28 Ekim 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 8

CUMHURİYET f» 1935 Cephelerden mektublar: Habeşler Gorahaiyi şiddetle müdafaaya hazırlandılar Makaile havalisini yakıp yıkarak boşaltıyorlar, l Imparator tayyare ile cepheye gidiyor Harb sahasında durum tamamen vazıh değil! (Süel muharrimizin görüşü) (Bas tarafı 1 inci aahifede) Habeş kumandanlan durumdan haberdar edildi Dün Imparatorun başkanlığında önemli bir toplantı yapılarak tedbirler almdı (Bas tarafı birinci aahifede) Şimal cephesinde Burada iki gün evvel, bir Italyan resmî teblığinden bahsederek yeni taarruzun başlamak üzere olduğu nu, çünkü Tigrede ilerılemekte ol duklan bildirilen öncülerin, kendi kendilerine fazla ileri gidemiyecek lerini, ya geri döneceklerini, yahud da büyük kısmın öncülerini takib edeceklerini söylemiştik. Dün gelen resmî Italyan tebliğlerine göre «Eritre cephesindeki Farasmai nehri bölgesinin işgaji için bazı harekât ya pılmıştır.» Farasmai nehri mıntakasım işgal için harekete geçen kuvvetin, bir yerli kolordusu olduğu da bildirilmektedir. Farasmai nehri nerededir? Elimizde mevcud îngiliz, Fransız, Alman ve İtalyan haritalarının hiç birinde bu isimde bir nehir yoktur. Bu nehir, hesabca Aksum Adua Adigrat hattı önündeki sulardan bi ri olacaktır. 29 numaralı İtalyan tebliği de İtalyan Generali Pirzio Biroli kumandasındaki kıtaatın Aksum A dua Adigrat hattı önündeki öncü lerin hareketini takviye ve himaye için ilerilemek emrini aldıklannı ya zıyor. Bu general Tıgredeki îtalyan ordusunun merkez koluna kumanda etmekte olup Adıgratla Adua arasmdaki Entiscioyu işgal etmişti. İsmi haritalanmızda mevcud olmıyan nehre doğru yürüyen kuvvetlerin, bunlar olduğu anlaşılıyor. Demek ki iki gün evvelki tahminimiz doğru çıkmış ve îtalyan cephesinin merkezi, ileriliyen öncülerini takviye ve himaye için taarruza başlamıştır. Merkezin ileri yürüvüsünü Aksum daki sağ cenah ve Adigrat civarın da Adagahamustaki sol cenah kollarının da takib etmeleri beklenebilir. Şimal cephesindeki İtalvan ileri hareketi belki de faşistlerin Roma üzerine yürüdükleri günün yıldönü münde, yani bugün büyük ve qmumîjbir taarruz mahivetini alacakhr. Italyada, tiyatrovari hareketlerden hoşlamldığı için süel harekâtın da bu zevke uydurulması ve bugün yeni bir taarruza muhteşem ve mutantan sıırette başlanılması çok muhtemel dir. Fakat Royter ajansı, îtalyanlann ancak ikıncıteşrinde taarruz edeceklerini ve bugünkü hareketlerin cep hede bazı girinti çıkıntılan düzeltmek için yapıldığını söylemektedir. Gene ajans Roytere göre Ras Seyyum, 150,000 kişi ile Makallenin şimali garbisindeki Tembien havalisinde bulunmaktadır. Ras Kassa ile Ras Ayelu ise Sudan hududun da, yani îtalyanlann sağ cenahında 140,000 kişi toplamışlardır. İtal yanların sol cenahında, Adagaha musun karşısında 20,000 İtalyan bulunmakta, bunlann gerisinde, daha cenubda, kuvvetli ihtiyatlar durmaktadır. Böylece simal cephesinde 300,000 kişilik fazla bir Habes kuvveti toplanmış oluyor. Ajans Roytere göre, aynca daha gerilerde, yollarda birçok Habeş kuvvetleri vardır. yanlardan hiç ses çıkmamaktadır. Buradaki îtalyan kolu hakkında, ciddî Habeş