19 Eylül 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

19 Eylul 19S» | K mu y r l r a ! F I D D T Ç o ş u da d ! n l r ou o ? j 1 \ I D I \ İ O UEI2GÜN ee l y r ""••"•••• •••• ••!•!••• !•••*• Issız bir adada tek başına yaşıyan adamla konuştum Adanın tarihi Kıbrıs ve İngiltere Kıbrîsm bir Ingiliz hava linıanî olmasına doğru İktısadî durum Gene fırsatı bulmuş! Geveze herifin biri Hacca gitmiş. Geldikten sonra, her nerede, hangi mecliste bulunsa: Ben Hacca giderken yok, şöyle olduydu.. Yok böyle olduydu.. Der, dururmuş. Eşi, dostu hep bu tekerlemeyi dinliye dinliye usandıklanndan, bir gün, herife ağız açtınnamak için ittifak etmişler. Tam hacı Iâkırdıya başlarken, öteden biri atılır, o bitirir bitirmez beriki söyler, elhasıl hacıya söz söylemek fırsatını bir türlü vermezler. Derken, dağılmak zamanı gelir. Herkes ayağa kalktığı sırada, bizim hacı düşüp bayılmaz mı? Aman, ne oldu?. Diye başma üşüştüklerinde, herif, bir taraftan kalkmağa çalışarak, bir taraf Kıbrtata Famagâsta kalesi tan d a : Irak, Ingiliz mandasmdan kurtuldu lometro uzaktadır. Anadolunun iç eli Merak etmeyiniz, canım! Birşey ğundanberi, îngiliz Imparatorluğile ya sahilinden 75 kilometro mesafededir. degil.. der; ben Hacca giderken, bir dekın komşuluğumuzu yalnız Kıbrıs adaMagose limanı ufak bir gayretle, büsı teşkil ediyor. Bu adanın tngilterenir yük bir donanmayı barındırabilecek, fa daha böyle bayılmış,üm!. elinde daimî surette kalacağı yakın za gayet mühim bir üssü bahrî limanı olaÖTÜKÇÜ mana kadar şüpheli idi. bilecektir. 1878 de Ingilizler burasını Rusların Son Isyanln : 1930 da, Kıbrısın lstilâ teşebbüslerine karşı Anadoluy sebebleri • merkezi Lefkoşede korumak ve müdafaasına yardım et papazlar tarafından teşvik edilen Rummek üzere Osmanlı Imparatorluğun dan emaneten almışlardı. Bu ittifak çok ların Yunanistanla birleşmek gayesi uğBursa, eylul sürmediğinden Kıbrısın askerî kıymeti runda çıkardıkları isyan, Misırdan taykalmarruştı. Fakat Ingilizler dahi her yare ile getirilen Ingiliz askerî kuvveteçenlerde gönderdiğim bir ihtimale karşı burasını bırakmamışlar leri tarafından şiddetle bastırılmıştı. O mektubda Abolyond gölündedı. 310,000 kişilik ada nüfusünün beşte vakittenberi adanın idaresıni doğrudan Soma (Özel) İlçemizde asağıdaki ki adalardan birinde tek başıdördü rumca konuştuğundan Kıbrıs doğruya eline alan Ingiliz Valisi Sir yazdığım biçimde bir kalbazanhk vak'a na yaşıyan Nail isimli eski bir ziraatciyi Yunanlılar almak istiyorlardı. Ingilte Horres son zamanlarda asrî yollar yap sı olmuştur: ziyarete gittiğimi yazmıştım. Bugün bu Robenson ve adanndan gorunüsler re hükumeti de Yunanistandan politika tırarak memleketin imarine çalışmıştır. Harmanm Sanmsakçı mahallesinden ziyaretin tafsilâtını bildiriyorum. Fakat buraya sık sık büyük İngiliz dove sevkulceyş cihetinden istifade et sevimli bir adam. Artık köpeğin bana de bulunuyor. Bursadan 45 kilometro ötede efsanemek istediği zaman kendisine Kıbrısı nanma kuvvetleri uğradığı zaman ada Ali oğlu Mehme dadında birisi uzun dokunmıyacağına kanaat getirince elimi Yıkık kilisenin önü şöyle: Çimenle ıların sızıltısına başhca sebeb olan ik zamandanberi kömür harmanında ça vî Yunan ilâhlanndan Apollonun ismi peşkeş çekiyordu. uzattım ve: yolunmuş küçük bir düzlük, bu düzlüğüa İngilterenin Kıbrısa pek sıkı alâka tısadî sıkıntı bertaraf olacaktır. Bu su lışmakta olup evvelce