25 Eylül 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7
55 Evlul 1935 CUMHURİYET Talihi Gene Yar Olacak mı ? Habeş Imparatoru Dünyanın En Talihli adamıdır. Buna Bugüne kadar kendisi de inanmıştır İBİBflkBÂ Zararı yok! Ahmed Rasim üstadımızın, yadını hatıralara ölmiyecek bir tarzda nakşeylediği Muhsin merhum, bazan öyle mukabelelerde bulunur, öyle cevablar verirdi ki, insanı, dedikleri gibi haptederdi. Bir gün, Muhsin, trenle Edirneye gidiyordu. Hıncahınc dolu olan ikinci mevki kompartımanlarının birinde güçhalle boş bir yer bulabildi ve yolcuların husumetkâr bakışlarına rağmen oraya yerleşti. Elinde, tıklım tıklım dolu, ağır bir bavul vardı. Ortalığa bir göz gezdirdıkten sonra, onu da tuttu, yaşlıca, kerli ferli bir efendinin tepesindeki rafa bin zahmetle yerleştirdi. İhtiyar adamcağız, korku ve telâşla: Aman, dikkat edin.. Düşmesin!. Deyince, Muhsin, anlamamazlıktan gelerek: Oh! dedi; düşerse de zaran yok.. içinde, kırılacak bir şey yok ki zaten!. ÖTÜKÇÜ Tarih araştırmaları Kızıl Elma nedir? Eski Türk askerlerine göre bu, Türkün er uzak ülküsüydü. Fakat tarihlere nazaran Viyana varuşundaki altın toptu ibeş împaratoru küçük cüssety ayıf, zeytinî tenli, geniş ve ;engel burunlu bır adamdır. Büyük ağzı, siyah ve uzun bıyığı altında gizlenmıştir. Sakalı siyahtır. Si yah saçları geriye doğru taranmıştır. Kederli gözleri ağır ağır hareket eder. Küçük, kısa ve zayıf parmakh elleri bir fcadın eli gıbidir. I Haıle Selâssie 12,000,000 Afrikalınm fıükümdarı ve muharıb bir ırkın başı dır. Bu ırkın imparatorları daima ateş ye kan içinde tahta oturmuşlardır. 1 İmparator, müşavirleri ve muavınleri arasında fıkren tefevvuk sahıbidir. Zekidir. Kolay kolay kızmaz. Bır hâdiseyi veya vaziyeti açık, kısa cümlelerle icjnal ve tarif etmek kudretine sahibdir. Hareketi batidır. Lâkin sebatlıdır. Habeşhler arasında <uzun müddet te reddüd eden imparator> diye meşhur dur. Çünkü tebaalarından bırçoğu onun geçen martta Italyaya karşı ilânıharb etmiyerek vakıt kavbettiği ve Habeşistanın istıklâlıni ilelebed temın etmek fırsatmı kacırdığı kanaatindedirler. O tarihte İmparatorun müşavirleri îtalyaya bir ültımatom vererek asker lerini Ogadem eyaletinden çektirmesini, İtalyanlar bu ültımatomu dınlemedık Jeri takdkde üzerlerine hücum etme sini tavsiye etmişlerdi. Lâkin İmparator beklemiş, sulhu muhafaza etmek istemişti. Birçok ıtıraz larla karşılaşan Haıle Selâssie, Mıllet ler Cemiyetine ve harbi gayrımeşru addeden Paris misakına imanı olduğunu söylemişti. italyanlar harbetmek ister lerse harbi bunların açmaları lâzım geldiğini, hücuma uğramadıkça hücum etmıyeceğıni anlatmıştı. Şimdi işte bu kısa boylu İmparator Musolinive meydan okuyor. Askerleri yalınayak, talimsiz, fena teçhiz edılmiş olduğu halde Italyanın askerlerinı mağlub edeceğıne inanıyor. Krallar kralı sabahın besinden geceIeyin geç vakte kadar çalışır. Hergun uzun uzadıya ibadet eder. Kım muracaat ederse kabul eder. Talıhine inanır. Çünkü şimdiye ka dar talihi kendısıne daima yaver ol muştur. Bu hususta biraz izahat verelim: Adedleri ona varan erkek ve kızkardeşlerinin hepsi küçük yaştayken öl müşlerdi. Kendisi de pek zayıftı. Pe deri reis Mokonnen bu çocuğun da ö leceğinden korkuvordu. 