kaynaklanndan da hiçbir haber gelmemektedir. Yalnız ne derece doğru olduğu bilinmiyen bir habere göre Danakil çölündeki bütün kuyulara Habeşliler tuz dol durduklanndan İtalyanlar susuz kalmış, 250 İtalyan ölmüş ve bu cephedeki İtalyan kuvvetleri bunun üzerine Assab limanı istikametinde çekilmişlerdir. İtalyanlann çekildıkleri resmen tahakkuk ve hiç olmazsa teeyyüd etmedikçe bu çekilme hakkında mütalea beyanı lüzumsuzdur. amante kumandasındaki faşist fırkası on millik bir yürüyüşten sonra bugün Adı mesas köyüne girmiştir. Habeşlerin oldukça mühim mukavemetine maruz kalan bu hareketin, genel hücum hazırlıklarından birisi olduğu zannedilmektedir. Hava kuvvetleri, bütün cephe boyunca, büyük faaliyette bulunmuştur. Ma golo civannda müteaddid Habeş karargâhlan bombardıman edilmiştir. Keşif tayyareleri, Sasabenek mevkiine kadar ileriye doğru uçmuşlar ve görülen Habeş kıt'alan üzerine bir kaç bomba atmışlardır. Mogadiscio 27 (A.A.) îtalyan u« çaklan dün Gorraheinin 160 kilometro güneyinde mutad keşif uçuşlannı yapmışlardır. Uçaklar Gorraheiye doğru kaçan ve îtalyan ku\vetleri tarafından kovalan * makta olan Habeş kollan görmüşlerdir. Bir sevkiilceyş hareketi imiş Cenub cephesinde İtalyan resmî tebliğlerinin hare ketsizlikten bahsettikleri Ogaden cephesinde, gayriresmî İtalyan ha berleri, şimale doğru süratli bir ileri hareketinin devam ettiğini söylü yorlar. Burada gene ayni gaynres mî haberlere göre, Habeşiıler Şe beli nehri vadisindeki İtalyan cep hesini nehirle Gerlogubi arasında yarmak ve Şebeli nehri üstündeki Mustahil mevkiini almak için bir hücum yapmışlarsa da püskürtülmüş lerdir. Gene gayriresmî haberlere göre İtalyanlar, burada Calaffo (Kal lafo) mevkiini zaptetmişlerdır. Calaffo, birkaç gün evvel zaptedilen Dagnerreinin 1520 kilometro ka dar şimaligarbisinde ve Şebeli nehrinin garb sahilindedır. Burada, I talyanlann yıldırım süratile ilerilediğini sananlar aldanıyorlar. Çünkü îtalyanlar, Dagnerreivi 18 ilkteşrinde almıslardı. Dagnerrei ile Caffonun bulunduğu saha denizden 200 ilâ 500 metro yüksekliğinde münhat yerlerdir. Öyle olduğu halde îtalyanlar, iki şehir arasındaki 1520 kilometroyu 89 günde al makla burada da hızlı yürüyemediklerini ispat etmişlerdir. Halbuki îtalyanlar ve taraftarları burada Ge neral Grazyaninın motörlü kuvvetlerle süratle ileriliyerek Harran alıvereceğini sanmakta, daha arada 1400 kilometro mesafe varken Italyanlann şimal ve cenub ordulannın birleşmesinden bahsetmektedirler. Buna çayı görmeden paçalan sıvamak derler. Şebeli vadisinden Harrara gidecek İtalyan ordusu, bu sehirden daha en az 400 küsur kilometro uzaktadır. Hind Okyanusu karşısında bir anfiteatr şekil ve vaziyetinde mütemadiyen yükselen ve arkasmı nihayet Ghilalo, Çerçer ve Ahmar sıra dağlanna dayıyan cenubî Habeşistanda İtalyanlar, bu günkü hızla ileriledikleri takdirde Harrara varmak için, aylarca uğ raşmak mecburiyetinde kalacaklar dır. italyanlann iddiasına göre Şebeli nehri boyunca şimdiye kadar, yani 24 günde 100 kilometro ileri lemişlerdir. (Hakikatte 100 kilo metro çok mubalâğalıdır. Azamî 50 kilometro ileriledikleri anlaşıhyor.) 