de bir müddet ni taşıyan Abolyond gölüne kadar yarı Ben Musa! diye kendimi tanıttım. yanında bir su kuyusu, orta yere serilmif düzgün, yarı berbad bir şosede ve baş dar olmaması dolayısile Habeş mese retle İngilizlerin Kıbrıstaki mevkii po kacakçıhk yaptığı söylenmektedir. Parmaklarımı birbirine geçirecek kadar bir kilim parçası, sağda boş bir sandalya* lesinde dahi bu adanın İtalyaya terke itika noktasından dahi sağlamlaşa 13 eylul Somanın kurtuluş bayramı tanaşağı çakıl taşlarından örülmüş bir kuvvetle elimi sıkan muhatabım: solda da üzerinde Ruşen Eşrefin (Dann dileceği mevzuu bahsolmuştu. Kıbrıs, caktır. günü bakkal Ragıbdan iki liralık rakı köy yolunda yaptığım biraz sıkmtıh bir la Damla) sile bir Macar şairinin bul Ben de Nail! diye cevab verdi. İtalyaya verilecek olsa Suriye mandaAdanın Habeş meselesi mü alarak sekiz tane 25 kuruşluk veriyor. otomobil yolculuğu beni gölün kenarına Bu tanışmadan sonra insan boyunu a garcaya çrvrilmiş kitabı bulunan rahaf sının dahi kendisine verilmesi icab ekıymetl nasebetile Ingilte Bu sırada dükkânda bulunan kireççi ulaştırdı. Burada bir köy var. Yıkik dö şan otlar ve sazlar arasındaki patikada bir şczlong.. Belli ki Nail biz gelmeden decekti. Çünkü Ingiltere ile Fransa, 1renin nazarında Kıbrısın sevkulceyş Salihle Evciler köyü muhtan Mehmed kük kaleler ve kuleler üstüne kurulmuş yanyana yürümiye başladık. Meskenine şezlonga uzanarak bu kitablan okuyortalyayı ancak geniş mikyastaki arazi olan bu köyün manzarası tıpkı dişleri dödeğeri çok büyüdü. Binaenaleyh bura tekliflerile tatmin edebilirlerdi. paralardan şüphe ederek muayene edigidiyorduk. Konuşmıya evvelâ ben baş muş.. Kendisi bana sandalyayı gösteresının Cebelitarık ve Malta gibi, ihtimal külmüş bir ihtiyarın ağzına benziyor.. ' rek içeriye, kilisedeki meskenine gitti. Fakat birçok defa Yunanistana va daha geniş mikyasta Ingiliz Impara yorlar. Sahte olduğunu anlayınca Raladım: Bir yclkenli sahibine: dedilen Kıbrısın, Italyaya peşkeş çekilBursadan beri epeyce yorulmuştum. Köpeğinizin adı Ahmed midir? torluğunun deniz ve hava yollannın en gıb karakola koşuyor. Uzaktaki adada yalnız başına yadiği şüphelidir. Çünkü Fransa ile İtal Gördüğüm manzara bütün yorgunlugu Evet! Karabaş Ahmed... mühim kalesi olması zamanı pek ya Jandarma işe el atarak Mehmedi bir şıyan biri varmış; oraya gideceğim.. deyamn Akdenizdeki donanma ve bilhaskındır. Adada yalnız mı oturuyorsunuz? mu alacak kadar enfesti. Yemyeşil yapkaç saat sonra sarhoş bir halde yakah yince: sa tayyare kuvvetlerinin son derecede Bu suretle Türkiyenin Ingiliz Impa yor! Üzerindeki araştırmada daha sekiz Evet amma, büsbütün da yalnız raklı ağaclann birbirlerile kucaklaşarak artması üzerine îngiltere artık Kıbrıs O dünyaya küsmüşe mi? Hay hay değilim. Köpeğim, horozum, tavuklanm, ördükleri dehlizlerden Abolyond gölü tan vazgeçemez. Hatta Yunanistana bi atorluğile yakın komşuluğu muvakkat tane kalp 25 kuruşluk çıkıyor. Bundan götüreyim! dedi. nün durgun ve masmavi sulan görünü lir zamana münhasır kalacak gibi gö le veremez. başka bir kahvecile pul bayiinde de bi Köyün 150 den fazla sandalı var. güvetcİBİerim ve kitablanm var. Gün yor. U z a k t a k i Vıyılor tıpUı Bi'ıyTıVarl» ünmüyor. Kıbrısın umran kabiliyetini a düzleri güneşle ve bu hayvan arkada? Kıbrıs hava Ll : Bunun için tngiliz Her\»de yelkenli. kürekli ve göl vazın nin çamhklanndan seyredilen