1914 senesinde İmparator altı arka daşüe birlikte Aramaya gölünde tenezzüh yaparken bindıkleri sandal devrılmişti. Arkadaşlarınm hepsi boğulduğu halde yalnız o kurtulmuştu. Tahta çıkması da bır talıh eseridir. Tahtın hakıkî varısi büyük Meneliğin torunu Lij Yasoudu. Fakat bu adam hıristiyanlığı terkederek islâmiyeti ka bul ettığmden Habeşlilerın nazarmda mevkiini düşürmuştü. O da bundan istifade etmişti. İmparatorun nesli validesi tarafından Seba melikesi Belkıse kadar vanr. Pederi büyük Meneliğin muavinlerinden Harrar valıi umumısi Ros Makonnenın on birınci çocuğudur. İmparator Avrupayı görmüş ve çok beğenmış bir adamdır. Bunun için oğlu ana dılıle ilk tahsılini bitirdıkten sonra kendisine Avrupalı mürebbıler ta yın etmiştir. 1891 senesinin 23 temmuzunda doğ muştur. 15 yaşında general ve 19 yaşında Harrar valisi olmuştur. Büyük Meneliğin vefatından sonra kızı Zandıtu Habeşistan İmparatoriçesi olmuş ve o zaman Ros Tafari namını taşıyan şımdıki İmparator dahi naıb tayın edılmiştir. Muahharen tahta varis ve İmparatorıcenın halefi olduğu tasdık edilmiştir. İmparator gencleri Avrupada tahsile teşvik etti. Eski devir adamları ve ri cali genclerin iş başına gelmelerine pek razı değıllerdi. İmparator bunları din lemedi. Asrî usulde ve bilhassa fransızca o kutan mekteblere cömertçe yardımda bulundu. Hastanelere yardım ve ecnebi doktorları teşvik etti. Habeşistanın en büvük meselesi e saret meselesiydi. Kendi esirlerini azad ederek başkalarına nümune oldu. Bir taraftan da ıslahata devam ediyordu. Lâkin memleketin eski âdet ve usullerini bir darbede kaldıramazdı. Mem leketi iyi bilen ecnebi misyonerler Habeşistanda esaret yirmi senede kalkarTteç (şimdiki Viyana) 1483 te Alman Engürusu, Kızıl Elmast sa en büyük muvaffakiyet olur, diyorlar dı. Üçüncü Selim zamanında Nizamı Ce kilise, cami olduktan sonra mihrabını, Habeşistan için şimdi iki büyük medid kurulmak istenildiği zaman, bu yeni memberini ve mahfelini Koca Mimar Sisele vardır. Biri haricden kâfi derecede lığe karşı ayaklanan Yeniçeriler şöyle ba nan Ağa yapmış. Evliya Çelebi, büyük sılâh tedarik etmek ve diğeri imparağırmışlardı: Türk mimarının bu nefis eserlerini şöyle torun mevkiini hiçbir rasın [Habeşıs Hemen bize düşman göstersünler. tasvir ediyor: tanı teskil eden ve kral denen kabile Dalkılıc olup düşman ordusuna dalarız. «Hele Koca Sinan, padişahlara mahreislerı] sarsmasma, mukarrer ıslaha Ekonomi Bakanlığı İhracatı Teşkilât Harab ederız. Ve kralın tahtmı başına sus öyle bir mahfeli münif yapmış ki, tın icrasına muhalefet etmesıne mey