24 günde 100 kilometrodan hesab edersek 400 kilometroyu aşağı yu karı 4 ayda, 50 kilometrodan hesab edersek 8 ayda alacakları meydana çıkar. Halbuki daha İtalyanlar, cenubda da, hakikî Habeş mukave metine uğramış değildirler. Bu harb cenubda da, şimalde de uzun sürecektir. Tigre cephesi 27 (A.A.) General Biroli kumandasındaki kolordulann Antiho mıntakasındaki hareketi, hakikî bir muharebe olmaktan ziyade bir sevkül ceyş hareketidir. Habeş müfrezeler, I talyanlar karşısında geri çekilmişlerdir. ttalyanlar bir fehir daha aldılar Mareşal Badaglio dönüyor Romaya E t (Baş taraft birinci aahifede) \ •fcayale uğratmıştır. Bunlar, tngilterenin arük yalnız başına askerî tedbirleri tatbik edip Süveyş kanalının kapanmıyaca. ğına ve iktısadî tedbirlerin de hiçbir fayda temin etmiyeceğine kani bulundukla nndan, harbin uzun müddet uzıyacağından endişe etmektedirler. Gorahainin müdafaası Buraya gelen ve henüz teeyyiid etmiyen bir haber cenub cephesinde şiddetli bir muharebe başladığmı bildiriyor. Bu cephede Ras Destanın kuraandasında 300,000 Habeş muharibi vardır. ltal yanların buradaki kuvvetleri ise •*"1 X, 1 kadar tahmin ediliyor. Harrardaki Ha beş kumandanlan Gorahai muhafızı Gerasır.aç Afevorka, son neferine kadar bu şehn müdafaa etmesini emrelmışlerdır. Her tarafa giden yollann merkezi oldu ğu için bu şehir cephenın en mühim sev külceyş. noktasıdır. Ayni zamanda bütün kuıuîâr da bu civardadır ve bu kızgın .jllerdekı kuyulara hâkim olanlar bittabi vaziyete de hâkim olacaklardır. İtalyan kuvvetleri buravi elc gecırerncdikleri takdirde fena bir vaziyete düşecek ve ellerindeki modern silâhların hiçbir tesir yapamıyacağı müthiş bir düşmanla, su suzlukla mücadeleye mecbur olacakîardır. Gorahaideki muhafız kıtaarı 1500 kişiden ibaretse de, gerılerde derhal yetiştirılebilecek büyük ihtiyat kuuetleri vardır. Bu şehir tehlikeye düşer düşmez Habeşler buradaki telsiz istasyonunu tahnb edip İtalyanlarla son nefeslerine kadar boğaz boğaza dövüşocekîerdir. Musavva 27 (A.A.) Mareşal Brüksel 27 ( Ö z e l ) Romadan bildiBadaglio ve Müstemlekeler Müsteşan rildiğine göre, Tigre cephesinde İtalvanlar bugün Seresma nehri üzerinde bir şe bugün Romaya dönmek üzere vapura hir daha zaptetmişlerdir. Cenub cephe binmişlerdir. sinde de ileri harekete devam edildiği Habeş kuvvetleri mukavemet ve Gorahay şehrinin düşmek üzere olduediyor ğu haber verilmektedir. Asmara 27 (A.A.) Habeşlern Ayni habere göre İtalyan başkurran güney cephesinde kuvvetle mukavemet danlığı Eritre ile İtalyan Somalisindeki ettikleri kaydedilmektedir. Hergiin çok îtalyan kuvvetleri arasında irtibatı .emi şiddetle yağan yağmurlardan öfürü kuvne çahsmaktadır. Buna muvaffak olmak vetlerin toplanması ancak ıkincıteşnnın için yarın büyük bir hücum vapılacpğı ortalanna doğru yapılabilecektir. bildirilmektedir. «Mindef» adlı zehirli bir sinek A«maCenub cephesinde General Brolinin ra bölgesindeki birçok hayvanlann ölü kumandası altındaki kuvvetler İtalvan or müne sebeb olmaktadır. dusunun sağ cenahını korumak üzere tedHabeşler hiçbir sulh teklifi birler almıslardır. Adisababa 27 (A.A.) Resmî çeHarrar 27 (A.A.) Güneyden gevenlerde söylendiğine