Istanbull ınlamak için Romalılar zamanında bu rer 25 kuruşluk bulunuyor. larnnla konuşurum. Onlar bana ben de manı oluyer j m a t b u a t ı , bu sene ada iki milyon halkın yaşadığım ve Bunların Mehmed tarafından verildionlara karşılıklı arkadaşlık ederiz. Ge benziyor. nin başındanberi Kıbrıs adasına büyük >urasının dünyanın en zengin hububat ği zannolunuyor. Türk Robensonu biraz sonra bana celeri de ay ve yıldızlarla... Zaman oehemmiyet vermekte ve burasının kuv ımbarlarından biri olduğunu söyiemek Mehmedin evinde yapılan araştırmabüyükçe bir lengerin içinde kesilmiş saplur ki, aylarca insan yüzü görmem. vetlendirilmesi için tngiliz hükumetin kâfidir. da yalnız kalay halinde bir maden çu Neden böyle bomboş bir adaya sarı bir karpuzla gelişigüzel ateşte kızarden büyük fedakârlıklarda bulunmasiKıbrıs, kuraklık buğu bulunuyor ve bunun ucundan bir Teclmsel tılmış birkaç kiloluk, kocaman kılçıkla» gelip yerleştiniş? nı istiyerek hiç durmadan mücadele yadurum ların devamından parçanın kullanılmış olduğu görülüvor. rile bir kuzu gövdesi kadar iri bir tatlısu Azizim, ben ne keşişim ne de derpıyor. Son günlerde bu mücadeleye en balığı getirdi.. Mehmed bu paraları maden ocağın maruf îngiliz gerenal ve amıralleri bıle olayı iktısadî cihetten çok ıstırab çeviş... Evvelâ tabiate âşıkım.. Sonra in Buyurun! Adamın mahsulleridirl, kiyor. Kıbrısın mahsulü haricde pek dan aldığını söylüyorsa da sabah olunkarıştı. san olmıya çalışıyorum. Bence insanlar müşteri bulamıyor. Fakat Italyanların ca böyle bir şey söylemediğini ve bu padedi. Ezcümle Lord Rennel eylulün onuntabiatten uzaklaştıkça insanhktan da uBu sefer de meyva ağaclannın bulunda Londranın büyük gazetelerinden bi Habeş seferi hazırlığı Kıbrısta ticare raların sarhoşken cebine konulduğunu, zaklaşmış oluyorlar. Kanaatimce bu t'in canlanmasma çok yardım etti. Bil Ragıba da banknot verdiğini iddia et duğu tarafa giderek incir toplayıp geür , rinde yazdığı bir makalede 1914 sene günkü medeniyet sun'î, baştanbaşa saharkadaslan di. Ömrümde bu kadar tatlı karpuz yesindenberi İngiltere Krallığının doğru ıassa Kıbrıs şarabları büyük mahrec miştir. Zabıta Mehmedin te ve yorucu bir düzenden ibarettir. Onun dan doğruya bir müstemlekesi olan bu rıuldu. Yükleme masrafı ucuz olsun di olduğunu sezmekte, bu şebekeyi yakınmemiştim. Bahktan hiç alamadım. Çün» için en büyük saadeti tabiatle başbaşa adanın Ingiliz donanması ve hava kuv e şarab varilleri denize atılıyor, sı da çıkaracağını ummaktadır. kü, güneş Sahrayıkebirdeymişiz gibi bey* kalmakta ve inzivada buluyorum. Z a vetleri için birinci sınıf bir üs haline aya bağlanıp çekilerek vapurlara gö Kalp paraların hiç sesi yoktur. Renknimizi pişiriyordu. Naile: ten ben Cumaibalâda bir çiftlikte doğ leri donuk, kenarları asıl paradan farkgetirilmesini müdafaa etmiştir. Bir mil ürülüyor. Burada hep böyle seyler mi ver * 1 dum. Onun için tabiate karşı olan aşk yon Ingiliz lirasına yakın bir para ile Italyan müstemlekelerine şimdiy* ka lıdır. Diğer kısımlar aslmdan farksız siniz? dar yüz binlerce galon şarab sevkedil dır. Mehmed tevkif edilmiştir. derecesindeki sevgim gayet tabiî ve ir bu maksad temin olunabilecektir. Diye sordum: % sidir. Ayrıca Fransada yaptığım iki se Larnaka civarmdaki Tuzla gölü de miştir. Kıbrıs merkebleri ve katırları Evet; hemen tamamen böyle tabiJ Mutlu adada bir kış manzarası. nelik ziraat tahsili