Iandırma Direktörile Türkofis balıkçılık geçirip Kızılelmayadek gideriz. makduru beşer değildir. Bu mahfele bidan vermemektir. işleri fahrî müşaviri Aliden mürekkeb heBu Kızılelma neresıydı? Onlar da sütun bir nerdibanı ibret nümun inşa etİmparator her işte cebir ve kuvvetten ziyade ikna kuvvetini kullanmak yet balıkçılığın ılerlemesıne matuf incele farkmda değıllerdi. Fakat herhalde Tür miştir ki, adam üzerine basmağa havfe Daha sonra imparator olaraK me"kün zafer ülküsü için en uzak bir yerdi. der. Hemen kuhu bisütunu manend bir taraftarıdır. Lâkin lüzumu halinde ka melere devam etmektedir. leketin mukadderatını eline almıştır. İhracatı Teşkilâtlandırma Direktörü Peçevî diyor ki: musanna taş nerdibandır ki, her kademe İmparator olmazdan evvel de mem dm gibi elleri mükemmel kılıc da kul Servet İstanbul balıkçılığı için bir koolekette ıslahat yapmak istemiş, lâkin lanır. Ehli islâm Kızılelmayadeğin fet taşlarının bir bir ucları cami duvarına İtalyanlar Habeşistanda yapılan ısla peratif teşkili lehinde bulunmaktadır. Bu hetseler gerektir deyu lısanı halkta şayi muttasıldır. Basamak yerleri cümle mu bidayette bu fikrini gizlemiştir. Habeşistanın gencler partisile mevkiini sağ hatın en hummalı devresinde işe ka maksadla bızzat balıkçılarla temas etmiş, dir. Lâkin bu kelâmın mehazı ve sebebı allâktır. Nerdibamn cami içi tarafına bir lamlaştırdıktan sonra beklemeğe bas rıştılar. İmparatorun mesaisıni tehli onların dileklerini de dinlemiştir. 3îmdiki malum değildi. Nıhayet bunu kendi, demirparmaklık yapmış ki, pek garıbdir. lamıştır. 1924 senesinde Avrupaya git keye soktular. Habeşliler: «İtalyanlar halde ilk iş olarak balıkçılar arasında bir Muhac gazasını kefere tarıhınden ter Ustadı hudadad bunda da yedıtulâsını amiştir. İtalya Kral ve Kraliçesile bir bugünkü terakki hamleleri birkaç sene satış birliği teşkili kararlaştırılmıştır. Bu cüme ederken anlamış, ve şöyle anlatı yan eylemiştir. Mahfelin kenarelcrine üslikte bulunmuş, Fransaya ve İngiltere devam edecek olursa bir daha Habeş birlığin durum ve çalışma şartlan hakkmtadı haratini gunagun çişmir ve saireden yor: ye giderek dostlar ve müzahirler bul lılere hucum edemıveceklenni çok iyi da bir esas proje hazırlanmıştır. korkuluk revzenler ve kafesler yaptırnıış«Bu dahi malum ola ki, büyük Kapomağa çalışmıştır. Habeşistanın Mılletler biliyorlar.» demektedirler. Bu proje Ekonomi Bakanlığınca onay na varuşunda yılda bir, muayyen günde, tır ki görenin aklı derunü kafeste dembesİmparator Haile Selassienin herhan Cemiyetine girmesi hususunda en zı gi bir sebeble ölümü şimdıve kadar vü görülürse birlık kurulacakhr. Satıs birli bütün varuşun ve etraf ve cevanıbın s<ı te olur. Revzen zıbalarında olkadar yade ısrar eden ve çalışan odur. Tahta çıktığı zaman Habeşistanın ah cude getirdıği eserlerin cümlesini teh ğinin amaçlarından en önemlileri balık gir ve kebiri ve civan ve piri taşra sahraya müşebbek, murassa, musanna, füsunk.'