göre Habeş hü len rivayetlere göre İtalyanlann süratkumeti, davanın halli için İtalyadan hiçle ilerilemeleri yakında önemli bir savaş bir teklif karşısında bulunmamıştır. Hü olacağını göstermektedir. kumetin bu husustaki bilgisi gazetelerde Habeşler muntazam bir aördüklerinden ibarettir. önemli bir savasa hazırlık almamışlar ttalyanlar Aduada esir aldıhlart Habeslileri ordugâha götüriiyorlar, asağıda Adisababayı son giinlerde terkeden Italyan elçisi Kont Vinçi ototnobiline binerken... iaşe servisi kurdular yeniden doldurmaktadır. Gayet sıkı bir muhafaza altında bulunan bu fabrika şimdiye kadar 700,000 el bombası yapmış ve bunlar başlıyacak olan muharebelerde kullanılmak üzere cephelere sev kedılmıstir. Bu bombalar, Almanlann Büyük Muharebede kullandıklan saplı bombalardır. Avrupadan getirtiîen bir Ermeni mütehassıs bunları buradaki şe raıte göre biraz tadıl etmıştir. Her biri 2 kilo ağırlığında olup içinde 200 nüs ket vardır. Harrar 27 (A.A.) Habeş makamları bir levazım ve iaşe servisi vücude getirmişlerdir. Bu suretle köylü ile asker arasında zorla vaziyet yüzünden çıkan hâdiselere nuSayet verilmiş olacaktır. Filhakika Habeş askerleri eski âdetleri mucibince bulunduklan memleketin üzerinden geçinmektedirler. Yiyecek yüklü olan iki kamyon, dün güney istikametinde yola çıkmış olan muntazam kıt'alara yetişmek üzere Harrardan hareket etmiştir. Trablustaki İtalyan kuvvetleri geri alınıyor Napoli 27 (A.A.) «Nazario Sauro» gemisi, İtalyaya dönmesi hükumet tarafından kararlaştırılan «Metauro» fırkasının bir takım kuvvetlerini vüklen.ek uzere Trablusa hareket etmiştir. Bundan başka kamyon, levzamı ve erzak yükiü olan iki vapur Doğu Afrikasma hareket etmiştir. Yakında 10 gemi daha Afrikaya gidecektir. Dün Imparator, tecrübe maksadile bunlardan birini atmış ve patlayışile yaptığı tesirattan memnun kalmıştır. Gelen haberlere göre, muharebe, GeBurada bulunan yeni bir Foker tayneral Graziani kuvvetlennin, Şıbeli de yaresi İmparatoru cepheye götürmek resinden şimale doğru çıkan sol cenahın üzere hazırlanmaktadır. da başlamıştır. Yarın Harrardan ve Seferberlik emri Cicigadan bu mıntakaya Habeş takviye kıtaatı gönderilecektir. Cenubu garbî eyaletlerinde dağıtılan seferberlik emirnamesi, son derece calibi Makaile civarı boşaltılıyor dikkat olduğundan burada bazı parçalaŞimalden gelen haberler oradaki Ha lannı iktibas ediyoruz: beş kumandanlarının yeni bir muhareb. «Şimdi herkes sefere hazırlanacaktır. usulü takib etmek niyetinde olduklarırn Bütün erkekler ve eli mizrak taşıyan çogösteriyor. Ras Seyyum, gelecek İtal cuklar Adisababaya gönderilecektir. yan taarruzunun başhca hedefi Makaile Evli olanlar, yiyeceklerini taşımak ve olacağını tahmin ettiğinden bütün askeryemeklerini pişirmek için kanlannı da lerin ve halkm şehri tahliye etmesini, evleri yıkıp, yollan geçilmez bir hala ge beraberlerinde götüreceklerdir. Kanlan tirmelerini ve arkada bir lokma yiyccek olmıyanlar, yanlanna kocası olmıyan bir bırakmamalarmı emretmiştir. Bu da Ha kadın alacaklardır. Kucaklarmda küçük çocuklan olan beşlerin, İtalyanları daha içerilere vekio anneler, isterlerse kocalarile