de bu sevgimi takviye çok kuvvetli ve dayanıklı olduğundan nizle birleştirildiği zaman burası deniz f/N/VERS/TEDE Robenson kesdiği odunları taşıyor etmıştir. Harbler yüzünden tahsilimi ik gıdalar yerim. Balıkçılar adamın önü» satın tayyare kuvvetleri için dünyanın en jinlercesi İtalyanlar tarafından den geçerlerken bana birer balık atarlar* ıhnarak Eritreye yollanmıştır. mükemmel limanlarından biri olacak 80 santim derinlik verdiğinden zıpkını mal edemedim. Ana yurda döndükten Ektiğim sebzeleri, ağaclann verdıği meyt Italyan ajanları Kıbrısta işsizlik yü Eczacı mektebi için gelecek tır. andıran kancalı vesaitle müteharrik... sonra Ankarada Erkek ortamektebinde vakrı yerim. Hiç yemediğim ve yemek profesör Kıbrıs, (hava Süveyş kanalı) sayılan zünden boşta duran binlerce ameleyi Bu üç çeşid sürat vasıtasile mücehhez o fransızca muallimliği yaptım. Sonra bu te istemediğim şey ettir. Nadiren AbolFilistinden tayyare ile bir saatlik bir yüksek ücretlerle Eritreye götürmek iŞimdiye kadar Berlin Üniversitesinde lan sandala atladım.. Gideceğimiz ada adayı hükumetten satın alarak iki sene yond köyünden erzak getirtirim. mesafededir. Mısırdaki askerî tayyare ;in Kıbrısa gelmişlerse de İngiliz Valisi doçent iken bu kere profesörlüğe terfı uzaklarda şerid gibi upuzun görünüyor evvel gelip buraya yerleştim. Istanbul karargâhlarına azamî altı saatlik bir ha Cıbrıslıların İtalyanların hesabına ame Adada yalnız yaşamaktan kork elik yapmak üzere memleketten uzuk ettirilen profesör Bodendorf Üniversi du. Kızgın güneş göle vurdukça Hatu da hemşirelerim var. Her zaman beni o muyor musunuz? va y . . ğ V . ç , ; . . . temiz için bir yardımcısı ile beraber an üstüva sıcaklarına rahmet okutan bunal raya çağırıyorlar. Gitmiyorum ve bu güaşmalarına müsaade etmedi. Niçin korkayım; evvelâ burada • Kıbrıs ve : Kırbrısın bir çok İngilizler, Kıbn gaje edılmış ve mukavele diin imzalan tıcı bir hava insanın yüzüne çarpıyor. zel adadan aynlmak ta istemiyorum. j Malta : cihetten Maltaya bana zarar verecek vahşi hayvan yok« Eski sın asarı atikasım mıştır. Bodendorf eczacı mektebinin fcn Kendimi Afrika sahillerinden çok uzakTürk Robensonunun oturduğu yere Gölün buz tuttuğu günlerde karşıki dağanıtlar rüçhani vardır. Maltanın mesahai sat meydana çıkararak burasını bir müze nî tedris işlerini idare edecektir. ta, meçhul, ıssız ve vahşi bir adaya yol varmıştık. Burası garib bir kilise hara lardan bir tek çakal adaya geçmişti. tşte hiyesi ancak 316 kilometro murabbaı ve seyyah yeri yapmıya çalışıyorlar. Prof. Karl Struppun yerine lanan seyyah sandım. Bir buçuk saat besiydi. Yerden başıboş fışkıran otlar, hepsi o kadar.. Çakaralmaz bir çiftem âır. Akdenizin en büvük bahrî devleti süren bu göl yolculuğu bir çöl yolculuğu sannaşıklar duvarlara sarılmış ve kilise var. Onu da, tavuklanmı kapmıya gelenj îtalyanın elinde olan Sicilya sahillerin soloide eski bir Yunan tiyatrosu ve Üniversitemiz hukuku düvel profesörü kadar sıkıcı ve eziyetli oldu. Gölün pek den yalnız 52 mil mesafededir. Malta, /ounide eski bir Yunan sarayı mevdaharabesi bu ormanlaşan otlar ve yaprak kartallara karşı kullanırım. Adada yali Akdenizin diğer büyük deniz ve askerî ta çıkarıldı. Kıbrısın asıl ahalisi, Yu iken hastalığı dolayısile istıfa etmek mec sığ olması yüzünden arasıra yelkenlimi lar arasında adeta gözden kaybolmuş nız iki tavşandan başka yabani hayvao; devleti