ırî vali pek fenaydı. Malî mevkii de sağ lıkede bırakacaktır. Nasıl ki Meneliğin ihracatı ve fiatlerde istıkrarı temin ola çıkarlar, ve ol sahraya Kızıl Kaponada pencere kapakları vardır ki, vasfında da lam değildi. Adisababadaki birkaç yol ölümü de vücude getirdiği eserleri caktır. oğlancıklar ve papazlar bir eski türkü cihan bizebandır.» mahvetmişti. müstesna olarak bütün memleket yolırlarlar.» Gerek Peçevinin ve gerek Evliya ÇeSAGL1K ÎŞLERİ Veliahd Lij Asfao henüz tahsilini i dan mahrumdu. Kızıl Kapona dediği Kızılelmadır. Sı lebinin verdiklen malumattan anlaşıiıyor Maarif yok gıbiydi. Ordu asrî usulde lerletmemiştir. Babası kadar da zeki ve Peşte kongresinden dönüş nır taşı gibi bır alâmet için vazolunmuş ki, Yeniçerilerin: talım görmemişti. İmparator bu işlerin mahir değildir. İkınci oğlu İsviçreli mütur. Irladıkları türkünün meal ve netıce Kızılelmayadek gideriz. Peştede toplanan 9 uncu arsıulusal hepsıni ıslaha başladı. Avrupalı gibi rebbîler tarafından terbiye edilmektesı: Demelerinden maksad, Türkün en vetışmiş birkaç adamı etrafına topladı. dir. Bu çocuk çok zekidir. Lâkin henüz tıb kongresine Sağlık ve Sosyal Yardım «Türk padişahı cümle kuvvet ve aza •rızak ulküsü neresi ise, oraya kadar gide*11 yaşındadır. Bakanlığı namına iştirak eden Haseki Sonra ecnebi müsavirler de aldı. Bunların arasında uzun müddet Hay İmparatorla Veliahd meydandan ç,e hastanesi cildiye ve zühreviye şefi müte metile bu mahalledeğin gelse gerektir. riz demektir. Bu ülküde, Evliya Çelebitide hızmet eden Amerıkalı Kolson, kilecek olsa bir naıb tayın etmek icab hassıs doktor Fevzi Osman kongrenin Ve bunda Allahütaalâ emrile fevtolsa nm anlattığı Kızılelmadır. Yoksa, Kızılİsviçreli hukukşinas Auberson ve İs edecektir. Habeşistanda ise naıb tayini bitmesi üzerine dün Peşteden avdet et gerektir. Ve Allaha itimad olunsun ki elma, bazıların anladıkları gibi, mevhum pek çok entrikalara yol açar. vecli hava Generali Virgin vardır. Türk padişahı olkadar yukaruya gıde. bir erek değildir. On yedınci asır Türklemiştir. Küçük, nazik, soğukkanh, bakışları Orduyu tensık için evvelâ Fransız zaKongrede 9 mevzu uzerıne faydalı Ta ki Kolanaya vara; Nemçe memleke ri için en uzak ve en son coğrafî noktadır. bitlerıni davet etmişti. Sonradan bun endişeli ve kederli olan ve İtalyanın fü münakaşalar yapıldığı haber alınmıştır. tinde çak şenlık kalmaz. Zira Kolana Devlet adamlarının bile Orta Asyayı ların yerine Belçikalı zabitler getirtti. tuhat hırsına meydan okuyan İmparaşehri uzak yerde vaki olmuştur. Şöyle altüst eden, Fransa içlerine kadar giren Balkan Çocuk Esirgeme İsveçlı zabıtlere dahi askerî mekteble tor Haıle Selassie, işte böyle bir adamki yeryüzünün aşağı tarafına düşmüş ve Pansi velveleye düşüren atalarımızın dır. rin idaresini tevdi etti. kongresi tür». şanlı yürüyüşlerınden