lydıa Osvvaldın sergüzeştleri öldürüleceği ve bu hususta sefarete ve hahrlardadır. ya polıse müracaat ederse, verilen bu Lydıa Osvvald altı ay hapse mahkum bir ay mühlet ilga edilip kendısinin her olmuş ve mevkufiyet müddeti mahkumi an öldürüleceği yazılıdır. yetine tekabül ettiğinden az bir müddet Muhabirimiz bu mektubu Sofya elçi sonra tahlıye edilmişti. Lydia Osvvald ve miz Ali Şevki Berkere göstermiştir. seyahat arkadaşı gazeteci Nauerberg Sofya sefırimiz, icab eden makamlar ıkinci defa olarak tevkif edilmişlerdır. Bu nezdınde lâzım gelen teşebbüsatta bu seferki tevkif Türkiyede vuku bulmuştur. lunacağını soylemekle beraber muha birimizi de, doğrudan doğruj'a bağlı Her ikisi de, Türk makamatı tarafından bulunduğu matbuat mudiriyetine gidıp derdest edıldıkleri Mamatia (?) köyünBulgar Matbuat umumî müdürüne bu de, serbest bırakılmalarını beklemektedirmektubu göstermesıni tavsiye etmiştir. ler. Bunların tahliyesi için İsviçre elçiliBulgar Matbuat umumî müdürü mu ği, icab eden teşebbüsatta bulunmakta habirimizi çok iyi karşılamış, artık Bul dır.» garistanda böyle gizli mektublar yaz Sefaretin verdiği malumat manın maalesef bir hastalık halini al isviçre sefarethanesinin verdiği malu Bir Franstz gazetesının Türkiyede tevkif dığmı ve Başvekıl de dahil olduğu hallArkast Sa. 7 sütun 3 te} edildığini yazdığı Lydıa Oswald de, bütün nazırların böyle tehdid mekMiriirilllMinillllllllMIIMIIIIIHirillllllllllilllMIMIMIMIIIPniilllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIM lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll [Arkası Sa. 7 sütun t ts] Bir casus hikâyesi! Isveçli Lydia Oswaldin Türkiyede tevkifi teeyyüd etmedi. Haberin başka bir havadisten galat olarak çıktığı anlaşılıyor Hâdiseler arasında M. ŞahtınBalkan sey ahati M. Titülesko mühim bir Bir Fransız gazetesine göre, Alman iktısadî vaziyetinin bozukluğundan ileri geliyormuş. Dr. Şabtın Ankaraya geleceği rivayet ediliyor nutuk daha söyledi ((İcab ederse harbYazılarımızdaki yabancı sözler den çekinmiyeceğiz K lymet sahibi ve büyük bir avukat namik, şematik ve skolâstik» kelime • olarak tanıdığımız bir okuyucu • lerinin türkçelerini yazmağa ne lü nun bana gönderdiği mektub, yazıla zum, ne de imkân vardır. rımda rasladığı yabanct kelimelerin Lüzum olmaması, bu ve buna ben~ türkçelerine hasretini bildiren bir ha zer tabirlerden, ıstılahlardan çoğu tnişle bitiyor. Beni yabancı söz kul nun bütün canlı Avrupa dillerinde lanmağa sevkeden fikir ve lisan mec müşterek bir kültür diline mensub olBükreş 16 (A. buriyetleri, birçok muharrirlerimizi masındandır. Kökleri beynelmilel ol~ A.) Fransa el de ayni zaruret çerçevesi içinde bı duğu için manaları üstünde de cihan' çisi Dormessonun raktığı için, bu bahis üstünde biraz şümul bir anlaşmayı ve birleşmeyi koRomanyadan ay her Avrupa durmak, müdafaamızı şahsî olmaktan laylastıran bu tabirleri rılışı munasebetüe da çıkaracaktır. Meselâ doktor Ke münevveri bilmek mecburiyetindedir. Dış Bakanı Titu Imkânsızlık ta, herbiri ilmî veya mal Cenabın «Yücel» mecmuasındaki lesko bir öğle ziyaUniversite anketine verdiği mükem felseft geniş bir telâkki, hatta bazan feti vermiş ve ziyamel cevabin son satırlarındaki dört, da başhbaşına bir sistem ifade eden fette Başbakan Tabeş franstzca kelimenin manasını bil bu ıstılahların yerine, ne türkçede, ne taresko, hukumet miyenler için, metnin bütününden çok de başka bir dilde tek bir kelime ikaerkânı ve elçiler birşey, hatta hiçbir sey anlamağa im me edilememesinden geliyor. hazır bulunmuştur. Meselâ, türkçe olmadığı için vak kân yoktur. İşte: M. Tıtulesko Tıtulesko söj'le tile de bir sabah gazetesi başmuhar • «İleri hamlelerle yürümek ve daima diği nutukta Romanyanın daima Fransanm yanında bulunacağını, çünkü dinamik kalmak istiyen bir cemiyet, ririni isyan ettirerek ona iki sütunluk Fransanm bütün memleketlerle musli aldatıcı olabilen şematik organizas bir başmakale yazdıran şu «dinamik» hane anlaşmalar aradığmı ve sulhun yonlara ve skolâstiğe değil, fakat ve kelimesini alalım. Lugati açarsanız taksim kabul etmez olduğu prensipini ancak kudretlerini kendi ruhunda ve Semseddin Sami bu kelime için: «Afigüttüğünü ve keza Fransanın harb duş seciyesinde bulan üniversitelere muh hanik ilminde kuvvetlerin hareket ve hesabtnı bildiren kısmı» diye bir şey manı bulunduğunu ve maamafih ica tacdır.y «Organizasyon» kelimesini istisna söyleyip geçecektir. Görülüyor ki terbmda harbden korkmadığını kaydey ILutfen sahıfeyı çeviriniz] etmek mümkünse bu cümledeki «<fi , lemiştir.