Fransanın sahib olduğu büvük anlı değil, Suriyeden gelmiş ve sonra huriyetinde kalan Karl Struppdan inhi zin karaya oturuşile çekilen heyecan da tu.. Vaktile burası Rumlann manastırıy yok. Onlar da galiba çift olmadıklanni deniz üssü Bizertadan uzakta değildır an Yunanileşmiş Aryanî bir unsur lâl eden Hukuk fakültesi hukuku düvel caba! Nihayet geldik: mış.. Hatta ada, halk arasında hâlâ, dan üremiyorlar. ve mesahasınm darlığmdan geniş mü ur. Bu unsurun eski tarihî devirleri profesörlüğü için şimdiye kadar birçok Sahil baştanbaşa korkunc kayalıklar «Manastır adası» olarak anıldığı hal Avcılık yapıyor musunuz? dafaa tertibatma müsaid değıldır. Hal e aid merakı calib birçok eserler mey şöhretli profesörler Rektörlüğe müracaat de Nail onun ismini değiştirmiş, «Mutlu Bana düşmanhk eden bir hayvanaj etmişlerdır. Rektörlük müracaat edenler dan ve sazlıklardan ibaretti. Yelkenlimiz buki Kıbrıs, 9,282 kilometro murabba ana çıkarıldı. sazlıklar arasından açılmış daracık bir ada» koymuş.. Maamafih adada çok es karşı belki... Fakat adamdaki şen ve şakj Eski Yunan ve Roma asari de gayet arasında incelemelere dün başlamıştır. ında, geniş bir adadır. İtalyadan çok upatikanın ağzına doğru ilerliyordu. Bu ki devirlere aid bina temelleri ve Bizans rak arkadaslarıma, irili ufaklı güzel kuşzaktadır. Fransızlar ise manda ile idare ;engindir. Türkler ve Arablar dahi pek Bütünleme imtihanlan lılard'fi kalma büyük duvar harabeleri sırada bizim sandalcı yüksek sesle: ettikleri Suriyede muahedeler dolayı :ok anıd bırakmışlardır. Bu eserler ve (Lutfen sahifeyi çeviriniz) Bay Nail!.. diye bağırdı. alopanyotinin sıcak kükürtlü suları sile, deniz ve hava üsleri tesis edemi Fakülte ve yüksek mektebler okulla yorlar. Kıbrıs. Surive sahilinden 93 ki ıbrısa pek çok seyyah celbedecektir. nnda olup ta kampta ikmale kalan taleBu sese iki ses birden cevab verdi. Bibelerin bütünleme yoklamalarına yann ri Robenson Nailindi, öteki de köpeği nin... Köpek bizi daha evvel karşılamışbaşlanacak ve iki gün sürecektir. h. İriyan hayvan üzerimize atlamak ü Fakülteleri bitirenler zere sahilde sabırsızlanıyordu. Karaya aYapılan bir istatistiğe göre bu yıl yak basarken korktuğum da başıma gelÜniversitenin muhtelif fakültelerinden di. Müthiş bir hamle ile üzerime atıldı. haziran devresinde doğrudan doğruya Bereket versin efendisi tam zamanında geçerek bu yıl mezun olan talebenin yetişmişti. Köpeğine yavaşça seslendi: Ne yapıyorsun oğlum Ahmed! mecmuu 313 tür. Bunlardan 37 si Fen Ben bu hitaba hayret ederken köpek fakültesinden, 73 ü Hukuktan, 50 sivil, 27 süel tıbdan, 60 diş tababetinden 28 te derhal kuyruğunu sallıyarak yaltak edebiyattan. 38 i eczacı mektebinden me lanmıya başladı. zun olmuşlardır. Bu vahşi adada tek başına yaşıyan 313 rakamı bu yıl Üniversiteden me Nail; zannettiğiniz gibi Tarzan vari çıpzun olanların tam yekunu olmayıp kat'î lak ve korkunc bir adam değil. Başma sonuçlar 15 güne kadar bitecek olan lâciverd bir bere geçirmiş, gri gömleğinin bütünleme yoklamalanndan sonra belli kollannı sıvamış, ayağmda hâki renk bir olacaktır. pantalon var. Tunç yüzlü, mavi gözlü \efku$ede Evkaf ttairesi Robenson ve eline konan güvereinlmri Abolyond gölünün Robenso nu evlenmek arzusunda Fakat alacağı kadınm bir daha geri dönmemek üzere onun yanına gitmesi şart! Kalp 25 Iikler Somada bir kalpazanla bozuk paralar yakalandı Yazan: Musa Ataş