bihaber bulunduk20 teşrinievvelde Atinada toplanacak Halbuki, Macaristan Türk idaresinde lan bir devirde, Yeniçerilerin ancak K«olan Balkan devletlerine mensub Çocuk iken, oralan karış karış inceliyen Evliya zılelmaya kadar akıl erdırebilmeleri pek Esirgeme Kurumları kongresine İstanbul Çelebi Kızılelma hakkında daha açık tabiidir. ve Ankara Hımayei Etfal Kurumlann malumat veriyor. Diyor ki «Hâlâ cemii Halbuki, on altıncı asırda, Kızılelmadan da üye gönderilmesi takarrür et kâfiristanda altı Kızılelma var. Bır Kı yı Macarıstandan daha ılerılere götüren, miştir. İstanbuldan doktor Salım Ahmed zılelma budur.» Yani Avusturyalıların Türklerdır. Vıyanadaki St. Stefan kilisele İhsan Sami, Ankaradan da Mehmed Stuhlveissenburg dedikleri îstolni Bel sinin çan kulesine o altm topu Türkler Ali Sancaktar iştirak edeceklerdır. graddır. Tarıhlerimizde buraya İstoni koydurmuşlardır. Bu kongre 20 teşrinden 24 teşrine Belgrad denır. Evliya Çelebının tabiri Evhya Çelebi (Cild 7, S. 275) diyor kadar dört gün sürecektir. veçhıle bu şehir «Engürus Kızılelması ki: «Kaçankim Süleyman Han sene 936 tarihinde bu Beç (Viyana) kalesin muGÜMRÜKLERDE deyu bilâteşbıh kâbelendır.» Keza, Vıyanadakı St. Stafn kilisesi hasara edıp bu kullei balâyı dbğmeğe Bakan Ankaraya gitti de Kızılelmadır. Çan kulesınde bır altm kıyamayıp ahir ibadetgâhı müslimıne Bir müddettenberi şehrimizde bulunan top vardır. «Bu Beç kalesine bu altın top bankhanei Muhammedî olacaktır deyu Gümrük ve Tekitler (inhisarlar) Bakanı için Kızılelmayı Alman Engürusu der bu kule üzere alâmetim olsun deyu mezAli Rana dün akşamki trenle Ankaraya ler.» kur altm topu Süleyman Şah taşrada yadönmüştür. Keza Budin yani Buda şehrinde de pıp içerde krala gönderün Kral Hannal dahi olgece bu altın topu bu çanlığın ta Genel Direktörün İzmir gezisi bir Kızılelma sarayı vardır. zirvei âlâsına koyup anınçün bu Beç ka«Ve her tarafta Kızılelma sarayı naIzmir civarındaki Çamaltı tuz mem mile meşhurdur. Büyük dıvanhanedeki lesine bu altm top için Kızılelmayı Alman lehalarındaki tesisatı gözden geçirecek Engürusu derler. Badehu Süleyman ve bu kaynak istihsalâhnın arttırılması celi hatla murakkam tarihi şudur: Bir bisiklet yarısında kaza Han bifetih bu kale altından gidince, ] çarelerini mahallen inceliyecek olan Te Şahtm kral bağnnı tıri gama deldirdin Ferdınand Kral Süleyman Hanın altm kitler (inhisarlar) Genel Direktörü Mit Ol kâfiri bedhuya kendi ozun bıldırdın Kızıleama topu üzre bir altm ay ve bir hat Yenel dün Ege vapurile İzmire git Çıktı bır sahib kemal dıdı ana tarihin gümüşten güneş tasviri komuştur.» Şahım Kızıl Elmayı ayva üe deldirdin miştir. İşte: Sene 935 POLİSTE Hemen bize düşman göstersünler. Türkler Esterganı aldıkları zaman, o Dalkılıc olup düşman ordusuna dalarız. Otomobilin altında kaldı" radaki meshur kılıseyı de camiye tahvıl Şoför Şakirin idaresındeki yüklü kam