berabet gitüssü harekelerinden uzaklaştırdıktan sonra kat'î bir darbe indirmek niyetinde ol mezler. Fakat bu takdirde kocaları başka bir kadm götüreceklerdir. duklarını gösteriyor. Körler, yürüyemiyenler ve yahud bir Makalleden gelen bir telefon haberi eli ve bir ayağı olmayıp silâh taşıyamı Italyan tayyarelerinin Tiğre üzerinde yanlar bu mecburiyetlerden muaftırlar. uçmakta ve beyannameler atmakta ol Bu emirnamenın teblığınden sonra ev duklarını bildirivor. Bu beyannamclerde lerinde bulunanlar asılacaklardır.» halka İtalyan Kralı namına hitab edil Bu emirname Habeşlerin memleketlemekte ve Habeşistanın meşru hanedanı rini müdafaa etmek ve müstevlileri top sülâlesinden olan Ras Guksaya tebaiyet raklanndan atmak hususundaki azimle etmeleri bildirilmektedir. rinin nekadar büyük olduğunu herşeyden ziyade göstermektedir. Eski Harbiye Nazırıntn affi (Daily Meil, Dail Expre%, Bir müddet evvel nafyedilmiş olan Times) eski Harbiye Nazın Fitorari Biru bu İki tarafın haztrlığt raya gelmiştir. Bu hafta zarfında bu sa Roma 27 (A.A.) Yeni gemi'er yapılmak üzere deniz bütçesıne 414 milyon liret ilâve edilmiştir. Bu kredıler üç finans yılına bölün müştür: 193536 yılına 185, 193637 yılma 103 ve 193638 yılına da 26 milyon ayîtalyanlann Makalleye sokulmuş ol rılmıştır. duklan hakkındaki haberler de ayni su Letonyalı bir gazetecinin iddialart retle yalanlanmaktadır. Riga 27 (A.A.) îngiliz gazeteciîmparatoru Dessiede kabul için hara si Saskel ile beraber Harrardan kovıjl retle hazırlıklara devam ediliyor. Huku muş olan Letonyalı gazeteci Zeltins, Hamet, Dessieye doğru yollann tamiri 'çin beş împaratorunun bütün adaklarına rağacele işçi göndermiştir. men Harrardaki resmî makamlann Imparatorun Dessiede az zaman kala meslek hürriyetini takyid ermekte oldukcağı ve oradan Harrara doğru yoluna larmı söylemiştir. Zeltinsin ifadesine nadevam edeceği söyleniyor. zaran Harrar bölgesinde, düzen olmayıp herkes diledıği gibi hareket etmektedir. Vehib Paşa tanklara pusu kuruyor Adisababa 27 (A.A.) Habes hükumeti General Vehib Paşanm azledildiğine dair çıkan şayialan yalanlamak tadır. Vehib Pasa, Ogaden cephesinde süel mütehassıs ödevini görmekte devam etmektedir. Vehib Paşa azledilmemiş Italya yeniden gemi yaptırıyor Şark cephesinde Musaali dağı civanndaki îtal edilmiş . Dagnerei 27 (Özel) Vehib Paşa 10,000 köle nasıl azad Harrar mıntakasındaki bütün yollann Tigre cephesi 27 (A.A.) Tiğre tahribini ve tanklara karşı pusu kurmak bölgesinde bulunan 10,000 kölenin âzad üzere üzerleri örtülü çukurlar kazılması edilmesi hiçbir törene vesile olmamıştır. nı emretmiştir. Bu kölelerin sahibleri bunları ağızdan İtalyan uçaklarmın keşif uçuşları azad etmişlerdir. 7 lar. Cenubda, Ogadende bir parça fa aliyet vuku bulmuştur. Fakat esas ıtibarile münferid gruplann bombalanmasından ibaret olan bu faaliyeti pek ehemmiyetsiz telâkki ediyoruz. Unutmamalı ki seferberlik vaziyetimizin henüz tecemmü devresindeyiz. Şimdiye kadar ancak mahallî kuvvetler muharebeye iştirak etmiştir. rak kaydedecektir. Şimdilik, cephe ilerisindeki bu küçük mevziden hiçbir düşman görülmüyor, fakat İtalyanlar, Habeşlere gafil avlanmak istemiyorlar. Yol amelesi, yapacakları yol için çizilen hat boyunca gizlenmış asker bölüklerinin muhafazası altında ça lışıyor. Gazetecilik, fotoğrafçılık ve sinemacılıkta müthiş bir terakki adımı Isveçten bir Salibiahmer bık nazınn resmen affedilme merasimi Adisababa 23 Haile Selâsenin yakınmda bulunan zevatla gÖrüşmek fırsa yapılacak ve sonra bir kumandanlığa tatını elde ettim. Bunlardan birine bugünyin edilecektir. kü vaziyeti nasıl tefsir ettiğini sordum. Imparator memleketin garb tarafmda Bana dedi ki: ki Wallega taraflanndan bu hafta zar « Ehemmiyetli havadis yokluğu fmda gelecek olan kuvvetleri beklemekmuharebenin şimdilik bir nevi atalet tedir. Bunlar geldikten sonra, kendisi de devresinde bulunduğunu gösteriyor. Italcepheye hareket edecektir. yan harekâtı Adua Aksum Adigrat Habeş mühimmat fabrikasımn imalâtı Habeşistanın biricik mühimmat fabriAssab mıpfakasından gelen son ha kası gece gündüz işlemekte, cepheye ye berlere göre İtalvanlann Musaaliyi terk tiştirilmek üzere el bombalan yapmakta ettikleri anlasılıyor. Çünkü Danakiller .ve eski zamanlardan kalmış fışekleri bütün kuyulara çöp ve tuz dolduruyor mmtakasında vuku bulmuştur. ttalyanlar şimdi araziyi tahkimle meşgul olmaktadırlar. heyeti gidiyor Cenub kuvvetleri cepheye vannca, daha geniş mikyasta hâdiseler vukuuııa inHabeş Kızılhaç Cemiyeti seyyar has tizar edilebilir.» tanelere, müstahdemlere, ilâca, sıhhî malzemeye ve tayyarelere muhtac oldu (PansSoir) ğundan, İsveç Kızılhaç Cemiyeti tarafınttalyanlarm yaptığı yollar dan tertib edilen bir heyet 23 teşrıniev Adagahamus 23 General Somma velde Stokholmden hareket ederek Marnezdinde iki saat oturduktan sonra Adig silyaya gelmiştir. Marsilyadan, Cibuti rata hareket ettim. Hareketim sırasında, tarikile Habeşistana gidecek ve önce henüz iki saat evvel düzeltilen yolda bir Harrarda teşkilât yapacaktır. çok kamyonların peşimizden geldığini Bir milyon sterlin kanal gördüm. Giderken iki saatte ancak aşa resmi verilmiş bildiğimiz Adigrat Adagahamus yo Daily Telegraph gazetesinin Paris lunu, dönüşte bir saat içinde katettiği muhabiri bildiriyor: Snveyş kanalı şirketinin son neşretti mizi söylersem, îtalyan ordusunun yol inşası işinde nasıl şaşılacak bir süratie ça ği bir raporda İtalyanın kanal vasıtasile lıştığı kolayca anlaşılır. İstikbali keşret 250,000 asker sevkettiği anlaşılmaktadır. mek gücdür, fakat zannediyorum kı ta Gerek bunlar, gerek beraberlerindeki lerih bu yol inşaatını, modern devirlerin en vazım ve harb teçhızatının kanal resmıgöze görünür hâdiselerinden biri ola nîn bir milyon îngiliz lirasma baliğ olduğu tahmin ediliyor. Amerikada artık röportajlar hep sinema makinesile yapılmaktadır. Muhbirler ve aytarlardan sinema makinesiz dolaşan hemen hiç yok gibidir. Gazeteye geçirilmek istenilen mevzuun yazı sı behemehal resimlerle süslenmektedir. Sonra sinemalarda gösterilen jurnaller dünyanm her tarafmdaki halk için bir ihtiyac haline gelmiştir. K. B. Mac Bachonn isminde bir Amerikah mühen» dis resimde gördüğünüz sinema makinesini icad ederek bir saniyede 5000 fotoğraf almak imkâruru elde etmiş. Müthiş. bir keşif doğrusu! ~ ~