etmişler. Evliya Çelebi burayı camı ol Harab ederiz. Ve kralın tahtını bajina yon Balatta leblebiciler içinden geçer duktan sonra ziyaret ediyor. Buraya da geçirip Kızılelmayadek gideriz! Demenin manası... ken önüne Havva ismınde bır kız çık Camii Kızılelmayı Estergan diyor. Hatta AHMED REFIK mış, şoförün bütün gayretine rağmen Havva tekerleklerin altına giderek ka sığmdan yaralanmıştır. Yarah Balat hastanesine kaldırılmış, şoför yakalanmıştır. Balıkçılar \ Bir satış birliği içinde toplanacaklar Fotoğrafçılığın şayanı dikkat muvaffakıyetleri Ayağın topta hdsıl ettiği çukurluk Tenis topunun rakete çarptığr andaki ezilişi Ilya adında bır cambaz, yanında Kokeni adındaki artistle Sahpazarında kazinonun tiyatrosunda bıçak oyunu oynarken bir kaza olmuş, cambazın attığı bıçaklardan bir tanesi seyircilerin arasına düşerek 7 yaşlannda Turan adındak; çocuğu yaralamıştır. Polis kaza hakkın da incelemelere başlamışh.. Londradaki Royal Photographie So1 da toplu bir düşüşü gösteriyor. Diğer ikı .ı, ciety sergisinde teşhir edilmekte olan fo daha barizdir. Bunlar bir topun ayak'a tutoğrafları arasından seçilen üç enstan tulmasında ve bir tenis topunun rakete çartaneyi yukarıya dercedıyoruz. Bu foto pışmda maruz kaldıkları gozle gorülmeâi graflar Massachusetts teknoloji enslitüsü ımkânsız olan çbküntü ve ezmtıyı göstermektedir. Bu son iki enstantane saniyenin tarafından toplanmıştır. Fotoğraflardan birisi bir bisiklet yarışın 1/100,000 i nisbetinde süratle çekilmıştir. Ankara 24 (A.A.) Hava tehlikesini bilen üyeler: Bahri Avsar 20, Kamburoğlu Yorça ki 20, Kamburoğlu Yorgaki 30 bir de fahk, Ahmed Halid 30, Ahmed Halıd 20, Halıl Hılmi 50 bir defahk, İbrahım Raci Oral 20, Ahmed Osman oğlu 20, Şevket 20, Das.li Ahmed 20, Abdulâzız Hı zır 20, Hacı Ali 30, Ali oğlu Hüseyın 20, Ahmed oğlu Mehmed 20, Hüseyin oğlu Çocuğu vuran çocuk Murad 20, Yunus 20, Selım Akış 40, İsDün, Fenerde Salmatomrukta çocuk lâm Dayı 20, Atyemezoğlu İbrahim 25, lar futbol oynarlarken aralarında kavga Nesim Yuhay 20, Mordehay Yafe 20 çıkmış, 11 yaşında Abdüsselâm arkada yardımı 10, Araboğlu Refael 20, Salamşı 13 yaşında İsmaili bıçakla yaralamış ya Raso 20 yardımı 100, Mehmed Su tır. Yarah çocuk Haseki hastanesine kal reyya 20, İhsan Pere 20, Manahım Ka' sutu 20 şer lira vermışlerdır dırılmış, Abdüsselâm yakalanmıştır. Yaman artistmiş! Hava tehlikesini bilen üyeler Yunan sularına gelen Ingiliz donanması Atina 24 (Özel) 4 dritnot, ikİ tayyare gemisi, 8 kruvazör, 46 muhnbden mürekkeb kuvvetli bir îngiliz fılosu bugün Navarin limanına gelecektir. Ingiliz filosu birinciteşrinin 25 ine kadar Yunan sularında kalarak manevralar yapacaktır. Leh Çek münasebetlerindeki gerginlik Varşova 24 (A.A.) Gazetel^r, Moravyada (Çekoslovakya), Astravva şehrinde geçenlerde yapılan bir törende verilmiş olan bir diyevi «Tahammül edilemiyecek bir meydan okuyuş» telâkki et* mektedirler.
